2023年10月23日 俱舍論
俱舍論梵藏漢對照
多種電子數據合集(都有錄入錯誤)，方便對照查找。
可以根據特殊標記提取相應文本(要熟悉基本的正則替換 https://docs.qq.com/sheet/DQXprakJlSW1PelJD )。
梵本錄入來源標記[◤：AKBh_Shastri_1998.pdf][★◤：AKBh_Pradhan-1975.pdf][♂：AKBh_Pradhan-1967.pdf][0◤：會合]。其他如下列網頁。
③藏文對照方案 ①梵文拆詞 ： https://github.com/sebastian-nehrdich/sanstib/
㈠陳譯㈡唐譯㈢藏譯(㈢藏文無誤，可以依③做對照。③🈪的藏文要刪去)
STRUCTURE OF REFERENCES:
[nnn|nn] = page|line of Pradhan's edition
◤ABHIDHARMAKOŚA
◤*oṃ namo buddhāya*
㈠ No. 1559 [No. 1558; cf. Nos. 1560, 1561]
㈡No. 1558 [No. 1559; cf. Nos. 1560, 1561]
◤[00301-00311][AKBh_Shastri_1998.pdf]
★0◤@001 abhidharmakośabhāṣyam
◤abhidharmakośam [bhāṣyasahitam] [S003]
㈠阿毘達磨俱舍釋論 卷第一
㈡阿毘達磨俱舍論
㈢ཆོས་མངོན་པ་མཛོད་ཀྱི་བཤད་པ།〖མཚན་བྱང་འདི་ཆོས་ཚན་འདིའི་མཚན་བོད་སྐད་དུ་སྨོས་པ་ལྟར་བཀོད་ཅིང་། PNལ་མངོན་པ་མཛོད་ཀྱི་རང་འགྲེལ་བམ་པོ་སུམ་ཅུ་པ་དབྱིག་གཉེན་གྱིས་མཛད་པ་བཞུགས། ཞེས་འཁོད།〗
①Abhi-dharma-kośa bhāṣya-sahita
㈢༄༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ཨ་བྷི་དྷརྨྨ་ཀོ་ཤ་བྷཱཥྱ།〖PNཥཱ༹མ་བྷ་ཥྱ་མ།〗
㈢བོད་སྐད་དུ། ཆོས་མངོན་པའི་མཛོད་ཀྱི་བཤད་པ།
㈠婆藪盤豆造
㈠陳天竺三藏真諦譯
㈡尊者世親造
㈡唐三藏法師玄奘奉 詔譯
◤第一品
0◤prathamaṃ kośasthānam [S003]
①prathamam kośa-sthānam
★0◤[ 1b. 1B I ] oṃ namo buddhāya [001|03-][AKBh_Pradhan-1975.pdf]
①om namas buddhāya
㈢འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།།
④The Dhātus
④Oṃ. Homage to the Buddha.
◤(dhātunirdeśaḥ)[S003]
①dhātu-nirdeśa
㈠釋論中分別界品第一
㈡分別界品第一
㈢སྐབས་དང་པོ།
0◤ 【■yaḥ sarvathāsarvahatāndhakāraḥ 】
㈠【一切種智滅諸冥】
㈡【諸一切種諸冥滅】〖01_0_a〗
㈢གང་ཞིག་ཀུན་ལ་མུན་པ་གཏན་བཅོམ་ཞིང་། །
①yas sarvathā sarva hata-andhakāras
0◤【 saṃsārapaṅkāj jagad ujjahāra /】[001|05][S003]
㈠【拔出眾生生死泥】
㈡【拔眾生出生死泥】〖01_0_b〗
㈢འཁོར་བའི་འདམ་ལས་འགྲོ་བ་དྲངས་མཛད་པ། །
①saṃsāra-paṅkāt jagat ujjahāra ud-jahāra ud-dhṛ (√dhṛ/√hṛ)
④He has drawn out the world from the mire of transmigration:
0◤【 tasmai namaskṛtya yathārthaśāstre 】
㈠【頂禮大師如理教】
㈡【敬禮如是如理師】〖01_0_c〗
㈢{26a 2}དོན་བཞིན་སྟོན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས། །
①tasmai namaskṛtya yathārtha-śāstre śāstṛ
④I fender homage to Him, to this teacher of truth,
0◤【 śāstraṃ pravakṣyāmy abhidharmakośam // VAkK_1.1 //】[001|07][S003]
㈠【對法俱舍我當說】
㈡【對法藏論我當說】〖01_0_d〗
㈢ཆོས་མངོན་མཛོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་རབ་བཤད་བྱ། །
①śāstram pra-vakṣyāmi abhidharma-kośam
④before composing the treatise called the Abhidharmakośa.
0◤śāstraṃ praṇetukāmaḥ svasya śāstur māhātmyajñāpanārthaṃ guṇākhyānapūrvakaṃ tasmai namaskāram ārabhate [001|08][S003]
㈠釋曰：若人欲正造論，當令他知大師不共功德，故說眾德為先，後頂禮大師。
㈡論曰：今欲造論，為顯自師其體尊高超諸聖眾，故先讚德，方申敬禮。
① (śāstra praṇī netum-kāma) [ (sva śāstṛ māhātmya)-jñāpana-artham] guṇa-ākhyā-pūrvakam tad namaskāram ā-rabh
㈢བསྟན་བཅོས་བྱེད་པར་འདོད་པས་རང་གི་སྟོན་པའི་ཆེ་བའི་བདག་ཉིད་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དེ་ལ་ཡོན་ཏན་བརྗོད་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བའི་ཕྱག་འཚལ་བ་རྩོམ་〖PNབརྩོམ།〗མོ། །
④Desiring to compose a treatise, with the intention of making known the greatness of his master, the author undertakes to render him homage and to first present his qualities.
◤[S004]
0◤ya iti / buddhaṃ bhagavantam adhikṛtyāha [001|09]
㈠此偈但依佛世尊說。
㈡諸言所表，謂佛世尊。
㈢གང་ཞིག་ཅེས་བྱ་བ་ནི། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས〖PN+རྣམས།〗་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ནས་སྨྲས་པའོ། །
①yas iti (buddha bhagavat) adhikṛtya āha
④“He” refers to the Buddha, the Blessed One.
0◤hatam asyāndhakāram anena veti hatāndhakāraḥ / [001|09-][S004]
ⅰ㈡此能破闇，故稱冥滅。
㈢འདིའི་འམ་འདིས་〖Nའདིའི།〗མུན་པ་བཅོམ་པས་མུན་པ་བཅོམ་པའོ། །
①hatam asya andhakāram anena vā iti hata-andhakāras
④“He has destroyed all blindness,” that is to say, by him or through him
④1. He has, in an absolute manner, destroyed all blindness;
0◤sarveṇa prakāreṇa sarvasmin hatāndhakāraḥ 【sarvathāsarvahatāndhakāraḥ】 / [001|10][S004]
㈠〔偈曰〕：【一切種智滅諸暝】。釋曰：滅一切暝，由一切種智。
㈡言一切種諸冥滅者，謂滅諸境一切品冥。
㈢ཐམས་ཅད་ལ་མུན་པ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བཅོམ་པས་ཀུན་ལ་མུན་པ་གཏན་བཅོམ་པའོ། །
①(sarveṇa prakāreṇa) sarvasmin hata-andhakāras sarvathā sarva-hata-andhakāras
④blindness with respect to all things is destroyed.
●sarveṇa prakāreṇeti kliṣṭākliṣṭāndhakāravigamataḥ.
●sarvasmin jñeye dvādaśāyatanalakṣaṇe.
◤[S004]
◤[00402-00502]
0◤ajñānaṃ hi bhūtārthadarśanapratibandhād andhakāram / [001|10-][S004]
㈠於一切法無明者，能障見真實義，故稱為暝。
㈡以諸無知能覆實義及障真見，故說為冥。
㈢མི་ཤེས་པ་ནི་ཡང་དག་པའི་དོན་མཐོང་བ་ལ་བགེགས་སུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་མུན་པ་སྟེ།
①ajñānam hi bhūta-artha-darśana-pratibandhād andhakāram
④“Blindness” is ignorance, for ignorance hinders the seeing of things as they truly are.
◤[S005]
0◤tacca bhagavato buddhasya pratipakṣalābhenātyantaṃ sarvathā sarvatra jñeye punaranutpattidharmatvād dhatam / ato 'sau sarvathāsarvahatāndhakāraḥ / [001|11-][S005]
㈠此無明於佛世尊，由得究竟通對治故，一切種於一切法，永不生為法故，故稱為滅。
㈡唯佛世尊得永對治，於一切境一切種冥，證不生法，故稱為滅。
㈢དེ་ཡང་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས〖PN+རྣམས།〗་ཀྱིས་གཉེན་པོ་བརྙེས་ནས་ཤེས་བྱ་ཐམས་ཅད་ལ་ཕྱིས་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་གཏན་ནས་ཡེ་བཅོམ་པ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་འདིའི་〖PNའདི།〗ནི་ཀུན་ལ་མུན་པ་གཏན་བཅོམ་པའོ། །
①tad ca (bhagavat buddha) (pratipakṣa- lābha- atyanta) (sarvathā sarvatra jñeya [punar-an-utpatti-dharma-tva] hata) / atas asau sarvathā sarva-hata-andhakāra
④By this, the Buddha, the Blessed One(l) is sufficiently designated, for he alone, through the possession of the antidote to ignorance (v. 60), has definitely destroyed all ignorance with respect to all knowable things, so that it cannot rearise.
⑤1. The authors of the Vinayavibhāṣā say: (1) there is a Buddha who is not a Bhagavat, namely the Pratyekabuddha, because he is svayambhū, that is because he has obtained Bodhi by himself, because he has not fulfilled the task of dānapāramitā, etc (vii.34); (2) there is a Bhagavat who is not a Buddha, namely the Bodhisattva in his last existence; (3) there is a Buddha Bhagavat; and (4) there are persons who are neither Buddha, nor Bhagavat (Vydkhyd, 3.12). One can also say that the śrāvakas, or Disciples, are Buddhas (Aryadeva, Sataka, 270), for they have acquired Bodhi (vi.67).
0◤pratyekabuddhaśrāvakā api kāmaṃ sarvatra hatāndhakārāḥ / kliṣṭasaṃmohātyantavigamāt / [001|13][S005]
㈠獨覺及聲聞，於一切法雖除無明，由有染污無明極不生故，
㈡聲聞獨覺雖滅諸冥，以染無知畢竟斷故，
㈢དེ་〖PN-དེ།〗རང་སངས་རྒྱས་དང་ཉན་ཐོས་རྣམས་ཀྱང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་རྨོངས་〖PNམོངས།〗པ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་ཀུན་ལ་མུན་པ་བཅོམ་པར་ནི་འདོད་མོད་ཀྱི་
①(praty-eka-buddha-śrāvaka) api kāmam (sarvatra hata andhakāra) kliṣṭa-saṃmoha atyanta-vigama ,
④But the Pratyekabuddhas and the śrāvakas have also destroyed all blindness, for they are freed from all ignorance defiled by the defilements.
0◤na tu sarvathā / tathā hy eṣāṃ buddhadharmeṣvativiprakṛṣṭadeśakāleṣu artheṣu cānantaprabhedeṣu{1. Y. cārtheṣu anantaprabhedeṣu ca |} bhavatyevākliṣṭamajñānam / [001|14][S006]
㈠不由一切種。何以故。諸餘聖人，於如來不共法，及於餘境，最久遠時處無邊差別，有無染污無明。
㈡非一切種。所以者何。由於佛法極遠時處，及諸義類無邊差別，不染無知猶未斷故。
㈢གཏན་ནས་ནི་མ་ཡིན་ཏེ་འདི་ལྟར་དེ་དག་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་དང་། ཡུལ་དང་། དུས་ཤིན་ཏུ་བསྐལ་པ་དང་། དོན་རབ་ཏུ་དབྱེ་བ་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་ལ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའི་མི་〖N-མི།〗ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་དོ། །
①na tu sarvathā tathā hi eṣām(ayam) (buddha-dharma ati-viprakṛṣṭa-deśa-kāla ca artha ananta-pra-bheda ca) bhavati eva (akliṣṭa ajñāna)
④But they do not know the qualities proper to the Buddha (vii.28)(2), objects very distant in space or time (vii.55)(3), nor the infinite complex of things(4); therefore, they have not destroyed blindness in an absolute manner, for the ignorance freed from the defilements is active in them(5).
⑤2. śāriputra did not know the five pure skandhas (the precepts, etc.) of the Tathāgata.
⑤3. Maudgalyāyana did not see that his mother was reborn in Maricilokadhātu. śariputra did not discover the roots-of-good of a candidate for the state of Bhikṣu (see vii.30); but the Buddha declares: mokṣabījam aham hy asya susūkṣmam upakṣaye / dhātupāṣāṇavivare nilīnam iva kāñcanaṃ / / Compare Huber, Sūtrālaṃkāra, p. 286.
⑤4. As the stanza says: sarvākāraṃ kāraṇam ekasya mayūracandrakasyāpi nāsarvajñair jñeyaṃ sarvajñajñānabalaṃ hi tat.
⑤5. The Pratyekabuddhas and the śrāvakas have also abandoned (prahīṇa) non-defiled ignorance (akliṣṭam ajñānam), in exactly the same way as they have abandoned the organ of sight, etc, that is, by abandoning all desire (chandarāga) with respect to it. But this non-defiled ignorance remains active within them (samudācarati) even though it is abandoned, exactly like the organ of sight. Such is not the case for the Buddha: this is why the author says that he has destroyed (hata) obscurity in such a manner that it will not arise again.
◤[S007]
◤[00701-00801]
0◤ity ātmahitapratipattisaṃpadā saṃstutya punas tam eva bhagavantaṃ parahitapratipattisaṃpadā saṃstauti [001|15-][S007]
㈠顯自利行究竟，讚歎佛已。次以利他行圓滿，讚歎世尊。
㈡已讚世尊自利德滿，次當讚佛利他德圓。
㈢དེ་ལྟར་བདག་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཡང་དག་པར་བསྟོད་ནས། ཡང་བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་ཉིད་ལ་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་〖Cབསྒྲུབ།〗པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཡང་དག་པར་བསྟོད་པ་ནི།
①iti (ātman-hita prati-patti sampad) saṃstu-tya punar (tam eva bhagavat) (para-hita-pratipatti-sampad) saṃ-stu
④Having thus praised the Blessed One from the point of view of qualities useful to himself, the author praises him from the point of view of qualities useful to others:
0◤【saṃsārapaṅkājjagadujjahāreti /】 [001|15-][S007]
㈠〔偈曰〕：【拔出眾生生死泥】。
㈡【拔眾生出生死泥】〖01_0_b〗者。
㈢འཁོར་བའི་འདམ་ལས་འགྲོ་བ་དྲངས་〖Pགྲངས།〗མཛད་པ། །ཞེས་བྱ་བ་སྟེ།
①saṃsṛ--paṅka jagat ud-dhṛ (√dhṛ/√hṛ) iti
④“He has drawn out the world from the mire of transmigration.”
0◤saṃsāro hi jagadāsaṅgasthānatvāt[S. ॰tvād] duruttaratvācca paṅkabhūtaḥ / [001|17][S007]
㈠釋曰：生死是世間沈著處故，難可度故，故以譬泥。
㈡由彼生死是諸眾生沈溺處故，難可出故，所以譬泥。
㈢འཁོར་བ་ནི་འགྲོ་བ་ཀུན་ཏུ་ཆགས་〖PNའཆགས།〗པའི་གནས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་། བརྒལ་〖PNརྒལ།〗བར་དཀའ་བའི་ཕྱིར་འདམ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཏེ།
①saṃsāras hi (jagat āsaṅga sthāna-tvāt duruttara-tvāt ca) paṅka-bhūtas
④Transmigration is a mire, because the world is bound up in it, and because it is difficult to traverse.
0◤tatrāvamagnaṃ jagadatrāṇamanukampamāno bhagavān saddharmadeśanāhastapradānairyathābhavyamabhyuddhṛtavān iti [001|17-][S007]
㈠眾生於中沈著，無救接者。唯佛世尊欲憐愍度脫，授說正法手應理拔濟。
㈡眾生於中淪沒無救，世尊哀愍隨授所應正法教手，拔濟令出。
㈢འགྲོ་བ་དེར་བྱིང་བ་སྐྱབས་མེད་པ་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཐུགས་བརྩེ་བ་དང་ལྡན་པས་{26b}{27a}དམ་པའི་ཆོས་སྟོན་པའི་ཕྱག་བརྐྱང་བ་དག་གིས་སྐལ་པ་〖Pབསྐལ་པ།〗ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་དྲངས་སོ། །
① (tatra ava-magna jagat a-trāṇa) (anukamp-a-māna bhagavat) (saddharma diś hasta) pradāna (yathā bhavya) (abhi uddhṛ-ta-vān) iti ud-dhṛ (√dhṛ/√hṛ)
①tatra avamagnam jagat atrāṇam anukampamānas bhagavān saddharma deśanā hasta pradānais yathā bhavyam abhyuddhṛtavān iti
④The Blessed One, having pity on the world which finds itself drowned without recourse in this mire, has pulled it out, as much as possible(6), by extending to each one the hands of the teaching of the Good Law(7).
⑤6. “As much as possible,” yathābhavyam. This holds for oneself, as when one says, “He gives food for the Brahmins to eat.”
⑤7. We have the plural because the persons to be saved are numerous.
0◤ya evamātmaparahitapratipattisaṃpadā yuktas 【tasmai{2. The reading seems to be tasme namaskṛtya yathārthaśāstre / namaskṛtyeti... |} nama[ 2a. 1A II ]skṛtyeti】 śirasā praṇipatya / [001|17-][S007]
㈠是人與自他利益行相應。〔偈曰〕：【頂禮大師如理教】。釋曰：頭面接足名頂禮。
㈡已讚佛德，次申敬禮。【敬禮如是如理師】〖01_0_c〗者。稽首接足，故稱敬禮；諸有具前自他利德，故云如是。
🈪2དེ་ལྟར་བདག་དང་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དེ་ལྟ་བུ་དང་ལྡན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མགོས་བཏུད་ནས་སོ་
①yas evam (ātman-para-hita-prati-patti-saṃpad yuj) tad namaskṛ iti (śiras praṇipat )
①yas evam ātma para hita pratipatti saṃpadā yuktas tasmai namaskṛtya iti śirasā praṇipatya
④“I render homage,” by prostrating myself even to my head “to this teacher of truth:” (8)
⑤8. Expression of āryadeva, śataka, 265
◤[S008]
[00801]
◤yathārthamaviparītaṃ śāstīti yathārthaśāstā / [S008-010]
①(yathārtham a-viparīta) śāsti iti yathārtha-śāstṛ
㈠立教不虛稱大師。無倒稱如理得善離惡言稱教。
㈡如實無倒教授誡勗，名如理師。
★0◤yathārthamaviparītaṃ śāstīti yathārthaśāstā / [001|20]
①yathārtham aviparītam śāsti iti yathārtha śāstā
③འགྲོ་བ་དེར་བྱིང་བ་སྐྱབས་མེད་པ་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཐུགས་བརྩེ་བ་དང་ལྡན་པས་ ****[@27a]**** *་།། དམ་པའི་ཆོས་སྟོན་པའི་ཕྱག་བརྐྱང་བ་དག་གིས་སྐལ་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་དྲངས་སོ་།། །། དོན་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་སྟོན་པས་ན་དོན་བཞིན་སྟོན་པའོ་།།
㈢དོན་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་སྟོན་པས་ན་དོན་བཞིན་སྟོན་པའོ། །
④“teacher of truth,” because he teaches in conformity with that which is, without error.
◤[S008-010]
◤[00901-00909]
◆9♂pattyupāyamasyāviṣkaroti☆Yathābhūtathāsanācchāstā
★0◤anena parahitapratipattyupāyamasyāviṣkaroti / [001|20-]
◤anena parahitapratipattyupāyamasyāviṣkaroti / [S008-010]
①ayam para-hita-pratipatti-upāya ayam āviṣkṛ
㈠說此如理教，為利他方便。
㈡如理師言顯利他德，能方便說
🈪འདིས་ནི་འདིའི་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་པའི་ཐབས་སྟོན་ཏེ།
①anena para hita pratipatti upāyam asya āviṣkaroti
③འདིས་ནི་འདིའི་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་པའི་ཐབས་སྟོན་ཏེ་།
㈢འདིས་ནི་འདིའི་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་〖Pབསྒྲུབ།〗པའི་ཐབས་སྟོན་ཏེ། དེ་ནི་སྟོན་པ་ན་〖PN-ན〗ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྟོན་པས་འཁོར་བའི་འདམ་ལས་འགྲོ་བ་དྲངས་ཀྱི་རྫུ་འཕྲུལ་དང་། དམ་པ་སྦྱིན་པའི་མཐུས་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
④By thus qualifying the Blessed One, the author indicates the manner in which the Blessed One is useful to others.
★◤yathābhūtaśāsanācchāstā bhavanntasau saṃsārapaṅkājjagadujjahāra na tvṛddhivarapradānaprabhāveṇeti / [001|21-]
♂yathābhūtaśāsanācchāstā bhavannasau saṃsārapaṅkājjagadujjahāra na tvaddhivarapradānaprabhāveṇeti{3. MS. prabhāveneti |} /
◤yathābhūtaśāsanācchāstā bhavannasau saṃsārapaṅkājjagadujjahāra [S008-010]
①yathā-bhūta-śāsanāt (śāstā bhavan asau) saṃsṛ-paṅka jagad ud-dhṛ (√dhṛ/√hṛ)
㈠由如理教，從生死泥拔濟眾生。
㈡如理正教，從生死泥拔眾生出。
🈪དེ་ནི་སྟོན་པ་ན་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྟོན་པས་འཁོར་བའི་འདམ་ལས་འགྲོ་བ་དྲངས་ཀྱི་
①yathābhūta śāsanāt śāstā bhavan= tasau saṃsāra paṅkāt jagat ujjahāra na tu ṛddhi vara pradāna prabhāveṇa iti
③དེ་ནི་སྟོན་པ་ན་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྟོན་པས་འཁོར་བའི་འདམ་ལས་འགྲོ་བ་དྲངས་ཀྱི་རྫུ་འཕྲུལ་དང་། དམ་པ་སྦྱིན་པའི་མཐུས་ནི་མ་ཡིན་ནོ་།།
④It is by the true teaching that the Blessed One, the teacher, has pulled the world out of the mire of transmigration,
◤na tvṛddhivarapradānaprabhāveṇeti / [S008-010]
①na tu ṛddhi--vara-pradāna--prabhāva iti.
㈠不由通慧施恩威德等。
㈡不由威力與願神通。
🈪རྫུ་འཕྲུལ་དང་། དམ་པ་སྦྱིན་པའི་མཐུས་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །〗
④not by his supernatural powers, nor by the granting of favors. (9)
⑤9. First explanation: through the power of ṛddhi (vii.48), like Viṣṇu; through the power of giving, like Maheśvara. Second explanation: through ṛddhi, through giving, and through its prabhāva (vii.34). It is true that the Buddhas perform miracles (ṛddhiprātihārya) in order to draw believers to themselves (āvarjanamātra); but it is through the miracle of the teaching (anuśāsanī) that they save the world by destroying its defilements (vii.47a-b).
★◤tasmai namaskṛtya kiṃ kariṣyāmī tyāha śāstraṃ pravakṣyāmi / [001|22-002|01]
♂tasmai namaskṛtya kiṃ kariṣyāmī{4. Y. kiṃ kariṣyatīti praśnaḥ |}tyāha @002 śāstraṃ pravakṣyāmi /
◤tasmai namaskṛtya kiṃ kariṣyāmī [kariṣyatīti (praśnaḥ)][S008-010]
① tad namaskṛ kim kṛ
㈠頂禮如理教師已，欲何所作。
㈡禮如理師，欲何所作。
🈪དོན་བཞིན་སྟོན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས་ཅི་ཞིག་བྱ་ཞེ་ན།
①tasmai namaskṛtya kim kariṣyāmī tyāha śāstram pravakṣyāmi
③དེ་ལྟར་བདག་དང་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དེ་ལྟ་བུ་དང་ལྡན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མགོས་བཏུད་ནས་སོ་དོན་བཞིན་སྟོན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས་ཅི་ཞིག་བྱ་ཞེ་ན། བསྟན་བཅོས་རབ་བཤད་བྱ་ཞེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ་།
㈢དེ་ལྟར་བདག་དང་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྒྲུབ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དེ་ལྟ་བུ་དང་ལྡན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མགོས་བཏུད་ནས་སོ་དོན་བཞིན་སྟོན་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས་ཅི་ཞིག་བྱ་ཞེ་ན། བསྟན་བཅོས་རབ་བཤད་བྱ་ཞེས:བྱ་བ་སྨོས་ཏེ〖PNསྨོས་སོ།〗། སློབ་མ་འཆོས་པས་ན་བསྟན་བཅོས་སོ། །
④After having rendered homage to this teacher of truth, what will the author do?
◤tyāha 【śāstraṃ pravakṣyāmi /】[S008-010]
①iti āha-- śāstra pravac
㈠〔偈曰〕：【對法俱舍我當說】。
㈡【對法藏論我當說】〖01_0_d〗者。
🈪བསྟན་བཅོས་རབ་བཤད་བྱ་ཞེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ།
④“I shall compose a treatise.”
◤śiṣyaśāsanācchāstram / [S008-010]
① śiṣya-śāsana śāstra
㈠釋曰：此法通名滅濟教。
㈡教誡學徒，故稱為論。
🈪སློབ་མ་འཆོས་པས་ན་བསྟན་བཅོས་སོ། །
★0◤śiṣyaśāsanācchāstram / [002|01]
①śiṣya śāsanāt śāstram
③སློབ་མ་འཆོས་པས་ན་བསྟན་བཅོས་སོ་།།
④A treatise is that which instructs disciples.
★◤katamac chāstram ity āha abhidharmakośam[002|01-]
♂katamac chāstramityāha abhidharmakośam /
◤katamac chāstram[kiṃ śāstram] ity āha 【abhidharmakośam】 [S008-010]
①ka katamat śāstra iti āha-- abhidharma-kośa
㈠別名云何。阿毘達磨俱舍。
㈡其論者何。謂對法藏。
🈪བསྟན་བཅོས་གང་ཞེ་ན། ཆོས་མངོན་མཛོད་ཅེས་བྱ་བ་སྨོས་སོ། །
①katamat śāstram iti āha abhidharma kośam
㈢བསྟན་བཅོས་གང་ཞེ་ན། ཆོས་མངོན་པ་མཛོད་ཅེས་བྱ་བ་སྨོས་སོ། །
④Which treatise? The Abhidharmakośa.
★0◤ko 'yamabhidharmo nāma / [002|02]
◤ko 'yamabhidharmo nāma / [S008-010]
①kas ayam abhidharmas nāma
㈠何法名阿毘達磨。
㈡何謂對法。
🈪ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་གང་ཞེ་ན།
①kas yam abhidharmas nāma
③ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་གང་ཞེ་ན་།
㈢ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་གང་ཞེ་ན། ཆོས་མངོན་ཤེས་རབ་དྲི་མེད་རྗེས་འབྲང་བཅས། །ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དེ་ལ་ཤེས་རབ་ཅེས་བྱ་བ་ནི། ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའོ། །
④What is Abhidharma?
★◤ 【prajñā 'malā sānucarā 'bhidharmaḥ (1-2a)】[002|03]
①prajñā amalā sa anucarās abhidharmas
③ཆོས་མངོན་ཤེས་རབ་དྲི་མེད་རྗེས་འབྲང་བཅས་།། ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་།
◤【prajñāmalā sānucarābhidharmaḥ (1-2a)】[S008-010]
①prajña amala sa-anucara abhidharma
㈠〔偈曰〕：【淨智助伴名對法】。
㈡頌曰：【淨慧隨行名對法】〖02_0_a〗
🈪ཆོས་མངོན་ཤེས་རབ་དྲི་མེད་རྗེས་འབྲང་བཅས། །ཞེས་བྱ་བ་སྟེ།
④2a. Abhidharma is pure prajñā with its following.
◤tatra prajñā dharmapravicayaḥ / [S008-010]
㈠釋曰：智謂擇法。
㈡論曰：慧謂擇法。
🈪དེ་ལ་ཤེས་རབ་ཅེས་བྱ་བ་ནི། ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའོ། །
★◤tatra prajñā dharmapravicayaḥ/ amaleti anāsravā / sānucareti saparivārā / [002|04]
♂prajñā'malā sānucarā'bhidharmaḥ{1. MS. sānucarā abhidharmaḥ |} tatra prajñā dharmapravicayaḥ / ♂amaleti anāsravā / ♂sānucareti saparivārā /
①tatra prajñā dharma pravicayas
③དེ་ལ་ཤེས་རབ་ཅེས་བྱ་བ་ནི། ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའོ་།།
①amala iti anāsravā
㈢དྲི་མེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་གང་ཟག་པ་མེད་པའོ། །
①sa anucara iti sa parivārā
③རྗེས་འབྲང་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འཁོར་དང་བཅས་པ་སྟེ་།
㈢རྗེས་འབྲང་བཅས་〖Cཅེས།〗ཞེས་བྱ་བ་ནི་འཁོར་དང་བཅས་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ན་ཟག་པ་མེད་པའི་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་ལ་ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བསྟན་པར་འགྱུར་རོ། །
④Prajñā which will be defined below (ii.24, vii.l) is the discernment of the dharmas. (10)
⑤10. The dharmas are mixed, like flowers; one discerns them and places them in bouquets: these are pure, those are impure, etc. In this operation, a certain dharma associated with the mind (caitta, caitasika, ii.23), which is called prajñā, plays a primary role. As a consequence prajñā is defined as “discernment of the dharmas.”
◤amaleti anāsravā / [S008-010]
㈠淨謂無垢，即無流。
㈡淨謂無漏。
🈪དྲི་མེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་གང་ཟག་པ་མེད་པའོ། །
④Pure prajñā is undefiled prajñā. (11)
⑤11. mala, stain, is a synonym for āsrava, vice. We translate anāsrava by “pure.” The āsravas are defined v.35. See below i.4.
◤sānucareti saparivārā / [S008-010]
㈠智助伴謂因緣資糧。
㈡淨慧眷屬名曰隨行。
🈪རྗེས་འབྲང་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འཁོར་དང་བཅས་པ་སྟེ།
④The “following” of prajñā is its escort,
★0◤evamanāsravaḥ pañcaskandhako 'bhidharma ityuktaṃ bhavati / [002|04-]
◤evamanāsravaḥ pañcaskandhako 'bhidharma ityuktaṃ bhavati / [S008-010]
①evam anāsrava pañca-skandha-ka abhidharma iti uktam bhavati
㈠若爾則說無流五陰，名阿毘達磨。
㈡如是總說無漏五蘊，名為對法。
🈪དེ་ལྟར་ན་ཟག་པ་མེད་པའི་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་ལ་ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བསྟན་པར་འགྱུར་རོ། །
④namely the five pure skandhas (i.7a) which coexists with prajñā. (12)
⑤12. The name “Abhidharma” signifies not only the pure consciousness which discerns the nature of things, but also all of the pure elements of the psychological moment in which this consciousness is produced: sensation, etc (i.l4c). One of these elements is material (rūpa) and is called “pure discipline” (anāsrava saṃvara, iv.l3c).
◤[S010]
◤[01001-01101]
★0◤eṣa tāvat pāramārthiko 'bhidharmaḥ / [002|05]
◤eṣa tāvat pāramārthiko 'bhidharmaḥ / [S010]
①eṣa tāvat pārama-arthika abhidharma
㈠此即真實阿毘達磨。
㈡此則勝義阿毘達磨。
🈪དེ་ཞིག་འདི་ནི་དོན་དམ་པའི་ཆོས་མངོན་པའོ། །
①evam anāsravas pañca skandhakas abhidharmas iti uktam bhavati eṣa tāvat pāramārthikas abhidharmas
③དེ་ལྟར་ན་ཟག་པ་མེད་པའི་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་ལ་ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བསྟན་པར་འགྱུར་རོ་།། དེ་ཞིག་འདི་ནི་དོན་དམ་པའི་ཆོས་མངོན་པའོ་།།
㈢རེ་ཞིག་འདི་ནི་དོན་དམ་པའི་ཆོས་མངོན་པའོ། །
④Such is the absolute meaning (13) of Abhidharma.
⑤13. Vyākhyā: paramārtha eva pāramārthikah / paramārthe vā bhavaḥ pāramārthikaḥ /paramārthena vā dīvyati caratīti pāramārthikaḥ
◤sāṃketikas tu[S010]
★◤sāṃketikastu[002|06]
①sāṃketikas tu
③བརྡར་བཏགས་པ་ནི་།
㈢བརྡར་བཏགས་〖Pབརྟགས། 〗པ་ནི། དེ་ཐོབ་བྱའི་〖PNབྱ།〗ཕྱིར་གང་དང་བསྟན་བཅོས་གང་ཞེས་བྱ་བ་〖PN-བ།〗སྟེ། གང་དང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཐོས་པ་དང་བསམས་པ་དང་བསྒོམས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཤེས་རབ་གང་〖PN-གང་།〗ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དང་། སྐྱེས་ནས་ཐོབ་པ་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་དང་བཅས་པའོ། །
★◤ 【tatprāptaye yāpi ca yacca śāstram / (1-2b)】[002|07]
♂sāṃketikastu tatprāptaye yāpi ca yacca śāstram /
◤【tatprāptaye yāpi ca yacca śāstram / (1-2b)】[S010]
①saṃ-cit saṃketa tu-- (tat prāpti) (yā api ca) (yad ca śāstram).
㈠若說假名阿毘達磨。〔偈曰〕：【能得此法諸智論】。
㈡若說世俗阿毘達磨，即能得此諸慧及論。【及能得此諸慧論】〖02_0_b〗
🈪བརྡར་བཏགས་པ་ནི། དེ་ཐོབ་བྱའི་ཕྱིར་གང་དང་བསྟན་བཅོས་གང་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ།
①tad prāptaye yā api ca yat ca śāstram
③དེ་ཐོབ་བྱའི་ཕྱིར་གང་དང་བསྟན་བཅོས་གང་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་།
④2b. It is also prajñā, and the Treatise which brings about the obtaining of pure prajñā.
★◤yāpi ca śrutacintābhāvanāmayī sāsravā prajñā upapattipratilambhikā ca sānucarā / [002|08-]
♂yāpi ca śrutacintābhāvanāmayī sāsravā prajñā upapattipratilambhikā ca sānucarā{2. Y. śrutamayī cintāmayī ca bhāvanāmayī ca prajñā sāsravā yā copapattipratilambhikā sānucarā |} /
◤yāpi ca śrutacintābhāvanāmayī sāsravā prajñā upapattipratilambhikā ca sānucarā /[śrutamayī cintāmayī ca bhāvanāmayī ca prajñā sāsravā yā copapattipratilambhikā sānucarā ][S010]
①yā api ca śruta-cintā-bhāvanā-maya sāsravā prajñā , upapatti-pratilambhikā ca sānucarā
㈠釋曰：即是有流思慧聞慧生得慧及助伴
㈡慧謂得此有漏修慧思聞生得慧及隨行。
🈪གང་དང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཐོས་པ་དང་བསམས་པ་དང་བསྒོམས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཤེས་རབ་གང་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དང་། སྐྱེས་ནས་ཐོབ་པ་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་དང་བཅས་པའོ། །
①yā api ca śruta cintā bhāvanā mayī sa āsravā prajñā upapatti pratilambhikā ca sa anucarā
③གང་དང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཐོས་པ་དང་བསམས་པ་དང་བསྒོམས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཤེས་རབ་གང་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དང་། སྐྱེས་ནས་ཐོབ་པ་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་དང་བཅས་པའོ་།།
④In common usage, the word Abhidharma also designates all prajñā which brings about the obtaining of Abhidharma in the absolute sense of the word; defiled prajñā whether it is innate or natural, or whether the result of an effort, the result of hearing, reflection, absorption (śrutacintābhdvanā-mayī, ii.71c), receives, along with its following, by convention, the name of Abhidharma.
◤yacca śāstramasyāḥ prāptyarthamanāsravāyāḥ prajñāyāḥ tadapi tatsaṃbhārabhāvādabhidharma ityucyate / [S010]
①yad ca śāstram (asyās prāpti-artham anāsravāyās prajñāyās), tad api tat-sambhāra-bhāvād abhidharmaḥ iti ucyate.
㈠論。謂能傳生無流智，是無流智資糧故，亦名阿毘達磨。
㈡論謂傳生無漏慧教。此諸慧論，是彼資糧，故亦得名阿毘達磨。
🈪བསྟན་བཅོས་གང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ཡང་ཟག་པ་མེད་པའི་ཤེས་རབ་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དེའི་ཚོགས་སུ་གྱུར་པས་ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བྱའོ། །
★0◤yacca śāstramasyāḥ prāptyarthamanāsravāyāḥ prajñāyāḥ tadapi tatsaṃbhārabhāvādabhidharma ityucyate / [002|09-]
④One also gives the name of Abhidharma to the Treatise,(14) for the Treatise also brings about the obtaining of pure prajñā: it is thus a factor in Abhidharma in the absolute sense of the word.
⑤14. The Treatise is (1) an Abhidharma śāstra or an Abhidharma Piṭaka. In either case, some think that it should not be understood as “The Treatise, with its attendant works, receives the name of Abhidharma,” for a book does not have any attendants; some believe that its attendants are made up of the lakṣaṇas (ii. 45c-d); (2) or the Jñānaprasthāna, considered as the body of the Abhidharma and having for its feet (and “attendants”) the six books, Prakaraṇapāda, Vijñānakāya, Dharmakāya, Prajñāptiśāstra, Dhātukāya, and Saṃgītiparyāya (Burnouf, Introduction, p. 448).
◤[S011]
◤[01101-01112]
★0◤nirvacanaṃ tu svalakṣaṇadhāraṇād dharmaḥ / [002|10]
◤nirvacanaṃ tu svalakṣaṇadhāraṇād dharmaḥ / [S011]
①[nir-ukta] nirvacana tu-- sva-lakṣaṇa-dhāraṇād dharmaḥ
㈠因何義立此名。能持自體相，故稱達磨。
㈡釋此名者能持自相，故名為法。
🈪ངེས་པའི་ཚིག་ཏུ་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཏེ།
①yat ca śāstram asyās prāpti artham anāsravāyās prajñāyās tat api tad saṃbhāra bhāvāt abhidharmas iti ucyate nirvacanam tu sva lakṣaṇa dhāraṇāt dharmas
③བསྟན་བཅོས་གང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ཡང་ཟག་པ་མེད་པའི་ཤེས་རབ་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དེའི་ཚོགས་སུ་གྱུར་པས་ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བྱའོ་།། ངེས་པའི་ཚིག་ཏུ་རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཏེ་།
㈢བསྟན་བཅོས་གང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ཡང་ཟག་པ་མེད་པའི་〖PNཔ།〗ཤེས་རབ་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དེའི་ཚོགས་སུ་གྱུར་པས་ཆོས་མངོན་པ་ཞེས་བྱའོ། །
④Dharma is that which bears (dhāraṇa) self-(or unique) characteristics.
◤tad ayaṃ paramārthadharmaṃ vā nirvāṇaṃ dharmalakṣaṇaṃ vā pratyabhimukho dharma ity abhidharmaḥ / [S011]
①tad ayam [(paramārtha-dharma vā nirvāṇa) (dharma-lakṣaṇa vā) pratyabhimukhas] dharmas ity abhidharmas
㈠或一切法中真實法涅槃為相，故稱達磨。此智對諸法於法現前故，稱阿毘達磨。
㈡若勝義法唯是涅槃，若法相法通四聖諦，此能對向或能對觀，故稱對法。
🈪དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་དོན་དམ་པའི་ཆོས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་འམ། ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པའི་ཕྱིར་ཆོས་མངོན་པའོ།
★0◤tadayaṃ paramārthadharmaṃ vā nirvāṇaṃ dharmalakṣaṇaṃ vā pratyabhimukho dharma ityabhidharmaḥ / [002|10-]
①tat ayam parama artha dharmam vā nirvāṇam dharma lakṣaṇam vā pratyabhimukhas dharmas iti abhidharmas
③དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་དོན་དམ་པའི་ཆོས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་འམ། ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པའི་ཕྱིར་ཆོས་མངོན་པའོ་།།
㈢ངེས་པའི་ཚིག་ཏུ་〖Pཚིགས།〗རང་གི་མཚན་ཉིད་འཛིན་པའི་ཕྱིར་〖P-ཕྱིར།〗ཆོས་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་དོན་དམ་པའི་ཆོས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའམ། ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པའི་ཕྱིར་ཆོས་མངོན་པའོ། །
④The Abhidharma is called abhi-dharma because it envisions (abhimukha) the dharma which is the object of supreme knowledge, or the supreme dharma, Nirvāṇa; or rather it is so-called because it envisions the characteristics of the dharmas, both their self-characteristics and their common (or general) characteristics.
★0◤ukto 'bhidharmaḥ{3. Y. hyabhidharmaḥ |} / [002|12]
◤ukto 'bhidharmaḥ / [ukto hyabhidharmaḥ][S011]
①uktas hi abhidharmas
㈢ཆོས་མངོན་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
ⅰ㈡已釋對法。
🈪ཆོས་མངོན་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
★0idaṃ tu śāstraṃ kathamabhidharmakośam / [002|12]
◤idaṃ tu śāstraṃ kathamabhidharmakośam / [S011]
①(idaṃ tu śāstraṃ) katham abhidharmakośam
㈠此論云何名阿毘達磨俱舍。
㈡何故此論名對法藏 。
①idam tu śāstram katham abhidharma kośam
㈢བསྟན་བཅོས་འདི་ཇི་ལྟར་ན་ཆོས་མངོན་པའི་མཛོད་{27b}ཡིན་ཞེ་ན།
④Why is the present work called the Abhidharmakośa?
★◤ 【tasyārthato 'smin samanupraveśāt[002|13-]
★◤ sa cāśrayo syetyabhidharmakośam (1-2c-2d) // VAkK_1.2 //】
♂tasyārthato 'smin samanupraveśāt sa cā{4. G. vā |} śrayo 'syetyabhidharmakośam{5. G. ...kośaḥ |} //2//
◤【tasyārthato 'smin samanupraveśāt】[S011]
◤【sa cāśrayo 'syetyabhidharmakośam (1-2c-2d) // VAkK_1.2 //】[vāśrayo…kośaḥ][S011]
①(tasya artha-tas) asmin sam-anu-pra-veśa sa ca (āśrayas asya) iti abhidharmakośam
㈠〔偈曰〕：【由義對法入此攝】。2復次〔偈曰〕：【論依對法名俱舍】。
㈡頌曰：【攝彼勝義依彼故_c 此立對法俱舍名】〖02_0_d〗。
㈢འདིར་དེ་དོན་དུ་ཡང་དག་ཆུད་ཕྱིར་རམ། འདི་ཡི་གནས་དེ་ཡིན་པས་ཆོས་མངོན་མཛོད་ཅེས:བྱ་བ་〖PN-བྱ་བ།〗སྨོས་ཏེ།
④2c-d. The present work is called the Abhidharmakośa because the Abhidharma enters into it through its meaning; or because the Abhidharma constitutes its foundation.
★0◤sa hi śāstrasaṃjñako 'bhidharma etasminnarthato yathāpradhānamantarbhūta ityetacchāstraṃ tasya kośasthānīyaṃ bhavati / [002|15-]
◤sa hi śāstrasaṃjñako 'bhidharma etasminn arthato yathāpradhānam antarbhūta ity etac chāstraṃ tasya kośasthānīyaṃ bhavati / [S011]
①(sa hi śāstra-saṃjñakas abhidharmas) etasmin (arthatas) [yathā pradhānam] antarbhūta ity (etad śāstram) (tasya kośa-sthānīyaṃ) bhavati.
㈠1釋曰：彼文句名阿毘達磨。由隨勝義入此論攝，是故此論於彼得稱為藏。
㈡論曰：由彼對法論中勝義入此攝故，此得藏名。
①sa hi śāstra saṃjñakas abhidharmas etasmin= arthatas yathāpradhānam antarbhūtas iti etat śāstram tasya kośa sthānīyam bhavati
㈢ཆོས་མངོན་པའི་བསྟན་བཅོས་ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཇི་ལྟར་གཅེས་གཅེས་རྣམས་དོན་དུ་འདིར་ཆུད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་བསྟན་བཅོས་འདི་ནི་དེའི་མཛོད་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། །
④The Treatise that bears the name of Abhidharma enters by its meaning into this work, which is thus the Abhidharmakośa, “the sheath of the Abhidharma.”
★★◤athavā so 'bhidharma etasyāśrayabhūtaḥ śāstrasya / [002|16]
♂athavā so 'bhidharma etasyā-[ 2b. 1B II ]śrayabhūtaḥ śāstrasya /
◤athavā so 'bhidharma etasyāśrayabhūtaḥ śāstrasya / [S011]
①atha-vā-- (sas abhidharmas) (etasya āśraya-bhūtas śāstrasya),
㈠釋曰：阿毘達磨是此論依止。
㈡或此依彼，
🈪2ཆོས་མངོན་པ་དེ་བསྟན་བཅོས་འདིའི་གནས་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ།
①athavā sas abhidharmas etasya āśraya bhūtas śāstrasya tatas hi etat nirākṛṣṭam
㈢ཡང་ན་དེ་ལས་འདི་བྱུང་བས་ཆོས་མངོན་པ་དེ་བསྟན་བཅོས་འདིའི་གནས་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ།
④Or rather as the Abhidharma is the point of support of this work,
0◤tato hy etannirākṛṣṭam / [002|17][S011]
①tatas hi etad nir-ākṛṣṭam
㈠何以故。從彼法中引生此論故。
㈡從彼引生，
🈪1ཡང་ན་དེ་ལས་འདི་ཕྱུང་བས་
①atas sas eva asya abhidharmas kośas iti etat śāstram abhidharvarma kośam
㈢དེའི་ཕྱིར་ཆོས་མངོན་པ་དེ་ཉིད་འདིའི་མཛོད་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་བསྟན་བཅོས:འདི་ནི་ཆོས་〖PN-འདི་ནི་ཆོས།〗མངོན་པའི་མཛོད་ཡིན་ནོ། །
④one can say that this work is drawn from out of the Abhidharma,
0◤ataḥ sa evāsyābhidharmaḥ kośa ityetacchāstramabhidharmakośam / [002|17-][S011]
①atas (sas) eva [asya] (abhidharmas kośas) ity (etad śāstram) abhidharmakośam.
㈠彼於此論亦受藏名，以是義故此論名為阿毘達磨俱舍。
㈡是彼所藏(此論以彼對法為藏)，故亦名藏。是故此論名對法藏。
🈪དེའི་ཕྱིར་ཆོས་མངོན་པ་དེ་ཉིད་འདིའི་མཛོད་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་བསྟན་བཅོས་འདི་ནི་ཆོས་མངོན་པའི་མཛོད་ཡིན་ནོ། །
④as from a sheath; it is thus called the Abhidharmakośa, “the work which has the Abhidharma for a sheath.”
★◤kimarthaṃ punarabhidharmopadeśaḥ [002|18-][S011]
◤kimarthaṃ punarabhidharmopadeśaḥ
①kim-artham punar abhidharma-upadeśa(upadiś-a)
㈠復次此法其用云何。
㈡何因說彼阿毘達磨。
🈪ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་ཆོས་མངོན་པ་བསྟན།
④Why was the Abhidharma taught?
0◤kena cāyaṃ prathamata upadiṣṭo yata ācāryo 'bhidharmakośaṃ vaktumādriyata iti // āha// [002|18-][S011]
①kena ca (ayam) prathamatas (upadiṣṭas) yatas ācāryas abhidharmakośaṃ vaktum ā-dṛ ādriyate ? iti āha--
㈠何人先說此法。而法師恭敬欲解說之。〔偈曰〕：
㈡誰復先說阿毘達磨。而今造論恭敬解釋。頌曰：
🈪འདི་དང་པོ་ཉིད་དུ་སུས་བསྟན་ན། འདི་ལྟར་སློབ་དཔོན་ཆོས་མངོན་པའི་མཛོད་འཆད་པར་གུས་ཤེ་ན།
①kimartham punar abhidharma upadeśas kena ca ayam prathamatas upadiṣṭas yaṭe ācāryas bhidharma kośam vaktum ādriyate iti āha
㈢ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་ཆོས་མངོན་པ་བསྟན། འདི་དང་པོ་ཉིད་དུ་སུས་〖PN-སུས།〗བསྟན་ན། འདི་ལྟར་སློབ་དཔོན་ཆོས་མངོན་པའི་མཛོད་འཆད་པར་གུས་ཤེ་ན།
④By whom was the Abhidharma originally taught? The answer to these two questions will tell us why the author piously undertakes the writing of the Abhidharmakośa.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@
◤[S012]
◤[01201-01207]
★0◤ 【■dharmāṇāṃ pravicayamantareṇa nāsti kleśānāṃ yata upaśāntaye 'bhyupāyaḥ /】[002|20-]
◤【dharmāṇāṃ pravicayamantareṇa nāsti kleśānāṃ yata upaśāntaye 'bhyupāyaḥ /】[S012]
①(dharmāṇām pravicayam antareṇa) na asti (kleśānām yatas upa-śāntaye) abhy-upāyaḥ.
㈠【離簡擇法更不有 為寂靜惑別方便】
㈡【若離擇法定無餘_a 能滅諸惑勝方便】〖03_0_b〗
🈪ཆོས་རྣམས་རབ་ཏུ་རྣམ་འབྱེད་མེད་པར་ཉོན་མོངས་རྣམས། གང་ཕྱིར་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཐབས་མེད་ལ། །
④ 3. Apart from the discernment of the dharmas, there is no means to extinguish the defilements,
①dharmāṇām pravicayam antareṇa na asti kleśānām yatas upaśāntaye abhyupāyas
③ཆོས་རྣམས་རབ་ཏུ་རྣམ་འབྱེད་མེད་པར་ཉོན་མོངས་རྣམས། གང་ཕྱིར་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཐབས་མེད་ལ་།།
㈢ཆོས་རྣམས་རབ་ཏུ་རྣམ་འབྱེད་མེད་པར་ཉོན་མོངས་རྣམས། གང་ཕྱིར་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཐབས་མེད་ལ། །
0◤【 kleśaiś ca bhramati bhavārṇave 'tra lokastaddhetorata uditaḥ{6. MS. uḍitaḥ |} kilaiṣa śāstrā // VAkK_1.3 //】[S012]
④kleśais ca bhramati (bhava-arṇava atra) lokas , (tad-hetos atas) uditas kila (eṣa) {śāstrā}
㈠【世間由惑轉有海 為此傳佛說對法】。
㈡【由惑世間漂有海_c 因此傳佛說對法】〖03_0_d〗。
④ and it is by reason of the defilements that the world wanders in the ocean of existence. So it is with a view to this discernment that the Abhidharma has been, they say, spoken [by the Master].15
①kleśais ca bhramati bhava arṇave atra lokas tad hetos atas uditas kila eṣa śāstrā
㈢ཉོན་མོངས་པས་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་སྲིད་མཚོ་འདིར་འཁྱམས་ཏེ། །དེ་བས་དེ་ཕྱིར་འདི་ནི་སྟོན་པས་གསུངས་སོ་ལོ། ། ཞེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ།
★◤yato na vinā dharmapravicayenāsti{7. S.Y. yato vinā dharmapravicayena nāsti |} kleśopaśamābhyupāyaḥ / [002|24]
④yatas (vinā dharma-pravicayena) na asti kleśa-upaśama-abhyupāyaḥ,
㈠釋曰：若離擇法覺分，無別方便能除滅諸惑。
㈡論曰：若離擇法，無勝方便能滅諸惑。
🈪གང་གི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་མེད་པར་ཉོན་མོངས་པ་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཐབས་མེད་ལ། །
①yatas na vinā dharma pravicayena asti kleśa upaśama abhyupāyas
③གང་གི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་མེད་པར་ཉོན་མོངས་པ་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཐབས་མེད་ལ་།།
㈢གང་གི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་〖PN-རྣམས〗རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་མེད་པར་ཉོན་མོངས་པ་ཉེ་བར་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཐབས་མེད་ལ། །
④Apart from the discernment of dharmas, there does not exist any means for the extinguishing of the defilements (v.l), and these are the defilements which cause the world to wander in the great ocean of transmigration.
④This is why, say the Vaibhāṣikas,16 with a view to the discernment of the dharmas, the master, the Buddha, the Blessed One, spoke the Abhidharma.
④For, without the teaching of the Abhidharma, a disciple would be incapable of discerning the dharmas.
0◤kleśāśca lokaṃ bhramayanti saṃsāra-@003mahārṇave 'smin /[002|24-003|01][S012]
①kleśās ca lokam bhramayanti saṃsāra mahā rṇeve sminan
④kleśās ca lokam bhramayanti (saṃsāra-mahā-arṇava asmin),
㈠諸惑能輪轉世間於生死海。
㈡諸惑能令世間漂轉生死大海。
㈢ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་འཁོར་བའི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་འདིར་ལ་འཁྱམ་པར་བྱེད་པ་
0◤atastaddhetostasya dharmapravicayasyārthe śāstrā kila buddhenābhidharma uktaḥ / [003|01-][S012]
④atas tad-hetos (tasya dharma-pravicayasya arthe) (śāstrā kila buddhena) abhidharmas uktas ;
㈠由此正因，欲令弟子得簡擇法，故大師佛世尊先說阿毘達磨。
㈡因此傳佛說彼對法，欲令世間得擇法故。
①atas tad hetos tasya dharma pravicayasya arthe śāstrā kila buddhena abhi dharmas uktas
㈢དེའི་ཕྱིར་ཆོས་རྣམས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པར་འདོད་པ་དེའི་དོན་དུ་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཆོས་མངོན་པ་གསུངས་སོ་ལོ། །
0◤nahi vinā'bhidharmopadeśena śiṣyaḥ śakto dharmān pravicetumiti / [003|02][S012]
①na-hi (vinā abhidharma-upadeśena) (śiṣya-s) śakta-s (dharmān pravice-tum) iti.
㈠若離此正諸說，弟子不能如理簡擇真法故。
㈡離說對法，弟子不能於諸法相如理簡擇。
🈪ཆོས་མངོན་པ་བསྟན་པ་མེད་པར་ནི་སློབ་མས་ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པར་མི་ནུས་སོ། །
①na hi vinā bhidharma upadeśena śiṣyas śaktas dharmān pravicetum iti
㈢ཆོས་མངོན་པ་བསྟན་པ་མེད་པར་ནི་སློབ་མས་ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པར་〖PNདབྱེ་བར།〗མི་ནུས་སོ། །
◤[S013]
◤[01301-01307]
0◤sa tu prakīrṇa ukto bhagavatā bhadantakātyāyanīputraprabhṛtibhiḥ piṇḍīkṛtya sthāpito bhadanta{1. S.Y. sthavira |}dharmatrātodānavargīyakaraṇavad ity āhur vaibhāṣikāḥ / [003|03-]
①sa tu prakīrṇas uktas bhagavatā , bhadanta-kātyāyanī-putra-prabhṛti-bhis piṇḍī-kṛ-tya sthāpitas , sthavira-dharmatrāta-udāna -vargīya-karaṇa-vat iti āhur vaibhāṣikās . 3.
㈢བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་དེ་ནི་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་སིལ་〖PNགསིལ།〗བུར་བཤད་ལ། བཙུན་པ:ཀཱ་ཏྱཱའི་〖PNཀ་ཧྱའི།〗བུ་ལ་སོགས་པས་བསྡུས་ནས་བཞག་སྟེ། བཙུན་པ་ཆོས་སྐྱོང་ཀྱིས་ཆེད་དུ་བརྗོད་པའི་སྡེ། སྡེ་ཚན་དུ་བྱས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
㈠大德迦旃延子等諸弟子撰集安置，猶如大德達磨多羅多撰集優陀那伽他部類。聞毘婆沙師傳說如此。
㈡大德迦多衍尼子等諸大聲聞結集安置，猶如大德法救所集無常品等鄔拕南頌。毘婆沙師傳說如此。
🈪བཙུན་པ་ཀཱ་ཏྱཱའི་བུ་ལ་སོགས་པས་བསྡུས་ནས་བཞག་སྟེ། བཙུན་པ་ཆོས་སྐྱོབ་ཀྱིས་ཆེད་དུ་བརྗོད་པའི་སྡེ། སྡེ་ཚན་དུ་བྱས་པ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
0◤katame punaste dharmā yeṣāṃ pravicayārthamabhidharmopadeśa ity āha [003|05]
㈠何者諸法是所簡擇，為令他簡擇彼法，佛世尊說阿毘達磨。
㈡何法名為彼所簡擇，因此傳佛說對法耶。
🈪གང་དག་ཆོས་མངོན་པ་བསྟན་པས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་དབྱེ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་དེ་དག་ཀྱང་གང་ཞེ་ན།
①katame punas (te dharmās) [(yeṣām pravicaya)-artham abhidharma-upadeśaḥ] iti āha
③གང་དག་ཆོས་མངོན་པ་བསྟན་པས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་དབྱེ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་དེ་དག་ཀྱང་གང་ཞེ་ན་།
㈢གང་དག་ཆོས་མངོན་པ་བསྟན་པས་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་དབྱེ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་དེ་དག་ཀྱང་གང་ཞེ་ན། ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད་ཆོས་རྣམས། །ཞེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ། འདི་ནི་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །
0◤ 【sāsravā'nāsravā dharmāḥ (1-4a)】[003|06]
①sāsrava-anāsrava ॰ās dharmās
③ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད་ཆོས་རྣམས་།། ཞེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ་།
㈠〔偈曰〕：【有流無流法】
㈡頌曰：【有漏無漏法】〖01_1_a〗
🈪ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད་ཆོས་རྣམས། །ཞེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ།
◤eṣa sarvadharmāṇāṃ samāsanir(d)deśaḥ / [S013]
①eṣa [sarva-dharmāṇām] samāsa-nirdeśas
㈠釋曰：略說一切法，謂有流無流。
㈡論曰：說一切法略有二種，謂有漏無漏。
🈪འདི་ནི་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །
★0◤eṣa sarvadharmāṇāṃ samāsanirddeśaḥ / [003|07]
①eṣa sarva dharmāṇām samāsa nirddeśas
③འདི་ནི་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་མདོར་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ་།།
◤tatra katame sāsravā dharmā ityāha[S013]
①tatra katame sāsrava °ās dharmās ? ity āha--
㈠此中何者有流。〔偈曰〕：
㈡有漏法云何。
🈪དེ་ལ་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་གང་ཞེ་ན།
★◤tatra katame sāsravā dharmā ityāha[003|07-]
①tatra katame sa āsravās dharmās iti āha
③དེ་ལ་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་གང་ཞེ་ན་།
㈢དེ་ལ་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་གང་ཞེ་ན། ལམ་མ་གཏོགས་པ་འདུས་བྱས་{28a}རྣམས། །ཟག་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་〖PN-བ།〗སྟེ། ལམ་གྱི་བདེན་པ་མ་གཏོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་གཞན་རྣམས་〖PN-རྣམས།〗ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དག་གོ། །
★◤ 【saṃskṛtā mārgavarjitāḥ / sāsravāḥ (1-4b-4c1)】[003|08-]
♂tatra katame sāsravā dharmā ityāha saṃskṛtā mārgavarjitāḥ / sāsravāḥ
①saṃskṛtās mārga varjitās
③ལམ་མ་གཏོགས་པ་འདུས་བྱས་ ****[@28a]**** *་།། རྣམས་།།
①sa āsravās
③ཟག་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་།
◤【saṃskṛtā mārgavarjitāḥ /】[S013]
①saṃskṛta °ās mārga-varjita °ās
㈠【有為除聖道】。
㈡【除道餘有為】〖01_1_b〗
🈪ལམ་མ་གཏོགས་པ་འདུས་བྱས་རྣམས། །
◤[S014]
◤[01401-01408]
◤【sāsravāḥ (1-4b-4c1)】[S014]
㈠【有流】
㈡【故說名有漏】〖01_1_d〗
🈪ཟག་བཅས་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ།
0◤mārgasatyaṃ {S. varja॰ }varjjayitvā'nye saṃskṛtā dharmāḥ{2. Y. sarve saṃskṛtāḥ |} sāsravāḥ / [S014]
①([mārga-satyam varj-ay-i-tvā] sarve saṃskṛta °ās) sāsrava °ās
㈠釋曰：除道聖諦，所餘有為法說，名有流。
㈡謂除道諦餘有為法。
🈪ལམ་གྱི་བདེན་པ་མ་གཏོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་གཞན་རྣམས་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དག་གོ །
①mārga satyam varjayitvā anye saṃskṛtās dharmās sa āsravās
③ལམ་གྱི་བདེན་པ་མ་གཏོགས་པ་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་གཞན་རྣམས་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དག་གོ་།།
①kim kāraṇam
③ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་།
㈢ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་དེ་དག་ལ། །ཟག་རྣམས་ཀུན་ཏུ་རྒྱས་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་〖PN-བ།〗སྟེ། འགོག་པ་དང་ལམ་གྱི་བདེན་པ་ལ་དམིགས་པས་ཀྱང་〖PN-ཀྱང་།〗ཟག་པ་སྐྱེ་བར་ནི་འདོད་མོད་ཀྱི། །དེ་གཉིས་ལ་རྒྱས་པར་མི་འགྱུར་བས་དེ་གཉིས་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བ་མེད་དོ། །
0◤kiṃ kāraṇam / [003|10][S014]
㈠何以故。
㈡所以者何。
🈪ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན།
★◤ 【āsravāsteṣu yasmāt samanuśerate (1-4c2-4d) // VAkK_1.4 //】[003|11]
♂āsravāsteṣu yasmātsamanuśerate //4//
①āsravās teṣu yasmāt samanuśerate
③གང་ཕྱིར་དེ་དག་ལ་།། ཟག་རྣམས་ཀུན་ཏུ་རྒྱས་པར་འགྱུར་།།
◤【āsravāsteṣu yasmāt samanuśerate (1-4c2-4d) // VAkK_1.4 //】[S014]
① āsrava °ās teṣu {yasmāt} sam-anuśerate 1.4.
㈠〔偈曰〕：【於中流 由隨增眠故】。
㈡【於彼漏隨增】〖01_1_c〗，諸漏於中等隨增故。
🈪གང་ཕྱིར་དེ་དག་ལ། །ཟག་རྣམས་ཀུན་ཏུ་རྒྱས་པར་འགྱུར། །ཞེས་བྱ་བ་སྟེ།
●anuśerata iti puṣṭiṃ labhanta ity arthaḥ. pratiṣṭhāṃ labhanta ity artho vā.
★◤kāmaṃ nirodhamārgasatyālambanā api āsravā upajāyante na tinuśerate tatreti na tayoḥ sāsravatvaprasañgaḥ / [003|12-]
♂kāmaṃ nirodhamārgasatyālambanā api āsravā u[ 3a. IA. III ]pajāyante natvanuśerate tatreti na tayoḥ sāsravatvaprasaṅgaḥ /
◤kāmaṃ nirodhamārgasatyālambanā api āsravā upajāyante [S014]
①kāmam (nirodha-mārga-satya-ālambana °ās api āsrava °ās) upa-jāyante ,
㈠釋曰：若有如此義，諸流緣滅道二諦為境起。
㈡緣滅道諦諸漏雖生，
🈪འགོག་པ་དང་ལམ་གྱི་བདེན་པ་ལ་དམིགས་པས་ཀྱང་ཟག་པ་སྐྱེ་བར་ནི་འདོད་མོད་ཀྱི། །
①kāmam nirodha mārga satya ālambanās api āsravās upajāyante na tinuśerate tatra iti na tayos sa asrava tva prasañgas
③ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། འགོག་པ་དང་ལམ་གྱི་བདེན་པ་ལ་དམིགས་པས་ཀྱང་ཟག་པ་སྐྱེ་བར་ནི་འདོད་མོད་ཀྱི་།། དེ་གཉིས་ལ་རྒྱས་པར་མི་འགྱུར་བས་དེ་གཉིས་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བ་མེད་དོ་།།
★◤yathā 'tra nānuśerate tat paścādanuśayanirdeśa eva jñāpayiṣyāmaḥ / [003|13-]
♂yathā'tra{3. Y. tatra |}nānuśerate tat paścādanuśayanirdeśa eva jñāpayiṣyāmaḥ /
◤na tv anuśerate tatreti na tayoḥ sāsravatvaprasaṅgaḥ / [S014]
①na tu anu-śerate tatra iti na tayos sāsrava-tva-prasaṅgas
㈠於中不眠無隨增故，是故於中不可立有流為反質難。
㈡而不隨增故非有漏。
🈪དེ་གཉིས་ལ་རྒྱས་པར་མི་འགྱུར་བས་དེ་གཉིས་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བ་མེད་དོ། །
◤yathā (')tra[tatra] nānuśerate [S014]
①yathā atra na anuśerate,
㈠是不眠義，
㈡不隨增義，
🈪ཇི་ལྟར་རྒྱས་པར་མི་འགྱུར་བ་
①yathā tra na anuśerate tat paścāt anuśaya nirdeśas eva jñāpayiṣyāmas
③ཇི་ལྟར་རྒྱས་པར་མི་འགྱུར་བ་དེ་ནི་འོག་ནས་ཕྲ་རྒྱས་བསྟན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་དོ་།།
㈢ཇི་ལྟར་རྒྱས་པར་མི་འགྱུར་བ་དེ་ནི་འོག་ནས་ཕྲ་རྒྱས་བསྟན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པར་བྱའོ། །
◤tat paścādanuśayanirdeśa eva jñāpayiṣyāmaḥ / [S014]
①tat (paścāt anuśaya-nirdeśe) (abhi◦ ko◦ 5.18) eva jñāpayiṣyāmas 4.
㈠後分別惑品中當廣說。
㈡隨眠品中，自當顯說。
🈪དེ་ནི་འོག་ནས་ཕྲ་རྒྱས་བསྟན་པ་ཉིད་དུ་བསྟན་པར་བྱའོ། །
◤uktāḥ sāsravāḥ / [S014]
①ukta sāsrava
㈠說有流法已。
㈡已辯有漏
🈪ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
★0◤uktāḥ sāsravāḥ / [003|14]
①uktās sa āsravās
③པར་བྱའོ་།། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ་།།
㈢ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤[S015]
◤[01501-01506]
◤anāsravāḥ katame / [S015]
㈠何者無流法。
㈡無漏云何。
🈪ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་གང་ཞེ་ན།
★◤anasravāḥ katame / [003|15]
♂anāsravāḥ katame /
①anasravās katame
③ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་གང་ཞེ་ན་།
㈢ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་གང་ཞེ་ན། ཟག་མེད་ལམ་གྱི་བདེན་པ་དང་། །འདུས་མ་བྱས་རྣམ་གསུམ་ཡང་སྟེ། །ཞེས་བྱ་བའོ〖PNབྱའོ།〗། །རྣམ་གསུམ་གང་ཞེ་ན། ནམ་མཁའ་དང་ནི་འགོག་པ་གཉིས། །ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། གཉིས་གང་ཞེ་ན། སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་དང་། སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་དེ་དང་། ལམ་གྱི་བདེན་པ་ནི་ཟག་པ་མེད་པའི་ཆོས་རྣམས་ཏེ། དེ་དག་ལ་ཟག་པ་རྒྱས་པར་འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ།
★◤ 【anāsravā mārgasatyaṃ trividhaṃ cāpyasaṃskṛtam / (1-5a-5b)】[003|16]
♂anāsravā mārgasatyaṃ trividhaṃ cāpyasaṃskṛtam /
①anāsravās mārga satyam trividham ca api asaṃskṛtam
③ཟག་མེད་ལམ་གྱི་བདེན་པ་དང་།། འདུས་མ་བྱས་རྣམ་གསུམ་ཡང་སྟེ་།། ཞེས་བྱ་བའོ་།།
★◤katamattri vidham / [003|17]
♂{4. MS. ta seems to be struck off. }katamattri vidham /
◤【anāsravā mārgasatyaṃ trividhaṃ cāpyasaṃskṛtam / (1-5a-5b)】[S015]
①anāsrava °ās (mārga-satyam) (tri-vidham ca api asaṃskṛtam)
㈠〔偈曰〕：【無流法聖道 及三種無為】。
㈡【無漏謂道諦_a 及三種無為】〖02_1_b〗，謂道聖諦及三無為。
🈪ཟག་མེད་ལམ་གྱི་བདེན་པ་དང་། །འདུས་མ་བྱས་རྣམ་གསུམ་ཡང་སྟེ། །ཞེས་བྱ་བའོ། །
◤katamattrividham / [S015]
①katamat tri-vidham (asaṃskṛtam) ?
㈠釋曰：何者三無為。
㈡何等為三。
🈪རྣམ་གསུམ་གང་ཞེ་ན།
①katamattri vidham
③རྣམ་གསུམ་གང་ཞེ་ན་།
★◤ 【ākāśaṃ dvau nirodhau ca (1-5c)】[003|18]
♂ākāśaṃ dvau nirodhau ca katamau dvau /
①ākāśam dvau nirodhau ca
③ནམ་མཁའ་དང་ནི་འགོག་པ་གཉིས་།། ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་།
◤【ākāśaṃ dvau nirodhau ca (1-5c)】[S015]
①ākāśam dva nirodha ca ;
㈠〔偈曰〕：【虛空及二滅】。
㈡【謂虛空二滅】〖02_1_c〗，虛空二滅。
🈪ནམ་མཁའ་དང་ནི་འགོག་པ་གཉིས། །ཞེས་བྱ་བ་སྟེ།
◤katamau dvau / [S015]
㈠釋曰：何者二滅。
㈡二滅者何 。
🈪གཉིས་གང་ཞེ་ན།
★◤katamau dvau / pratisaṃkhyānirodho 'pratisaṃkhyānirodhaśca / [003|19]
♂pratisaṃkhyānirodho 'pratisaṃkhyānirodhaśca /
①katamau dvau
③གཉིས་གང་ཞེ་ན་།
①pratisaṃkhyā nirodhas pratisaṃkhyā nirodhas ca
③སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་དང་། སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་སྟེ་།
★◤ityetadākāśādi trividhamasaṃskṛtaṃ mārgasatyaṃ cānāsravā dharmāḥ / [003|19-]
♂ityetadākāśādi trividhamasaṃskṛtaṃ mārgasatyaṃ cānāsravāṃ dharmāḥ /
◤pratisaṃkhyānirodho 'pratisaṃkhyānirodhaś ca / [S015]
①prati-saṃkhyā-nirodhas aprati-saṃkhyā-nirodhas ca
㈠擇滅非擇滅。
㈡擇非擇滅。
🈪སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་དང་། སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་སྟེ།
◤ityetadākāśādi trividhamasaṃskṛtaṃ mārgasatyaṃ cānāsravā dharmāḥ / [S015]
①iti (etat ākāśa-ādi tri-vidham asaṃskṛtam) (mārga-satyam ca) (anāsrava °ās dharmās)
㈠如此空等三無為及聖道，說為無流法。
㈡此虛空等三種無為及道聖諦，名無漏法。
🈪དེ་ལྟར་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་དེ་དང་། ལམ་གྱི་བདེན་པ་ནི་ཟག་པ་མེད་པའི་ཆོས་རྣམས་ཏེ།
①iti etat ākāśa ādi trividham asaṃskṛtam mārga satyam ca anāsravās dharmās kim kāraṇam
③དེ་ལྟར་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་དེ་དང་། ལམ་གྱི་བདེན་པ་ནི་ཟག་པ་མེད་པའི་ཆོས་རྣམས་ཏེ་།
◤[S016]
◤[01601-01604]
★★◤kiṃ kāraṇam / nahi teṣvāsravā anuśerata iti / [003|20]
♂kiṃ kāraṇam / nahi teṣvāsravā anuśerrata iti /
◤kiṃ kāraṇam / [S016]
㈠何以故。
㈡所以者何。
①na hi teṣu āsravās anuśerate iti
③དེ་དག་ལ་ཟག་པ་རྒྱས་པར་འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་།
★◤yadetat trividhamasaṃskṛtamuddiṣṭam[003|21]
♂yadetattrividhamasaṃskṛtamuddiṣṭam tatrākāśamanāvṛtiḥ //5//
◤nahi teṣvāsravā anuśerata iti / [S016]
①na hi teṣu āsrava °ās anu-śerate iti
㈠於中諸流，不能眠故。
㈡諸漏於中，不隨增故。
🈪དེ་དག་ལ་ཟག་པ་རྒྱས་པར་འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ།
◤yad etat trividham asaṃskṛtam uddiṣṭam[S016]
①yat etat tri-vidham asaṃskṛtam ud-diṣ-ṭam
㈠略說三無為中，
㈡於略所說，三無為中，
🈪འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་
◤【tatrākāśamanāvṛtiḥ (1-5d) // VAkK_1.5 //】[S016]
①tatra ākāśam an-āvṛttiḥ . 1.5.
㈠何者為空。〔偈曰〕：【此中空無礙】。
㈡【此中空無礙】〖02_1_d〗
🈪དེ་ལ་ནམ་མཁའ་མི་སྒྲིབ་པ།
★◤ 【tatrākāśamanāvṛtiḥ (1-5d) // VAkK_1.5 //】[003|22]
①yat etat trividham asaṃskṛtam uddiṣṭam tatra ākāśam anāvṛtis
③འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནམ་མཁའ་མི་སྒྲིབ་པ་།
㈢འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནམ་མཁའ་མི་སྒྲིབ་པ། ནམ་མཁའ་ནི་སྒྲིབ་པ་མེད་པའི་རང་བཞིན་ཏེ་གང་ན་གཟུགས་ཀྱི་གོ་ཡོད་པའོ། །
★0◤anāvaraṇasvabhāvamākāśaṃ yatra rūpasya gatiḥ // [003|23]
◤anāvaraṇasvabhāvam ākāśam, yatra rūpasya gatiḥ. 5.[S016]
㈠釋曰：空以無障無礙為性故，色於中行。
㈡虛空但以無礙為性，由無障故色於中行。
🈪26ནམ་མཁའ་ནི་སྒྲིབ་པ་མེད་པའི་རང་བཞིན་ཏེ་གང་ན་གཟུགས་ཀྱི་གོ་ཡོད་པའོ། །
①anāvaraṇa svabhāvam ākāśam yatra rūpasya gatis
③ནམ་མཁའ་ནི་སྒྲིབ་པ་མེད་པའི་རང་བཞིན་ཏེ་གང་ན་གཟུགས་ཀྱི་གོ་ཡོད་པའོ་།།
◤[S017]
◤[01701-01710]
★◤ 【pratisaṃkhyānirodho yo visaṃyogaḥ (1-6a-6b1)】[003|24]
♂pratisaṃkhyānirodho yo visaṃyogaḥ @004 yaḥ sāsravairdharmairvisaṃyogaḥ sa pratisaṃkhyānirodhaḥ /
◤pratisaṅkhyānirodho yo visaṃyogaḥ,[S017]
①pratisaṃkhyānirodho yo visaṃyogaḥ,
㈠〔偈曰〕：【擇滅謂永離】。
㈡【擇滅謂離繫】〖03_1_a〗，擇滅即以離繫為性。
🈪27སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་དང(གང)་བྲལ་བའོ། །
①pratisaṃkhyā nirodhas yas visaṃyogas
㈢སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་དང་〖PNགང་།〗བྲལ་བའོ། །
★◤yaḥ sāsravairdharmairvisaṃyogaḥ sa pratisaṃkhyānirodhaḥ / [004|01]
◤yaḥ sāsravair dharmair visaṃyogaḥ sa pratisaṅkhyānirodhaḥ.[S017]
①yaḥ sāsravair dharmair visaṃyogaḥ sa pratisaṃkhyānirodhaḥ.
㈠釋曰：與有流法永相離，說名擇滅。
㈡諸有漏法，遠離繫縛，證得解脫，名為擇滅。
🈪28གང་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་དང་བྲལ་གང་?་དེ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པའོ། །
①yas sa āsravais dharmais visaṃyogas sa pratisaṃkhyā nirodhas
㈢གང་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་དང་བྲལ་དེ་ནི་〖PN-ནི།〗སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པའོ། །
★◤duḥkhādīnāmāryasatyānāṃ pratisaṃkhyānaṃ pratisaṃkhyā prajñāviśeṣastena prāpyo nirodhaḥ / [004|01-]
♂duḥkhādīnāmāryasatyānāṃ pratisaṃkhyānaṃ{1. Y. prati pratisaṃkhyānaṃ |} pratisaṃkhyā prajñāviśeṣastena prāpyo nirodhaḥ pratisaṃkhyānirodhaḥ /
◤duḥkhādīnām āryasatyānāṃ prati pratisaṅkhyānaṃ pratisaṅkhyā = prajñāviśeṣas[S017]
①duḥkhādīnām āryasatyānāṃ prati pratisaṃkhyānaṃ pratisaṃkhyā = prajñāviśeṣas
㈠各數簡擇，苦等聖諦，名擇，即智勝因。此所得己，利名為擇滅。
㈡擇謂簡擇，即慧差別。各別簡擇四聖諦故。
🈪29སྡུག་བསྔལ་ལ་སོགས་པ་འཕགས་པའི་བདེན་པ་རྣམས་ལ་སོ་སོར་རྟོག་པ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་སྟེ་ཤེས་རབ་ཀྱི་བྱེ་བྲག་གོ །
①duḥkha ādīnām ārya satyānām pratisaṃkhyānam pratisaṃkhyā prajñā viśeṣas tena prāpyas nirodhas
㈢སྡུག་བསྔལ་ལ་སོགས་པ་འཕགས་པའི་བདེན་པ་རྣམས་ལ་སོ་སོར་རྟོག་པ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་སྟེ་ཤེས་རབ་ཀྱི་བྱེ་བྲག་གོ། །
◤tena prāpyo nirodhaḥ pratisaṅkhyānirodhaḥ,[S017]
①tena prāpya nirodhaḥ pratisaṃkhyā-nirodhaḥ,
㈠此所得己利，名為擇滅。
㈡擇力所得滅，名為擇滅。
🈪དེས་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་འགོག་པ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པའོ། །
★◤pratisaṃkhyānirodhaḥ / [004|02]
①pratisaṃkhyā nirodhas
③དེས་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་འགོག་པ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པའོ་།། བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པར་བྱ་བ་སྟེ་།
㈢དེས་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་འགོག་པ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པའོ། །
★◤madhyapadalopāt gorathavat / [004|02-]
♂madhyapadalopāt{2. Y. madhyapadalopaṃ kṛtvā |} gorathavat /
◤madhyapadalopaṃ kṛtvā, gorathavat.[S017]
①madhya-pada-lopaṃ kṛtvā, goratha-vat.
㈠具足應言，擇所得滅，以略說故，但稱擇滅。如車與牛相應，名為牛車。
㈡如牛所駕車，名曰牛車。略去中言，故作是說。
🈪བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པར་བྱ་བ་སྟེ། དཔེར་ན་བ་ལང་དག་དང་ལྡན་པའི་ཤིང་རྟ་ལ་བ་ལང་གི་ཤིང་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །
①madhya pada lopāt go ratha vat
③དཔེར་ན་བ་ལང་དག་དང་ལྡན་པའི་ཤིང་རྟ་ལ་བ་ལང་གི་ཤིང་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ་།།
㈢བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པར་བྱ་བ་སྟེ། དཔེར་ན་བ་ལང་དག་དང་ལྡན་པའི་ཤིང་རྟ་ལ་བ་ལང་གི་ཤིང་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །
●tena prajñāviśeṣeṇa prāpyo nirodha iti pratisaṃkhyānirodhaḥ.
●madhyapadalopaṃ kṛtveti.
●“śākapārthivādīnām upasaṃkhyānam.
●śākapriyāḥ pārthivāḥ śākapārthivā”[Pā sū 2.1.60_Kāśikāvṛtti] itīṣṭyā madhyapadalopaḥ.
[śākapārthivaḥ ：śākapriyaḥ pārthivaḥ] 中词省略持业释 madhyama-pada-lopi-karmadhāraya
★0◤kiṃ punareka eva sarveṣāṃ sāsravāṇāṃ dharmāṇāṃ pratisaṃkhyānirodhaḥ / netyāha / [004|04]
◤kiṃ punar eka eva sarveṣāṃ sāsravāṇāṃ dharmāṇāṃ pratisaṅkhyānirodhaḥ? nêty āha. kiṃ tarhi?[S017]
①kiṃ punar eka eva sarveṣāṃ sāsravāṇāṃ dharmāṇāṃ pratisaṃkhyānirodhaḥ? nêty āha. kiṃ tarhi?
㈠一切有流為一擇滅為不一。不一。云何。
㈡一切有漏法，同一擇滅耶。不爾。云何。
🈪30ཅི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་གཅིག་ཁོ་ན་འམ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ། མ་ཡིན་ནོ། །
①kim punar ekas eva sarveṣām sa āsravāṇām dharmāṇām pratisaṃkhyā nirodhas
③ཅི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་གཅིག་ཁོ་ན་འམ་ཞེ་ན་།
㈢ཅི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་གཅིག་ཁོ་ན་འམ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ། མ་ཡིན་ནོ། །
①na iti āha
③སྨྲས་པ། མ་ཡིན་ནོ་།།
◤pṛthak pṛthak.[S017]
㈠〔偈曰〕：【各各對諸結】。
㈡【隨繫事各別】〖03_1_b〗，隨繫事別，
🈪31འོ་ན་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན། སོ་སོ་སོ་སོ་ཡིན། ལྡན་པའི་?་རྫས་རྣམས་ཇི་སྙེད་པ་བྲལ་བའི་རྫས་རྣམས་ཀྱང་དེ་སྙེད་དོ། །
★0◤kiṃ tarhi / [004|05]
①kim tarhi
③འོ་ན་ཇི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ཇི་ལྟ་བུ་〖PN-བུ།〗ཞེ་ན། སོ་སོ་སོ་སོ་ཡིན། ལྡན་{28b}པའི་རྫས་རྣམས་ཇི་སྙེད་པ་བྲལ་བའི་རྫས་རྣམས་ཀྱང་དེ་སྙེད་〖PNརྙེད།〗དོ། །
★◤ 【pṛthak pṛthak / (1-6b2)】[004|06]
♂pṛthak pṛthak /
①pṛthak pṛthak
③སོ་སོ་སོ་སོ་ཡིན་།
★0◤yāvanti hi saṃyogadravyāṇi tāvanti visaṃyogadravyāṇi / [004|07]
◤yāvanti hi saṃyogadravyāṇi tāvanti visaṃyogadravyāṇi.[S017]
㈠釋曰：如結數量，擇滅亦爾。
㈡謂隨繫事量。離繫事亦爾。
①yāvanti hi saṃyoga dravyāṇi tāvanti visaṃyoga dravyāṇi
③ལྡན་ ****[@28b]**** ་པའི་རྫས་རྣམས་ཇི་སྙེད་པ་བྲལ་བའི་རྫས་རྣམས་ཀྱང་དེ་སྙེད་དོ་།།
★◤anyathā hi duḥkhadarśanaheyakleśanirodhasākṣātk karaṇāt sarvakleśanirodhasākṣātkriyā prasajyeta / [004|07-]
♂anyathā hi duḥkhadarśanaheyakleśa- nirodhasākṣātkaraṇāt sarvakleśanirodhasākṣātkriyā prasajyeta /
◤anyathā hi duḥkhadarśanaheyakleśanirodhasākṣātkaraṇāt sarvakleśanirodhasākṣātkriyā prasajyeta.[S017]
①anyathā hi duḥkhadarśanaheyakleśanirodhasākṣātkaraṇāt sarva-kleśa-nirodha-sākṣātkriyā prasajyeta.
㈠若不爾，由證見苦所，斷惑擇滅，則應一時俱證一切惑擇滅。
㈡若不爾者，於證見苦所斷煩惱滅時，應證一切所斷，諸煩惱滅。
🈪32དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་སྡུག་བསྔལ་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཉོན་མོངས་པའི་འགོག་པ་མངོན་སུམ་དུ་བྱས་པས་ཉོན་མོངས་པ་ཐམས་ཅད་འགོས་པ་མངོན་སུམ་དུ་བྱེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
①anyathā hi duḥkha darśana heya kleśa nirodha sākṣātk karaṇāt sarva kleśa nirodha sākṣāt kriyā prasajyeta
㈢དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་སྡུག་བསྔལ་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཉོན་མོངས་པའི་འགོག་པ་མངོན་སུམ་དུ་བྱས་པས་ཉོན་མོངས་པ་ཐམས་ཅད་འགོག་པ་མངོན་སུམ་དུ་བྱེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
★◤sati caivaṃ śeṣapratipakṣabhāvanāvaiyarthyaṃ syāt / [004|08-]
♂sati caivaṃ śeṣapratipakṣa- bhāvanāvaiyarthyaṃ syāt /
◤sati caivaṃ śeṣapratipakṣabhāvanāvaiyarthyaṃ syāt.[S017]
㈠若爾修餘對治道則空無果。
㈡若如是者，修餘對治則為無用。
🈪33དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་ལྷག་མའི་གཉེན་པོ་བསྒོམ་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །
①sati ca evam śeṣa pratipakṣa bhāva nā vaiyarthyam syāt
㈢དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་ལྷག་མའི་གཉེན་པོ་བསྒོམ་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །
◤[S018]
◤[01801-01807]
◤yat tarhy uktam——“asabhāgo nirodhaḥ” iti, asya ko 'rthaḥ?[S018]
㈠佛經言“擇滅無同類”。此言何義。
㈡依何義說滅無同類。
🈪འོ་ན་འགོག་པ་ནི་འདྲ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་པ་འདིའི་དོན་ཇི་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞེ་ན།
★◤yattarhyuktam “asabhāgonirodha” ityasya ko 'rthaḥ / [004|09-]
♂yattarhyuktam “asabhāgo [ 3b. 1B. III ] nirodha” ityasya ko 'rthaḥ /
①yat tarhi uktam asabhā gas nirodhas iti asya kas arthas
③འོ་ན་འགོག་པ་ནི་འདྲ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་པ་འདིའི་དོན་ཇི་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་འགོག་པ་ནི་འདྲ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་པ་འདིའི་དོན་ཇི་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞེ་ན། ཚིག་དེའི་དོན་ནི་འདི་འདྲ་བའི་རྒྱུ་གང་ཡང་མ་ཡིན་ལ། འདི་ཡང་གང་གི་འདྲ་བའི་རྒྱུ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས:བྱའོ། །〖PNབྱའི།〗
◤‘nâsya kaś cit sabhāgahetur asti nâsau kasya cit’ ity ayam asya vākyasyârthaḥ,[S018]
㈠擇滅無同類因，亦非他同類。因此是經義。
㈡依滅自無同類，因義亦不與他。故作是說。
🈪ཚིག་དེའི་དོན་ནི་འདི་འདྲ་བའི་རྒྱུ་གང་ཡང་མ་ཡིན་ལ། འདི་ཡང་གང་གི་འདྲ་བའི་རྒྱུ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱའོ། །
◤na tu nâsya kaś cit sabhāgo 'stîti.[S018]
㈠非無與其同類。
㈡非無同類。
🈪འདི་ལ་འདྲ་བ་གང་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
★◤nāsya kaścit sabhāgaheturasti nāsau kasyacidityayamasya vākyasyārtho na tu nāsya kaśicat sabhāgo 'stīti / [004|10-]
♂nāsya kaścit sabhāgaheturasti nāsau kasyacidityayamasya vākyasyārtho na tu nāsya kaścitsabhāgo 'stīti /
①na asya kaścid sa bhāga hetus asti na asau kasyacid iti ayamasya vākyasya arthas na tu na asya kaśicat sabhāgas sti iti
③ཚིག་དེའི་དོན་ནི་འདི་འདྲ་བའི་རྒྱུ་གང་ཡང་མ་ཡིན་ལ། འདི་ཡང་གང་གི་འདྲ་བའི་རྒྱུ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱའོ་།། འདི་ལ་འདྲ་བ་གང་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་།།
㈢འདི་ལ་འདྲ་བ་གང་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤uktaḥ pratisaṅkhyānirodhaḥ.[S018]
①uktaḥ pratisaṃkhyānirodhaḥ.
㈠說擇滅已。
㈡已說擇滅 。
★0◤uktaḥ pratisaṃkhyānirodhaḥ // [004|11]
①uktas pratisaṃkhyā nirodhas
㈢སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
★◤ 【utpādātyantavighno 'nyo nirodho 'pratisaṃkhyayā (1-6c-6d) // VAkK_1.6 //】[004|12]
♂utpādātyantavighno 'nyo nirodho 'pratisaṃkhyayā //6//
◤utpādātyantavighno 'nyo nirodho 'pratisaṅkhyayā.1.6.[S018]
①utpāda-atyanta-vighna anya nirodho apratisaṅkhyayā.1.6.
㈠〔偈曰〕：【恒遮欲生生 別有非擇滅】。
㈡【畢竟礙當生_c 別得非擇滅】〖03_1_d〗。永礙當生，得非擇滅。
🈪35ཆོས་མ་འོངས་པ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ལ་གཏན་དུ་བགེགས་?་སུ་གྱུར་པ་བྲལ་བ་ལས་གཞན་པའི་འགོག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་སྟེ།
①utpāda atyanta vighnas anyas nirodhas apratisaṃkhyayā
㈢སྐྱེ་ལ་གཏན་དུ:བགེགས་〖PNཏུ་གེགས།〗བྱེད་པ། འགོག་གཞན་སོ་སོར་བརྟགས་མིན་པས། །
◤anāgatānāṃ dharmāṇām utpādasyâtyantaṃ vighnabhūto visaṃyogād yo 'nyo nirodhaḥ so 'pratisaṅkhyānirodhaḥ.[S018]
①anāgata dharma utpādasyâtyantaṃ vighnabhūto visaṃyogād yo 'nyo nirodhaḥ so 'pratisaṃkhyānirodhaḥ.
㈠釋曰：能永遮未來諸法生。異於擇滅有別滅，說名非擇滅。
㈡謂能永礙未來法生。得滅異前，名非擇滅。
★◤anāgatānāṃ dharmāṇāmutpādasyātyantaṃ vighnabhūto visaṃyogād yo 'nyo nirodhaḥ so 'pratisaṃkhyānirodhaḥ / [004|13-]
♂anāgatānāṃ dharmāṇāmutpādasyātyanta{3. Y. atyantaṃ |} vighnabhūto visaṃyogādyo 'nyo nirodhaḥ so 'pratisaṃkhyā- nirodhaḥ /
①anāgatānām dharmāṇām utpādasya atyantam vighna bhūtas visaṃyogāt yas anyas nirodhas sas apratisaṃkhyā nirodhas
③ཆོས་མ་འོངས་པ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ལ་གཏན་དུ་བགེགས་སུ་གྱུར་པ་བྲལ་བ་ལས་གཞན་པའི་འགོག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་སྟེ་།
㈢ཆོས་མ་འོངས་པ་རྣམས་སྐྱེ་བ་ལ་གཏན་དུ་བགེགས་〖PNགེགས།〗སུ་གྱུར་པ་བྲལ་བ་ལས་གཞན་པའི་འགོག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་སྟེ། འདི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འཐོབ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤na hy asau pratisaṅkhyayā labhyate,[S018]
㈠不由簡擇得故。
㈡得不因擇。
🈪འདི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འཐོབ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
★◤na hyasau pratisaṃkhyayā labhyate / kiṃ tarhi / pratyayavaikalyāt / [004|14]
♂nahyasau pratisaṃkhyayā labhyate / ♂kiṃ tarhi / ♂pratyayavaikalyāt /
①na hi asau pratisaṃkhyayā labhyate
③འདི་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འཐོབ་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་།།
①kim tarhi
③འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། རྐྱེན་མ་ཚང་བ་ལས་〖PNལ།〗ཐོབ་སྟེ། དཔེར་ན་མིག་དང་ཡིད་གཟུགས་གཅིག་ལ་གཡེངས་པའི་གཟུགས་གཞན་པ་〖PN-པ།〗རྣམས་དང་སྒྲ་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་གང་ཡིན་པ་དག་ནི་འདས་པར་འགྱུར་ལ། དེ་དག་ལ་དམིགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་ནི་ཡང་སྐྱེ་བར་ཡང་〖PN-ཡང་།〗མི་ནུས་ཏེ། དེ་དག་འདས་པའི་ཡུལ་ལ་དམིགས་པའི་མཐུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①pratyaya vaikalyāt
③རྐྱེན་མ་ཚང་བ་ལས་ཐོབ་སྟེ་།
◤kiṃ tarhi?[S018]
㈠云何得。
◤pratyayavaikalyāt.[S018]
㈠因緣不具故。
㈡但由闕緣。
D0046 🈪འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། རྐྱེན་མ་ཚང་བ་ལས་〖PNལ།〗ཐོབ་སྟེ།
◤[S019]
◤[01901-01906]
◤yathaikarūpavyāsaktacakṣurmanaso yāni rūpāntarāṇi śabdagandharasaspraṣṭavyāni câtyayante tadālambanaiḥ pañcabhir vijñānakāyair na śakyam utpattum,[S019-021]
①yathā eka-rūpa-vyāsakta-cakṣur-manaso yāni rūpa antara śabda-gandha-rasa-spraṣṭavyāni ca aty-ayante tadālambanaiḥ pañcabhir vijñānakāyair na śakyam utpattum,
㈠譬如有人意識及眼根，緣一色塵起，是時餘色聲香味觸等，悉有即謝。五識聚不能緣彼為境界更生。
㈡如眼與意，專一色時，餘色聲香味觸等謝。緣彼境界，五識身等，住未來世，畢竟不生。
🈪དཔེར་ན་མིག་དང་ཡིད་གཟུགས་གཅིག་ལ་ཡེངས་པའི་གཟུགས་གཞན་པ་རྣམས་དང་སྒྲ་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་གང་ཡིན་པ་དག་ནི་འདས་པར་འགྱུར་ལ། དེ་དག་ལ་དམིགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་ནི་ཡང་སྐྱེ་བར་ཡང་མི་ནུས་ཏེ།
🈪དཔེར་ན་མིག་དང་ཡིད་གཟུགས་གཅིག་ལ་གཡེངས་པའི་གཟུགས་གཞན་པ་〖PN-པ།〗རྣམས་དང་སྒྲ་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་གང་ཡིན་པ་དག་ནི་འདས་པར་འགྱུར་ལ། དེ་དག་ལ་དམིགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་ནི་ཡང་སྐྱེ་བར་ཡང་〖PN-ཡང་།〗མི་ནུས་ཏེ།
★◤yathaikarūpavyāsaktacakṣurmanaso yāni rūpāṇi śabdagandharasaspraṣṭavyāni cātyayante tadālambanaiḥ pañcabhirvijñānakāyairna śakyaṃ punarutpattum / [004|14-]
♂yathaikarūpavyāsaktacakṣurmana- so yāni rūpāṇi{4. Y. rūpāntarāṇi |} śabdagandharasaspraṣṭavyāni cātyayante tadālambanaiḥ pañcabhirvijñānakāyairna śakyaṃ punarutpattum{5. Y. omits punaḥ |} /
①yathā eka rūpa vyāsakta cakṣus manasas yāni rūpāṇi śabda gandha rasa spraṣṭavyāni ca ātyayante tad ālambanais pañcabhis vijñāna kāyais na śakyam pun
③དཔེར་ན་མིག་དང་ཡིད་གཟུགས་གཅིག་ལ་ཡེངས་པའི་གཟུགས་གཞན་པ་རྣམས་དང་སྒྲ་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་གང་ཡིན་པ་དག་ནི་འདས་པར་འགྱུར་ལ། དེ་དག་ལ་དམིགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་ནི་ཡང་སྐྱེ་བར་ཡང་མི་ནུས་ཏེ་།
◤na hi te samarthā atītaṃ viṣayam ālambayitum iti.[S019-021]
㈠何以故。五識無有功，能緣過去塵為境。
㈡由彼不能緣過去境。
🈪དེ་དག་འདས་པའི་ཡུལ་ལ་དམིགས་པའི་མཐུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
D0047 🈪དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་དེ་ནི་རྐྱེན་མ་ཚང་བས་འཐོབ་བོ། །
★◤na hi te satyā atītaṃ viṣayamālambayi tulmiti / [004|16-]
♂nahi te satyā{6. Y. samarthā |} atītaṃ viṣayamālambayitumiti /
①na hi te satyās atītam viṣayam ālambayi tulm iti
③དེ་དག་འདས་པའི་ཡུལ་ལ་དམིགས་པའི་མཐུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
★0◤ataḥ sa teṣāmapratisaṃkhyānirodhaḥ pratyayavaikalyāt prāpyate / [004|17]
◤ataḥ sa teṣām apratisaṃkhyānirodhaḥ pratyayavaikalyāt prāpyate. catuṣkoṭikaṃ câtra bhavati——[S019-021]
①atas sa teṣām apratisaṃkhyā nirodhas pratyaya vaikalyāt prāpyate
㈢དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་དེ་ནི་རྐྱེན་མ་ཚང་བས་འཐོབ་བོ། །
◤㈠是故識等有非擇滅，由因緣不具故得。依二滅，立四句。[S019-021]
㈡緣不具故，得非擇滅。於法得滅，應作四句。
🈪37དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་གི་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་དེ་ནི་རྐྱེན་མཚང་བས་འཐོབ་བོ། །
★0◤catuṣkoṭikaṃ cātra bhavati / santi te dharmā yeṣāṃ pratisaṃkhyānirodha eva labhyate / [004|18]
①catuṣkoṭikam ca atra bhavati
③འདིར་མུ་བཞིར་འགྱུར་ཏེ་།
㈢འདིར་མུ་བཞིར་འགྱུར་ཏེ། གང་དག་གིས་〖PNགི།〗སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་ཁོ་ན་འཐོབ་པའི་ཆོས་དེ་དག་ཀྱང་ཡོད་དེ། །འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་འདས་པ་དང་དེ་ལྟར་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
①santi te dharmās yeṣām pratisaṃkhyā nirodhas eva labhyate
③གང་དག་གིས་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་ཕ་ཁོ་ན་འཐོབ་པའི་ཆོས་དེ་དག་ཀྱང་ཡོད་དེ་།།
㈢གང་དག་གིས་〖PNགི།〗སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་ཁོ་ན་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་མེད་པའི་འདུས་བྱས་མི་〖Nཀྱི།〗སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
◤1. santi te dharmā yeṣāṃ pratisaṅkhyānirodha eva labhyate,[S019-021]
①1. santi te dharmā yeṣāṃ pratisaṃkhyānirodha eva labhyate,
★★◤tadyathā atitapratyutpannotpattidharmāṇāṃ sāsravāṇām / [004|19]
♂tadyathā atītapratyutpannotpattidharmāṇāṃ sāsravāṇām /
◤tadyathā atītapratyutpannotpattidharmāṇāṃ sāsravāṇām.[S019-021]
①tadyathā atīta-pratyutpanna-utpatti-dharmāṇāṃ sāsravāṇām.
㈠有諸法唯有擇滅，謂過去現在定生為法，皆是有流。
㈡或於諸法唯得擇滅，謂諸有漏過現生法。
🈪38འདིར་མུ་བཞིར་འགྱུར་ཏེ། གང་དག་གིས་སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་ཕ་ཁོ་ན་འཐོབ་པའི་ཆོས་དེ་དག་ཀྱང་ཡོད་དེ། །འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་འདས་པ་དང་དེ་?་ལྟར་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
①tadyathā atita pratyutpanna utpatti dharmāṇām sa āsravāṇām
③འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་འདས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།།
◤2. santi yeṣām apratisaṅkhyānirodha eva,[S019-021]
①2. santi yeṣām apratisaṃkhyānirodha eva,
★0◤santi yeṣāmapratisaṃkhyānirodha eva / [004|19-]
①santi yeṣām apratisaṃkhyā nirodhas eva
③གང་དག་གིས་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་ཁོ་ན་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་བུའོ་།།
㈢གང་དག་གིས་〖PNགི〗གཉི་ག་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ།
◤tadyathā anutpattidharmāṇām anāsravasaṃskṛtānām.[S019-021]
①tadyathā anutpatti-dharmāṇām anāsravasaṃskṛtānām.
㈠有諸法唯有非擇滅，謂不生為法，無流有為。
㈡或於諸法唯非擇滅，謂不生法無漏有為。
★★◤tadyathā 'nutpattidharmāṇāmanāsravasaṃskṛtānām / santi te yesāmubhayam / [004|20]
♂tadyathā'nutpattidharmāṇāmanāsravasaṃskṛtānām{7. Y quotes another reading “tadyathānutpattidharmāṇāmanāsravāṇām”} / ♂santi te{8. Y. omits te |} yeṣāmubhayam /
①tadyathā nutpatti dharmāṇām anāsrava saṃskṛtānām
③དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་མེད་པའི་འདུས་བྱས་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།།
①santi te yesām ubhayam
③གང་དག་གིས་གཉི་ག་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
㈢{29a}གང་དག་གིས་〖PNགི〗གཉི་ག་མི་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་མེད་པ་འདས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
◤[S019-021]
◤[01906-02005]
◤3. santi yeśām ubhayam,[S019-021]
◆20♂tadyathā ☆āsravāṇām anutpattidharmāṇām
◤tadyathā sāsravāṇām anutpattidharmāṇām[S019-021]
①tadyathā sāsravāṇām anutpatti-dharmāṇām
㈠有諸法具有二滅，謂有流，定不生為法。
㈡或於諸法俱得二滅，謂彼不生諸有漏法。
★★◤tadyathā sāsravāṇām anutpasttidharmāṇām / santi yeṣāṃ nobhayam / [004|21]
♂tadyathā sāsravāṇām anutpattidharmāṇām / ♂santi yeṣāṃ nobhayam /
①tadyathā sa āsravāṇām anutpastti dharmāṇām
③འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།
㈢འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
①santi yeṣām na ubhayam
③ ****[@29a]**** *་།། གང་དག་གིས་གཉི་ག་མི་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
◤4. santi yeṣāṃ nôbhayam,[S019-021]
★◤tadyathā atītapratyutpannotpattidharmāṇāmaṇāsravāṇāmiti / [004|21-]
♂tadyathā atītapratyutpannotpattidharmāṇāmanā- sravāṇāmiti /
◤tadyathā atītapratyutpannotpattidharmāṇām anāsravāṇām iti.6.[S019-021]
㈠有諸法無有二滅，謂過去現在定生為法，皆是無流。
㈡或於諸法不得二滅，謂諸無漏過現生法。
🈪39གང་དག་གིས་སོ་སོར་བརྟགས་པ་མ་ཡིན་པས་འགོག་པ་ཁོ་ན་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་མེད་པའི་འདུས་བྱས་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །གང་དག་གིས་གཉིས་ག་?་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་དང་བཅས་པ་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། གང་དག་གིས་གཉི་ག་མི་འཐོབ་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་མེད་པ་འདས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
★0◤uktaṃ trividhamasaṃskṛtam // [004|22]
◤uktaṃ trividham asaṃskṛtam.[S019-021]
㈠說三無為已。
㈡如是已說三種無為。
①tadyathā atīta pratyutpanna utpatti dharmāṇām aṇa āsravāṇām iti uktam trividham asaṃskṛtam
③འདི་ལྟ་སྟེ། ཟག་པ་མེད་པ་འདས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་དང་འབྱུང་བའི་ཆོས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།། འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་བཤད་ཟིན་ཏོ་།།
◤yad uktam——“saṃskṛtā mārgavarjitāḥ sāsravāḥ” iti (abhi◦ ko◦ 1.4),[S019-021]
㈠前說“有為法，除聖道，名有流”。
㈡前說“除道餘有為法，是名有漏”。
◤katame te saṃskṛtāḥ?[S019-021]
㈠何者是有為。
㈡何謂有為。
🈪40འདུས་མ་བྱས་རྣམ་པ་གསུམ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
🈪41ལམ་མ་གཏོགས་?་པ་འདུས་བྱས་རྣམས། །ཟག་བཅས་ཞེས་གང་སྨྲས་པའི་འདུས་བྱས་དེ་དག་གང་ཞེ་ན། འདུས་བྱས་ཆོས་རྣམས་དེ་དག་ཀྱང་། །གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་ལྔ། །གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་དང་། འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་སོ། །
★★◤yattūktaṃ “saṃskṛtā mārgavarjitāḥ / [004|23]
♂yattūktaṃ{9. Y. yaduktaṃ |} “saṃskṛtā mārgavarjitāḥ /
◤[S021]
◤[02101-02106]
◤te punaḥ saṃskṛtā dharmā rūpādiskandhapañcakam.[S021]
㈠〔偈曰〕：【又諸有為法 謂色等五陰】。
㈡頌曰 ：【又諸有為法_a 謂色等五蘊】〖04_1_b〗。
★◤sāsravā” iti katame te saṃskṛtāḥ / [004|23-]
♂sāsravā” iti [ 4a. 1A. IV ] katame te saṃskṛtāḥ /
①yat tu uktam saṃskṛtās mārga varjitās sa āsravās iti katame te saṃskṛtās
㈢ལམ་མ་གཏོགས་པ་འདུས་བྱས་རྣམས། །ཟག་བཅས་ཞེས་གང་སྨྲས་པའི་འདུས་བྱས་དེ་དག་གང་ཞེ་ན།
★◤ 【te punaḥ saṃskṛtā dhārmā rūpādiskandhapañcakam / (1-7a-7b)】[004|25]
♂te punaḥ saṃskṛtā dharmā rūpādiskandhapañcakam /
①te punar saṃskṛtās dhārmā rūpa ādi skandha pañcakam
㈢འདུས་བྱས་ཆོས་རྣམས་དེ་དག་ཀྱང་། །གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་ལྔ། །
0◤rūpaskandho vedanāskandhaḥ saṃjñāskandhaḥ saṃskāraskandho vijñānaskandhaś cêty ete saṃskṛtā dharmāḥ / [004|26][S021]
㈠釋曰：色陰受陰想陰行陰識陰。此五陰攝一切有為。
㈡論曰：色等五蘊，謂初色蘊乃至識蘊。如是五法，具攝有為。
①rūpa skandhas vedanā skandhas saṃskāra skandhas vijñāna skandhas ceti ete saṃskṛtās dharmās
㈢གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་དང་། འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་དག་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་སོ། །
0◤sametya saṃbhūya pratyayaiḥ kṛtā iti saṃskṛtāḥ{P75. kṛtāḥ} / [004|27][S021]
㈠已至聚集，因緣所作，故名有為。
㈡眾緣聚集，共所作故。
①sametya saṃbhūya pratyayais kṛtās iti saṃskṛtās
㈢རྐྱེན་རྣམས་འདུས་ཤིང་ཕྲད་ནས་བྱས་པ་དག་ན་འདུས་བྱས་རྣམས་ཏེ།
0◤na hy ekapratyayajanitaṃ kiṃcid astîti / tajjātīyatvā-@005d anāgateṣv avirodho dugdhendhanavat{1. S.Y. one of the reading is dugdhavat |} / [004|27-005|01][S021]
㈠何以故。無有法無緣，及一緣所生故。是彼種類故，於未來無妨，譬如獨陀。
㈡無有少法，一緣所生。是彼類故，未來無妨。如乳如薪。
①na hi eka pratyaya janitam kiñcid asti iti tad jātīya-tvāt anāgateṣu avirodhas dugdha indhana vat
㈢རྐྱེན་གཅིག་གིས་བསྐྱེད་པ་ནི་འགའ་ཡང་མེད་དོ། ། དེ་དང་རིགས་མཐུན་པའི་ཕྱིར་མ་འོངས་པ་དག་ལ་〖Nལས།〗ཡང་མི་འགལ་ཏེ་འོ་མ:དང་ཤིང་〖PN-དང་ཤིང་།〗བཞིན་ནོ། །
★◤ 【ta evādhvā kathāvastu saniḥsārāḥ savastukāḥ (1-7c-7d) // VAkK_1.7 //】[005|02]
♂ta evādhvā kathāvastu saniḥsārāḥ savastukāḥ //7//
◤ta evâdhvā kathāvastu saniḥsārāḥ savastukāḥ.1.7.[S021]
①ta eva adhvā kathāvastu saniḥsārāḥ savastukāḥ.1.7.
㈠〔偈曰〕：【說世路言依 有離及有類】。
㈡【亦世路言依_c 有離有事等】〖04_1_d〗。
🈪དེ་དག་ཉིད་དུས་གཏམ་གཞི་དང་། །ངེས་པར་འབྱུང་བ་གཞི་དང་བཅས། །དེ་དག་ཉིད་ནི་འདུས་བྱས་གྱི་ཆོས་རྣམས་སོ། །
①te eva adhvā kathā vastu sa niḥsārās sa vastukās
㈢དེ་དག་ཉིད་དུས་གཏམ་གཞི་དང་། །ངེས་པར་འབྱུང་བ་གཞི་〖Pབཅས་གཞི།Nབཅས་བཞི།〗དང་བཅས། །དེ་དག་ཉིད་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་སོ། །
★◤ta eva saṃskṛtā gatagacchadgamiṣyadbhāvādadhvānaḥ adyante 'nitayatyeti vā / [005|03]
♂ta eva saṃskṛtā gatagacchadgamiṣyadbhāvādadhvānaḥ{2. MS. gatagacchatgamiṣyatbhāvādadhvānaḥ |} adyante 'nityatayeti vā / ♂kathā vākyam /
◤ta eva saṃskṛtā gatagacchadgamiṣyadbhāvād adhvānaḥ,[S021]
①ta eva saṃskṛtā gata-gacchat-gamiṣyat bhāvād adhvānaḥ,
㈠釋曰：是諸有為法，有已正當行，故名世路。
㈡此有為法亦名世路。已行正行當行性故。
🈪43སོང་བ་དང་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རམ། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཟ་བའི་ཕྱིར་དུས་རྣམས་སོ། །
①te eva saṃskṛtās gata gacchat gamiṣyat bhāvāt adhvānas adyante nitayati eti vā
㈢སོང་བ་དང་འགྲོ་བ་དང་འགྲོ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རམ། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཟ་བའི་ཕྱིར་དུས་རྣམས་སོ། །
◤adyante 'nityatayêti vā.[S021]
①adyante anityatayā iti vā.
㈠復次無常所食故。
㈡或為無常所吞食故。
◤[S022]
◤[02201-02205]
◤kathā = vākyam, tasyā vastu nāma.[S022]
㈠言謂方言。是言所應，義名言依。
㈡或名言依。言謂語言。
🈪44གཏམ་ནི་ངག་གོ །དེའི་གཞི་ནི་མིང་སྟེ། དོན་དང་བཅས་པའི་གཞི་སྨོས་པའི་ཕྱིར་ན་འདུས་བྱས་ནི་གཏམ་གྱི་གཞི་ཞེས་བྱའོ། །
★◤kathā vāvāyam tasyā vastu nāma / [005|03-]
♂tasyā vastu nāma /
①kathā vā āvāyam tasyās vastu nāma
③གཏམ་ནི་ངག་གོ་།། དེའི་གཞི་ནི་མིང་སྟེ་།
㈢གཏམ་ནི་ངག་གོ།
◤sārthakavastugrahaṇāt tu saṃskṛtaṃ kathāvastûcyate.[S022]
①sārthaka-vastu-grahaṇāt tu saṃskṛtaṃ kathāvastu ucyate.
㈠由執有義言故，佛經說有為法名言依。
㈡此所依者，即名俱義。如是言依，具攝一切有為諸法。
★★◤sārthakavastugrahaṇāt tu saṃskṛntaṃ kathāvastūcyate / [005|04]
♂sārthakavastugrahaṇāttu saṃskṛtaṃ kathāvastūcyate /
①sārthaka vastu grahaṇāt tu saṃskṛntam kathā vastu ucyate
③དོན་དང་བཅས་པའི་གཞི་སྨོས་པའི་ཕྱིར་ན་འདུས་བྱས་ནི་གཏམ་གྱི་གཞི་ཞེས་བྱའོ་།།
★◤anyathā hi urakaraṇagrantho virudhyeta / [005|04-]
♂anyathā hi prakaraṇagrantho virudhyeta /
◤anyathā hi prakaraṇagrantho virudhyeta——[S022]
㈠若不爾，則違分別道理論。
㈡若不爾者，應違品類，足論所說。
①anyathā hi ura karaṇa granthas virudhyeta
③དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལས་།
㈢གདོན་མི་ཟ་བར་འབྱུང་བ་ནི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་སྟེ། འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའོ། །
◤“kathāvastūny aṣṭādaśabhir dhātubhiḥ saṃgṛhītāni” ( ).[S022]
㈠彼論云言依入十八界攝。
㈡彼說言依十八界攝。
🈪45དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལས། གཏམ་གྱི་གཞི་རྣམས་ནི་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྡུས་སོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་གཞུང་དང་འགལ་བར་འགྱུར་རོ། །
★◤“kathāvastūnyaṣṭādaśabhirdhatubhiḥ saṃgṛhītāni /”[005|05]
①kathā vastūni aṣṭādaśabhis dhatubhis saṃgṛhītāni
③གཏམ་གྱི་གཞི་རྣམས་ནི་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱིས་བསྡུས་སོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་གཞུང་དང་འགལ་བར་འགྱུར་རོ་།། གདོན་མི་ཟ་བར་འབྱུང་བ་ནི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་སྟེ་།
◤niḥsaraṇaṃ niḥsāraḥ = sarvasya saṃskṛtasya nirvāṇam,[S022]
㈠永出名離，所謂涅槃。一切有為，涅槃永出離故。
㈡或名有離。離謂永離，即是涅槃。
★◤niḥsaraṇaṃ niḥsāraḥ sarvasya saṃskṛtasya nirvāṇam / [005|05-]
♂“kathāvastūnyaṣṭādaśabhirdhātubhiḥ saṃgṛhītāni |” niḥsaraṇaṃ niḥsāraḥ sarvasya saṃskṛtasya nirvāṇam /
①niḥsaraṇam niḥsāras sarvasya saṃskṛtasya nirvāṇam
③འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའོ་།།
◤tad eṣām astîti saniḥsārāḥ.[S022]
㈠有為法有離，涅槃無離，故有為法名有離。
㈡一切有為，有彼離故。
🈪46གདོན་མི་ཟ་བར་འབྱུང་བ་ནི་ངེས་པར་འབྱུང་བ་སྟེ། འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའོ། །
🈪47དེ་འདི་དག་ལ་ཡོད་པས་ངེས་པར་འབྱུང་བཅས་དག་གོ །རྒྱུ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་གཞི་དང་བཅས་པ་དག་སྟེ། བྱེ་?་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་གཞི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རྒྱུའི་ཚིག་ཡིན་ནོ།
★◤tadeṣāmastīti saniḥsārāḥ / [005|06]
♂tadeṣāmastīti saniḥsārāḥ{3. MS. niḥsārāḥ |} /
①tat eṣām asti iti sa niḥsārās
㈢དེ་འདི་དག་ལ་ཡོད་པས་ངེས་པར་འབྱུང་བཅས་དག་གོ།
★0◤sahetukatvāt savastukāḥ / [005|06-]
◤sahetukatvāt savastukāḥ.[S022]
㈠有因故，名有類。
㈡或名有事，以有因故。
①sa hetuka tvāt sa vastukās
③རྒྱུ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་གཞི་དང་བཅས་པ་དག་སྟེ་།
㈢རྒྱུ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་གཞི་དང་བཅས་པ་དག་སྟེ། བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས:ན་རེ་〖PNནི།〗གཞི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རྒྱུའི་ཚིག་ཡིན་ལོ〖Nནོ།〗།འབྱུང་བས་ན་སྲིད་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ན་འདི་དག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དོན་དང་མཐུན་པ་དག་གོ། །
★★◤hetuvacanaḥ kila vastuśabda iti vaibhāṣicāḥ / [005|07]
♂hetuvacanaḥ kila{4. MS. kilārthaḥ |} vastuśabda iti vaibhāṣikāḥ /
◤hetuvacanaḥ kila vastuśabda iti Vaibhāṣikāḥ.[S022]
㈠類以因義。毘婆沙師作此說。
㈡事是因義。毘婆沙師傳說如此。
①hetu vacanas kila vastu śabdas iti vaibhāṣicās
③བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་གཞི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་རྒྱུའི་ཚིག་ཡིན་ལོ་།
◤ity ete saṃskṛtadharmaparyāyāḥ.[S022]
㈠如是等是，有為別名。
㈡如是等類，是有為法，差別眾名。
🈪48་?་དེ་ལྟར་ན་དེ་དག་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དག་ཡིན་ནོ། །
★◤ityete saṃskṛtadharmauaryāyāḥ / [005|07-]
♂ityete saṃskṛtadharmaparyāyāḥ /
①iti ete saṃskṛta dharmauaryāyās
㈢དེ་ལྟར་ན་དེ་དག་ནི་འདུས་བྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དག་ཡིན་ནོ། །
◤[S023]
◤[02301-02309]
★◤ta eva puyaḥ saṃskṛtā dharamāḥ / [005|08]
♂ta eva punaḥ saṃskṛtā dharmāḥ ye sāsravā{5. MS. sāsravāḥ |} upādānaskandhāste ataḥ kiṃ siddham /
◤ta eva punaḥ saṃskṛtā dharmāḥ——[S023-025]
㈠復次是有為法。
㈡於此所說有為法中。
①te eva puyas saṃskṛtās dharamās
③ཡང་འདུས་བྱས་དེ་དག་ཉིད་།
㈢ཡང་འདུས་བྱས་དེ་དག་ཉིད། གང་དག་ཟག་བཅས་ཉེར་ལེན་པའི། །ཕུང་པོའང་དེ་དག། འདིས་ཅི་ཞིག་གྲུབ་པར་འགྱུར་ཞེ་ན། ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ལྔ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཕུང་པོ་ཡང་ཡིན་ནོ〖PNན།〗། །ཕུང་པོ་དག་ཁོ་ན་ཡིན་ལ་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་{29b}མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་ཡོད་དེ། འདུ་བྱེད་ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་སོ། །
◤ye sāsravā upādānaskandhās te,[S023-025]
㈠〔偈曰〕：【有流名取陰】。
㈡頌曰 ：【有漏名取蘊】〖05_1_a〗，
🈪49ཡང་འདུས་བྱས་དེ་དག་ཉིད། གང་དག་ཟག་བཅས་ཉེར་ལེན་པའི། །ཕུང་པོ་འང་དེ་དག །འདིས་ཅི་ཞིག་གྲུབ་པར་འགྱུར་ཞེ་ན། ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ལྔ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཕུང་པོ་ཡང་ཡིན་ནོ། །
★◤ 【ye sāsravā upādānaskandhāste (1-8a-8b1)】[005|09]
◤ataḥ kiṃ siddham?[S023-025]
㈠釋曰：此何所顯。
㈡論曰：此何所立。
★◤ataḥ kiṃ diddhaṃ / [005|10]
①ye sa āsravās upādāna skandhās te atas kim diddham
③གང་དག་ཟག་བཅས་ཉེར་ལེན་པའི་།། ཕུང་པོའང་དེ་དག་།འདིས་ཅི་ཞིག་གྲུབ་པར་འགྱུར་ཞེ་ན་།
0◤ya upādānaskandhāḥ skandhā api te syuḥ skandhā eva nopādānaskandhāḥ / anāsravāḥ saṃskārā iti / [005|10-][S023-025]
㈠是有取可，說名陰有。但陰非取，謂無流有為。
㈡謂立取蘊，亦名為蘊。或有唯蘊，而非取蘊。謂無漏行。
①ye upādāna skandhās skandhās api te ,syus skandhā eva na upādāna skandhās, anāsravās saṃskārās iti
③ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ལྔ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཕུང་པོ་ཡང་ཡིན་ནོ་།། ཕུང་པོ་དག་ཁོ་ན་ཡིན་ལ་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ ****[@29b]**** ་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་ཡོད་དེ། འདུ་བྱེད་ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་སོ་།།
0◤tatra upādānāni kleśāḥ / [S023-025]
㈠此中以惑為取。
㈡煩惱名取。
🈪50ཕུང་པོ་དག་ཁོ་ན་ཡིན་ལ་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་མ་ཡིན་པ་དག་ཀྱང་ཡོད་དེ། འདུ་བྱེད་ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་སོ། །དེ་ལ་ཉེ་བར་ལེན་པ་དག་ནི་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་སོ། །
①tatra upādānāni kleśās
㈢དེ་ལ་ཉེ་བར་ལེན་པ་དག་ནི་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་སོ། །
★◤tatsaṃbhūtatvādupādānaskandhāḥ // [005|11-]
♂tatsaṃbhūtatvādupādānaskandhāḥ / ♂tṛṇatuṣāgnivat /
◤tatsambhūtatvād upādānaskandhāḥ,[S023-025]
㈠陰從取生，故名取陰。
㈡蘊從取生，故名取蘊。
①tad saṃbhūta tvāt upādāna skandhās
③དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་དག་སྟེ་།
㈢དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་དག་སྟེ། དཔེར་ན་རྩྭ་དང་སོག་མའི་མེ་བཞིན་པའམ།དེ་དག་ལ་རག་ལས་པའི་ཕྱིར་རྒྱལ་པོའི་མི་བཞིན་ནོ། །
◤tṛṇatuṣāgnivat.[S023-025]
㈠譬如草木糠火。
㈡如草穅火。
★◤truṇatupāgnivat / taddhidheyatvādvā rājapurūpavat / [005|12]
♂tadvidheyatvādvā rājapuruṣavat /
①truṇa tupa agni vat
③དཔེར་ན་རྩྭ་དང་སོག་མའི་མེ་བཞིན་པ་འམ་།
①tat hidheya tvāt vā rāja puru upavat
③དེ་དག་ལ་རག་ལུས་པའི་ཕྱིར་རྒྱལ་པོའི་མི་བཞིན་ནོ་།།
◤tadvidheyatvād vā, rājapuruṣavat.[S023-025]
㈠復次隨逐取故，譬如王人。
㈡或蘊屬取，故名取蘊。如帝王臣。
★◤upādānāni vā tebhyaḥ saṃbhavantīti upādānaskandhāḥ puṣpaphalavṛkṣavat / [005|12-]
♂upādānāni vā tebhyaḥ saṃbha-[ 4b. 1B. IV ] vantīti upādānaskandhāḥ puṣpaphalavṛkṣavat /
◤upādānāni vā tebhyaḥ sambhavantîti upādānaskandhāḥ puṣpaphalavṛkṣavat.[S023-025]
㈠復次諸取從彼生，故名取陰。譬如花樹果樹。
㈡或蘊生取，故名取蘊。如花果樹。
🈪51དེ་དག་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་དག་སྟེ། དཔེར་ན་རྩྭ་དང་སོག་མའི་མེ་བཞིན་པ་འམ། དེ་དག་ལ་རག་ལུས་པའི་ཕྱིར་རྒྱལ་པོའི་མི་བཞིན་ནོ། །ཡང་ན་དེ་དག་ལས་ཉེ་བར་ལེན་པ་རྣམས་འབྱུང་བས་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་རྣམས་ཏེ། མེ་ཏོག་དང་འབྲས་བུའི་ཤིང་ལྗོན་པ་བཞིན་ནོ། །
①upādānāni vā tebhyas saṃbhavanti iti upādāna skandhās puṣpa phala vṛkṣa vat
㈢ཡང་ན་དེ་དག་ལས་ཉེ་བར་ལེན་པ་རྣམས་འབྱུང་བས་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་རྣམས་ཏེ། མེ་ཏོག་དང་འབྲས་བུའི་ཤིང་ལྗོན་པ་བཞིན་ནོ། །
★0◤ta eva sāsravā dharmā ucyante / [005|13-]
◤ta eva sāsravā dharmā ucyante——saraṇā api[S023-025]
㈠是有流諸法。〔偈曰〕：【或說有鬪爭】。
㈡此有漏法，亦名有諍。【亦說為有諍】〖05_1_b〗；
🈪52ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་དེ་དག་ཉིད། འཐབ་བཅས་ཀྱང་ཞེས་བྱའོ། །འཐབ་པ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་ཏེ། བདག་དང་གཞན་ལ་གནོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་གིས་རྒྱས་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་འཐབ་བཅས་དག་སྟེ་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་བཞིན་ནོ། །
①te eva sa āsravās dharmās ucyante
③ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་དེ་དག་ཉིད་།
㈢ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་དེ་དག་ཉིད། འཐབ་བཅས་ཀྱང་ཞེས་བྱའོ། །
★◤ 【saraṇā api / (1-8b2)】[005|15]
♂saraṇā api /
①saraṇās api
③འཐབ་བཅས་ཀྱང་ཞེས་བྱའོ་།།
◤raṇā hi kleśāḥ; ātmaparavyābādhanāt.[S023-025]
㈠釋曰：諸惑名鬪爭。能動諸善法，及損害自他。
㈡煩惱名諍。觸動善品故，損害自他故。
★◤raṇsā hi kleśāḥ / ātmapāravyāvādhanāt / stadanuśayitatvāt saraṇāḥ / sāsravavat / punaḥ[005|16]
♂raṇā hi kleśāḥ / ♂ātmaparavyābādhanāt / ♂tadanuśayitatvāt saraṇāḥ / ♂sāsravavat /
①raṇsās hi kleśās
③འཐབ་པ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་ཏེ་།
㈢འཐབ་པ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་ཏེ། བདག་དང་གཞན་ལ་གནོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①ātma pāravyāvādhanāt
③བདག་དང་གཞན་ལ་གནོད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
①stad anuśayita tvāt saraṇās sa asrava vat punar
㈢དེ་དག་གིས་རྒྱས་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་འཐབ་བཅས་དག་སྟེ་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་བཞིན་ནོ། །
◤tadanuśayitvāt saraṇāḥ, sāsravavat.[S023-025]
㈠故鬪爭所隨眠故，故說有鬪爭，譬如有流。
㈡諍隨增故，名為有諍。 猶如有漏。
◤[S023-025]
◤[02310-02411]
◤punaḥ——[S023-025]
◆24♂duḥkhaṃ samudayo
◤duḥkhaṃ samudayo loko dṛṣṭisthānaṃ bhavaś ca te.8.[S023-025]
㈠復次〔偈曰〕：【苦集諦世間】。
㈡【及苦集世間】〖05_1_c〗，
★◤ 【duḥkhaṃ samudayo loko dṛṣṭisthānaṃ bhavaśca te (1-8c-8d) // VAkK_1.8 //】[005|17]
♂punaḥ duḥkhaṃ samudayo loko dṛṣṭisthānaṃ bhavaśca te //8//
①duḥkham samudayas lokas dṛṣṭi sthānam bhavas ca te
③སྡུག་བསྔལ་ཀུན་འབྱུང་འཇིག་རྟེན་དང་།། ལྷ་གནས་སྲིད་པའང་དེ་དག་ཡིན་།།
㈢སྡུག་བསྔལ་ཀུན་འབྱུང་འཇིག་རྟེན་དང་། །ལྷ་〖PNལྟ།〗གནས་སྲིད་པའང་དེ་དག་ཡིན། །འཕགས་པ་རྣམས་དང་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་སྡུག་བསྔལ་ལོ། །
🈪53སྡུག་བསྔལ་ཀུན་འབྱུང་འཇིག་རྟེན་དང་། །ལྷ་གནས་སྲིད་པའང་དེ་དག་ཡིན། །འཕགས་པ་རྣམས་དང་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་སྡུག་བསྔལ་ལོ། །
★0◤āryāṇāṃ pratikūlatvādduḥkham / samudetyasmād duḥkhamiti samudayaḥ / [005|18]
◤āryāṇāṃ pratikūlatvād duḥkham.[S023-025]
㈠釋曰：違聖人意，故名苦。
㈡亦名為苦。違聖心故。
①āryāṇām pratikūla tvāt duḥkham
③འཕགས་པ་རྣམས་དང་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་སྡུག་བསྔལ་ལོ་།།
◤samudety asmād duḥkham iti samudayaḥ.[S023-025]
㈠苦從諸見生，故名集。
㈡亦名為集，能招苦故。
①samudeti asmāt duḥkham iti samudayas
㈢འདི་ལས་〖PNལ།〗སྡུག་བསྔལ་ཀུན་འབྱུང་བས་ཀུན་འབྱུང་བའོ། །
★◤lakṣyata iti lokaḥ / [005|18-]
♂lakṣyata{6. Y. lujyata |}iti lokaḥ /
◤lujyata iti lokaḥ.[S023-025]
①lujyate iti lokaḥ.
㈠破壞故名世間。
㈡亦名世間，可毀壞故。
🈪55འཇིག་པས་ན་འཇིག་རྟེན་ནོ། །འདི་ལ་ལྟ་བས་རྒྱས་པར་འགྱུར་བའི་སྒོ་ནས་གནས་པས་ན་ལྟ་བའི་གནས་སོ། །
①lakṣyate iti lokas
㈢འཇིག་པས་ན་〖PN-ན།〗འཇིག་རྟེན་ནོ། །
★0◤dṛṣṭirasmiṃstiṣṭhatyanuśayanāditi dṛṣṭisthānam / bhavatīti bhavaḥ / [005|19]
◤dṛṣṭir asmiṃs tiṣṭhaty anuśayanād iti dṛṣṭisthānam.[S023-025]
㈠有對治故。〔偈曰〕：【見處及三有】。釋曰：諸見依中住，由隨順增長故，故是見處。
㈡【見處三有等】〖05_1_d〗。 有對治故，亦名見處。見住其中，隨增眠故。
①dṛṣṭis asmin= tiṣṭhati anuśayanāt iti dṛṣṭi sthānam
㈢འདི་ལ་ལྟ་བས་རྒྱས་པར་འགྱུར་བའི་སྒོ་ནས་གནས་པས་ན་ལྟ་བའི་གནས་སོ།།
①bhavati iti bhavas
③འབྱུང་བས་ན་སྲིད་པ་སྟེ་།
㈢འབྱུང་བས་ན་སྲིད་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ན་འདི་དག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དོན་དང་མཐུན་པ་དག་གོ། །
◤bhavatîti bhavaḥ.[S023-025]
①bhavati iti bhavaḥ.
㈠但有令有故名有。
㈡亦名三有，有因有依三有攝故。
🈪56འབྱུང་བས་ན་སྲིད་པ་སྟེ།
★★◤ity ete sāsravāṇasaṃ dharmāṇāmānvarthaparyāyāḥ[005|20]
♂ity ete sāsravāṇāṃ dharmāṇāmanvarthaparyāyāḥ /
◤ity ete sāsravāṇāṃ dharmāṇām anvarthaparyāyāḥ.8.[S023-025]
㈠如此說有流法，如義別名。
㈡如是等類，是有漏法，隨義別名。
🈪དེ་ལྟར་ན་འདི་དག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དོན་དང་མཐུན་པ་དག་གོ །
①iti ete sa asravāṇasam dharmāṇām ānvartha paryāyās
③དེ་ལྟར་ན་འདི་དག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དོན་དང་མཐུན་པ་དག་གོ་།།
★0◤pañca rūpādayaḥ skandhā ity uktam / tatra / [005|21]
◤“pañca rūpādayaḥ skandhāḥ ” ity uktam, tatra——[S023-025]
㈠已前已說，色等五陰。
㈡如上所言，色等五蘊名有為法。
①pañca rūpa ādayas skandhās iti uktam tatra
③གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་ལྔ་།། ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་ལ།
㈢གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་ལྔ། །ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་ལ། གཟུགས་ནི་དབང་པོ་ལྔ་དང་དོན། །ལྔ་དང་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་ཉིད། །དབང་པོ་ལྔ་པོ་མིག་དང་རྣ་བ་དང་། སྣ་དང་། ལྕེ་དང་། ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་རྣམས་དང་། དོན་ལྔ་པོ་མིག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་དེ་དག་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་གང་དག་ཡིན་པ་གཟུགས་དང་། སྒྲ་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱ་རྣམས་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་སྟེ་དེ་སྙེད་ཅིག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའོ། །
★◤ 【rūpaṃ pañcendriyāṇyarthāḥ pañcāvijñaptireva ca / (1-9a-9b) 】[005|22]
♂rūpaṃ pañcendriyāṇyarthāḥ pañcāvijñaptireva ca /
◤rūpaṃ pañcendriyāṇy arthāḥ pañcâvijñaptir eva ca.[S023-025]
㈠此中〔偈曰〕：【色陰謂五根 五塵及無教】。
㈡色蘊者何。頌曰：【色者唯五根_a 五境及無表】〖06_1_b〗。
①rūpam pañca indriyāṇi arthās pañca avijñaptis eva ca
③གཟུགས་ནི་དབང་པོ་ལྔ་དང་དོན་།། ལྔ་དང་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་ཉིད་།།
★◤pañcendriyāṇi cakṣuḥśtrotragrhāṇajihvākāyendariyā ṇa / [005|23]
♂pañcendriyāṇi cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyendriyāṇi /
◤pañcendriyāṇi cakṣuḥ-śrotra-ghrāṇa-jihvā-kāyendriyāṇi ,[S023-025]
㈠釋曰：五根謂眼耳鼻舌身。
㈡論曰：言五根者，所謂眼耳鼻舌身根。
★0◤pañcārthās teṣāmeva cakṣurādīnāmindriyāṇāṃ yathāsvaṃ ye pañca viṣayāḥ rūpaśabdagandharasaspraṣṭavyākhyāḥ / avijñaptiśceti / [005|23-]
◤pañcārthās teṣām eva cakṣurādīnām indriyāṇāṃ yathāsvaṃ ye pañca viṣayāḥ[S023-025]
◤rūpaśabdagandharasaspraṣṭavyākhyāḥ, avijñaptiś ca——[S023-025]
①rūpa śabda gandha rasa-spraṣṭavya ākhyāḥ, avijñaptiś ca——
㈠五塵是眼等五根境，謂色聲香味觸及無教。
㈡言五境者，即是眼等五根境界，所謂色聲香味所觸。及無表者，謂無表色。
★0◤etāvān rūpaskandhaḥ / [005|25]
◤iti etāvān rūpaskandhaḥ.[S023-025]
㈠如此量名色陰。
㈡唯依此量立色蘊名。
①pañca indriyāṇi cakṣus śtrotra grhāṇa jihvā kāya indariyā ṇa pañcārthās teṣām eva cakṣus ādīnām indriyāṇām yathāsvam ye pañca viṣayās rūpa śabda gandha rasa spraṣṭavya ākhyās avijñaptis ca iti
③དབང་པོ་ལྔ་པོ་མིག་དང་རྣ་བ་དང་།། སྣ་དང་། ལྕེ་དང་། ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་རྣམས་དང་། དོན་ལྔ་པོ་མིག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་དེ་དག་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་གང་དག་ཡིན་པ་གཟུགས་དང་། སྒྲ་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱ་རྣམས་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་སྟེ་དེ་སྙེད་ཅིག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའོ་།།
★0◤tatra ya ete pañca rūpādayo 'rthā uktāḥ / [005|26]
◤tatra ya ete pañca rūpādayo 'rthā uktāḥ ,[S023-025]
㈠此中是前說色等五塵。
㈡此中先應說五根相。
①etāvān rūpa skandhas tatra ye ete pañca rūpa ādayas arthās uktās
③དེ་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་སྨོས་པ་གང་དག་ཡིན་པ་།
㈢དེ་ལ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་སྨོས་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དེ་དག་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་རྟེན། །མིག་ལ་སོགས་གཟུགས་དང་〖N+རྣ།〗བ་རྣམས། །གཟུགས་དང་། སྒྲ་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་དུ་གྱུར་པ་གཟུགས་དང་བའི་བདག་ཉིད་ལྔ་པོ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་མིག་དང་། རྣ་བ་དང་། སྣ་དང་། ལྕེ་དང་། ལུས་དག་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་{30a}ཀྱིས་ཇི་སྐད་དུ་དགེ་སློང་མིག་ནི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་དེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་དང་བའོ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ།
◤tadvijñānāśrayā rūpaprasādāś cakṣurādayaḥ.9.[S023-025]
㈠〔偈曰〕：【此識依淨色 說名眼等根】。
㈡頌曰 ：【彼識依淨色_c 名眼等五根】〖06_1_d〗。
🈪དེ་དག་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་རྟེན། །མིག་ལ་སོགས་གཟུགས་དང་བ་རྣམས། །
★◤ 【tadvijñānāśrayā rūpaprasādāścakṣurādayaḥ (1-9c-9d) // VAkK_1.9 //】[005|27]
♂tadvijñānāśrayā rūpaprasādāścakṣurādayaḥ //9//
①tad vijñāna āśrayās rūpa prasādās cakṣus ādayas
③དེ་དག་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་རྟེན་།། མིག་ལ་སོགས་གཟུགས་དང་བ་རྣམས་།།
◤[S025]
◤[02501-02508]
★◤rūpaśabdagandharasaspraṣṭavyavijñānānāmāśrayabhūtā ye pañca rūpātmakāḥ prasādāste yathākramaṃ cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyā veditavyāḥ / [006|01-]
♂@006 rūpaśabdagandharasaspraṣṭavyavijñānānāmāśrayabhūtā ye pañca rūpātmakāḥ prasādāste yathākramaṃ cakṣuḥ- śrotraghrāṇajihvākāyā veditavyāḥ /
◤rūpaśabdagandharasaspraṣṭavyavijñānānām āśrayabhūtā ye pañca rūpātmakāḥ prasādās te yathākramaṃ cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyā veditavyāḥ.[S025]
①rūpaśabdagandharasa spraṣṭavya vijñānānām āśrayabhūtā ye pañca rūpātmakāḥ prasādās te yathākramaṃ cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyā veditavyāḥ.
㈠釋曰：色聲香味觸識，所依止五種淨色類。次第應知，是眼耳鼻舌身根。
㈡論曰：彼謂前說色等五境。識即色聲香味觸識。彼識所依五種淨色。如其次第應知，即是眼等五根。
🈪གཟུགས་དང་། སྒྲ་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་དུ་གྱུར་པ་གཟུགས་དང་བའི་བདག་ཉིད་ལྔ་པོ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་མིག་དང་། རྣ་བ་དང་། སྣ་དང་། ལྕེ་དང་། ལུས་དག་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ།
①rūpa śabda gandha rasa spraṣṭavya vijñānānām āśraya bhūtās ye pañca rūpa ātmakās prasādās te yathākramam cakṣus śrotra ghrāṇa jihvā kāyās veditavyā
③གཟུགས་དང་། སྒྲ་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་དུ་གྱུར་པ་གཟུགས་དང་བའི་བདག་ཉིད་ལྔ་པོ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་མིག་དང་། རྣ་བ་དང་། སྣ་དང་། ལྕེ་དང་། ལུས་དག་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ ****[@30a]**** *་།།
★◤yathoktaṃ bhagavatā “cakṣurbhikṣo ādhyātmikamāyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāya” rūpa prasāda iti vistaraḥ / [006|02-]
♂yathoktaṃ bhagavatā “cakṣurbhikṣo ādhyātmikamāyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāya rūpaprasāda” iti vistaraḥ |{1. Y. adds athavā |} yānyetāni cakṣurādīnyuktāni tadvijñānāśrayā rūpaprasādāścakṣurādayaḥ /
◤yathôktaṃ bhagavatā——[S025]
㈠如佛世尊言：
㈡如世尊說：
🈪བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཇི་སྐད་དུ་དགེ་སློང་མིག་ནི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་དེ།
①yathā uktam bhagavatā cakṣus bhikṣas ādhyātmikam āyatanam catvāri mahābhūtāni upādāya rūpa prasādas iti vistaras
③ཀྱིས་ཇི་སྐད་དུ་དགེ་སློང་མིག་ནི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་དེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་དང་བའོ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ་།།
◤“cakṣur bhikṣo ādhyātmikam āyatanaṃ catvāri mahābhūtāny upādāya rūpaprasādaḥ ” iti vistaraḥ.[S025]
㈠比丘眼是內入，合四大成，是淨色性類。如此廣說。
㈡苾芻當知，眼謂內處四大所造，淨色為性。如是廣說。
🈪འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་དང་བའོ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
◤atha vā——yāny etāni cakṣurādīny uktāni ,[S025]
㈠復次前已說眼等五根，
㈡或復彼者，謂前所說眼等五根，
◤tadvijñānāśrayā rūpaprasādāś cakṣurādayaḥ.[S025]
㈠此識依淨色說名眼等根。
㈡識即眼耳鼻舌身識。彼識所依五種淨色名眼等根。
★◤yānyetāni cakṣurādīnyuktani tadvijñānāśrayā rūpaprasādāścakṣurādayaḥ / [006|03-]
①yāni etāni cakṣus ādīni uktani tad vijñāna āśrayās rūpa prasādās cakṣus ādayas
③ཡང་ན་མིག་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་སྨོས་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དེ་དག་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་རྟེན་།། མིག་ལ་སོགས་གཟུགས་དང་བ་རྣམས་།།
㈢ཡང་ན་མིག་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་སྨོས་པ་གང་དག་〖PN-དག〗ཡིན་པ། དེ་དག་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་རྟེན། །མིག་ལ་སོགས་གཟུགས་དང་བ་རྣམས། །མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ། དེ་ལྟར་བཤད་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལས། །མིག་གི་དབང་པོ་གང་ཞེ་ན། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྟེན་གཟུགས་དང་བོའོ་ཞེས་རྒྱས་པར་འབྱུང་བའི་གཞུང་དང་ཡང་མཐུན་པར་འགྱུར་རོ། །
★0◤cakṣurvijñānādyāśrayā ityarthaḥ / [006|04-]
◤cakṣurvijñānādyāśrayā ity arthaḥ.[S025]
㈠眼根等識依止，其義如此。
㈡是眼等識所依止義。
🈪59ཡང་ན་མིག་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་སྨོས་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དེ་དག་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་རྟེན། །མིག་ལ་སོགས་གཟུགས་དང་བ་རྣམས། །མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ།
①cakṣus vijñāna ādi āśrayās iti arthas
③མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ་།
★★◤evaṃ kṛtvā prakaraṇagraṇtho 'pyanuvṛtto bhavati / “cakṣuḥ katamat / [006|05]
♂evaṃ kṛtvā prakaraṇagrantho 'pyanuvṛtto bhavati / ♂“cakṣuḥ katamat /
◤evaṃ kṛtvā prakaraṇagrantho 'py anuvṛtto bhavati——[S025]
㈠若立此義，則順分別道理論。
㈡如是便順品類足論。
①evam kṛtvā prakaraṇa graṇtho api anuvṛttas bhavati
③དེ་ལྟར་བཤད་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལས་།།
①cakṣus katamat
③མིག་གི་དབང་པོ་གང་ཞེ་ན་།
◤“cakṣuḥ katamat ?[S025]
㈠彼論云：何者為眼根。
㈡如彼論說：云何眼根。
🈪དེ་ལྟར་བཤད་ན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ལས། །མིག་གི་དབང་པོ་གང་ཞེ་ན།
★◤cakṣurvijñānāśrayo rūpaprasāda” iti vistaraḥ / [006|05-]
♂cakṣurvijñānāśrayo rūpa-[ 5a. 1A. V ] prasāda” iti vistaraḥ /
◤cakṣurvijñānāśrayo rūpaprasādaḥ”iti vistaraḥ.9.[S025]
㈠謂眼識依止清淨色。
㈡眼識所依淨色為性。如是廣說。
🈪མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྟེན་གཟུགས་དང་པོའོ་?་ཞེས་རྒྱས་པར་འབྱུང་བའི་གཞུང་དང་ཡང་མཐུན་པར་འགྱུར་རོ། །
①cakṣus vijñāna āśrayas rūpa prasādas iti vistaras
③མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྟེན་གཟུགས་དང་བའོ་ཞེས་རྒྱས་པར་འབྱུང་བའི་གཞུང་དང་ཡང་མཐུན་པར་འགྱུར་རོ་།།
★0◤nirddiṣṭāni pañcendriyāṇi / [006|06]
◤nirddiṣṭāni pañcendriyāṇi.[S025]
㈠說五根已，
㈡已說五根，
🈪60དབང་པོ་ལྔ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
①nirddiṣṭāni pañca indriyāṇi
㈢དབང་པོ་ལྔ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤[S026]
◤[02601-02614]
★◤arthāḥ pañcā nirddeśyāḥ / tatra tāvat [006|07]
♂arthāḥ pañca nirddeśyāḥ /
◤arthāḥ pañca nirddeśyāḥ , tatra tāvat——[S026-028]
㈠次應說五塵。
㈡次說五境。
🈪61དོན་ལྔ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་རེ་ཞིག །གཟུགས་རྣམ་གཉིས་དང་། ཁ་དོག་དང་། དབྱིབས་སོ། །དེ་ལ་ཁ་དོག་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པའོ། །གཞན་དག་ནི་དེའི་བྱེ་བྲག་གོ །དབྱིབས་ནི་རྣམ་པ་བརྒྱད་དེ། རིང་པོ་ལ་སོགས་པ་ནས་ཕྱ་ལེ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་ཐུག་པའོ། །
①arthās pañcās nirddeśyās
③དོན་ལྔ་བཤད་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢དོན་ལྔ་བཤད་པར་〖PNཔ།〗བྱ་སྟེ། དེ་ལ་རེ་ཞིག། གཟུགས་རྣམ་གཉིས་དང་། ཁ་དོག་དང་། དབྱིབས་སོ། །
①tatra tāvat
③དེ་ལ་རེ་ཞིག་།
◤rūpaṃ dvidhā ,[S026-028]
㈠此中〔偈曰〕：【色二】。
㈡頌曰：【色二或二十_a 聲唯有八種_b 味六香四種_c 觸十一為性】〖07_1_d〗。
★◤ 【rūpaṃ dvidhā】[006|08]
①rūpam dvidhā varṇas saṃsthānam ca
③གཟུགས་རྣམ་གཉིས་དང་། ཁ་དོག་དང་། དབྱིབས་སོ་།།
◤varṇaḥ , saṃsthānaṃ ca.[S026-028]
㈠釋曰：一顯色，二形色。
㈡論曰：言色二者，一顯二形。
★◤varṇaḥ saṃsthānaṃ ca / tatra varṇaścaturvidho nīlādiḥ / tadbhedā anye / [006|09]
♂tatra{2. MS. nirddeśyāstatra |} tāvat rūpaṃ dvidhā varṇaḥ saṃsthānaṃ ca / ♂tatra varṇaścaturvidho nīlādiḥ{3. MS. nīlādi |} / ♂tadbhedā anye /
①tatra varṇas caturvidhas nīla ādis
㈢དེ་ལ་ཁ་དོག་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པའོ། །
①tad bhedās anye
③གཞན་དག་ནི་དེའི་བྱེ་བྲག་གོ་།། དབྱིབས་ནི་རྣམ་པ་བརྒྱད་དེ་།
㈢གཞན་དག་ནི་དེའི་བྱེ་བྲག་གོ། །
◤tatra varṇaś caturvidho nīlādiḥ.[S026-028]
㈠顯色有四種，謂青黃赤白。
㈡顯色有四，青黃赤白。
◤tadbhedā anye.[S026-028]
㈠餘色是此四色未異。
㈡餘顯是此四色差別。
◤saṃsthānam aṣṭavidhaṃ dīrghādi visātāntam.[S026-028]
㈠形色有八種。謂長等耶。
㈡形色有八，謂長為初，不正為後。
🈪62ཡང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དེ་ཉིད། རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་ཞེས་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། དཀར་པོ་དང་། དམར་པོ་དང་། རིང་པོ་དང་། ཐུང་ངུ་དང་། ལྷམ་པ་དང་། ཟླུམ་པོ་དང་། མཐོན་པོ་དང་། དམའ་བ་དང་། ཕྱ་ལེ་བ་དང་། ཕྱ་ལེ་བ་མ་ཡིན་པ་དང་། སྤྲིན་དང་། དུ་བ་དང་། རྔུལ་དང་། ཁུག་རྣ་དང་། གྲིབ་མ་དང་། ཉི་མ་དང་། སྣང་བ་དང་། མུན་པའོ། །
★◤samsthānamaṣṭavidhaṃ dīrghadi visātāntam / [006|09-]
♂saṃsthānamaṣṭavidhaṃ dīrghādi visātāntam /
①samsthānam aṣṭavidham dīrghadi visāta antam
③རིང་པོ་ལ་སོགས་པ་ནས་ཕྱ་ལེ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་ཐུག་པའོ་།།
㈢དབྱིབས་ནི་རྣམ་པ་བརྒྱད་དེ། རིང་པོ་ལ་སོགས་པ་ནས་ཕྱ་ལེ་བ་〖PN-བ།〗མ་ཡིན་པ་ལ་ཐུག་པའོ། །
◤tad eva rūpāyatanaṃ punar ucyate—— viṃśatidhā ,[S026-028]
㈠對是重說色入。〔偈曰〕：【或二十】。
㈡或二十者，即此色處復說二十。
★0◤tadeva rūpāyatanaṃ punarucyate / [006|10]
①tat eva rūpa āyatanam punar ucyate
③ཡང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དེ་ཉིད་།
㈢ཡང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དེ་ཉིད། རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་ཞེས་བྱ་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། དཀར་〖PNདམར།〗པོ་དང་། དམར་〖PNདཀར།〗པོ་དང་། རིང་པོ་དང་། ཐུང་ངུ་དང་། ལྷམ་པ་དང་། ཟླུམ་པོ་དང་། མཐོན་པོ་དང་། དམའ་བ་དང་། ཕྱ་ལེ་བ་དང་། ཕྱ་ལེ་བ་〖PN-བ།〗མ་ཡིན་པ་དང་། སྤྲིན་དང་། དུ་བ་དང་། རྡུལ་དང་། ཁུག་རྣ་དང་། གྲིབ་མ་དང་། ཉི་མ་དང་། སྣང་བ་དང་། མུན་པའོ། །
★◤ 【vimśatidhā】[006|11]
①vimśatidhā
③རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་ཞེས་བྱ་སྟེ་།
◤tadyathā——nīlam, pītam, lohitam, avadātam, dīrgham, hrasvam, vṛttam, parimaṇḍalam, unnatam, avanatam, sātam, visātam, abhram, dhūmaḥ, rajaḥ, mahikā, cchāyā, ātapaḥ, ālokaḥ, andhakāram iti.[S026-028]
㈠釋曰：謂青黃赤白長短方圓高下正邪雲烟塵霧影光明闇。
㈡謂青黃赤白長短方圓高下正不正雲煙塵霧影光明闇。
★◤tadyathā nīlaṃ pītaṃ lohitamavadātaṃ dīrghaṃ hrasvaṃ vṛttaṃ parimaṇḍalaṃ unnatamavanataṃ sātaṃ visātaṃ abhraṃ dhūmo rajo mahikā cchāyā ātapaḥ ālokaḥ andhakāramiti / [006|12-]
♂viṃśatidhā tadyathā nīlaṃ pītaṃ lohitamavadātaṃ dīrghaṃ hrasvaṃ vṛttaṃ parimaṇḍalaṃ unnatamavanataṃ sātaṃ visātaṃ abhraṃ dhūmo rajo mahikā cchāyā ātapaḥ ālokaḥ andhakāramiti /
①tadyathā nīlam pītam lohitam avadātam dīrgham hrasvam vṛttam parimaṇḍalam unnatam avanatam sātam visātam abhram dhūmas rajas mahikā cchāālokas andhakāram iti
③འདི་ལྟ་སྟེ། སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། དཀར་པོ་དང་། དམར་པོ་དང་། རིང་པོ་དང་། ཐུང་ངུ་དང་། ལྷམ་པ་དང་། ཟླུམ་པོ་དང་། མཐོན་པོ་དང་། དམའ་བ་དང་། ཕྱ་ལེ་བ་དང་། ཕྱ་ལེ་བ་མ་ཡིན་པ་དང་། སྤྲིན་དང་། དུ་བ་དང་། རྡུལ་དང་། ཁུག་རྣ་དང་། གྲིབ་མ་དང་། ཉི་མ་དང་། སྣང་བ་དང་། མུན་པའོ་།།
◤ke cit nabhaś caikavarṇam iti ekaviṃśatiṃ sampaṭhanti.[S026-028]
㈠有餘師說。空為一色故，有二十一色。
㈡有餘師說。空一顯色第二十一。
🈪63ཁ་ཅིག་ནི་ནམ་མཁའ་ལ་ཁ་དོག་གཅིག་དང་རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་ཏུ་འདོན་ཏོ། །
★0◤kecinnabhaścaikavarṇamiti ekaviṃśatiṃ saṃpaṭhanti / [006|13-]
①kecid nabhas ca eka varṇam iti ekaviṃśatim saṃpaṭhanti
㈢ཁ་ཅིག་ནི་ནམ་མཁའ་ལ་〖PN-ལ།〗ཁ་དོག་གཅིག་དང་རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་ཏུ་འདོན་ཏོ། །
★★◤tatra sātaṃ samasthānam / visātaṃ viṣama sthānaml mahikā nīhāraḥ / ātapaḥ sūryaprabhā / [006|14]
♂tatra sātaṃ samasthānam / visātaṃ viṣamasthānam / ♂mahikā nīhāraḥ / ♂ātapaḥ sūryaprabhā /
◤tatra sātam = samasthānam.[S026-028]
㈠此中形平等為正。
㈡此中正者，謂形平等。
🈪64དེ་ལ་ཕྱ་ལེ་བ་ནི་དབྱིབས་མཉམ་པའོ། །ཕྱ་ལེ་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་དབྱིབས་མི་མཉམ་པའོ། །
①tatra sātam sama sthānam
㈢དེ་ལ་ཕྱ་ལེ་བ་ནི་དབྱིབས་མཉམ་〖PNསྙམ〗པའོ། །
①visātam viṣama sthānaml mahikā nīhāras
③ཕྱ་ལེ་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་དབྱིབས་མི་མཉམ་པའོ་།། ཁུག་རྣ་ནི་ལྷོ་བུར་རོ་།།
㈢ཕྱ་ལེ་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་དབྱིབས་མི་མཉམ་པའོ། །〖N།། །།〗
㈢ཁུག་རྣ་ནི་ལྷོ་བུར་རོ། །
①ātapas sūrya prabhā
㈢ཉི་མ་ནི་ཉི་མའི་འོད་དོ། །
◤visātam = viṣamasthānam.[S026-028]
㈠不平等名邪。
㈡形不平等，名為不正。
◤mahikā = nīhāraḥ.[S026-028]
㈠地氣名霧。
㈡地水氣騰，說之為霧。
🈪ཁུག་རྣ་ནི་ལྷོ་བུར་རོ། །
◤ātapaḥ = sūryaprabhā.[S026-028]
㈠日焰名光。
㈡日焰名光。
🈪ཉི་མ་ནི་ཉི་མའི་འོད་དོ། །
★◤ālokaḥ candratārakāgnyoṣadhimaṇīnaṃ prabhā / [006|14-]
♂ālokaḥ candratārakāgnyoṣadhimaṇīnāṃ prabhā /
◤ālokaḥ = candratārakāgnyoṣadhimaṇīnāṃ prabhā.[S026-028]
①ālokaḥ = candra-tārakā-agni-oṣadhi-maṇīnāṃ prabhā.
㈠月星火藥寶珠電焰名明。
㈡月星火藥寶珠電等諸焰名明。[或日月輪.星宮藥草.燈燭末尼.諸光明相，或大火聚燒…][藥草發光踰於火聚，星宿之光倍過藥草，滿月流光又過星耀]
🈪སྣང་བ་ནི་ཟླ་བ་དང་སྐར་མ་དང་མེ་དང་སྨན་དང་ནོར་བུ་རྣམས་ཀྱི་འོད་དག་གོ །
★0◤chāyā yatra rūpāṇāṃ darśanam / viparyayādandhakāram / [006|16]
◤chāyā = yatra rūpāṇāṃ darśanam.[S026-028]
㈠於中若色顯現名影。
㈡障光明生於中餘色可見名影。
🈪65གྲིབ་མ་ནི་གང་ན་གཟུགས་རྣམས་སྣང་བའོ། །དེ་ལས་བཟློག་པ་ནི་མུན་པའོ། །
①ālokas candra tāraka agni oṣadhimaṇīnam prabhā chāyā yatra rūpāṇām darśanam
③སྣང་བ་ནི་ཟླ་བ་དང་སྐར་མ་དང་མེ་དང་སྨན་དང་ནོར་བུ་རྣམས་ཀྱི་འོད་དག་གོ་།། གྲིབ་མ་ནི་གང་ན་གཟུགས་རྣམས་སྣང་བའོ་།།
㈢སྣང་བ་ནི་ཟླ་བ་དང་སྐར་མ་དང་མེ་དང་སྨན་དང་ནོར་བུ་རྣམས་ཀྱི་འོད་དག་གོ། །
①viparyayāt andhakāram
③དེ་ལས་བཟློག་པ་ནི་མུན་པའོ་།།
㈢གྲིབ་མ་ནི་གང་ན་གཟུགས་རྣམས་སྣང་བའོ། །
◤viparyayād andhakāram.[S026-028]
㈢:དེ་ལས་〖PN-དེ་ལས། 〗བཟློག་པ་ནི་མུན་པའོ། །
㈠翻此名闇。
㈡翻此為闇。
★0◤śeṣaṃ sugamatvānna vipañcitam / [006|16-]
◤śeṣaṃ sugamatvān na vipañcitam.[S026-028]
㈠餘色易解故今不釋。
㈡餘色易了故今不釋。
🈪ལྷག་མ་ནི་བརྡ་ཕྲད་པར་སླ་བས་རྣམ་པར་མ་ཕྱེ་བའོ། །
①śeṣam sugama tvāt na vipañcitam
③ལྷག་མ་ནི་བརྡ་ཕྲད་པར་སླ་བས་རྣམ་པར་མ་ཕྱེ་བའོ་།།
㈢ལྷག་མ་ནི་བརྡ་ཕྲད་པར་སླ་བས་རྣམ་པར:མ་ཕྱེ་བའོ〖PNཕྱེའོ།〗། །གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཁ་དོག་ཏུ་ཡོད་ལ་དབྱིབས་སུ་མེད་པ་ཡང་ཡོད་དེ། སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། དམར་པོ་དང་། དཀར་པོ་དང་། གྲིབ་མ་དང་། ཉི་མ་དང་། སྣང་བ་དང་། མུན་པ་ཞེས་བྱའོ〖PNབྱ་བའོ།〗། །དབྱིབས་སུ་ཡོད་ལ་ཁ་དོག་{30b}ཏུ་མེད་པ་ཡང་ཡོད་དེ། རིང་པོ་ལ་སོགས་པའི་ཕྱོགས་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དོ། །
★0◤asti rūpāyatanaṃ varṇato vidyate na saṃsthānataḥ / [006|17]
◤asti rūpāyatanam——varṇato vidyate na saṃsthānataḥ,[S026-028]
㈠有色入有顯無形，
㈡或有色處有顯無形，
🈪66གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཁ་དོག་ཏུ་ཡོད་ལ་དབྱིབས་སུ་མེད་པ་ཡང་ཡོད་དེ།
①asti rūpa āyatanam varṇatas vidyate na saṃsthānatas
③གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཁ་དོག་ཏུ་ཡོད་ལ་དབྱིབས་སུ་མེད་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
◇27♂Yātapālokānthakārākhyam;☆Asti sṃsthānato
◆27♂Yātapālokānthakārākhyam;asti sṃsthānato
◆27♂yātapālokāndhakārākhyam
★◤nīlapītalohitavadātacchāyātapālokāndhakārākhyam / [006|17-]
♂nīlapītalohitāvadātacchāyātapālokāndhakārākhyam /
◤nīlapītalohitāvadātacchāyātapālokāndhakārākhyam;[S026-028]
㈠謂青黃赤白影光明闇。
㈡謂青黃赤白影光明闇。
🈪སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། དམར་པོ་དང་། དཀར་པོ་དང་། གྲིབ་མ་དང་། ཉི་མ་དང་། སྣང་བ་དང་། མུན་པ་ཞེས་བྱའོ། །
①nīla pīta lohita vat ātad chāyā ātapa āloka andhakāra ākhyam
③སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། དམར་པོ་དང་། དཀར་པོ་དང་། གྲིབ་མ་དང་། ཉི་མ་དང་། སྣང་བ་དང་། མུན་པ་ཞེས་བྱའོ་།།
★0◤asti saṃsthānato na varṇataḥ / [006|18]
◤asti saṃsthānato na varṇataḥ,[S026-028]
㈠有色入有形無顯，
㈡或有色處有形無顯，①asti saṃsthāna-tas na varṇa-tas
①asti saṃsthānatas na varṇatas
③དབྱིབས་སུ་ཡོད་ལ་ཁ་དོག་ ****[@30b]**** ་ཏུ་མེད་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
◤dīrghādīnāṃ pradeśaḥ kāyavijñaptisvabhāvaḥ;[S026-028]
㈠謂有長等一分，即有教身業為相。
㈡謂長等一分身表業性。
🈪དབྱིབས་སུ་ཡོད་ལ་ཁ་དོག་ཏུ་མེད་པ་ཡང་ཡོད་དེ། རིང་པོ་ལ་སོགས་པའི་ཕྱོགས་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དོ། །
★◤ghādīnāṃ pradeṣaḥ kāyavijñaptisvabhāvaḥ / [006|18-]
♂dīrghādīnāṃ pradeśaḥ kāyavijñaptisvabhāvaḥ /
①ghādīnām pradeṣas kāya vijñapti svabhāvas
③རིང་པོ་ལ་སོགས་པའི་ཕྱོགས་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དོ་།།
★0◤astyubhayathā / pariśiṣṭaṃ rūpāyatanam / [006|19]
◤asty ubhayathā, pariśiṣṭaṃ rūpāyatanam. ātāpālokāv eva varṇato vidyete ity apare;[S026-028]
㈠有色入有顯有形，謂所餘諸色。
㈡或有色處有顯有形，謂所餘色。
🈪གཉི་གར་ཡོད་པ་ཡང་ཡོད་དེ། གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ལྷག་མའོ། །
①asti ubhayathā
③གཉི་གར་ཡོད་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
㈢གཉི་གར་ཡོད་པ་ཡང་ཡོད་དེ། གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ལྷག་མའོ། །
★0◤ātapālokāveva varṇato vidyete ityapare / [006|19-]
①pariśiṣṭam rūpa āyatanam ātapa alokau= eva varṇatas vidyete iti apare
③གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ལྷག་མའོ་།།
◤dṛśyate hi nīlādīnāṃ dīrghādipariccheda iti.[S026-028]
㈠有餘師說。有色入無形無顯，謂無教色。有餘師說。唯光及明有顯無形。
㈡有餘師說。唯光明色有顯無形。現見世間青等色處有長等故。
★★◤“dṛśyate hi nīlādīnaṃ dīrghādipariccheda” iti / [006|20]
♂“dṛśyate hi nīlādīnāṃ dīrghādipariccheda” iti /
①dṛśyate hi nīla ādīnam dīrgha ādi paricchedas iti
㈢གཞན་དག་ན་རེ། སྔོན་པོ་ལ་སོགས་པ་དང་〖PN-དང་།〗རིང་པོ་ལ་སོགས་པར་ཡོངས་སུ་ཆད་པར་〖PNཆར།〗སྣང་བས་ན་ཉི་མ་དང་། སྣང་བ་ཁོ་ན་ཁ་དོག་ཏུ་ཡོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★0◤kathaṃ punarekaṃ dravyamubhayathā vidyate / astyubhayasya tatra prajñānāt / [006|21]
◤kathaṃ punar ekaṃ dravyam ubhayathā vidyate ?[S026-028]
㈠何以故恒見青等諸色有長等差別。云何一物。
㈡如何一事。
🈪68ཇི་ལྟར་ན་རྫས་གཅིག་ལ་གཉི་གར་ཡོད་ཅེ་ན། དེ་ལ་གཉི་ག་མངོན་པའི་ཕྱིར་ཏེ།
①katham punar ekam dravyam ubhayathā vidyate
③ཇི་ལྟར་ན་རྫས་གཅིག་ལ་གཉི་གར་ཡོད་ཅེ་ན་།
㈢ཇི་ལྟར་ན་རྫས་གཅིག་ལ་གཉི་གར་ཡོད་ཅེ་ན། དེ་ལ་གཉི་ག་མངོན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཡོད་པ་འདི་ནི་ཤེས་པའི་དོན་ཡིན་གྱི་ཡོད་པའི་དོན་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
①asti ubhayasya tatra prajñānāt
③དེ་ལ་གཉི་ག་མངོན་པའི་ཕྱིར་ཏེ་།
◤asty ubhayasya tatra prajñānāt.[S026-028]
㈠二知所緣，此二色於一塵中現故。
㈡具有顯形。由於此中俱可知故。
★0◤jñānārtho hyeṣa vidirna sattārthaḥ / [006|21-]
◤jñānārtho hy eṣa vidirna sattārthaḥ.[S026-028]
㈠是義不然。
㈡此中有者，是有智義非有境義。
🈪ཡོད་པ་འདི་ནི་ཤེས་པའི་དོན་ཡིན་གྱི་ཡོད་པའི་དོན་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
①jñāna arthas hi eṣa vidis na satta arthas
③ཡོད་པ་འདི་ནི་ཤེས་པའི་དོན་ཡིན་གྱི་ཡོད་པའི་དོན་ནི་མ་ཡིན་ནོ་།།
◤kāyavijñaptāv api tarhi prasaṅgaḥ.[S026-028]
㈠於有教身業，則成反質難故。
㈡若爾身表中，亦應有顯智。
🈪69འོ་ན་ནི་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལའང་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
★◤【kāyavijñaptāvapi tarhi prasaṅgaḥ /】[006|22]
♂kāyavijñaptāvapi tarhi prasaṅgaḥ /
①kāya vijñaptau= api tarhi prasaṅgas
㈢འོ་ན་ནི་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལའང་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
◤uktaṃ rūpāyatanam.[S026-028]
㈠說色入已。
㈡已說色處，當說聲處。
🈪གཟུགས་གྱི་སྐྱེ་མཆེད་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
★◤【uktaṃ rūpāyatanaṃ //】
♂uktaṃ rūpāyatanam //
①uktam rūpa āyatanam
㈢གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤śabdas tv aṣṭavidhaḥ,[S026-028]
①ⅰⅱ
🈪70སྒྲ་ནི་རྣམ་པ་བརྒྱད་ཡོད་དེ། །
★◤ 【śabdastvaṣṭavidhaḥ /】[006|23]
①śabdas tu aṣṭavidhas
③སྒྲ་ནི་རྣམ་པ་བརྒྱད་ཡོད་དེ་།།
㈢སྒྲ་ནི་རྣམ་པ་བརྒྱད་ཡོད་དེ〖PNདོ།།〗། །ཟིན་པ་དང་མ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་〖Pའབྱུང་།〗བ་སེམས་ཅན་དང་། སེམས་ཅན་མ་ཡིན་པར་སྟོན་པ་སྟེ་རྣམ་པ་བཞིའོ། །
★◤upāttānupāttamahābhūtahetukaḥ sattvāsattvākhyaśceti caturvidhaḥ / [006|24]
♂[ 5b. 1B. V ] śabdastvaṣṭavidhaḥ upā{4. MS. drops pā |}ttānupāttamahābhūtahetukaḥ sattvāsattvākhyaśceti{5. Y. quotes another reading sattvāsattvasaṃkhyātaśca |} caturvidhaḥ /
◤upāttānupāttamahābhūtahetukaḥ sattvāsattvākhyaś cêti caturvidhaḥ[S026-028]
①upātta-anupātta-mahābhūta-hetukaḥ sattvāsattvākhyaś ca iti caturvidhaḥ
㈠〔偈曰〕：【聲塵有八種】。釋曰：有執依非執依四大為因，有眾生名.非眾生名，是名四聲。
㈡聲唯八種，謂有執受.或無執受大種為因，及有情名.非有情名，差別為四。
🈪ཟིན་པ་དང་མ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་སེམས་ཅན་དང་། སེམས་ཅན་མ་ཡིན་པར་སྟོན་པ་སྟེ་རྣམ་པ་བཞིའོ། །
①upātta anupātta mahābhūta hetukas sattva asattva ākhyas ca iti caturvidhas
③ཟིན་པ་དང་མ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་སེམས་ཅན་དང་། སེམས་ཅན་མ་ཡིན་པར་སྟོན་པ་སྟེ་རྣམ་པ་བཞིའོ་།།
◆28♂jñabhedād aṣṭavidho
◤sa punar manojñāmanojñabhedād aṣṭavidho bhavati.[S026-028]
㈠此聲由可愛非可愛差別，故成八種。
㈡此復可意及不可意，差別成八。
🈪དེ་ཡང་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་ཡིད་དུ་མི་འོང་བའི་བྱེ་བྲག་གིས་རྣམ་པ་བརྒྱད་དུ་འགྱུར་རོ།།
★◤punarmanojñāmanojñabhedādaṣṭavidho bhavati / [006|24-]
♂sa punarmanojñāmanojñabhedādaṣṭavidho bhavati /
①punar manojñā manojña bhedāt aṣṭavidhas bhavati
㈢དེ་ཡང་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་ཡིད་དུ་མི་འོང་བའི་བྱེ་བྲག་གིས་〖P་གི།〗རྣམ་པ་བརྒྱད་དུ་འགྱུར་རོ། །
◤[S028]
◤[02801-02812]
◤tatrôpāttamahābhūtahetuko yathā——hastavākchabdaḥ,[S028]
①tatra upātta-mahābhūta-hetuko yathā——hasta-vāk-chabdaḥ,
㈠此中有執依為因者，謂言手等聲。
㈡執受大種為因聲者，謂言手等所發音聲。
🈪71དེ་ལ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། ལག་པ་དང་ངག་གི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ། །
★0◤tatropāttamahābhūtahetuko yathā hastavākchabdaḥ / [006|25-]
①tatra upātta mahābhūta hetukas yathā hasta vāc śabdas
㈢དེ་ལ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། ལག་པ་དང་ངག་གི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ། །
★★◤anupāttamahābhutahetuko yathā vāyuvanaspatinadīśabdaḥ / [006|26]
♂anupāttamahābhūtahetuko yathā vāyuvanaspatinadīśabdaḥ /
◤anupāttamahābhūtahetuko yathā——vāyuvanaspatinadīśabdaḥ,[S028]
①anupātta-mahābhūta-hetuko yathā——vāyu-vanaspati-nadī-śabdaḥ,
㈠非執依為因者，謂風樹浪等聲。
㈡風林河等所發音聲，名無執受大種為因。
①anupātta mahā abhuta hetukas yathā vāyu vanaspati nadī śabdas
㈢མ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། རླུང་དང་། ནགས་ཚལ་དང་། ཆུའི་སྒྲ་ལྟ་བུའོ། །
★0◤sattvākhyo vāgvijñaptiśabdaḥ / asattvākhyo 'nyaḥ / [006|26-]
♂asattvākhyo 'nyaḥ
◤sattvākhyo vāgvijñaptiśabdaḥ, asattvākhyo 'nyaḥ.[S028]
①sattvākhya vāg-vijñapti-śabdaḥ, asattvākhya anyaḥ.
㈠有眾生名者，謂有義言聲。異此為非眾生名。
㈡有情名聲，謂語表業。餘聲則是非有情名。
①sattva ākhyas vāc vijñaptiṣabdas
㈢སེམས་ཅན་དུ་སྟོན་པ་ནི་〖Nན།〗ངག་གི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ཀྱི་སྒྲའོ། །
①asattva ākhyas anyas
㈢གཞན་ནི་སེམས་ཅན་དུ་སྟོན་པ་མ་ཡིན་པའོ། །
★★◤upāttānupāttamahābhūtahetuko 'pyasti śabda ityapare / [006|27]
♂upāttānupātta- mahābhūtahetuko 'pyasti śabda ityapare /
◤upāttānupāttamahābhūtahetuko 'py asti śabda ity apare,[S028]
①upāttānupātta-mahābhūta-hetuko apy asti śabda ity apare,
㈠有餘師說，有別聲有執依非執依四大為因。
㈡有說有聲，通有執受及無執受大種為因。
①upātta anupātta mahābhūta hetukas apyasti śabdas iti apare
③གཞན་དག་ན་རེ་ཟིན་པ་དང་། མ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུས་ལས་བྱུང་བའི་སྒྲ་ཡང་ཡོད་དེ་།
㈢གཞན་དག་ན་རེ་ཟིན་པ་དང་། མ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུས་ལས་བྱུང་བའི་སྒྲ་ཡང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ལག་པ་དང་རྫ་རྔ་ཕྲད་པ་ལས་སྐྱེས་པ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ〖PNརོ།།〗། དེ་ནི་འདི་ལྟར་ཁ་དོག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་ལས་བྱུང་བ་བཞི་ཚན་གཉིས་རྒྱུར་བྱས་པར་མི་འདོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་མི་འདོད་པར་བྱའོ། །
◤tadyathā——hastamṛdaṅgasaṃyogaja iti.[S028]
①tadyathā——hasta-mṛdaṅga-saṃyoga-ja iti.
㈠謂手鼓合生。
㈡如手鼓等合所生聲。
★0◤tadyathā hastamṛdaṅgasaṃyogaja iti / [006|28]
①tadyathā hasta mṛdaṅga saṃyoga jas iti
③དཔེར་ན་ལག་པ་དང་རྫ་རྔ་ཕྲད་པ་ལས་སྐྱེས་པ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ་།
★◤sa tu yathaikau varṇaparamāṇurna bhūtacatuṣkadvayamupādāyeṣyate tathā naivaiṣṭavya iti / [006|28-007|01]
♂sa tu yathaiko @007 varṇaparamāṇurna bhūtacatuṣkadvayamupādāyeṣyate tathā naivaiṣṭavya{1. MS. naiveṣṭavya |} iti /
◤sa tu yathaiko varṇaparamāṇur na bhūtacatuṣkadvayam upādāya vartate, tathā naivaiṣṭavya iti.[S028]
①sa tu yatha ekas varṇa paramāṇur na bhūta catuṣka dvayam upādāya vartate tathā na eva eṣṭavyas iti.
㈠譬如一顯色隣虛不許依二四大生。此聲亦應爾。
㈡如不許一顯色極微二四大造。聲亦應爾。
🈪དེ་ནི་འདི་ལྟར་ཁ་དོག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་ལས(ལ)་(འ)བྱུང་བ་བཞི་ཚན་གཉིས་རྒྱུར་བྱས་པར་མི་འདོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་མི་འདོད་པར་བྱའོ། །
★0◤uktaḥ śabdaḥ // [007|01]
◤uktaḥ śabdaḥ.[S028]
㈠說聲已
㈡已說聲處，當說味處。
🈪སྒྲ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤rasaḥ, ṣoḍhā,[S028]
★0◤ 【rasaḥ /】[007|02]
①sa tu yathā ekau varṇa paramāṇus na bhūta catuṣka dvayam upādāya iṣyate tathā na eva eṣṭavyas iti uktas śabdas rasas
③དེ་ནི་འདི་ལྟར་ཁ་དོག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་ལས་བྱུང་བ་བཞི་ཚན་གཉིས་རྒྱུར་བྱས་པར་མི་འདོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་མི་འདོད་པར་བྱའོ་།། སྒྲ་བཤད་ཟིན་ཏོ་།།
㈢སྒྲ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
★◤ 【ṣoḍha】[007|03]
①ṣoḍha
③རོ་ནི་རྣམ་པ་དྲུག་།།
㈢རོ་ནི་རྣམ་པ་དྲུག། །མངར་བ་དང་། སྐྱུར་བ་དང་། ལན་ཚ་དང་། ཚ་བ་དང་། ཁ་བ་དང་། བསྐ་བའི་བྱེ་བྲག་གིས་སོ། །
★◤madhurāmlalavaṇakaṭukatittakaṣāyabhedāt / [007|04]
♂ṣoḍhā madhurāmlalavaṇakaṭukatiktakaṣāyabhedāt //
◤madhurāmlalavaṇakaṭukatiktakaṣāyabhedāt.[S028]
①madhur āmla lavaṇa kaṭuka tikta kaṣāya bhedāt.
㈠〔偈曰〕：【味六】。釋曰：謂甜酢醎辛苦淡差別故。
㈡味有六種，甘醋醎辛苦淡別故。
🈪74རོ་ནི་རྣམ་པ་དྲུག །མངར་བ་དང་། སྐྱུར་བ་དང་། ལན་ཚྭ་དང་། ཚ་བ་དང་། ཁ་བ་དང་། བསྐ་བའི་བྱེ་བྲག་གིས་སོ། །
①madhura amla lavaṇa kaṭuka titta kaṣāya bhedāt
③མངར་བ་དང་། སྐྱུར་བ་དང་། ལན་ཚྭ་དང་། ཚ་བ་དང་། ཁ་བ་དང་། བསྐ་བའི་བྱེ་བྲག་གིས་སོ་།།
◤caturvidho gandhaḥ,[S028]
㈠〔偈曰〕：【香有四】。
㈡已說味處，當說香處。 香有四種。
🈪དྲི་རྣམ་བཞི། །
★◤ 【caturvidho gandhaḥ】[007|05]
①caturvidhas gandhas
③དྲི་རྣམ་བཞི་།།
㈢དྲི་རྣམ་བཞི། །དྲི་ཞིམ་པ་དང་། དྲི་ང་བ་རྣམ་པ་གཉིས། དྲི་མཉམ་པ་དང་། མི་མཉམ་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤sugandhadurgandhayoḥ samaviṣamagandhatvāt / trividhastu śāstre / [007|06]
♂caturvidho gandhaḥ sugandhadurgandhayoḥ samaviṣamagandhatvāt / ♂trividhastu śāstre /
◤sugandhadurgandhayoḥ samaviṣamagandhatvāt.[S028]
①sugandha-durgandhayos sama-viṣama-gandha-tvāt.
㈠釋曰：謂香臭，平等不平等差別故。
㈡好香惡香，等不等香有差別故。
🈪དྲི་ཞིམ་པ་དང་། དྲི་ང་བ་རྣམ་པ་གཉིས། དྲི་མཉམ་པ་དང་། མི་མཉམ་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①sugandha durgandhayos sama viṣama gandha tvāt
③དྲི་ཞིམ་པ་དང་། དྲི་ང་བ་རྣམ་པ་གཉིས། དྲི་མཉམ་པ་དང་། མི་མཉམ་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
★0◤“sugandho durgandhaḥ samagandha” iti / [007|06-]
①trividhas tu śāstre sugandhas durgandhas sama gandhas iti
㈢བསྟན་བཅོས་ལས་ནི་དྲི་ཞིམ་པ་དང་། དྲི་ང་བ་དང་། དྲི་མཉམ་པའོ་ཞེས་རྣམ་པ་གསུམ་འབྱུང་ངོ་། །
◤trividhas tu śāstre——sugandhaḥ, durgandhaḥ, samagandha iti[S028]
㈠阿毘達磨中說香有三種，謂香臭平等。
㈡本論中說，香有三種。好香惡香及平等香。
🈪བསྟན་བཅོས་ལས་ནི་དྲི་ཞིམ་པ་དང་། དྲི་ང་བ་དང་། དྲི་མཉམ་པའོ་ཞེས་རྣམ་པ་གསུམ་འབྱུང་ངོ་། །
◤[S029]
◤[02901-02914]
◤spṛśyam ekādaśātmakam.10.[S029]
㈠〔偈曰〕：【觸塵十一種】。
㈡已說香處，當說觸處。觸有十一。
🈪75རེག་བྱ་བཅུ་གཅིག་བདག་ཉིད་དོ། །
★◤ 【spṛśyamekādaśātmadkam // VAkK_1.10 //】[007|08]
♂spṛśyamekādaśātmakam //10//
①spṛśyam ekādaśa ātmadkam
㈢རེག་བྱ་བཅུ་གཅིག་བདག་ཉིད་དོ། །
★0◤spraṣṭavyamekādaśadravyasvabhāvam / [007|09]
◤spraṣṭavyam ekādaśadravyasvabhāvam——catvāri mahābhūtāni, ślakṣṇatvam, karkaśatvam, gurutvam, laghutvam, śītam, jighatsā, pipāsā cêti.[S029]
㈠釋曰：觸有十一種應知，謂四大滑澁重輕冷飢渴。
㈡謂四大種，滑性澁性重性輕性及冷飢渴。
🈪རེག་བྱ་རྫས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་བཅུ་གཅིག་སྟེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འཇམ་པ་ཉིད་དང་། རྩུབ་པ་ཉིད་དང་། ལྕི་བ་ཉིད་དང་། ཡང་བ་ཉིད་དང་། གྲང་བ་དང་། བཀྲེས་པ་དང་། སྐོམ་པའོ། །དེ་ལ་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་འོག་ནས་བཤད་པར་བྱའོ། །
①spraṣṭavyam ekādaśa dravya svabhāvam
③རེག་བྱ་རྫས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་བཅུ་གཅིག་སྟེ་།
㈢རེག་བྱ་〖PNབྱའི།〗རྫས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་བཅུ་གཅིག་སྟེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འཇམ་པ་ཉིད་དང་།{31a}རྩུབ་པ་ཉིད་དང་། ལྕི་བ་ཉིད་དང་། ཡང་བ་ཉིད་དང་། གྲང་བ་དང་། བཀྲེས་པ་དང་། སྐོམ་པའོ། །
★0◤catvāri mahābhūtāni ślakṣṇatvaṃ karkaśatvaṃ gurutvaṃ laghutvaṃ śītaṃ jighatsā pipāsā ceti / [007|09-]
①catvāri mahābhūtāni ślakṣṇa tvam karkaśa tvam guru tvam laghu tvam śītam jighatsā pipāsā ca iti
③འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འཇམ་པ་ཉིད་དང་། ****[@31a]**** *་།། རྩུབ་པ་ཉིད་དང་། ལྕི་བ་ཉིད་དང་། ཡང་བ་ཉིད་དང་། གྲང་བ་དང་། བཀྲེས་པ་དང་། སྐོམ་པའོ་།།
★◤tatra bhūtāni paścādvakṣyāmḥ / [007|10]
♂tatra bhūtāni paścādvakṣyāmaḥ /
◤tatra bhūtāni paścād vakṣyāmaḥ.[S029]
㈠此中四大後當說。
㈡此中大種後當廣說。
①tatra bhūtāni paścāt vakṣyāms
㈢དེ་ལ་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་འོག་ནས་བཤད་པར་བྱའོ། །
★0◤ślakṣṇatvaṃ mṛdutā / [007|10-]
◤ślakṣṇatvam = mṛdutā.[S029]
㈠柔軟名滑。
㈡柔軟名滑。
①ślakṣṇa tvam mṛdu tā
㈢འཇམ་པ་ཉིད་ནི་མཉེན་པའོ། །
★0◤karkaśatvaṃ paruṣatā / gurutvaṃ yena bhāvāstulyante / laghutvaṃ viparyayāt / [007|11]
◤karkaśatvam = paruṣatā.[S029]
㈠麁燥為澁。
㈡麁強為澁。
🈪76འཇམ་པ་ཉིད་ནི་མཉེན་པའོ། །རྩུབ་པ་ཉིད་ནི་རུད་རུད་པའོ། །ལྕི་བ་ཉིད་ནི་གང་གིས་ན་དངོས་པོ་རྣམས་འཇལ་བར་བྱེད་པའོ། །
①karkaśa tvam paruṣa tā
③རྩུབ་པ་ཉིད་ནི་རུད་རུད་པའོ་།།
㈢རྩུབ་པ་ཉིད་ནི་རུད་རུད་〖PNཧྲུད་ཧྲུད།〗པའོ། །
①guru tvam yena bhāvās tulyante laghu tvam viparyayāt
③ལྕི་བ་ཉིད་ནི་གང་གིས་ན་དངོས་པོ་རྣམས་འཇལ་བར་བྱེད་པའོ་;། བཟློག་པ་ནི་ཡང་བ་ཉིད་དོ་།།
㈢ལྕི་བ་ཉིད་ནི་གང་གིས་ན་དངོས་པོ་རྣམས་འཇལ་བར་བྱེད་པའོ། །
◤gurutvam = yena bhāvās tulyante.[S029]
㈢བཟློག་པ་ནི་ཡང་བ་ཉིད་དོ། །
㈠可稱名重。
㈡可稱名重。
★0◤śītamuṣṇābhilāṣakṛt / [007|11-]
①śītam uṣṇa abhilāṣa kṛt
㈢གྲང་བ་ནི་དྲོ་བར་འདོད་པར་བྱེད་པའོ། །
◤laghutvaṃ viparyayāt.[S029]
㈠翻此為輕。
㈡翻此為輕。
◤śītam = uṣṇābhilāṣakṛt.[S029]
㈠熱愛為冷。
㈡煖欲名冷。
★◤jighatsā bhojanābhilāṣakṛt / kāraṇe kāryopacārāt / yathā[007|12]
♂jighatsā bhojanābhilāṣakṛt / kāraṇe kāryopacārāt /
◤jighatsā = bhojanābhilāṣakṛt.[S029]
㈠食愛為飢。飲愛為渴。
㈡食欲名飢。飲欲名渴。
①jighatsā bhojana abhilāṣa kṛt
③བཀྲེས་པ་ནི་ཟད་འདོད་པར་བྱེད་པའོ་།། སྐོམ་པ་ནི་སྐོམ་འདོད་པར་བྱེད་པའོ་།།
㈢བཀྲེས་པ་ནི་ཟད་འདོད་པར་བྱེད་པའོ། །
①kāraṇe kārya upacārāt yathā
③རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་བརྟགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ་དཔེར་ན་།
㈢སྐོམ་པ་ནི་སྐོམ་འདོད་པར་བྱེད་པའོ། །
◤kāraṇe kāryopacārāt.[S029]
㈠於因立果名，故說如此。
㈡此三於因立果名故，作如是說。
🈪77བཟློག་པ་ནི་ཡང་བ་ཉིད་དོ། །གྲང་བ་ནི་དྲོ་བར་འདོད་པར་བྱེད་པའོ། །བཀྲེས་པ་ནི་ཟད་འདོད་པར་བྱེད་པའོ། །སྐོམ་པ་ནི་སྐོམ་འདོད་པར་བྱེད་པའོ། །
🈪78རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་བརྟགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ་དཔེར་ན། སངས་རྒྱས་རྣམས་ན་འབྱུང་བ་བདེ། །ཆོས་བསྟན་པ་ཡང་བདེ་པའོ། །དགེ་འདུན་མཐུན་པ་བདེ་བ་ཡིན། །མཐུན་པ་རྣམས་ཀྱི་དཀའ་ཐུབ་བདེ། །ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །
◤yathā——[S029]
㈠如佛伽陀中說：
㈡如有頌言 ：
◤“ buddhānāṃ sukha utpādaḥ sukhā dharmasya deśanā.[S029]
㈠諸佛生現樂，說正法亦樂。
㈡諸佛出現樂，演說正法樂。
◤sukhā saṅghasya sāmagrī samagrāṇāṃ tapaḥ sukham ”.iti.[S029]
㈠大眾和合樂，聚集出家樂。
㈡僧眾和合樂，同修勇進樂 。
★◤“buddhānāṃ sukha utpādaḥ sukhā dharmasya deśanā / sukhā saṅghasya sāmagrī samagrāṇāṃ tapaḥ sukhaṃ” // iti / [007|13-]
♂yathā “buddhānāṃ sukha utpādaḥ sukhā dharmmasya deśanā / ♂sukhā saṃghasya sāmagrī samagrāṇāṃ tapaḥ sukham” // ♂iti //
①buddhānām sukhas utpādas sukhās dharmasya deśanā
③སངས་རྒྱས་རྣམས་ན་འབྱུང་བ་བདེ་།། ཆོས་བསྟན་པ་ཡང་བདེ་པའོ་།། དགེ་འདུན་མཐུན་པ་བདེ་བ་ཡིན་།།
㈢རྒྱུ་ལ་〖PNལས།〗འབྲས་བུ་བཏགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ་དཔེར་ན། སངས་རྒྱས་རྣམས་ན་འབྱུང་བ་བདེ། །ཆོས་བསྟན་པ་ཡང་བདེ་པའོ། །
①sukhā saṅghasya sāmagrī samagrāṇām tapas sukham iti
③མཐུན་པ་རྣམས་ཀྱི་དཀའ་ཐུབ་བདེ་།།
㈢དགེ་འདུན་མཐུན་པ་བདེ་བ་ཡིན། །མཐུན་པ་རྣམས་ཀྱི་དཀའ་ཐུབ་བདེ། །ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །
★0◤tatra rūpadhātau jighatsāpipāse na staḥ / śeṣamasti / [007|15]
㈠於色界中，無飢渴觸。有所餘諸觸。
㈡於色界中，無飢渴觸，有所餘觸。
🈪79དེ་ལ་གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ན་ནི་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་པ་མེད་དོ། །ལྷག་མ་ནི་ཡོད་དོ། །གལ་ཏེ་དེ་ནི་གོས་རེ་རེ་ནས་མི་འཇལ་ཡང་བསགས་པ་དག་ནི་འཇལ་ལོ། །གནོད་པར་བྱེད་པའི་གྲང་བ་མེད་ཀྱི་ཕན་པར་བྱེད་པ་ནི་ཡོད་དོ་ལོ། །
①tatra rūpa dhātau jighatsā pipāse na stas
③ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་།། དེ་ལ་གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ན་ནི་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་པ་མེད་དོ་།།
㈢དེ་ལ་གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ན་ནི་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་པ་མེད་དོ། །
①śeṣam asti
㈢ལྷག་མ་ནི་ཡོད་དོ། །
★◤yadyapi tatra vastrāṇyekaśo na tulyante sañcitāni punastulyante / [007|15-]
♂yadyapi tatra vastrāṇyeka-[ 6a. 1A. VI ] śo{2. MS. vastrānyekaśo |} na tulyante saṃcitāni punastulyante /
◤yady api vastrāṇy ekaśo na tulyante, sañcitāni punas tulyante.[S029]
㈠於中彼衣，若不可各稱。四大聚集所造故，亦可得稱。
㈡彼界衣服，別不可稱，聚則可稱。
①yadi api tatra vastrāṇi ekaśas na tulyante sañcitāni punar tulyante
㈢གལ་ཏེ་དེ་ནི་གོས་རེ་རེ་ནས་མི་འཇལ་ཡང་བསགས་པ་དག་ནི་འཇལ་ལོ། །
★0◤śītamupaghātakaṃ nāsti / [007|16]
◤śītam upaghātakaṃ nâsti, anugrāhakaṃ kilâsti.[S029]
㈠於彼無能損冷觸，有能益冷觸。
㈡冷煖於彼，雖無能損，而有能益。
①śītam upaghātakam na asti
㈢གནོད་པར་བྱེད་པའི་གྲང་བ་མེད་ཀྱི་ཕན་པར་བྱེད་པ་ནི་ཡོད་དོ་ལོ། །
◤yad etad bahuvidhaṃ rūpam uktam,[S029]
㈠他說如此。前已說色有多種。
㈡傳說如此。此中已說多種色處。
🈪གང་འདི་གཟུགས་རྣམ་བ་མང་པོ་བཤད་པ་
◤tatra kadā cid ekena dravyeṇa cakṣurvijñānam utpadyate yadā tatprakāravyavacchedo bhavati.[S029]
①tatra kadā cid ekena dravyeṇa cakṣurvijñānam utpadyate yadā tat prakāra vyavaccheda bhavati.
㈠此中有時，由一物眼識得生。若是時中，分別一類。
㈡有時眼識緣一事生，謂於爾時各別了別。
🈪དེ་ལ་རེས་འགའ་ནི་རྫས་གཅིག་གིས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་དེ། གང་གི་ཚེ་དེའི་རྣམ་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་གཅོད་པར་འགྱུར་བ་ནའོ། །
★0◤anugrāhakaṃ kilāsti / [007|16-]
★0◤yadetadbahuvidhaṃ rūpamuktaṃ tatra kadācidekena dravyeṇa cakṣurvijñānamutpadyate yadā tatprakāravyavacchedo bhavati / [007|18-]
①anugrāhakam kila asti yat etat bahuvidham rūpam uktam tatra kadācid ekena dravyeṇa cakṣus vijñānam utpadyate yadā tad prakāra vyavacchedas bhavati
③གང་འདི་གཟུགས་རྣམ་བ་མང་པོ་བཤད་པ་དེ་ལ་རེས་འགའ་ནི་རྫས་གཅིག་གིས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་དེ་།
㈢གང་འདི་གཟུགས་རྣམ་པ་མང་པོ་བཤད་པ་དེ་ལ་རེས་འགའ་ནི་རྫས་གཅིག་གིས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་དེ། གང་གི་ཚེ་དེའི་རྣམ་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་གཅོད་པར་འགྱུར་བ་ནའོ། །
★★◤kadācid bahubhiryadā na vyavacchedaḥ / [007|19]
♂kadācidbahubhiryadā na vyavacchedaḥ /
◤kadā cid bahubhir yadā na vyavacchedaḥ tadyathā ——[S029]
㈠有時由多物眼識得生，若是時中，無所分別。
㈡有時眼識緣多事生，謂於爾時不別了別。
🈪80རེས་འགའ་ནི་མང་པོས་ཏེ། གང་གི་ཚེ་བྱེ་བྲག་ཏུ་མི་གཅོད་པ་ན་སྟེ།
①kadācid bahubhis yadā na vyavacchedas
③གང་གི་ཚེ་དེའི་རྣམ་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་གཅོད་པར་འགྱུར་བ་ནའོ་།། རེས་འགའ་ནི་མང་པོས་ཏེ། གང་གི་ཚེ་བྱེ་བྲག་ཏུ་མི་གཅོད་པ་ན་སྟེ་;་དཔེར་ན་ཐག་རིང་པོ་ནས་དམག་བཤམས་པ་འམ་།
◤senāvyūham anekavarṇasaṃsthānaṃ[S029]
★0◤tadyathā senāvyūhamanekavarṇasaṃsthānaṃ maṇisamūhaṃ ca dūrāt paśyataḥ / [007|19-]
①tadyathā senā vyūham aneka varṇa saṃsthānam maṇi samūham ca dūrāt paśyatas
③ནོར་བུའི་ཚོགས་ཀྱི་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་དུ་མ་ལ་ལྟ་བ་ལྟ་བུའོ་།།
㈢རེས་འགའ་ནི་མང་པོས་ཏེ། གང་གི་ཚེ་བྱེ་བྲག་ཏུ་མི་གཅོད་པ་ན་སྟེ། དཔེར་ན་ཐག་རིང་པོ་ནས་དམག་བཤམས་པའམ། ནོར་བུའི་ཚོགས་ཀྱི་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་དུ་མ:ལ་ལྟ་བ་〖PNལ་ལྟ་བའི།C་ལྟ་བ།〗ལྟ་བུའོ། །
◤maṇisamūhaṃ ca dūrāt paśyataḥ.[S029]
㈠譬如軍眾，有無量顯形色，及遠見眾寶。
㈡如遠觀察，軍眾山林無量顯形珠寶聚等。
🈪དཔེར་ན་ཐག་རིང་པོ་ནས་དམག་བཤམས་པ་འམ། ནོར་བུའི་ཚོགས་ཀྱི་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་དུ་མ་ལ་ལྟ་བ་ལྟ་བུའོ། །
★◤evaṃ śrotrādivijñānaṃ veditavyaṃ / [007|20]
♂evaṃ śrotrādivijñānaṃ veditavyam /
◤evaṃ śrotrādivijñānaṃ veditavyam.[S029]
㈠應知耳等識亦爾。
㈡應知耳等諸識亦爾。
🈪81རྣ་བ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །
①evam śrotra ādi vijñānam veditavyam
㈢རྣ་བ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །
◤[S030]
◤[03001-03009]
★0◤kāyavijñānaṃ tu paraṃ pañcabhiḥ spraṣṭavyairutpadyata ityeke / [007|21]
◤kāyavijñānaṃ tu paraṃ pañcabhiḥ spraṣṭavyair utpadyata ity eke.[S030]
㈠身識若極多，由五觸生。謂四大觸。諸觸中滑等隨一。
㈡有餘師說。身識極多，緣五觸起。謂四大種滑等隨一。
🈪82ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་ཁ་ཅིག་ན་རེ་ཤིན་ཏུ་མང་ན་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འཇམ་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་གཅིག་དང་རེག་བྱ་ལྔས་སྐྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★0◤caturbhirmahābhūtairekena ca ślakṣṇatvādinā / [007|21-]
◤caturbhir mahābhūtair ekena ca ślakṣṇatvādinā sarvair ekādaśabhir ity apare.[S030]
㈠有師作如此執。復有餘師說。具足十一觸生身識。
㈡有說極多總緣一切十一觸起。
🈪83གཞན་དག་ན་རེ་བཅུ་གཅིག་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཀྱང་སྐྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
①kāya vijñānam tu param pañcabhis spraṣṭavyais utpadyate iti eke caturbhis mahābhūtais ekena ca ślakṣṇa tva ādinā
㈢ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་ཁ་ཅིག་ན་རེ་ཤིན་ཏུ་མང་ན་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འཇམ་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་གཅིག་དང་རེག་བྱ་ལྔས་སྐྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★0◤sarvairekādaśabhirityapare / [007|22]
①sarvais ekādaśabhis iti apare
㈢གཞན་དག་ན་རེ་བཅུ་གཅིག་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཀྱང་སྐྱེད་〖PNབསྐྱེད།〗དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★◤nanu caivaṃ samastālambanatvāt sāmānyaviṣayāḥ pañca vijñānakāyāḥ prāpnuvanti na svalakṣaṇaviṣayāḥ / [007|22-]
♂nanu caivaṃ samastālambanatvātsāmānyaviṣayāḥ pañca vijñānakāyāḥ prāpnuvanti na svalakṣaṇaviṣayāḥ /
◤nanu caivaṃ samastālambanatvāt sāmānyaviṣayāḥ pañca vijñānakāyāḥ prāpnuvanti,[S030]
㈠若爾則總緣塵，通境為塵。五識應成。
㈡若爾五識，總緣境故，應五識身，取共相境。
🈪84དེ་ལྟ་ན་སྤྱི་ལ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་སྤྱིའི་ཡུལ་ཅན་དུ་འགྱུར་གྱི།
①nanu ca evam samasta ālambana tvāt sāmānya viṣayās pañca vijñāna kāyās prāpnuvanti na sva lakṣaṇa viṣayās
③དེ་ལྟ་ན་སྤྱི་ལ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་སྤྱིའི་ཡུལ་ཅན་དུ་འགྱུར་གྱི། རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཅན་མ་ཡིན་པ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན་།
㈢དེ་ལྟ་ན་སྤྱི་ལ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་སྤྱིའི་ཡུལ་ཅན་དུ་འགྱུར་གྱི། རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཅན་མ་ཡིན་པ་མ་ཡིན་ནམ་〖PN-ནམ།〗ཞེ་ན། འདི་དག་ནི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཅན་དུ་འདོད་ཀྱི། རྫས་ཀྱི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ནི་མ་ཡིན་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །
◤na svalakṣaṇaviṣayāḥ ?[S030]
㈠不但緣別境。
㈡非自相境。
🈪རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཅན་མ་ཡིན་པ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན།
◤āyatanasvalakṣaṇaṃ praty ete svalakṣaṇaviṣayā iṣyante, na dravyasvalakṣaṇam ity adoṣaḥ.[S030]
①āyatanasvalakṣaṇaṃ praty ete svalakṣaṇa-viṣayā iṣyante, na dravya-svalakṣaṇam ity adoṣaḥ.
㈠五識對入，別相為境故。許彼以別相為境，非對物別相。斯有何失。
㈡約處自相，許五識身，取自相境，非事自相。斯有何失。
🈪འདི་དག་ནི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཅན་དུ་འདོད་ཀྱི། རྫས་ཀྱི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ནི་མ་ཡིན་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །
★0◤āyatanasvalakṣaṇaṃ pratyete svalakṣaṇaviṣayā iṣyante na dravyasvalakṣaṇamityadoṣaḥ / [007|23-]
①āyatana sva lakṣaṇam pratyete sva lakṣaṇa viṣayās iṣyante na dravya sva lakṣaṇam iti adoṣas
③འདི་དག་ནི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཅན་དུ་འདོད་ཀྱི། རྫས་ཀྱི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ནི་མ་ཡིན་པས་ཉེས་པ་མེད་དོ་།།
★0◤idaṃ vicāryate / [007|25]
◤idaṃ vicāryate——kāyajihvendriyayor yugapad viṣayaprāptau satyāṃ katarad vijñānaṃ pūrvam [S030]
①idam vicāryate
③འདི་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢འདི་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ། ལུས་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་གཉིས་ཅིག་ཅར་དུ་ཡུལ་དང་ཕྲད་ན་རྣམ་པར་{31b}ཤེས་པ་གང་སྔར་སྐྱེ་ཞེ་ན། གང་གི་ཡུལ་ཤས་〖Nཤེས།〗ཆེ་བའོ། །
ⅰⅱ
🈪85འདི་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ། ལུས་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་གཉིས་ཅིག་ཅར་དུ་ཡུལ་དང་ཕྲད་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གང་སྔར་སྐྱེ་ཞེ་ན།
★◤kāyajihvendriyayoryugapad viṣayaprāptau satyāṃ katarad vijñānaṃ pūrvamutpadyate / [007|25-]
♂kāyajihvendriyayoryugapadviṣayaprāptau satyāṃ kataradvijñānaṃ pūrvamutpadyate /
①kāya jihvā indriyayos yugapad viṣaya prāptau satyām katarat vijñānam pūrvam utpadyate
③ལུས་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་གཉིས་ཅིག་ཅར་དུ་ཡུལ་དང་ཕྲད་ན་རྣམ་པར་ ****[@31b]**** ་ཤེས་པ་གང་སྔར་སྐྱེ་ཞེ་ན་།
◤utpadyate ?[S030]
㈠應思此義。身舌二根，一時塵至。何識先生。
㈡今應思擇。身舌二根，兩境俱至。何識先起。
★0◤yasya viṣayaḥ paṭīyān / [007|26]
◤yasya viṣayaḥ paṭīyān.[S030]
㈠隨強塵先發識。
㈡隨境強盛，彼識先生。
🈪གང་གི་ཡུལ་ཤས་ཆེ་བའོ། །
①yasya viṣayas paṭīyān
③གང་གི་ཡུལ་ཤས་ཆེ་བའོ་།།
★◤samaprāpte tu viṣaye jihvāvijñānaṃ pūrvamutpadyate / [007|26-]
♂sama{3. Y. one reading is same |}prāpte tu viṣaye jihvāvijñānaṃ pūrvamutpadyate /
◤samaprāpte tu viṣaye jihvāvijñānaṃ pūrvam utpadyate;[S030]
①sama prāpte tu viṣaye jihvā vijñānam pūrvam utpadyate
③ཡུལ་མཉམ་པ་དང་ཕྲད་ན་ནི་ལྕེའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྔར་སྐྱེ་སྟེ་།
㈢ཡུལ་མཉམ་པ་དང་ཕྲད་ན་ནི་ལྕེའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྔར་སྐྱེ་སྟེ། ཟ་བར་འདོད་པས་རྒྱུད་གཏད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★★◤bhoktukāmatāvarjitatvātsasntateḥ / [007|27]
♂bhoktukāmatā- varjitatvātsantateḥ /
◤bhoktukāmatāvarjitatvāt santateḥ.10.[S030]
㈠若平等塵至，舌識先生。食欲所引相續故。
㈡境若均平，舌識先起。食飲引身，令相續故。
🈪ཡུལ་མཉམ་པ་དང་ཕྲད་ན་ནི་ལྕེའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྔར་སྐྱེ་སྟེ། ཟ་བར་འདོད་པས་རྒྱུད་གཏད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①bhoktu kāma tā varjita tvāt sasntates
③ཟ་བར་འདོད་པས་རྒྱུད་གཏད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
★◤uktāḥ pañācendriyārthāḥ yathā ca teṣāṃ grahaṇaṃ / [007|27-]
♂uktāḥ pañcendriyārthāḥ yathā ca teṣāṃ grahaṇam /
◤uktāḥ pañcendriyārthāḥ, yathā ca teṣāṃ grahaṇam.[S030]
㈠如此說五根五塵及如取塵已，
㈡已說根境及取境相，
🈪86དབང་པོ་ལྔ་དང་། དོན་ལྔ་དང་། དེ་དག་ལ་ཇི་ལྟར་འཛིན་པ་ཡང་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
①uktās pañāca indriya arthās yathā ca teṣām grahaṇam
㈢དབང་པོ་ལྔ་དང་། དོན་ལྔ་དང་། དེ་དག་ལ་ཇི་ལྟར་འཛིན་པ་ཡང་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤[S031]
◤[03101-03110]
★◤avijñaptiridānīṃ vaktavyā / seyamucyate[007|29]
♂avijñaptiridānīṃ vaktavyā /
◤avijñaptir idānīṃ vaktavyā.[S031]
㈠今當說無教色。
㈡無表色相今次當說。
①avijñaptis idānīm vaktavyā sā iyam ucyate
③ད་ནི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་བསྙད་པར་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢ད་ནི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་བསྙད་པར་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། གཡེངས་དང་སེམས་མེད་པ་ཡི་ཡང་། །དགེ་དང་མི་དགེའི་〖PNདགེ།〗རྗེས་འབྲེལ་གང་། །འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ། །དེ་ནི་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་〖PNམི།〗བརྗོད། །སེམས་གཡེངས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ལས་གཞན་པའི་སེམས་ཀྱི་ཡང་ཡིན་པའོ། །
★◤ 【■vikṣiptācittakasyāpi yo 'nubaṇdhaḥ śubhāśubhaḥ /】[008|01-]
♂seyamucyate @008 vikṣiptācittakasyāpi yo 'nubandhaḥ śubhāśubhaḥ /
①vikṣipta acittakasya api yas anubaṇdhas śubha aśubhas
③གཡེངས་དང་སེམས་མེད་པ་ཡི་ཡང་།། དགེ་དང་མི་དགེའི་རྗེས་འབྲེལ་གང་།།
◤sêyam ucyate——[S031]
㈠〔偈曰〕：
㈡頌曰 ：
★◤【 mahābhūtānyupādāya sa hyavijñaptirucyate // VAkK_1.11 //】
♂mahābhūtānyupādāya sa hyavijñaptirucyate //11//
①mahābhūtāni upādāya sa hi avijñaptis ucyate
③འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ་།། དེ་ནི་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་བརྗོད་།།
◤vikṣiptācittakasyāpi yo 'nubandhaḥ śubhāśubhaḥ.[S031]
①vikṣipta-acittakasya api yo 'nubandhaḥ śubhāśubhaḥ.
㈠【亂心無心耶 隨流淨不淨】。
㈡【亂心無心等_a 隨流淨不淨】〖08_1_b〗。
🈪148 ད་ནི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་བསྙད་པར་བྱ་བ་དེ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། གཡེངས་དང་སེམས་མེད་པ་ཡི་ཡང་། །དགེ་དང་མི་དགེའི་རྗེས་འབྲེལ་གང་། །འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ། །དེ་ནི་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་བརྗོད། །
◤mahābhūtāny upādāya sa hy avijñaptir ucyate.11.[S031]
㈠【依止於四大 何無教色說】。
㈡【大種所造性_c 由此說無表】〖08_1_d〗。
★★◤vikṣiptacittakasyeti tadanyacittasyāpi // [008|03]
♂vikṣiptacittakasyeti{1. Y. quotes two futher readings as ‘vikṣiptācitakasya and vikṣiptasya |} tadanyacittasyāpi /
◤vikṣiptacittakasyêti {Y. quotes two futher readings as ‘vikṣiptācitakasya and vikṣiptasya / } tadanyacittasyâpi.[S031]
①vikṣipta-cittakasyêti tadanyacittasyâpi.
㈠釋曰：異緣名亂心。
㈡論曰：亂心者，謂此餘心。
🈪སེམས་གཡེངས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ལས་གཞན་པའི་སེམས་ཀྱི་ཡང་ཡིན་པའོ། །
①vikṣipta cittakasya iti tad anya cittasya api
③སེམས་གཡེངས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དེ་ལས་གཞན་པའི་སེམས་ཀྱི་ཡང་ཡིན་པའོ་།།
★◤acittakasyāpītyasaṃjñinirodhasamāpattisamāpannasyāpi / [008|03-]
♂acittakasyāpītyasaṃjñinirodhasamāpattisamā- [ 6b. 1B. VI ] pannasyāpi /
◤acittakasyâpîty asaṃjñinirodhasamāpattisamāpannasyâpi.[S031]
㈠入無想定及滅心定，名無心。
㈡無心者，謂入無想及滅盡定。
🈪149 སེམས་མེད་པའི་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདུ་ཤེས་མེད་པ་དང་། འགོག་པའི་སྙོམས་པར་འཇུག་པའི་ཡང་ཡིན་པའོ། །
①acittakasya api iti asaṃjñi nirodha samāpatti samāpannasya api
㈢སེམས་མེད་པའི་ཡང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདུ་ཤེས་མེད་པ་དང་། འགོག་པའི་སྙོམས་པར་འཇུག་པའི་ཡང་ཡིན་པའོ། །
★◤apiśabdenāvikṣiptasacittasyāpīti vijñāyate / [008|04]
♂apiśabdenāvikṣiptasucittasyāpīti{2. Y. sacitakasyāpīti |} vijñāyate / ♂yo 'nubandha iti yaḥ pravāhaḥ /
◤apiśabdenâvikṣiptasacittakasyâpîti vijñāyate.[S031]
①api-śabdena avikṣipta-sacittakasya api iti vijñāyate.
㈠顯非亂心及有心故言耶。
㈡等言顯示，不亂有心。
🈪150 ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲས་ནི་མ་གཡེངས་པ་སེམས་དང་བཅས་པའི་ཡང་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་ནོ། །
①api śabdena avikṣipta sa cittasya api iti vijñāyate yas nu bandhas iti yas pravāhas
㈢ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲས་ནི་མ་གཡེངས་པ་སེམས་དང་བཅས་པའི་ཡང་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་མངོན་ནོ། །
◤yo 'nubandha iti.yaḥ pravāhaḥ.[S031]
①yo anubandha iti.yaḥ pravāhaḥ.
㈠是似相續，或俱或後，故名隨流。
㈡相似相續，說名隨流。
★◤yo 'nu bandha iti yaḥ pravāhaḥ / śubhāśubha iti kuśalākuśalaḥ / [008|05]
♂śubhāśubha iti kuśalākuśalaḥ /
①śubha aśubhas iti kuśala akuśalas
③དགེ་དང་མི་དགེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དགེ་ལེགས་དང་དགེ་ལེགས་མ་ཡིན་བའོ་;། རྗེས་འབྲེལ་གང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུན་ཏོ་།།
㈢དགེ་དང་མི་དགེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དགེ་ལེགས་དང་དགེ་ལེགས་མ་ཡིན་པའོ། །
◤śubhāśubha iti kuśalākuśalaḥ.[S031]
㈢རྗེས་འབྲེལ་གང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུན་ཏོ། །
㈠善名淨，惡名不淨。
㈡善與不善，名淨不淨。
🈪151 དགེ་དང་མི་དགེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་དགེ་ལེགས་དང་དགེ་ལེགས་མ་ཡིན་བའོ༑ །རྗེས་འབྲེལ་གང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྒྱུན་ཏོ། །
★◤kuśalākuśale prāptivāho 'pyastīdṛśa iti tadviśeṣaṇārthamucyate mahābhūtānyupādāyeti / [008|05-]
♂kuśalākuśale prāptipravāho 'pyastīdṛśa iti tadviśeṣaṇārthamucyate mahābhūtānyupādāyeti /
◤kuśalākuśale prāptipravāho 'py astîdṛśa iti tadviśeṣaṇārtham ucyate——[S031]
①kuśala akuśale prāptivāhas apyasti īdṛśas iti tad viśeṣaṇa artham ucyate mahābhūtāni upādāya iti
③ཐོབ་པའི་རྒྱུན་ཡང་འདི་ལྟ་བུ་ཡོད་པས་བྱེ་བྲག་ཏུ་བྱ་བའི་ཕྱིར། འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ་།།
㈢ཐོབ་པའི་རྒྱུན་ཡང་འདི་ལྟ་བུ་ཡོད་པས་བྱེ་བྲག་ཏུ་བྱ་བའི་ཕྱིར། འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ། །ཞེས་བྱ་བ་བརྗོད་དོ། །
◤mahābhūtāny upādāyêti.[S031]
㈠至得相續亦爾。為簡此異彼故，說依止於四大。
㈡為簡諸得相似相續，是故復言大種所造。
🈪89ཐོབ་པའི་རྒྱུན་ཡང་འདི་ལྟ་བུ་ཡོད་པས་བྱེ་བྲག་ཏུ་བྱ་བའི་ཕྱིར། འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ། །ཞེས་བྱ་བ་བརྗོད་དོ། །
★0◤hetvartha upādāyārtha iti vaibhāṣikāḥ / jananādihetubhāvāt / [008|07]
◤hetvartha upādāyārtha iti Vaibhāṣikāḥ;[S031]
㈠毘婆沙師說：依止以因為義。
㈡毘婆沙說：造是因義。
🈪བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་རྒྱུར་བྱས་པའི་དོན་ནི་རྒྱུའི་དོན་ཏོ། །
①hetu arthas upādāya arthas iti vaibhāṣikās
③ཞེས་བྱ་བ་བརྗོད་དོ་།། བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་རྒྱུར་བྱས་པའི་དོན་ནི་རྒྱུའི་དོན་ཏོ་།།
㈢བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་རྒྱུར་བྱས་པའི་དོན་ནི་རྒྱུའི་དོན:ཏོ། །〖PNཏེ།〗
①janana ādi hetu bhāvāt
㈢སྐྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་རྒྱུའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤jananādihetubhāvāt.[S031]
★0◤sa hyavijñaptiriti hiśabdastannāmakaraṇavijñāpanārthaḥ / [008|07-]
◤sa hy avijñaptir iti.[S031]
㈠四大為無教，生等五因故。
㈡謂作生等五種因故 。
①sa hi avijñaptis iti hi śabdas tad nāma karaṇa vijñāpana arthas
③དེ་ནི་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ལ། དེ་ནི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དེའི་མིང་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཏེ་།
㈢དེ་ནི་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ལ། དེ་ནི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དེའི་མིང་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། གཟུགས་དང་བྱེད་པའི་རང་བཞིན་ཡིན་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་བཞིན་དུ་གཞན་དག་ལ་རྣམ་པར་རིག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པས་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པའོ། །
◤hiśabdas tannāmakaraṇavijñāpanārthaḥ.[S031]
㈠欲顯立名，因故言何。
㈡顯立名因，故言由此。
🈪90སྐྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་རྒྱུའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ནི་རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་ཞེས་བྱ་བ་ལ། དེ་ནི་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་དེའི་མིང་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཏེ།
★◤rūpakriyāsvabhāvāpi satī vijñaptivat paraṃ na vijñāpayatītyavijñaptiḥ / [008|08-]
♂rūpakriyā- svabhāvā'pi satī vijñaptivat paraṃ na vijña{3. Y. vijñā. |}payatītyavijñaptiḥ /
◤rūpakriyāsvabhāvâpi satī vijñaptivat paraṃ vijñāpayatîty avijñaptiḥ.[S031]
①rūpa-kriyā-svabhāva api satī vijñaptivat paraṃ vijñāpayatîty avijñaptiḥ.
㈠此法雖以有色業為性，不如有教色可令他知，故名無教。
㈡無表雖以色業為性，如有表業，而非表示，令他了知，故名無表。
🈪གཟུགས་དང་བྱེད་པའི་རང་བཞིན་ཡིན་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་བཞིན་དུ་གཞན་དག་ལ་རྣམ་པར་རིག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པས་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པའོ། །
①rūpa kriyāsvabhāvā api satī vijñapti vat param na vijñāpayati iti avijñaptis
③གཟུགས་དང་བྱེད་པའི་རང་བཞིན་ཡིན་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་བཞིན་དུ་གཞན་དག་ལ་རྣམ་པར་རིག་པར་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པས་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པའོ་།།
★0◤ucyata iti ācāryavacanaṃ darśayati / [008|09-]
◤ucyata iti ācāryavacanaṃ darśayati.[S031]
㈠顯是餘師說故言說。
㈡說者顯此是師宗言。
🈪91བརྗེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་སློབ་དཔོན་གྱི་ཚིག་ཡིན་པར་སྟོན་པའོ། །
①ucyate iti ācārya vacanam darśayati
③བརྗེད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་སློབ་དཔོན་གྱི་ཚིག་ཡིན་པར་སྟོན་པའོ་།།
㈢བརྗོད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་སློབ་དཔོན་གྱི་ཚིག་ཡིན་པར་སྟོན་པའོ། །
◤[S032]
[03201]
★◤samāsatastu vijñaptisamādhisaṃbhūtaṃ kuśalākuśalaṃ rūpamavijñaptiḥ / [008|09-]
♂samāsatastu vijñaptisamādhisaṃbhūtaṃ kuśalākuśala{4. Y. ...kuśalaṃ |}rūpamavijñaptiḥ /
◤samāsatas tu vijñaptisamādhisambhūtaṃ kuśalākuśalaṃ rūpam avijñaptiḥ.11.[S031-034]
㈠若略說有教色，三摩提所生善惡性，色名無教。
㈡略說表業及定所生，善不善色名為無表。
🈪མདོར་ན་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་དང་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལས་བྱུང་བའི་གཟུགས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་ནི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པའོ། །
①samāsatas tu vijñapti samādhi saṃbhūtam kuśala akuśalam rūpam avijñaptis
㈢མདོར་ན་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་དང་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལས་བྱུང་བའི་གཟུགས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་ནི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པའོ། །
◤[S033] 空
◤[S034]
◤[03401-03407]
★0◤mahābhūtānyupādāyetyuktāni katamāni bhūtāni / [008|11]
◤mahābhūtāny upādāyêty uktāni katamāni bhūtāni ?[S034]
㈠前說依止四大，何者四大。
㈡既言無表大種所造，大種云何。
①mahābhūtāni upādāya iti uktāni katamāni bhūtāni
③འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ་།། ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་དག་གང་ཞེ་ན་།
㈢འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ། །ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་དག་གང་ཞེ་ན། འབྱུང་བ་དག་ནི་སའི་ཁམས་དང་། ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་〖PN-གི།〗ཁམས་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། བཞི་པོ་དེ་དག་ནི་རང་གི་མཚན་ཉིད་དང་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཁམས་དག་གོ།
◤bhūtāni pṛthivīdhātur aptejovāyudhātavaḥ.[S034]
㈠〔偈曰〕：【諸大謂地界及水火風界】。
㈡頌曰 ：【大種謂四界_a 即地水火風_b 能成持等業_c 堅濕煖動性】〖09_1_d〗。
🈪92འབྱུང་བ་ཆེ་རྣམས་རྒྱུར་བྱས་པ། །ཞེས་སྨྲས་པ་དེ་དག་གང་ཞེ་ན། འབྱུང་བ་དག་ནི་སའི་ཁམས་དང་། ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཁམས་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ།
★★◤ 【bhūtāni pṛthivīdhāturaptejovāyudhātavaḥ 】[008|12]
♂bhūtāni pṛthivīdhāturaptejovāyudhātavaḥ /
①bhūtāni pṛthivī dhātus ap tejas vāyu dhātavas
③འབྱུང་བ་དག་ནི་སའི་ཁམས་དང་;་ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཁམས་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་།
㈢འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདི་དག་གཟུགས་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་ཉིད་དུ་རིགས་པའི་ཕྱིར་ན་ཆེན་པོ་ཉིད་དོ། །
★◤ityete catvāraḥ svalakṣaṇopādāyarūpadhāraṇād dhātavaścatvāri mahābhūtāny ucyante / [008|13]
㈢{32a}ཡང་ན་ས་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཕུང་པོ་དེ་དག་བྱ་བ་ལ་ཤས་〖Nཤེས། 〗ཆེ་བ་དེ་དག་ལ་དེ་རྣམས་ཆེན་པོར་གནས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
♂ityete catvāraḥ svalakṣaṇopādāyarūpadhāraṇād{5. Y. adds vā or ca |} dhātavaścatvāri mahābhūtānyucyante /
◤ity ete catvāraḥ svalakṣaṇopādāyarūpadhāraṇād dhātavaś catvāri mahābhūtāny ucyante.[S034]
①ity ete catvāraḥ svalakṣaṇa upādāya rūpa dhāraṇa dhātavaś catvāri mahābhūtāny ucyante.
㈠釋曰：如此四大，能持自相及所造色，故名界。
㈡論曰：地水火風，能持自相及所造色，故名為界。
🈪བཞི་པོ་དེ་དག་ནི་རང་གི་མཚན་ཉིད་དང་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཁམས་དག་གོ །
①iti ete catvāras sva lakṣaṇa upādāya rūpa dhāraṇāt dhātavas catvāri mahābhūtāni ucyante
③བཞི་པོ་དེ་དག་ནི་རང་གི་མཚན་ཉིད་དང་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཁམས་དག་གོ་།འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་ནི
㈢ཡང་ཁམས་དེ་དག་གི་ལས་ནི་〖PN-ནི〗གང་དུ་ཡང་དག་པར་འགྲུབ། རང་བཞིན་ནི་ཅི་ཞེ་ན། འཛིན་པ་ལ་སོགས་ལས་སུ་གྲུབ། །ཅེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ། ས་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཁམས་འདི་དག་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་〖PNདུ།〗འཛིན་པ་དང་སྡུད་པ་དང་སྨིན་པར་བྱེད་པ་དང་རྒྱས་པར་བྱེད་པའི་ལས་དག་ཏུ་གྲུབ་བོ། །
●kāṭhinyādi svalakṣaṇaṃ cakṣurādy upādāyarūpaṃ ca dadhātīti dhātavaḥ.
◥རང་གི་མཚན་ཉིད་དང་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཁམས་དག་གོ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྣག་གི་མཚན་ཉིད་སྲ་བ་ལ་སོགས་པ་དང་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་མིག་ལ་སོགས་པ་རྗེས་སུ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཁམས་དག་ཡིན་ནོ། །
★★◤mahattvameṣāṃ sarvānyarūpāśrayatvenaudārikatvāt / [008|14]
♂mahattvameṣāṃ sarvānyarūpāśrayatvenau{6. MS no |}dārikatvāt /
◤mahattvam eṣāṃ sarvānyarūpāśrayatvenaudārikatvāt.[S034]
㈠云何四界名大。一切餘色依止故，於彼成麁故，故名為大。
㈡如是四界，亦名大種。一切餘色所依性故。體寬廣故。
🈪འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་རྣམས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་འདི་དག་གཟུགས་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་ཉིད་དུ་རིགས་པའི་ཕྱིར་ན་ཆེན་པོ་ཉིད་དོ། །
①mahat tvam eṣām sarva anya rūpa āśraya tvena audārika tvāt
③འདི་དག་གཟུགས་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་ཉིད་དུ་རིགས་པའི་ཕྱིར་ན་ཆེན་པོ་ཉིད་དོ་།།
★◤atha vā tadudbhūtavṛttiṣu pṛthivyaptejovāyuskandheṣveṣāṃ mahāsṇniveśatvāt / [008|14-]
♂athavā tadudbhūtavṛttiṣu pṛthivyaptejovāyuskandheṣveṣāṃ mahāsaṃniveśatvāt /
◤atha vā——tadudbhūtavṛttiṣu pṛthivyaptejovāyuskandheṣv eṣāṃ mahāsanniveśatvāt.[S034]
㈠復次極遍滿起，地水火風聚中形量大故。復次能增廣一切有色物生，及於世間能作大事，故名大。
㈡或於地等增盛聚中，形相大故。或起種種大事用故。
🈪93ཡང་ན་ས་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཕུང་པོ་དེ་དག་བྱ་བ་ལ་ཤས་ཆེ་བ་དེ་དག་ལ་དེ་རྣམས་ཆེན་པོར་གནས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ཁམས་དེ་དག་གི་ལས་ནི་གང་དུ་ཡང་དག་པར་འགྲུབ།
①te puna hete dhātavas kasmin karmaṇi saṃsidhās kiṃsvabhāvās ca iti āha
★◤te punahete dhātavaḥ kasmin karmaṇi saṃsidhāḥ kiṃsvabhāvāścetyāha[008|15-]
♂te punarete dhātavaḥ kasmin karmaṇi saṃsiddhāḥ kiṃsvabhāvāścetyāha
◤te punar ete dhātavaḥ kasmin karmaṇi saṃsiddhāḥ, kiṃ svabhāvāś ca? ity āha——[S034]
㈠復次此地等界，於何業中成。何為自性。
㈡此四大種，能成何業。
🈪རང་བཞིན་ནི་ཅི་ཞེ་ན། འཛིན་པ་ལ་སོགས་ལས་སུ་གྲུབ། །ཅེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ།
①atha vā tad udbhūta vṛttiṣu pṛthivī ap tejas vāyu skandheṣu eṣām mahāsṇniveśa tvāt
③ ****[@32a]**** *་།། ཡང་ན་ས་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཕུང་པོ་དེ་དག་བྱ་བ་ལ་ཤས་ཆེ་བ་དེ་དག་ལ་དེ་རྣམས་ཆེན་པོར་གནས་པའི་ཕྱིར་རོ་།། ཡང་ཁམས་དེ་དག་གི་ལས་ནི་གང་དུ་ཡང་དག་པར་འགྲུབ། རང་བཞིན་ནི་ཅི་ཞེ་ན་།
0◤【dhṛtyādikarmasaṃsiddhāḥ】[008|17][S034]
㈠〔偈曰〕：【於持等業成】。
①dhṛti ādi karma saṃsiddhās
③འཛིན་པ་ལ་སོགས་ལས་སུ་གྲུབ་།།
◤[S035]
◤[03501-03518]
◤dhṛtisaṃgrahapaktivyūhanakarmasv ete yathākramaṃ saṃsiddhāḥ pṛthivyaptejovāyudhātavaḥ.[S035]
①dhṛtisaṃgrahapaktivyūhanakarmasv ete yathākramaṃ saṃsiddhāḥ pṛthivyaptejovāyudhātavaḥ.
★0◤dhṛtisaṃgrahapaktivyūhanakarmasvete yathākramaṃ saṃsiddhāḥ pṛthivyaptejovāyudhātavaḥ / [008|18]
①dhṛti saṃgraha pakti vyūhana karmasu ete yathākramam saṃsiddhās pṛthivī ap tejas vāyu dhātavas
③ཅེས་བྱ་བ་སྨོས་ཏེ། ས་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཁམས་འདི་དག་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་འཛིན་པ་དང་སྡུད་པ་དང་སྨིན་པར་བྱེད་པ་དང་རྒྱས་པར་བྱེད་པའི་ལས་དག་ཏུ་གྲུབ་བོ་།།
★◤vyūhanaṃ punarvṛddhiḥ prasarpaṇaṃ ca veditavyam / [008|18-]
♂vyūhanaṃ punarvṛddhiḥ prasarpaṇaṃ ca{7. Y. one reading is vā |} veditavyam /
◤vyūhanaṃ punaḥ vṛddhiḥ prasarpaṇaṃ ca veditavyam.[S035]
①vyūhanaṃ punaḥ vṛddhiḥ prasarpaṇaṃ ca veditavyam.
㈠釋曰：勝持和攝，成熟引長，於四業中。次第成就地水火風界。轉移增益，故名引長。
㈡如其次第，能成持攝熟長四業。地界能持，水界能攝，火界能熟，風界能長。長謂增盛，或復流引。
🈪ས་དང་ཆུ་དང་མེ་དང་རླུང་གི་ཁམས་འདི་དག་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་འཛིན་པ་དང་སྡུད་པ་དང་སྨིན་པར་བྱེད་པ་དང་རྒྱས་པར་བྱེད་པའི་ལས་དག་ཏུ་གྲུབ་བོ། །རྒྱས་པར་བྱེད་པ་ནི་འཕེལ་བ་དང་རྒྱས་པར་བྱེད་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། འདི་དག་ནི་དེ་དག་གི་ལས་ཡིན་ནོ། །
①vyūhanam punar vṛddhis prasarpaṇam ca veditavyam
③རྒྱས་པར་བྱེད་པ་ནི་འཕེལ་བ་དང་རྒྱས་པར་བྱེད་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢རྒྱས་པར་བྱེད་པ་ནི་འཕེལ་བ་དང་རྒྱས་པར་བྱེད་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། འདི་དག་ནི་དེ་དག་གི་ལས་ཡིན་ནོ། །
★◤idameṣāṃ karma / svabhāvastu yathākramaṃ[008|19]
♂idameṣāṃ karma / svabhāvastu yathākramaṃ kharasnehoṣṇateraṇāḥ //12//
◤idam eṣāṃ karma.[S035]
㈠是名四大業。
㈡業用既爾，
①idam eṣām karma
③འདི་དག་ནི་དེ་དག་གི་ལས་ཡིན་ནོ་།།
①svabhāvas tu yathākramam
③རང་བཞིན་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་།
㈢རང་བཞིན་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ། སྲ་གཤེར་དྲོ་ཉིད་གཡོ་བ་རྣམས་ཏེ། སྲ་བ་ནི་སའི་ཁམས་སོ། །
◤svabhāvas tu yathākramaṃ kharasnehoṣṇateraṇāḥ.12.[S035]
㈠自性者次第。〔偈曰〕：【堅濕熱動性】。
㈡自性云何。如其次第，即用堅濕煖動為性。
🈪95རང་བཞིན་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ། སྲ་གཤེར་དྲོ་ཉིད་གཡོ་བ་རྣམས་ཏེ། སྲ་བ་ནི་སའི་ཁམས་སོ། །གཤེར་བ་ནི་ཆུའི་ཁམས་སོ། །དྲོ་བ་ནི་མེའི་ཁམས་སོ། །གཡོ་བ་ནི་རླུང་གི་ཁམས་སོ། །
★◤ 【kharasnehosṇateraṇāḥ // VAkK_1.12 //】[008|20]
♂kharaḥ pṛthi[ 7a. 1A VII ]vīdhātuḥ /
①khara sneha ūsṇata īraṇās
③སྲ་གཤེར་དྲོ་ཉིད་གཡོ་བ་རྣམས་ཏེ་།
㈢གཤེར་བ་ནི་ཆུའི་ཁམས་སོ། །
◤kharaḥ pṛthivīdhātuḥ.[S035]
㈠釋曰：地界以堅為性，
㈡地界堅性，
★◤kharaḥ pṛthivīdhātuḥ / sneho 'bdhātuḥ / uṣṇatā tejodhātuḥ / [008|21]
♂sneho 'bdhātuḥ / ♂uṣṇatā tejodhātuḥ /
①kharas pṛthivī dhātus snehas abdhātus
③སྲ་བ་ནི་སའི་ཁམས་སོ་།། གཤེར་བ་ནི་ཆུའི་ཁམས་སོ་།།
①uṣṇa tā tejas dhātus
㈢དྲོ་བ་ནི་མེའི་ཁམས་སོ། །
◤sneho 'bdhātuḥ.[S035]
㈠水界以濕為性，
㈡水界濕性，
◤uṣṇatā tejodhātuḥ.[S035]
㈠火界以熱為性，
㈡火界煖性，
★0◤īraṇā vāyudhātuḥ / īryate 'nayā bhūtasroto deśāntarotpādanāt pradīperaṇavaditīraṇā / [008|22]
◤īraṇā vāyudhātuḥ.[S035]
㈠風界以動為性。
㈡風界動性。
①īraṇās vāyudhātus
㈢གཡོ་བ་ནི་རླུང་གི་ཁམས་སོ། །
①īryate nayā bhūta srotas deśa antara utpādanāt pradīpa īraṇa vat iti īraṇā
㈢འདིས་འབྱུང་བའི་རྒྱུན་ཡུལ་གཞན་དུ་སྐྱེད་〖PN་བསྐྱེད།〗པའི་ཕྱིར་གཡོ་བར་བྱེད་དེ། སྒྲོན་མེ་〖PNམ།〗གཡོ་བ་བཞིན་དུ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །
◤īryate 'nayā bhūtasroto deśāntarotpādanāt pradīperaṇavad itîraṇā.[S035]
㈠引諸大相續令生異處，如吹燈光名動。
㈡由此能引大種造色，令其相續生至餘方。如吹燈光，故名為動。
🈪96འདིས་འབྱུང་བའི་རྒྱུན་ཡུལ་གཞན་དུ་སྐྱེད་བའི་ཕྱིར་གཡོ་བར་བྱེད་དེ། སྒྲོན་མ་གཡོ་བ་བཞིན་དུ་གཡོ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །
★★◤“vāyudhātuḥ katamo laghusamudīraṇatvam” iti prakāraṇeṣu nirdiṣṭaṃ sūtre ca / [008|23]
♂“vāyudhātuḥ katamo laghusamudīraṇatva”miti prakaraṇeṣu nirddiṣṭaṃ sūtre ca /
◤“vāyudhātuḥ katamaḥ ? laghusamudīraṇatvam” iti prakaraṇeṣu nirdiṣṭaṃ sūtre ca.[S035]
①“vāyudhātuḥ katamaḥ ? laghu-samudīraṇa-tvam” iti prakaraṇeṣu nirdiṣṭaṃ sūtre ca.
㈠分別道理論云：何者風界。所謂輕觸。經說亦爾。
㈡品類足論，及契經言。云何名風界。謂輕等動性。[與輕相似.故言輕等]
🈪རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དག་དང་མདོ་སྡེ་ལས་རླུང་གི་ཁམས་གང་ཞེ་ན། ཡང་བ་ཉིད་དོ་ཞེས་གསུངས་ལ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དག་ལས།
①vāyudhātus katamas laghu samudīraṇa tvam iti prakāraṇeṣu nirdiṣṭam sūtre ca
③རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དག་དང་མདོ་སྡེ་ལས་རླུང་གི་ཁམས་གང་ཞེ་ན། ཡང་བ་ཉིད་དོ་ཞེས་གསུངས་ལ་།
㈢རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དག་དང་མདོ་སྡེ་ལས་རླུང་གི་ཁམས་གང་ཞེ་ན། ཡང་བ་ཉིད་དོ་ཞེས་གསུངས་ལ། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དག་ལས། ཡང་བ་ཉིད་དེ་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ཞེས་ཀྱང་བཤད་དོ། །
◤tat tu laghutvam upādāya rūpam apy uktaṃ prakaraṇeṣu.[S035]
㈠或說輕觸為所造色。
㈡復說輕性為所造色。
🈪ཡང་པ་ཉིད་དེ་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ཞེས་ཀྱང་བཤད་དོ། །
★◤tattu laghutvamupādāya rūpamapyuktaṃ prakaraṇeṣu / [008|23-]
♂tattu laghutvamupādāya rūpamapyuktaṃ prakaraṇeṣu{8. MS. drops ṇe. |} /
①tat tu laghu tvam upādāya rūpam api uktam prakaraṇeṣu
③རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དག་ལས། ཡང་བ་ཉིད་དེ་རྒྱུར་བྱས་པའི་གཟུགས་ཞེས་ཀྱང་བཤད་དོ་།།
★◤ato ya īraṇāsvabhāvo dharmaḥ sa vāyuriti karṃaṇā 'sya svabhāvo 'bhivyaktaḥ / [008|24-]
♂ato ya īraṇāsvabhāvo dharmaḥ sa vāyuriti karmaṇā'sya svabhāvo 'bhivyaktaḥ /
◤ato ya īraṇāsvabhāvo dharmaḥ sa vāyur iti karmaṇâsya svabhāvo 'bhivyaktaḥ.12.[S035]
①ato ya īraṇāsvabhāvo dharmaḥ sa vāyur iti karmaṇā asya svabhāvo 'bhivyaktaḥ.12.
㈠此法以動為定性故，說動為風界。即以業顯風自性。
㈡故應風界動為自性。 舉業顯體故亦言輕。
🈪97དེའི་ཕྱིར་གཡོ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རླུང་གི་ཁམས་ཤེས་པ་སྟེ། འདིའི་རང་བཞིན་ལས་ཀྱིས་གསལ་བ་ཡིན་ནོ། །
①atas yas īraṇā svabhāvas dharmas sa vāyus iti karṃaṇā sya svabhāvas abhivyaktas
③དེའི་ཕྱིར་གཡོ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རླུང་གི་ཁམས་ཤེས་པ་སྟེ། འདིའི་རང་བཞིན་ལས་ཀྱིས་གསལ་བ་ཡིན་ནོ་།།
㈢དེའི་ཕྱིར་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རླུང་གི་ཁམས་ཤེས་པ་སྟེ། འདིའི་རང་བཞིན་ལས་ཀྱིས་〖PNཀྱི།〗གསལ་བ་ཡིན་ནོ། །
★0◤kaḥ punaḥ pṛthivyādināṃ pṛthivīdhātvādīnāṃ ca viśeṣaḥ / [008|26]
◤kaḥ punaḥ pṛthivyādināṃ pṛthivīdhātvādīnāṃ ca viśesaḥ ?[S035]
㈠復次地等及地界等，異義云何。
㈡云何地等地等界別。
①kas punar pṛthivī ādinām pṛthivī dhātu ādīnām ca viśeṣas
③ས་ལ་སོགས་པ་དང་། སའི་ཁམས་ལ་སོགས་པ་ལ་བྱེ་བྲག་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན་།
㈢ས་ལ་སོགས་པ་དང་། སའི་ཁམས་ལ་སོགས་པ་ལ་བྱེ་བྲག་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན། འཇིག་རྟེན་གྱི་ནི་ཐ་སྙད་དོ། །〖PNདུ།〗
★◤ 【pṛthivī varṇasaṃsthānamucyate lokasaṃjñayā /】[009|01]
♂@009 pṛthivī varṇasaṃsthānamucyate lokasaṃjñayā /
◤pṛthivī varṇasaṃsthānam ucyate lokasaṃjñayā.[S035]
①pṛthivī varṇa-saṃsthānam ucyate lokasaṃjñayā.
㈠〔偈曰〕：【說地顯形色 由世立名想 水火亦復然】。
㈡頌曰 ：【地謂顯形色_a 隨世想立名_b 水火亦復然_c 風即界亦爾】〖10_1_d〗。
🈪99ཁ་དོག་དབྱིབས་ལ་ས་ཞེས་བརྗོད། །འདི་ལྟར་ས་སྟོན་པ་ན་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་སྟོན་པར་བྱེད་དོ། །ས་ལ་ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ། ཆུ་མེ་ཡང་ངོ་། །
①pṛthivī varṇa saṃsthānam ucyate loka saṃjñayā
③འཇིག་རྟེན་གྱི་ནི་ཐ་སྙད་དོ་།། ཁ་དོག་དབྱིབས་ལ་ས་ཞེས་བརྗོད་།།
㈢ཁ་དོག་དབྱིབས་ལ་ས་ཞེས་བརྗོད། །འདི་ལྟར་ས་སྟོན་པ་ན་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་སྟོན་པར་བྱེད་དོ། །
★◤tathā hi pṛthivīṃ darśayanto varṇaṃ saṃsthānaṃ ca darśayanti / yathā pṛthivī evaṃ[009|02]
♂tathāhi pṛthivīṃ darśayanto varṇaṃ saṃsthānaṃ ca darśayanti /
◤tathā hi——pṛthivīṃ darśayanto varṇaṃ saṃsthānaṃ ca darśayanti.[S035]
㈠釋曰：若世人示現他地大，但示顯形色。
㈡論曰：地謂顯形，色處為體。 隨世間想，假立此名。
🈪འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་ཉིད་ལ་བརྗོད་དོ། །①tathā hi——pṛthivīṃ darśayanto varṇaṃ saṃsthāna ca darśayanti.
①tathā hi pṛthivīm darśayantas varṇam saṃsthānam ca darśayanti yathā pṛthivī evam
③འདི་ལྟར་ས་སྟོན་པ་ན་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་སྟོན་པར་བྱེད་དོ་;། ས་ལ་ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ་།
㈢ས་ལ་ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ། ཆུ་མེ་ཡང་ངོ་། །
◤yathā pṛthivī, evam āpas tejaś ca,[S035]
㈠如示現地大，示現水火大亦爾。
㈡由諸世間相示地者，以顯形色，而相示故，水火亦然。【水火亦復然】〖10_1_c〗
★◤ 【āpastejaśca】[009|03]
①āpas tejas ca
③ཆུ་མེ་ཡང་ངོ་།།
◤varṇasaṃsthānam evôcyate lokasaṃjñayā.[S035]
㈠但示顯形色，故依世假名想。
★◤varṇasaṃsthānamevocyate lokasaṃjñayā / [009|04]
♂yathā pṛthivī evam āpastejaśca varṇasaṃsthānamevocyate lokasaṃjñayā /
①varṇa saṃsthānam eva ucyate loka saṃjñayā
㈢འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་ཉིད་ལ་བརྗོད་དོ། །
◤vāyus tu dhātur eva,[S035]
㈠說色入為地等三大。〔偈曰〕：【唯風界】。
㈡風即風界。
🈪རླུང་ཚོགས་ཁམས་ཉིད་ཡིན། རླུང་གི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་ལ་འཇིག་རྟེན་ན་རླུང་ཞེས་འདོགས་སོ། །
★◤ 【vāyustu dhātureva】[009|05]
①vāyus tu dhātus eva
③རླུང་ཚོགས་ཁམས་ཉིད་ཡིན་།
㈢རླུང་ཚོགས་ཁམས་ཉིད་ཡིན། རླུང་གི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་ལ་འཇིག་རྟེན་ན་རླུང་ཞེས་འདོགས་སོ། །
◤ya eva tu vāyudhātuḥ sa eva loke vāyur ity ucyate.[S035]
㈠釋曰：是風界世人說為風。
㈡世間於動立風名，故或如地等隨世想名。
★◤ya eva tu vāyudhātuḥ sa eva loke vāyuarityucyate / [009|06]
♂vāyustu dhātureva ya eva tu vāyudhātuḥ sa eva loke vāyurityucyate /
①yas eva tu vāyudhātus sas eva loke vāyuariti ucyate
③རླུང་གི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་ལ་འཇིག་རྟེན་ན་རླུང་ཞེས་འདོགས་སོ་།།
◤tathâpi ca.13.[S035]
㈠〔偈曰〕：【亦爾】。
㈡風亦顯形，故言亦爾。
🈪100དེ་དང་འདྲ་བའང་ཡིན།
★◤ 【tathapi ca // VAkK_1.13 //】[009|07]
♂tathāpi ca //13//
①tathapi ca
③དེ་དང་འདྲ་བའང་ཡིན་།
㈢དེ་དང་འདྲ་བའང་ཡིན། ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་ལ་ས་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རླུང་ལ་ཡང་རླུང་སྔོན་པོ་རླུང་ཟླུམ་པོའོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
◤[S036]
◤[03601-03613]
0◤yathā pṛthivī varṇasaṃsthānam ucyate lokasaṃjñayā tathā vāyur api / nīlikā vātyā maṇḍalikā vātyeti / [009|08]
㈠釋曰：如世人假說顯形色為地，說風亦爾。或說黑風，或說團風。
㈡如世間說，黑風團風。 此用顯形，表示風故。
🈪ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙེད་དུ་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་ལ་ས་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རླུང་ལ་ཡང་རླུང་སྔོན་པོ་རླུང་ཟླུམ་པོའོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
①yathā pṛthivī varṇa saṃsthānam ucyate loka saṃjñayā, tatha vāyuar api—— nīlikā vātyā, maṇḍalikā vātyā iti
③ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་ལ་ས་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རླུང་ལ་ཡང་རླུང་སྔོན་པོ་རླུང་ཟླུམ་པོའོ་ཞེས་བརྗོད་དོ་།།
★★◤kasmāt punarayamavijñaptiparyanto rūpaskandha ityucyate / raupaṇāt / [009|10]
♂kasmāt punarayamavijñaptiparyanto rūpaskandha ityucyate / rūpaṇāt /
◤kasmāt punar ayam avijñaptiparyantaḥ ‘rūpaskandhaḥ’ ity ucyate ? rūpaṇāt.[S036]
㈠云何說無教為後，此陰名色。顯現變壞故。
㈡何故此蘊，無表為後，說為色耶。由變壞故。
🈪101ཅིའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་བའི་པར་འདི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན། གཟུགས་སུ་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ།
①kasmāt punar ayam avijñapti paryantas rūpa skandhas iti ucyate raupaṇāt
③ཅིའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་བའི་པར་འདི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བརྗོད་དོ་།། ཞེ་ན། གཟུགས་སུ་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ་།
㈢ཅིའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པའི་བར་འདི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན། གཟུགས་སུ་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ〖PN-གཟུགས་སུ་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ།〗། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དགེ་སློང་དག་གཟུགས་སུ་ཡོད་ཅིང་{32b}གཟུགས་སུ་རུང་བས། དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །
★◤uktaṃ bhagavatā “rūpyate rupyata iti bhikṣavastasmādrūpopādānasdandha ityucyate // [009|10-]
♂uktaṃ bhagavatā “rūpyate rūpyata iti bhikṣavastasmādrū popādānaskandha ityucyate /
◤uktaṃ bhagavatā——[S036]
㈠佛世尊說：
㈡如世尊說 ：
①uktam bhagavatā rūpyate rupyate iti bhikṣavas tasmāt rūpa upādāna sdandhas iti ucyate
③བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དགེ་སློང་དག་གཟུགས་སུ་ཡོད་ཅིང་ ****[@32b]**** ་གཟུགས་སུ་རུང་བས། དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ་།།
◤“rūpyate rūpyata iti bhikṣavaḥ, tasmād rūpopādānaskandha ity ucyate.[S036]
㈠比丘，由此法變壞，變壞故.說色取陰。
㈡苾芻當知，由變壞故，名色取蘊。
🈪བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་དགེ་སློང་དག་གཟུགས་སུ་ཡོད་ཅིང་གཟུགས་སུ་རུང་བས། དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །
★◤kena rupyate / [009|11-]
♂kena rūpyate /
◤kena rūpyate ? pāṇisparśenâpi spṛṣṭo rūpyate” iti vistaraḥ.[S036]
①kena rūpyate ? pāṇi-sparśa api spṛṣṭa rūpyate” iti vistaraḥ.
㈠何法能變壞。由手等觸故變壞。廣說如經。
㈡誰能變壞。謂手觸故，即便變壞。乃至廣說。
🈪102ཅིས་གཟུགས་སུ་རུང་ཞེ་ན། ལག་པའི་འདུས་ཏེ་རེག་པས་ན་རེག་ན་ཡང་གཟུགས་སུ་རུང་ངོ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
①kena rupyate
③ཅིས་གཟུགས་སུ་རུང་ཞེ་ན་།
㈢ཅིས་〖PNཅི〗གཟུགས་སུ་རུང་ཞེ་ན། ལག་པའི་འདུས་ཏེ་རེག་པས་ན་རེག་ན་〖PN-ན།〗ཡང་གཟུགས་སུ་རུང་ངོ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
◤rūpyate bādhyata ity arthaḥ.[S036]
㈠有對礙故可變壞。
㈡變壞即是，可惱壞義。
🈪103གཟུགས་སུ་རུང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གནོད་པར་བྱར་རུང་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ་
★★◤pāṇisparśenāpi spṛṣṭo rūpyata” iti vistaraḥ / rūpyate bādhyata ityarthaḥ / [009|12]
♂pāṇisparśenāpi spṛṣṭo rūpyata” iti vistaraḥ /
①pāṇi sparśena api spṛṣṭas rūpyate iti vistaras
③ལག་པའི་འདུས་ཏེ་རེག་པས་ན་རེག་ན་ཡང་གཟུགས་སུ་རུང་ངོ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ་།།
◤tathā hy arthavargīyeṣûktam——[S036]
㈠復次義部經中說：
㈡故義品中作如是說：
🈪འདི་ལྟར་དོན་གྱི་སྡེ་ཚན་དག་ལས།
★◤tathā hyarthavargīyeṣūktam[009|13]
♂rūpyate bādhyata ityarthaḥ /
①rūpyate bādhyate iti arthas tathā hi artha vargīyeṣu uktam
③གཟུགས་སུ་རུང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གནོད་པར་བྱར་རུང་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ་འདི་ལྟར་དོན་གྱི་སྡེ་ཚན་དག་ལས། གལ་ཏེ་འདོད་པ་ཚོལ་བྱེད་ཅིང་།།
㈢གཟུགས་སུ་རུང་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གནོད་པར་བྱར་རུང་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ་འདི་ལྟར་དོན་གྱི་སྡེ་ཚན་དག་ལས། གལ་ཏེ་འདོད་པ་ཚོལ་བྱེད་ཅིང་། །འདུན་པ་སྐྱེས་པའི་ལུས་ཅན་ཏེ། འདོད་པ་དེ་དག་མ་འབྱོར་ན། །ཟུག་རྔུས་ཟུག་བཞིན་གནོད་པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
◤“tasya cet kāmayamānasya cchandajātasya dehinaḥ.[S036]
★◤【 “tasya cet kāmayānasya cchandajātasya dehinaḥ /】[009|14-]
♂tathāhyarthavargīyeṣūktam “tasya cetkāmayānasya cchandajātasya dehinaḥ /
①tasya ced kāmayānasya cchanda jātasya dehinas
③འདུན་པ་སྐྱེས་པའི་ལུས་ཅན་ཏེ་།
◤te kāmā na samṛdhyante śalyaviddha iva rūpyate”.[S036]
㈠求得欲塵人，愛渴所染著，若所求不遂，喜彼[婁波]如被刺。
㈡趣求諸欲人，常起於希望，諸欲若不遂，惱壞如箭中。
🈪གལ་ཏེ་འདོད་པ་ཚོལ་བྱེད་ཅིང་། །འདུན་བ་སྐྱེས་པའི་ལུས་ཅན་ཏེ། འདོད་པ་དེ་དག་མ་འབྱོར་ན། །ཟུག་རྡུས་ཟུག་བཞིན་གནོད་པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
★◤【 te kāmā na samṛdhyanti śalyaviddha iva rūpyate //”】
♂te kāmā na samṛdhyanti{1. Y. samṛṣyante |} śalyaviddha iva rūpyate //” rūpasya punaḥ kā vā[ 7b. 1B. VII ]dhanā /
①te kāmās na samṛdhyanti śalya viddhas iva rūpyate
③འདོད་པ་དེ་དག་མ་འབྱོར་ན་།། ཟུག་རྔུས་ཟུག་བཞིན་གནོད་པར་འགྱུར་།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ་།།
★◤rūpasya punaḥ kā badhanā / vipariṇāmotpādanā / [009|16]
♂vipariṇāmotpādanā /
◤rūpasya punaḥ kā bādhanā? vipariṇāmotpādanā.[S036]
①rūpasya punaḥ kā bādhanā? vipariṇāma-utpādanā.
㈠復次餘師說：此色欲界變壞生。[???]
㈡色復云何，欲所惱壞。欲所擾惱，變壞生故。
🈪གཟུགས་ཀྱི་གནོད་པ་གང་ཞེ་ན། ཡོངས་སུ་འགྱུར་བ་སྐྱེད་པའོ། །
①rūpasya punar kā badhanā
③གཟུགས་ཀྱི་གནོད་པ་གང་ཞེ་ན་།
㈢གཟུགས་ཀྱི་གནོད་པ་གང་ཞེ་ན། ཡོངས་སུ་འགྱུར་བ་སྐྱེད་པའོ། །
◤pratighāto rūpeṇêty[Ejima: rūpaṇety] apare.[S036]
①pratighātas(√han) rūpaṇa iti apare.
㈠對礙故名色。
㈡有說：變礙故名為色。
🈪104གཞན་དག་ན་རེ་གཟུགས་སུ་རུང་བ་ནི་ཐོགས་པའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★0◤pratighāto rūpeṇetyapare / [009|16-]
①vipariṇāma utpādanā pratighātas rūpeṇa iti apare
③ཡོངས་སུ་འགྱུར་བ་སྐྱེད་པའོ་;། གཞན་དག་ན་རེ་གཟུགས་སུ་རུང་བ་ནི་ཐོགས་པའོ་ཞེས་ཟེར་རོ་།།
㈢གཞན་དག་ན་རེ་གཟུགས་སུ་རུང་བ་ནི་ཐོགས་པའོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
●aghaṃ kila citasthaṃ rūpam iti. citasthaṃ saṃghātasthaṃ. atyarthaṃ hanti hanyate ceti aghaṃ nairuktena vidhinā. atyarthaśabdasya akārādeśaḥ kṛto hanteś ca ghādeśaḥ.
★0◤paramāṇurūpaṃ tarhi rūpaṃ na prāpnotyarūpaṇāt / [009|17]
◤paramāṇurūpaṃ tarhi rūpaṃ na prāpnoti, arūpaṇāt? na vai paramāṇurūpam ekaṃ pṛthag bhūtam [S036]
①paramāṇu rūpam tarhi rūpam na prāpnoti arūpaṇāt
㈢འོ་ན་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཟུགས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། གཟུགས་སུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
ⅰⅱ
🈪105རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་གཟུགས་གཅིག་པུ་ལོགས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་པ་ནི་མེད་པ་ཉིད་དོ། །
◤asti.[S036]
㈠若爾隣虛色應不成色。不可變壞故。此言非難。隣虛色無獨住，不和合故。
㈡若爾極微，應不名色。無變礙故。此難不然。無一極微各處而住。
🈪འདུས་པ་ལ་གནས་པ་དེ་ལ་ནི་གཟུགས་སུ་རུང་བ་ཉིད་དོ། །འོ་ན་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཟུགས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། གཟུགས་སུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤na vai paramāṇurūpamekaṃ pṛthag bhūtamasti / [009|17-]
♂na vai paramāṇurūpamekaṃ pṛthag{2. MS. pṛthak |}bhūtamasti /
①na vai paramāṇu rūpam ekam pṛthak bhūtam asti
㈢རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་གཟུགས་གཅིག་པུ་ལོགས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་པ་ནི་མེད་པ་ཉིད་དོ། །
◤saṅghātasthaṃ tu tad rūpyata eva.[S036]
①saṅghātasthaṃ tu tad rūpyate eva.[འཛུགས་པ།〔ཐ་དད་པ〕 བཙུགས་པ། གཟུགས་པ། ཚུགས།།]
㈠若和合住則可變壞。
㈡眾微聚集變礙義成。
★◤sañghātasthaṃ tu tad rūpyata eva / [009|18]
♂saṃghātasthaṃ tu{3. Y. omits tu |} tadrūpyata eva /
①sañghāta stham tu tat rūpyatas eva
㈢འདུས་པ་ལ་གནས་པ་དེ་ལ་ནི་གཟུགས་སུ་རུང་བ་ཉིད་དོ། །
★0◤atītānāgataṃ tarhi rūpaṃ na prāpnoti / [009|18-]
◤atītānāgataṃ tarhi rūpaṃ na prāpnoti?[S036]
㈠若爾過去未來色不應成色。
㈡過去未來應不名色。
🈪106འོ་ན་ནི་འདས་པ་དང་མ་འོངས་བ་གཟུགས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །
①atīta anāgatam tarhi rūpam na prāpnoti
㈢འོ་ན་ནི་འདས་པ་དང་མ་འོངས་པ་གཟུགས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །
◤tad api rūpitaṃ rūpayiṣyamāṇaṃ tajjātīyaṃ cêti rūpam, indhanavat.[S036]
㈠此亦已變壞應變壞。變壞性類故。如所燒薪。
㈡此亦曾當有變礙故。及彼類故。如所燒薪。
🈪དེ་ཡང་གཟུགས་སུ་ཡོད་ཟིན་པ་དང་། གཟུགས་སུ་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་དང་། དེ་དང་རིགས་མཐུན་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཡིན་ཏེ་བུད་ཤིང་བཞིན་ནོ། །
★0◤tadapi rūpitaṃ rūpayiṣyamāṇaṃ tajjātīyaṃ ceti rūpamindhanavat / [009|19]
①tat api rūpitam rūpayiṣyamāṇam tat jātīyam ca iti rūpam indhana vat
㈢དེ་ཡང་གཟུགས་སུ་ཡོད་ཟིན་པ་དང་། གཟུགས་སུ་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་དང་། དེ་དང་རིགས་མཐུན་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཡིན་ཏེ་བུད་ཤིང་བཞིན་ནོ། །
◤[S037]
◤[03701-03709]
★◤avijñaptistarhi na prāpnoti / [009|19-]
♂avijñaptistarhi na{4. Y. adds rūpam |} prāpnoti /
◤avijñaptis tarhi na rūpaṃ prāpnoti?[S037]
㈠若爾無教不應成色。
㈡諸無表色應不名色。
🈪107འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་གཟུགས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལ་གཟུགས་སུ་ལོད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་སུ་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཤིང་ལྗོན་པ་གཡོས་བས་གྲིབ་མ་གཡོ་བ་བཞིན་ནོ། །འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་མ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལོག་ན་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྡོག་པར་འགྱུར་ཏེ། ཤིང་ལྗོན་པ་མེད་ན་གྲིབ་མ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །
①avijñaptis tarhi na prāpnoti
㈢འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་གཟུགས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །
◤sâpi vijñaptirūpaṇād rūpitā bhavati,[S037]
㈠此亦由有教變壞故。
㈡有釋。表色有變礙故。無表隨彼亦受色名。
★★◤sāpi vijñaptirūpaṇād rūpitā bhavati / [009|20]
♂sāpi vijñaptirūpaṇādrūpitā bhavati /
①sā api vijñapti rūpaṇāt rūpitā bhavati
③དེ་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལ་གཟུགས་སུ་ལོད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་སུ་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ་།
㈢དེ་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལ་གཟུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་སུ་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། ཤིང་ལྗོན་པ་གཡོས་པས་གྲིབ་མ་གཡོ་བ་བཞིན་ནོ། །
★0◤vṛkṣapracalane cchāyāpracalanavat / [009|20-]
◤vṛkṣapracalane cchāyāpracalanavat, nâvikārāt.[S037]
㈠其同變壞，如樹動影動。是義不然，無教無變壞故。
㈡譬如樹動影亦隨動。此釋不然，無變礙故。
①vṛkṣa pracalane cchāyā pracalana vat
③ཤིང་ལྗོན་པ་གཡོས་བས་གྲིབ་མ་གཡོ་བ་བཞིན་ནོ་།།
★0◤nāvikārāt / [009|21]
①na avikārāt
③འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་མ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལོག་ན་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྡོག་པར་འགྱུར་ཏེ། ཤིང་ལྗོན་པ་མེད་ན་གྲིབ་མ་མེད་པ་བཞིན་ནོ། །
◤vijñaptinivṛttau câvijñaptinivṛttiḥ syād, vṛkṣābhāve cchāyā'bhāvavat.[S037]
①vijñaptinivṛttau câvijñaptinivṛttiḥ syād, vṛkṣābhāve cchāyā 'bhāvavat.
㈠若爾有教謝滅，無教亦應謝滅。如樹滅影滅。
㈡又表滅時，無表應滅。如樹滅時，影必隨滅。
★◤vijñaptinivṛttau cāvijñaptinivṛttiḥ syād vṛkṣābhāve cchāyā 'bhāvavat / [009|21-]
♂vijñapti- nivṛttau cā{5. Y. one reading is vā |} vijñaptinivṛttiḥ syādvṛkṣābhāve cchāyā'bhāvavat /
①vijñapti nivṛttau ca avijñapti nivṛttis syāt vṛkṣa abhāve cchāyā bhāva vat
③རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལོག་ན་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ཡང་ལྡོག་པར་འགྱུར་ཏེ། ཤིང་ལྗོན་པ་མེད་ན་གྲིབ་མ་མེད་པ་བཞིན་ནོ་།།
★0◤āśrayabhūtarūpaṇādityapare evaṃ tarhi cakṣurvijñānādīnāmapyāśrayarūpaṇāt rūpatvaprasaṅgaḥ / [009|22-]
◤āśrayabhūtarūpaṇād ity apare.[S037]
㈠復有餘師說：依止變壞故，無教亦變壞。是義不然。
㈡有釋：所依大種變礙故。無表業亦得色名。
🈪108གཞན་དག་ན་རེ་རྟེན་གྱི་འབྱུང་བ་ལ་གཟུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་རྟེན་གཟུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཉེ་བར་བཀོད་པ་འདི་ནི་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་བ་འདི་ནི་ཤིང་ལྗོན་པ་ལ་གྲིབ་མ་ཉིད་དང་། ནོར་བུ་ལ་འོད་ཉིད་བཞིན་དུ་འབྱུང་བ་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་འཇུག་གོ །
🈪109མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་དེ་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འཇུག་པ་མ་ཡན་ཏེ། དེ་དག་ནི་དེ་དག་གི་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཙམ་ཡིན་པ་འབའ་ཞིག་ཙམ་དུ་ཟད་པས་སོ། །ཤིང་ལྗོན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གྲིབ་མ་དང་། མར་མེ་ལ་བརྟེན་ནས་འོད་འཇུག་གོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་རེ་ཞིག་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། གྲིབ་མ་ལ་སོགས་པ་ཁ་དོག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་སོ་སོ་རང་གི་འབྱུང་བ་བཞི་ཚན་ལ་བརྟེན་པ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①āśraya bhūta rūpaṇāditya pare evam tarhi cakṣus vijñāna ādīnām api āśraya rūpaṇāt rūpa tva prasaṅgas
③གཞན་དག་ན་རེ་རྟེན་གྱི་འབྱུང་བ་ལ་གཟུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ་།། དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་རྟེན་གཟུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་།།
㈢གཞན་དག་ན་རེ་རྟེན་གྱི་འབྱུང་བ་ལ་གཟུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤evaṃ tarhi cakṣurvijñānādīnām apy āśrayarūpaṇāt rūpatvaprasaṅgaḥ?[S037]
㈢དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་རྟེན་གཟུགས་སུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
①evaṃ tarhi cakṣur-vijñānādīnām apy āśraya-rūpaṇāt rūpa-tva-prasaṅgaḥ?
㈠若爾眼識等，由依止變壞，亦應成色。
㈡若爾所依有變礙故，眼識等五應亦名色。
★0◤viṣamo 'yamupanyāsaḥ / [009|23]
◤viṣamo 'yam upanyāsaḥ;[S037]
㈠是故汝執不平。雖然有異。何以故。
㈡此難不齊。
①viṣamas yam upanyāsas
③ཉེ་བར་བཀོད་པ་འདི་ནི་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ཏེ་།
㈢ཉེ་བར་བཀོད་པ་འདི་ནི་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་འདི་ནི་ཤིང་ལྗོན་པ་ལ་གྲིབ་མ་ཉིད་དང་། ནོར་བུ་ལ་འོད་ཉིད་བཞིན་དུ་འབྱུང་བ་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་འཇུག:གོ། །〖PNགི།〗
★◤avijñaptirhi cchāyeva vṛkṣaṃ prabheva maṇiṃ bhūtānyāśrtya varttate / [009|23-]
♂avijñaptirhi cchāyeva vṛkṣaṃ prabheva maṇiṃ bhūtānyāśritya varttate /
◤avijñaptir iha cchāyêva vṛkṣaṃ prabhêva maṇiṃ bhūtāny āśritya varttate,[S037]
㈠無教依四大生。如影依樹生，光依寶生。
㈡無表依止大種轉時。如影依樹光依珠寶。
①avijñaptis hi cchāyā iva vṛkṣam prabhā iva maṇim bhūtāni āśrtya varttate
③རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་བ་འདི་ནི་ཤིང་ལྗོན་པ་ལ་གྲིབ་མ་ཉིད་དང་། ནོར་བུ་ལ་འོད་ཉིད་བཞིན་དུ་འབྱུང་བ་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་འཇུག་གོ་།།
◤na tv evaṃ cakṣurādīny āśritya varttante cakṣurvijñānādīni.[S037]
㈠眼等識不爾，依眼等根生。
㈡眼等五識，依眼等時，則不如是。
★◤na tvevaṃ cakṣurādīnyāśritya varttante cakṣurvijñānādīni kevalaṃ tūtpattinimiktamātraṃ tāni teṣāṃ bhavantīti / [009|24-]
♂natvevaṃ{6. MS. natveva |} cakṣurādīnyāśritya varttante cakṣurvijñānādīni kevalaṃ tūtpattinimittamātraṃ tāni teṣāṃ bhavantīti /
①na tu evam cakṣus ādīni āśritya varttante cakṣus vijñāna ādīni kevalam tu utpatti nimikta mātram tāni teṣām bhavanti iti
③མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་དེ་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འཇུག་ ****[@33a]**** *་།། པ་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་དེ་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འཇུག་{33a}པ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ནི་དེ་དག་གི་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་མཚན:ཙམ་ཡིན་པ་〖PN-ཙམ་ཡིན་པ།〗འབའ་ཞིག་ཙམ་དུ་ཟད་པས་སོ། །
◤kevalaṃ tûtpattinimittamātraṃ tāni teṣāṃ bhavantîti.[S037]
㈠諸根一向，唯為眼等識作生因。
㈡唯能為作助生緣故。
★0◤idaṃ tāvadavaibhāṣikīyaṃ vṛkṣamāśritya cchāyā varttate maṇiṃ cāśritya prabheti / [009|25-]
◤idaṃ tāvad avaibhāṣikīyam——[S037]
①idam tāvat avaibhāṣikī iyam vṛkṣam āśritya cchāyā varttate maṇim ca āśritya prabhā iti
③དེ་དག་ནི་དེ་དག་གི་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཙམ་ཡིན་པ་འབའ་ཞིག་ཙམ་དུ་ཟད་པས་སོ་།། ཤིང་ལྗོན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གྲིབ་མ་དང་། མར་མེ་ལ་བརྟེན་ནས་འོད་འཇུག་གོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་རེ་ཞིག་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢ཤིང་ལྗོན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གྲིབ་མ་དང་། མར་མེ་ལ་བརྟེན་ནས་འོད་འཇུག་གོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་རེ་ཞིག་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། གྲིབ་མ་ལ་སོགས་པ་ཁ་དོག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་སོ་སོ་རང་གི་འབྱུང་བ་བཞི་ཚན་ལ་བརྟེན་པ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤vṛkṣam āśritya cchāyā varttate, maṇiṃ câśritya prabhêti.[S037]
㈠此執非毘婆沙義。謂依樹影生，依寶光生。
㈡此影依樹光依寶言。且非符順毘婆沙義。
◤[S038]
◤[03801-03812]
◤chāyādivarṇaparamāṇūnāṃ pratyekam,[S038]
★◤cchāyādivarṇaparamāṇūnāṃ pratyekaṃ svabhūtacatuṣkāśritatvābhyupagamāt / [009|26-010|01]
♂cchāyādivarṇaparamāṇūnāṃ pratyekaṃ svabhūtacatuṣkāśritatvābhyu- @010 pagamāt /
①cchāyā ādi varṇa paramāṇūnām pratyekam sva bhūta catuṣka āśrita tva abhyupagamāt
③གྲིབ་མ་ལ་སོགས་པ་ཁ་དོག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་སོ་སོ་རང་གི་འབྱུང་བ་བཞི་ཚན་ལ་བརྟེན་པ་ཉིད་དུ་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤svabhūtacatuṣkāśritatvābhyupagamāt.[S038]
㈠彼師說：影等顯色隣虛，各各依止自四大故。
㈡彼宗影等顯色極微。各自依止四大種故。
★★◤satyapi ca tadāśritatve cchāyāprabhayornāvijñaptistathaivāśritā / yujyate / [010|01]
♂satyapi ca tadāśritatve cchāyāprabhayornāvijñaptistathaivāśritā yujyate /
◤saty api ca tadāśritatve cchāyāprabhayor nâvijñaptis tathaivâśritā yujyati.[S038]
㈠若實如此，影光依樹寶生，無教不應同此依止。
㈡設許影光依止樹寶。而無表色不同彼依。
★★◤niruddheṣvapi avijña ptyāśayeṣu mahābhūteṣu tasyā anirodho 'bhyupagamyate / [010|02]
♂niruddheṣvapi avijñaptyāśrayeṣu mahābhūteṣu tasyā anirodho{1. MS. anirodhā... Y. anirodhābhyupagamāt |} / ♂'bhyupagamyate /
◤niruddheṣv api avijñaptyāśrayeṣu mahābhūteṣu tasyā anirodhābhyupagamāt.[S038]
㈠何以故。無教所依止，四大已謝。彼師不許無教隨滅。
㈡彼許所依，大種雖滅，而無表色不隨滅故。
①sati api ca tad āśrita tve cchāyā prabhayos na avijñaptis tathā eva āśritā yujyate niruddheṣu api avijña pti āśayeṣu mahābhūteṣu tasyās anirodhas bhyupagamyate
㈢གྲིབ་མ་དང་འོད་དེ་དག་ལ་བརྟེན་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་〖PNཔ།〗མ་ཡིན་པའི་རྟེན་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་དག་འགགས་ཀྱང་〖PN+དེ་མི།〗འགག་པར་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ནི་དེ་ལྟར་བརྟེན་པར་མི་རུང་ངོ་། །
◤tasmāt na bhavaty eṣa parihāraḥ.[S038]
㈠是故此執不成救義。
㈡是故所言未為釋難。
🈪110གྲིབ་མ་དང་འོད་དེ་དག་ལ་བརྟེན་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པའི་རྟེན་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་དག་འགགས་ཀྱང་འགག་པར་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ནི་དེ་ལྟར་བརྟེན་པར་མི་རུང་ངོ་། །དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ལན་དུ་མི་རུང་ངོ་། །
★◤ato na bhavatyeṣa parihāraḥ / [010|02-]
♂ato na{2. Y. tasmānna |} bhavatyeṣa parihāraḥ / ♂anye punaratra parihāramā[ 8a. 1A VIII ]huḥ /
①atas na bhavati eṣa parihāras
㈢དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་ལན་དུ་མི་རུང་ངོ་། །
◤anye punar atra parihāram āhuḥ——[S038]
㈠復有餘師別立救義言：
㈡復有別釋彼所難言 ：
★◤anye punaratra parihāramāhuḥ cakṣurvijñānādīnāmāśrayo bhedaṃ gataḥ / [010|03-]
♂cakṣurvijñānādīnāmāśrayo bhedaṃ gataḥ /
①anye punar atra parihāram āhus cakṣus vijñāna ādīnām āśrayas bhedam gatas
③གཞན་དག་ནི་འདི་ལ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་ནི་ཐ་དད་དུ་གྱུར་པ་སྟེ་།
㈢གཞན་དག་ནི་འདི་ལ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་ནི་ཐ་དད་དུ་གྱུར་པ་སྟེ། ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་སུ་རུང་བ་སྟེ་མིག་ལ་སོགས་པའོ། །
◤cakṣurvijñānādīnām āśrayo bhedaṃ gataḥ.[S038]
㈠眼等諸識依止，各有差別。
㈡眼識等五所依不定。
🈪111གཞན་དག་ནི་འདི་ལ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་ནི་ཐ་དད་དུ་གྱུར་པ་སྟེ། ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་སུ་རུང་བ་སྟེ་མིག་ལ་སོགས་པའོ། །ལ་ལ་ནི་གཟུགས་སུ་མི་རུང་བ་སྟེ་ཡིད་དོ། །རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདྲ་བར་ཐལ་བ་མེད་དོ། །
★◤kaṣcidrūpyate cakṣurādiḥ kaścinna rūpyate yathā manaḥ / [010|04]
♂kaścidrūpyate cakṣurādiḥ kaścinna rūpyate yathā{3. Y. omits yathā |} manaḥ /
①kaṣcit rūpyate cakṣus ādis kaścid na rūpyate yathā manas
③ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་སུ་རུང་བ་སྟེ་མིག་ལ་སོགས་པའོ་།། ལ་ལ་ནི་གཟུགས་སུ་མི་རུང་བ་སྟེ་ཡིད་དོ་།།
㈢ལ་ལ་ནི་གཟུགས་སུ་མི་རུང་བ་སྟེ་ཡིད་དོ། །
◤kaś cid rūpyate cakṣurādiḥ, kaś cin na rūpyate; yathā——manaḥ.[S038]
㈠有依止變壞如眼等，有依止不變壞如意識等。
㈡或有變礙，謂眼等根。或無變礙，謂無間意。
★◤na tvevamavijñaptiḥ / [010|05]
♂na tvevamavijñaptiḥ |{4. MS. ... vijñaptistasmā... |} tasmādasamānaḥ prasaṅgaḥ ityata upapannametadāśraya{5. Y. seems to omits āśraya |}rūpaṇādrūpamiti //
◤na tv evam avijñaptiḥ.[S038]
㈠無教依止既不爾，
㈡無表所依則不如是。
①na tu evam avijñaptis
③རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདྲ་བར་ཐལ་བ་མེད་དོ། །
◤tasmād asamānaḥ prasaṅga iti.[S038]
㈠此難則不平。
㈡故前所難定為不齊。
🈪112དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་སུ་ཡོད་པས་ན་གཟུགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་འཐད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ལན་འདེབས་སོ། །
★◤tasmādasamānaḥ prasaṅgaḥ ityata upapannametadāśraya rūpaṇādrūpamiti / [010|05-]
♂ya eva rūpaskandhasvabhāvā uktāḥ indriyārthāsta eveṣṭā daśāyatanadhātavaḥ /
①tasmāt asamānas prasaṅgas iti atas upapannam etat āśraya rūpaṇāt rūpam iti
③དེ་ལྟ་བས་ན་འདྲ་བར་ཐལ་བ་མེད་དོ་།། དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་སུ་ཡོད་པས་ན་གཟུགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་འཐད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ལན་འདེབས་སོ་།།
㈢དེའི་ཕྱིར་〖PN-ཕྱིར།〗གཟུགས་སུ་ཡོད་པས་ན་གཟུགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་འཐད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ལན་འདེབས་སོ། །
◤ata upapannam etad——rūpaṇād rūpam iti.13.[S038]
㈠是故此義應然，由可變壞故名色陰。
㈡變礙名色，理得成就。
◤ya eva rūpaskandhasvabhāvā uktāḥ,[S038]
㈠是法前已說，色陰為性。
㈡1論曰：此前所說，色蘊性中。
★◤ya eva rūpaskandhasvabhāvā uktāḥ[010|07]
①yas eva rūpa skandha svabhāvās uktās
③གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་བསྟན་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དབང་དོན་དེ་དག་ཁོ་ན་ལ་།།
㈢གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་བསྟན་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དབང་དོན་དེ་དག་ཁོ་ན་ལ། །སྐྱེ་མཆེད་དང་ནི་ཁམས་བཅུར་འདོད། །སྐྱེ་མཆེད་རྣམ་པར:གཞག་པ་〖PNབཞག་པར།〗ནི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་སྟེ། མིག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནས། ལུས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་བར་ཡིན་ནོ། །
◤indriyārthās ta evêṣṭā daśāyatanadhātavaḥ.[S038]
①indriyārthās ta eva iṣṭa daśa-āyatana-dhātavaḥ.
㈠〔偈曰〕：【此根塵復說 十入及十界】。
㈡2頌曰 ：【此中根與境_a 許即十處界】〖11_1_b〗。3許即根境為十處界。
🈪གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་བསྟན་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དབང་དོན་དེ་དག་ཁོ་ན་ལ། །སྐྱེ་མཆེད་དང་ནི་ཁམས་བཅུར་འདོད། །
★◤ 【indriyārthasta eveṣṭā aśāyatanadhātavaḥ /】[010|08]
①indriya arthas te eva iṣṭā aśāyatana dhātavas
③སྐྱེ་མཆེད་དང་ནི་ཁམས་བཅུར་འདོད་།།
★0◤āyatanavyavasthāyāṃ daśāyatanāni / [010|09]
◤āyatanavyavasthāyāṃ daśāyatanāni——[S038]
㈠釋曰：若安立入門屬十八[入]。
㈡謂於處門立為十處。
🈪སྐྱེ་མཆེད་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་སྟེ། མིག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནས། ལུས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་བར་ཡིན་ནོ། །
①āyatana vyavasthāyām daśa āyatanāni
③སྐྱེ་མཆེད་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་སྟེ་།
★0◤cakṣurāyatanaṃ rūpāyatanaṃ yāvat kāyāyatanaṃ spraṣṭavyāyatanamiti / [010|09-]
◤cakṣurāyatanam,[S038]
①cakṣus āyatanam rūpa āyatanam yāvat kāya āyatanam spraṣṭavya āyatanam iti
③མིག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནས། ལུས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་བར་ཡིན་ནོ་།།
◤rūpāyatanam, yāvat kāyāyatanam, spraṣṭavyāyatanam iti.[S038]
①rūpāyatanam, yāvat kāyāyatanam, spraṣṭavya āyatanam iti.
㈠謂眼入色入，乃至身入觸入。
㈡眼處色處，廣說乃至身處觸處。
★◤dhātuvyavasthāyāṃ ta eva daśadhātavaścakṣurchātū rūpadhāturyāvat kāyadhātuḥ spraṣṭavyadhāturiti / [010|10-]
♂dhātuvyavasthāyāṃ ta eva daśadhātavaścakṣurdhātū rūpadhāturyāvat kāyadhātuḥ spraṣṭavyadhāturiti /
◤dhātuvyavasthāyāṃ ta eva daśa dhātavaś cakṣurdhātū rūpadhātur yāvat kāyadhātuḥ, spraṣṭavyadhātur iti.[S038]
①dhātuvyavasthāyāṃ ta eva daśa dhātavaś cakṣurdhātū rūpadhātur yāvat kāyadhātuḥ, spraṣṭavya dhātur iti.
㈠若安立界門屬十界，謂眼界色界，乃至身界觸界。
㈡若於界門立為十界，眼界色界廣說，乃至身界觸界。
🈪ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི་དེ་དག་ཉིད་ཁམས་བཅུ་སྟེ། མིག་གི་ཁམས་དང་། གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ནས། ལུས་ཀྱི་ཁམས་དང་རེག་བྱའི་ཁམས་ཀྱི་བར་ཡིན་ནོ། །
①dhātu vyavasthāyām te eva daśa dhātavas cakṣus chātus rūpa dhātus yāvat kāyadhātus spraṣṭavya dhātus iti
㈢ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི་དེ་དག་ཉིད་ཁམས་བཅུ་སྟེ། མིག་གི་ཁམས་དང་། གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ནས། ལུས་ཀྱི་ཁམས་དང་རེག་བྱའི་ཁམས་ཀྱི་བར་ཡིན་ནོ། །
★0◤ukto rūpaskandhastasya cāyatanavyavasthānam / [010|11]
◤ukto rūpaskandhaḥ, tasya câyatanavyavasthānam.[S038]
㈠說色陰及安立入界已。
㈡已說色蘊并立處界。
🈪113གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། དེའི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
①uktas rūpa skandhas tasya ca āyatana vyavasthānam
㈢གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། དེའི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤[S039]
◤[03901-03909]
★◤vedanādayo vaktavyaḥ / [010|12]
♂vedanādayo vaktavyāḥ /
◤vedanādayo vaktavyāḥ.[S039]
㈠次當說受等諸陰。
㈡當說受等三蘊處界。
①vedanā ādayas vaktavyas
③ཚོར་བ་ལ་ལོགས་པ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢ཚོར་བ་ལ་ལོགས་〖PNསོགས།〗པ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་ཚོར་བ་མྱོང་བ། མྱོང་བ་རྣམ་པ་གསུམ་ནི་ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་སྟེ། བདེ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་ཡང་མ་ཡིན་བདེ་བ་ཡང་མ་ཡིན་པའོ། །
◤tatra——[S039]
㈠此中〔偈曰〕：
㈡頌曰：
★◤tatra[010|12]
◤vedanā'nubhavaḥ[S039]
①vedanā anubhavaḥ
㈠【受陰領隨觸】。
㈡【受領納隨觸_c】 【想取像為體〖11_1_d〗 四餘名行蘊_a】，【如是受等三_b】，【及無表無為_c 名法處法界】〖12_1_d〗。
★◤ 【vedanā 'nubhavaḥ 】[010|13]
①tatra vedanā anubhavas
③དེ་ལ་ཚོར་བ་མྱོང་བ་།
◤trividho 'nubhavo vedanāskandhaḥ——sukhaḥ, duḥkhaḥ, aduḥkhāsukhaś ca.[S039]
㈠釋曰：有三種領隨觸，說名受陰。何者為三。謂能領隨樂苦不樂不苦觸，是名三受。
㈡論曰：受蘊謂三，領納隨觸。即樂及苦不苦不樂。
🈪114ཚོར་བ་ལ་ལོགས་པ་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་ཚོར་བ་མྱོང་བ། མྱོང་བ་རྣམ་པ་གསུམ་ནི་ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་སྟེ། བདེ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་ཡང་མ་ཡིན་བདེ་བ་ཡང་མ་ཡིན་པའོ། །
★◤trividho 'nubhavo vedanāskandhaḥ / sukho duḥkho , duḥkhāsukhaśca / [010|14]
♂tatra vedanā'nubhavaḥ trividho 'nubhavo vedanāskandhaḥ / ♂sukho duḥkho 'duḥkhāsukhaśca /
①trividhas anubhavas vedanā skandhas
③མྱོང་བ་རྣམ་པ་གསུམ་ནི་ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་སྟེ་།
①sukhas duḥkhas duḥkha asukhas ca
③བདེ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་ཡང་མ་ཡིན་བདེ་བ་ཡང་མ་ཡིན་པའོ་།།
------稱友sparśānubhava “anur lakṣaṇe” sparśa-cihnaḥ. sparśanimittānubhava ity arthaḥ. ཉམས་སུ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་མཚན་ཉིད་ཡིན་པས་རེག་པའི་རྟགས་ཡིན་ནོ། །རེག་པའི་མཚན་མ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ། 顯宗.謂受是觸隣近果故，此隨觸聲為顯因義，能順受故。如隨相言，相謂表彰，即能顯示，因能顯果.故立相名。此隨相言.是順因義。受能領納.能順觸因，是故說受領納隨觸。 [五蘊論廣釋 vedanānubhavaḥ sparśasyety ācāryasaṅghabhadraḥ | རེག་པ་མྱོང་བ་ནི་ཚོར་བ་ཞེས་སློབ་དཔོན་འདུས་བཟང་གསུངས་ཏེ། ]
★◤sa punarbhidyamānaḥ ṣaḍ vedanākāyāḥ cakṣuḥsaṃsparśajā vedanā yāvamvanaḥsaṃsparśajā vedaneti / [010|14-]
♂sa punarbhidyimānaḥ ṣaḍ vedanā- kāyāḥ cakṣuḥsaṃsparśajā vedanā yāvanmanaḥsaṃsparśajā vedaneti /
◤sa punar bhidyamānaḥ ṣaḍ vedanākāyāḥ cakṣuḥsaṃsparśajā vedanā yāvan manaḥsaṃsparśajā vedanêti.[S039]
①sa punar bhidyamānaḥ ṣaḍ vedanākāyāḥ cakṣuḥ-saṃsparśajā vedanā yāvan manaḥ-saṃsparśajā vedanêti.
㈠復次若分別此受，則成六受聚。謂眼觸所生受。乃至意觸所生受。
㈡此復分別成六受身。謂眼觸所生受乃至意觸所生受。
🈪དེ་ཡང་དབྱེ་ན་ཚོར་བའི་ཚོགས་དྲུག་སྟེ། མིག་གི་འདུས་ཏེ་རེག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཚོར་བ་ནས། ཡིད་ཀྱི་འདུས་ཏེ་རེག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཚོར་བའི་བར་རོ། །འདུ་ཤེས་ནི། མཚན་མར་འཛིན་པའི་བདག་ཉིད་དོ། །
①sa punar bhidyamānas ṣaṭ vedanā kāyās cakṣus saṃsparśa jās vedanā yāvam vanas saṃsparśa jās vedanā iti
③དེ་ཡང་དབྱེ་ན་ཚོར་བའི་ཚོགས་དྲུག་སྟེ། མིག་གི་འདུས་ཏེ་རེག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཚོར་བ་ནས། ཡིད་ཀྱི་འདུས་ཏེ་རེག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཚོར་བའི་ ****[@33b]**** ་བར་རོ་;་།འདུ་ཤེས་ནི་།
㈢དེ་ཡང་དབྱེ་ན་ཚོར་བའི་ཚོགས་དྲུག་སྟེ། མིག་གི་འདུས་ཏེ་རེག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཚོར་བ་ནས། ཡིད་ཀྱི་འདུས་ཏེ་རེག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཚོར་བའི་{33b}བར་རོ། །
★◤ 【saṃjñā nimittodgrahaṇātmikā // VAkK_1.14 //】[010|16]
♂saṃjñā nimittodgrahaṇātmikā //14//
◤saṃjñā nimittôdgrahaṇātmikā.14.[S039]
①saṃjñā nimitta-udgrahaṇa-ātmikā.14.
㈠〔偈曰〕：【想陰別執相】。
㈡想蘊謂能取像為體。
🈪115གང་སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། རིང་པོ་དང་། ཐུང་དུ་དང་། ཕོ་དང་། མོ་དང་། མཛའ་བཤེས་དང་། མཛའ་བཤེས་མ་ཡིན་པ་དང་། བདེ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་བ་ལ་སོགས་པའི་རང་བཞིན་གྱི་ཁྱད་པར་ལ་མཚན་མར་འཛིན་བ་དེ་ནི་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཕུང་པོའོ། །
①saṃjñā nimitta udgrahaṇa ātmikā
③མཚན་མར་འཛིན་པའི་བདག་ཉིད་དོ་།།
㈢འདུ་ཤེས་ནི། མཚན་མར་འཛིན་པའི་བདག་ཉིད་དོ། །
◤yāvan nīlapītadīrghahrasvastrīpuruṣamitrāmitrasukhaduḥkhādinimittodgrahaṇam asau saṃjñāskandha.[S039]
①yāvan nīla-pīta-dīrgha-hrasva-strī-puruṣa-mitra-amitra-sukha-duḥkhādi-nimitta-udgrahaṇam asau saṃjñāskandha.
㈠釋曰：青黃長短男女親怨樂苦等相差別執，是名想陰。
㈡即能執取青黃長短男女怨親苦樂等相。
★◤yāvannīlapītadīrghahrasvastripuruṣamitramitrasukhaduḥkhādinimittodgrahaṇamasau saṃjñāskandhaḥ / [010|17-]
♂yāvannīlapītadīrghahrasvastrīpuruṣamitrāmitrasukhaduḥkhādinimittodgrahaṇamasau saṃjñāskandhaḥ /
①yāvat nīla pīta dīrgha hrasvas tripuruṣa mitra mitra sukha duḥkha ādi nimitta udgrahaṇam asau saṃjñā skandhas
㈢གང་སྔོན་པོ་དང་། སེར་པོ་དང་། རིང་པོ་དང་། ཐུང་ངུ་དང་། ཕོ་དང་། མོ་དང་། མཛའ་བཤེས་དང་། མཛའ་བཤེས་མ་ཡིན་པ་དང་། བདེ་བ་དང་། སྡུག་བསྔལ་བ་ལ་〖PN-བ།〗སོགས་པའི་རང་བཞིན་གྱི་ཁྱད་པར་ལ་མཚན་མར་འཛིན་པ་དེ་ནི་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཕུང་པོའོ། །
★★◤sa punarbhidyamānaḥ ṣaṭsaṃjñākāyā vedanāvat // [010|18]
♂sa punarbhidyamānaḥ ṣaṭ saṃjñākāyā vedanāvat //
◤sa punar bhidyamānaḥ ṣaṭ saṃjñākāyā vedanāvat.14.[S039]
㈠復次若分別此想，有六如受。
㈡此復分別成六想身，應如受說。
🈪116དེ་ཡང་དབྱེ་ན་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་དྲུག་སྟེ།
①sa punar bhidyamānas ṣaṣ saṃjñākāyās vedanā vat
㈢དེ་ཡང་དབྱེ་ན་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་དྲུག་སྟེ། ཚོར་བ་བཞིན་ནོ། །
◤caturbhyo 'nye tu saṃskāraskandhaḥ[S039]
㈠〔偈曰〕：【異四名行陰】。
★◤ 【caturbhyo 'nye tu saṃskāraskandhaḥ 】[010|19]
①caturbhyas anye tu saṃskāra skandhas
③འདུ་བྱེད་ཕུང་པོ་བཞི་ལས་གཞན་།།
㈢འདུ་བྱེད་ཕུང་པོ་བཞི་ལས་གཞན〖Pབཞག།〗། །གཟུགས་དང་། ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཕུང་པོ་བཞི་ལས་གཞན་པའི་འདུ་བྱེད་རྣམས་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོའོ། །
◤rūpa-vedanā-saṃjñā-vijñānebhyaś caturbhyo 'nye tu saṃskārāḥ saṃskāraskandhaḥ.[S039]
㈠釋曰：除色受想識四陰，餘有為法名行陰。
㈡除前及後色受想識，餘一切行名為行蘊。
🈪ཚོར་བ་བཞིན་ནོ། །འདུ་བྱེད་ཕུང་པོ་བཞི་ལས་གཞན། །གཟུགས་དང་། ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཕུང་པོ་བཞ་ལས་གཞན་པའི་འདུ་བྱེད་རྣམས་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོའོ། །
★◤rūpavedanāsaṃjñāvijñānebhyaścatubbryo 'nye tu saṃskārāḥ saṃskāraskandhaḥ/ [010|20]
♂caturbhyo 'nye tu saṃskāraskandhaḥ rūpavedanāsaṃjñāvijñānebhyaścaturbhyo 'nye tu saṃskārāḥ saṃskāraskandhaḥ /
①rūpa vedanā saṃjñā vijñānebhyas catubbryas anye tu saṃskārās saṃskāra skandhas
③གཟུགས་དང་། ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཕུང་པོ་བཞི་ལས་གཞན་པའི་འདུ་བྱེད་རྣམས་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོའོ་;། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་མདོ་ལས་།
◤[S040]
◤[04001-04008]
★0◤bhagavatā tu sūtre ṣaṭ cetanākāyā ityuktaṃ prādhānyāt / [010|20-]
◤bhagavatā tu sūtre “ṣaṭ cetanākāyāḥ ” ity uktam; pradhānyāt.[S040]
㈠經中佛世尊說：六故意聚，名行取陰。此說由勝故。
㈡然薄伽梵於契經中說：六思身為行蘊者。由最勝故。
🈪བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་མདོ་ལས། སེམས་པ་ཚོགས་དྲུག་གོ་ཞེས་གསུངས་པ་ནི་གཙོ་བོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་ལས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མངོན་པར་འདུ་བྱ་བ་ལ་གཙོ་བོ་ཡིན་ནོ། །
①bhagavatā tu sūtre ṣaṭ cetanākāyās iti uktam prādhānyāt
③སེམས་པ་ཚོགས་དྲུག་གོ་ཞེས་གསུངས་པ་ནི་གཙོ་བོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ་།
★0◤sā hi karmasvarūpatvādabhisaṃskaraṇe pradhānā / [010|21-]
◤sā hi karmasvarūpatvād abhisaṃskaraṇe pradhānā.[S040]
㈠此故意聚，是業性故。於造作中最勝故。
㈡所以者何。行名造作。思是業性，造作義強，故為最勝。
①sā hi karma svarūpa tvāt abhisaṃskaraṇe pradhānā
③དེ་ནི་ལས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མངོན་པར་འདུ་བྱ་བ་ལ་གཙོ་བོ་ཡིན་ནོ་།།
㈢བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་མདོ་ལས། སེམས་པ་〖PNཔའི།〗ཚོགས་དྲུག་གོ་ཞེས་གསུངས་པ་ནི་གཙོ་བོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་ལས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མངོན་པར་འདུ་བྱ་བ་ལ་གཙོ་བོ་ཡིན་ནོ། །
★◤ata evoktaṃ bhagavatā “saṃskṛtamabhisaṃskaroti / [010|22-]
♂ata [ 8b. 1B. VIII ] evoktaṃ bhagavatā “saṃskṛtamabhisaṃskaroti /
◤ata evôktaṃ bhagavatā——[S040]
㈠佛世尊說：
㈡是故佛說 ：
◤“saṃskṛtam abhisaṃskaroti tasmāt saṃskārā upādānaskandha ity ucyate ” iti.[S040]
㈠能作功用起有為法故，說此為有行取陰。
㈡若能造作，有漏有為，名行取蘊。
🈪117དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས། འདུས་བྱས་མངོན་པར་འདུ་བྱེད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདུ་བྱེད་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་སེམས་ལས་བྱུང་བ་ལྷག་མ་རྣམས་དང་ལྡན་བ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཕུང་པོར་འདུས་པའི་ཕྱིར་སྡུག་བསྔལ་དང་ཀུན་འབྱུང་བའི་བདེན་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བས་ཡོངས་སུ་ཤེས་པ་དང་སྤང་བར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ། །
★★◤tasmāt saṃskārā upādānaskandha ity ucyata” iti[010|23]
♂tasmāt saṃskārā{6. MS. saṃskāropādāna |} upādānaskandha ityucyata” iti /
①atas eva uktam bhagavatā saṃskṛtam abhisaṃskaroti tasmāt saṃskārās upādāna skandhas iti ucyate iti
③དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས། འདུས་བྱས་མངོན་པར་འདུ་བྱེད་དེ་;་དེ་ལྟ་བས་ན་འདུ་བྱེད་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་གསུངས་སོ་།།
㈢དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས། འདུས་བྱས་མངོན་པར་འདུ་བྱེད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདུ་བྱེད་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་〖PN+བྱའོ།།ཞེས།〗གསུངས་སོ། །
◤anyathā hi śeṣāṇāṃ caitasikānāṃ viprayuktānāṃ ca saṃskārāṇāṃ skandhāsaṃgrahād duḥkhasamudayasatyatvaṃ na syād iti parijñāparihāṇe na syātām.[S040]
①anyathā hi śeṣāṇāṃ caitasikānāṃ viprayukta ca saṃskārāṇāṃ skandhāsaṃgrahād duḥkhasamudayasatyatvaṃ na syād iti parijñāparihāṇe na syātām.
㈠若不爾，所餘心法及不相應法非陰攝，則不可立為苦諦集諦，於彼亦不可立為應知應離。
㈡若不爾者，餘心所法及不相應，非蘊攝故，應非苦集，則不可為應知應斷。
★◤anyathā hi śeṣāṇāṃ caitasikānāṃ viprayuktānāṃ ca saṃskārāṇāṃ skandhāsaṃgrahādduḥkhasamudayasatyatvaṃ na syāditi parijñāparihāṇe api na syātām/ [010|23-]
♂anyathā hi śeṣāṇāṃ caitasikānāṃ viprayuktānāṃ ca saṃskārāṇāṃ skandhāsaṃgrahā- dduḥkhasamudayasatyatvaṃ na syāditi parijñāparihāṇe{7. Y. prahāṇe |} api{8. Y. omits api |} na syātām /
①anyathā hi śeṣāṇām caitasikānām viprayuktānām ca saṃskārāṇām skandha asaṃgrahāt duḥkha samudaya satya tvam na syāt iti parijñā parihāṇe api
③དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་སེམས་ལས་བྱུང་བ་ལྷག་མ་རྣམས་དང་ལྡན་བ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཕུང་པོར་འདུས་པའི་ཕྱིར་སྡུག་བསྔལ་དང་ཀུན་འབྱུང་བའི་བདེན་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བས་ཡོངས་སུ་ཤེས་པ་དང་སྤང་བར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་།། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ནི་།
㈢དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་སེམས་ལས་བྱུང་བ་ལྷག་མ་རྣམས་དང་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཕུང་པོར་〖PN+མ།〗འདུས་པའི་ཕྱིར་སྡུག་བསྔལ་དང་ཀུན་འབྱུང་བའི་བདེན་པ་ཉིད་དུ་མི་འགྱུར་བས་ཡོངས་སུ་ཤེས་པ་དང་སྤང་བར་ཡང་〖PN-ཡང་།〗མི་འགྱུར་རོ། །
★◤uktaṃ ca bhagavatā “nāhamekadharmamapi anabhijñāyāparijñāya duḥkhasyāntakriyāṃ vadāmīti / [010|25-]
♂uktaṃ ca bhagavatā “nāhamekadharmamapi anabhijñāyāparijñāya duḥkhasyāntakriyāṃ vadāmīti /
◤uktaṃ ca bhagavatā——[S040]
㈠佛世尊說：
㈡如世尊說 ：
◤“ nâham ekadharmam api anabhijñāyâparijñāya duḥkhasyântakriyāṃ vadāmi ” iti.[S040]
㈠我不說未見未通一法，決定至苦後際。
㈡若於一法未達未知，我說不能作苦邊際。
🈪118བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ནི། ཆོས་གཅིག་མངོན་པར་མ་ཤེས་ཤིང་ཡོངས་སུ་མ་ཤེས་པར་ཡང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་མཐར་བྱེད་པར་ང་མི་སྨྲའོ་ཞེས་གསུངས་ལ། དེ་བཞིན་དུ་མ་སྤངས་པར་ཡང་ཞེས་གསུངས་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་གདོན་མི་ཟ་བར་དེ་དག་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོར་བསྡུས་པར་ཁས་བླང་བར་བྱའོ། །
★★◤evamaprahāye” tyuktam / [010|26]
♂evamaprahāye”tyuktam /
◤evam “aprahāya” ity uktam.[S040]
㈠未除未滅亦爾。
㈡未斷未滅，說亦如是。
①uktam ca bhagavatā na aham eka dharmam api anabhijñāya aparijñāya duḥkhasya anta kriyām vadāmi iti evam aprahāye tyuktam
③ཆོས་གཅིག་མངོན་པར་མ་ཤེས་ཤིང་ཡོངས་སུ་མ་ཤེས་པར་ཡང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་མཐར་བྱེད་པར་ང་མི་སྨྲའོ་ཞེས་གསུངས་ལ། དེ་བཞིན་དུ་མ་སྤངས་པར་ཡང་ཞེས་གསུངས་ཏེ་།
◤tasmād avaśyam eṣāṃ saṃskāraskandhasaṃgraho 'bhyupagantavyaḥ.[S040]
㈠是故諸有為法入行陰攝。應信此義。
㈡是故定應許除四蘊，餘有為行皆行蘊攝。
★◤tasmādavaśyameṣāṃ saṃskāraskandhasaṃgraho 'bhyupagantavyaḥ / [011|01]
♂@011 tasmādavaśyameṣāṃ saṃskāraskandhasaṃgraho 'bhyupagantavyaḥ /
①tasmāt avaśyam eṣām saṃskāra skandha saṃgrahas abhyupagantavyas
③དེ་ལྟ་བས་ན་གདོན་མི་ཟ་བར་དེ་དག་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོར་བསྡུས་པར་ཁས་བླང་བར་བྱའོ་།།
㈢བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ནི། ཆོས་གཅིག་མངོན་པར་མ་ཤེས་ཤིང་ཡོངས་སུ་མ་ཤེས་པར་ཡང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་མཐར་བྱེད་པར་ང་མི་སྨྲའོ་ཞེས་གསུངས་ལ། དེ་བཞིན་དུ་མ་སྤངས་པར་ཡང་ཞེས་གསུངས་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་〖PN-ན།〗གདོན་མི་ཟ་བར་དེ་དག་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོར་བསྡུས་པར་ཁས་བླང་བར་བྱའོ། །
◤[S040]
◤[04009-04011]
★0◤ 【ete punastrayaḥ /】[011|02]
①ete punar trayas
③དེ་གསུམ་།
㈢དེ་གསུམ། ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོ་དག་སྟེ། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི། རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་དང་། འདུས་མ་བྱས་རྣམས་བཅས་པ་ནི། །ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་ཞེས་བྱ། །དེ་ལྟར་ན་རྫས་བདུན་པོ་དེ་དག་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཞེས་བྱའོ། །
◤ete punas trayaḥ.[S040]
★◤vedanāsaṃjñāsaṃskāraskandhāḥ āyatanadhātuvyavasthāyāṃ[011|03]
♂vedanāsaṃjñāsaṃskāraskandhāḥ āyatanadhātuvyavasthāyāṃ dharmāyatanadhātvākhyāḥ sahāvijñaptyasaṃskṛtaiḥ //15//
◤vedanā-saṃjñā-saṃskāraskandhāḥ āyatanadhātuvyavasthāyām——[S040]
㈠〔偈曰〕：【是受等三陰】。釋曰：謂受想行三陰，若安立為入及界。
㈡即此所說受想行蘊，及無表色，三種無為。
🈪119དེ་གསུམ། ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོ་དག་སྟེ། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི། རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་དང་། འདུས་མ་བྱས་རྣམས་བཅས་པ་ནི། །ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་ཞེས་བྱ། །
①vedanā saṃjñā saṃskāra skandhās āyatana dhātu vyavasthāyām
③ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དང་། འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོ་དག་སྟེ། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི་།
◤dharmāyatanadhātvākhyāḥ sahāvijñaptyasaṃskṛtaiḥ..15..[S040]
㈠〔偈曰〕：【或名法入界 并無教無為】。
★◤ 【dharmāyatanadhātvākhyāḥ sahāvijñaptyasaṃskṛtaiḥ // VAkK_1.15 //】[011|04]
◤[S041]
◤[04101-04201]
◤ity etāni sapta dravyāṇi dharmāyatanaṃ dharmadhātuś cêty ākhyāyante..15..[S041]
㈠釋曰：此七種法，說名法入及法界。
㈡如是七法，於處門中立為法處，於界門中立為法界。
🈪དེ་ལྟར་ན་རྫས་བདུན་པོ་དེ་དག་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཞེས་བྱའོ། །
★0◤ityetāni sapta dravyāṇi dharmāyatanaṃ dharmadhātuścetyākhyāyante / [011|05]
①dharma āyatana dhātu ākhyās saha avijñapti asaṃskṛtais iti etāni sapta dravyāṇi dharma āyatanam dharmadhātus ca iti ākhyāyante
③རྣམ་རིག་བྱེད་མིན་དང་། འདུས་མ་བྱས་རྣམས་བཅས་པ་ནི་།། ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་ཞེས་བྱ་;། དེ་ལྟར་ན་རྫས་བདུན་པོ་དེ་དག་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཞེས་བྱའོ་།།
◤vijñānaṃ prati vijñaptiḥ,[S041]
㈠〔偈曰〕：【識陰對對視】。
㈡已說受等三蘊處界，當說識蘊并立處界。頌曰 ：【識謂各了別_a 此即名意處_b 及七界應知_c 六識轉為意】〖13_1_d〗。ⅱ
🈪120རྣམ་ཤེས་སོ་སོར་རྣམ་རིག་པ། །
★◤ 【vijñānaṃ prativijñaptiḥ 】[011|06]
①vijñānam prativijñaptis
③རྣམ་ཤེས་སོ་སོར་རྣམ་རིག་པ་།།
㈢རྣམ་ཤེས་སོ་སོར་རྣམ་རིག་པ། །ཡུལ་དང་ཡུལ་ལ་སོ་སོར་རྣམ་པར་རིག་ཅིང་དམིགས་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །
◤viṣayaṃ viṣayaṃ prati vijñaptir upalabdhir vijñānaskandha ity ucyate.[S041]
㈠釋曰：對對諸塵，意識心是名識陰。
㈡論曰：各各了別.彼彼境界，總取境相，故名識蘊。
🈪121ཡུལ་དང་ཡུལ་ལ་སོ་སོར་རྣམ་པར་རིག་ཅིང་དམིགས་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །
★◤viṣayaṃ viṣayaṃ prati vijñaptirupalabdhirvijñāna skandha ityucyate / [011|07]
♂vijñānaṃ prativijñaptiḥ viṣayaṃ viṣayaṃ prati vijñaptirupalabdhirvijñāna{1. MS. ... labdhijñāna... |}skandha ityucyate /
①viṣayam viṣayam prati vijñaptis upalabdhis vijñāna skandhas iti ucyate
③ཡུལ་དང་ཡུལ་ལ་སོ་སོར་རྣམ་པར་རིག་ཅིང་དམིགས་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ་།། དེ་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ ****[@34a]**** *་།།
★0◤sa punaḥ ṣaḍ vijñānakāyāḥ cakṣurvijñānaṃ yāvanmanovijñānamiti / [011|07-]
◤sa punaḥ ṣaḍ vijñānakāyāḥ cakṣurvijñānaṃ yāvan manovijñānam iti.[S041]
㈠復次若分別此識則成六識聚，謂眼識乃至意識。
㈡此復差別有六識身，謂眼識身至意識身。
🈪122དེ་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་དྲུག་སྟེ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནས། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་རོ། །
①sa punar ṣaṭ vijñāna kāyās cakṣus vijñānam yāvat manas vijñānam iti
③ཚོགས་དྲུག་སྟེ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནས། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་རོ་།།
★◤ya eṣa vijñānaskandha ukta āyatanavyavasthāyāṃ[011|08-]
♂ya eṣa vijñānaskandha ukta āyatanavyavasthāyāṃ mana-āyatanaṃ ca tat /
◤ya eṣa vijñānaskandha ukta āyatanavyavasthāyām,[S041]
㈠是所說識陰，若安立入。
㈡應知如是所說識蘊。於處門中立為意處，於界門中立為七界。
①yas eṣa vijñāna skandhas uktas āyatana vyavasthāyām
③རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི་།
㈢དེ་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་{34a}ཚོགས་དྲུག་སྟེ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནས། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་རོ། །
◤mana-āyatanaṃ ca tat.[S041]
㈠〔偈曰〕：【或說為意入】。
★◤ 【mana āyatanaṃ ca tat /】[011|10]
①manas āyatanam ca tat
③ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱང་དེ་ཡིན་།
★◤dhātuvyavasthāyāṃ sa eva[011|11]
♂dhātuvyavasthāyāṃ sa eva dhātavaḥ sapta ca matāḥ katame sapta /
◤dhātuvyavasthāyāṃ sa eva——[S041]
㈠釋曰：若安立界。
🈪123རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམ་པར་གཞག་པ་ནི། ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱང་དེ་ཡིན། ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ཡང་དེ་དག་ཉིད། ཁམས་བདུན་དག་ཏུའང་འདོད་པ་སྟེ། བདུན་གང་ཞེ་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དྲུག་དང་ཡིད། །མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ནས་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་པར་རོ། །
①dhātu vyavasthāyām sas eva
③ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ཡང་དེ་དག་ཉིད་།
◤dhātavaḥ sapta ca matāḥ,[S041]
㈠〔偈曰〕：【或說為七界】。
★◤ 【dhātavaḥ saspta ca matāḥ 】[011|12]
①dhātavas saspta ca matās
③ཁམས་བདུན་དག་ཏུའང་འདོད་པ་སྟེ་།
◤katame sapta?[S041]
㈠釋曰：何者為七。
★◤katame sapta / [011|13]
①katame sapta
③བདུན་གང་ཞེ་ན་།
◤ṣaḍ vijñānāny atho manaḥ..16..[S041]
㈠〔偈曰〕：【謂六識意根】。
★◤ 【ṣaḍ vijñānānyatho manaḥ // VAkK_1.16 //】[011|14]
♂ṣaḍ vi{2. MS. looks like yadvi |}jñānānyatho manaḥ //16//
★★◤cakṣurvijñānadhāturyāvanmanovijñānadhātumanodhātuśca / [011|15]
♂cakṣurvijñānadhāturyāvanmanovijñānadhāturmanodhātuśca /
◤cakṣurvijñānadhātur yāvan manovijñānadhātur manodhātuś ca.[S041]
㈠釋曰：眼識界乃至意識界及意界。
㈡謂眼識界至意識界，即此六識轉為意界。
①ṣaṭ vijñānāni atho manas cakṣus vijñāna dhātus yāvat manas vijñāna dhātu manas dhātus ca
③རྣམ་པར་ཤེས་པ་དྲུག་དང་ཡིད་།། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ནས་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་བར་རོ་།།
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་བསྟན་པ་གང་ཡིན་པ་〖PN-པ།〗དེ་སྐྱེ་མཆེད་རྣམ་པར་གཞག་པ་〖Pཔར།〗ནི། ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱང་དེ་ཡིན། ཁམས་རྣམ་པར་གཞག་པ་ཡང་དེ་དག་ཉིད། ཁམས་བདུན་དག་ཏུའང་འདོད་པ་སྟེ། བདུན་གང་ཞེ་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་དྲུག་དང་ཡིད། །མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ནས་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་བར་རོ། །
★◤evamatra pañca skandhā dvādaśāyatanāni aṣṭādaśa dhātavo nirddiṣṭā bhavaṇti / [011|15-]
♂evamatra pañca skandhā dvādaśāyatanāni aṣṭādaśa dhātavo nirddiṣṭā bhavanti /
◤evam atra pañca skandhāḥ, dvādaśāyatanāni, aṣṭādaśa dhātavo nirdiṣṭā bhavanti.[S041]
㈠此中五陰，已說為十二入及十八界。
㈡如是此中所說五蘊，即十二處并十八界。
🈪124དེ་ལྟར་ན་འདིར་ཕུང་པོ་ལྔ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་གཉིས་དང་། ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བསྟན་པར་འགྱུར་ཏེ།
①evam atra pañca skandhās dvādaśa āyatanāni aṣṭādaśa dhātavas nirddiṣṭā bhavaṇti
③དེ་ལྟར་ན་འདིར་ཕུང་པོ་ལྔ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་གཉིས་དང་། ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བསྟན་པར་འགྱུར་ཏེ་།
㈢དེ་ལྟར་ན་འདིར་ཕུང་པོ་ལྔ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་གཉིས་དང་། ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བསྟན་པར་འགྱུར་ཏེ། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་མ་གཏོགས་པ་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་དང་། ཁམས་བཅུ་དག་གོ།
★◤avijñaptivarjyo rūpaskandho daśāyatanāni daśa dhatavaḥ / [011|16-]
♂avijñaptivarjyo rūpaskandho daśāyatanāni daśa dhātavaḥ /
◤avijñaptivarjyo rūpaskandho daśāyatanāni daśa dhātavaḥ.[S041]
㈠除無教色，是色陰立為十入十界。
㈡謂除無表，諸餘色蘊，即名十處，亦名十界。
🈪རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་མ་གཏོགས་པ་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་དང་། ཁམས་བཅུ་དག་གོ །ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་གསུམ་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་དང་། འདུས་མ་བྱས་དག་ནི་ཆོས་གྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སོ། །
①avijñapti varjyas rūpa skandhas daśa āyatanāni daśa dhatavas
③རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་མ་གཏོགས་པ་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་དང་། ཁམས་བཅུ་དག་གོ་།།
★◤vedanā dayaḥ skandhāstrayo 'vijñaptirasaṃskṛtāni ca dharmāyatanaṃ dharmadhātuśca vijñānaskandho mana āyatanaṃ ṣaḍ vijñānadhātavo manodhātuśceti // [011|17-]
♂vedanā[ 9a. 1A1 I ]dayaḥ skandhāstrayo 'vijñaptirasaṃskṛtāni ca dharmāyatanaṃ dharmadhātuśca vijñānaskandho mana-āyatanaṃ ṣaḍ vijñānadhātavo manodhātuśceti //
◤vedanādayaḥ skandhās trayo 'vijñaptir asaṃskṛtāni ca dharmāyatanaṃ dharmadhātuś ca.[S041]
㈠受想行陰，無教無為，立為法入法界。
㈡受想行蘊，無表無為，總名法處，亦名法界。
①vedanā dayas skandhās trayas avijñaptis asaṃskṛtāni ca dharma āyatanam dharmadhātus ca avijñāna skandhas manas āyatanam ṣaṭ avijñāna dhātavas manodh
③ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་གསུམ་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་དང་། འདུས་མ་བྱས་དག་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སོ་།། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ནི་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་སོ་།།
㈢ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཕུང་པོ་གསུམ་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་དང་། འདུས་མ་བྱས་དག་ནི་ཆོས་གྱི་〖N-ཀྱི།〗སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སོ། །
◤vijñānaskandho mana-āyatanaṃ ṣaḍ vijñānadhātavo manodhātuś cêti..16..[S041]
㈠是識陰即是意入及六識界并意界。
㈡應知識蘊即名意處，亦名七界，謂六識界及與意界。
★0◤nanu ca ṣaḍ vijñānakāyā vijñānaskandha ityuktam / [011|19]
◤nanu ca ṣaḍ vijñānakāyā vijñānaskandha ity uktam.[S041]
㈠為不如此耶。前說唯六識為識陰。
㈡豈不識蘊唯六識身 。
①nanu ca ṣaṭ vijñāna kāyās vijñāna skandhas iti uktam
③རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་དྲུག་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོར་བཤད་པ་མ་ཡིན་ནམ་།
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ནི་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་སོ། །
★◤atha ko “yaṃ punastebhyo ”nyo manodhātuḥ na khalu kaścidanyaḥ / [011|19-]
♂atha ko 'yaṃ punastebhyo 'nyo manodhātuḥ / ♂na khalu kaścidanyaḥ /
◤atha ko 'yaṃ punas tebhyo 'nyo manodhātuḥ ?[S041]
㈠若爾異此六識，何法名意界。
㈡異此說何復為意界。
①atha kas yam punar tebhyas anyas manas dhātus na khalu kaścid anyas
③ཡང་དེ་དག་ལས་གཞན་པ་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དེ་གང་ཞེ་ན། གཞན་ནི་གང་ཡང་མེད་དོ་།།
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་དྲུག་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོར་བཤད་པ་མ་ཡིན་ནམ། ཡང་དེ་དག་ལས་གཞན་པ་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དེ་གང་ཞེ་ན། གཞན་ནི་གང་ཡང་མེད་དོ། །
◤na khalu kaś cid anyaḥ,[S041]
㈠無別意界異六識。
㈡更無異法。
★◤kiṃ narhi / teṣāmeva[011|20]
♂kiṃ tarhi /
◤kiṃ tarhi ? teṣām eva[S041]
㈠雖然是諸識中。
㈡即於此中頌曰 ：
①kim narhi teṣām eva
③འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། དྲུག་པོ་དེ་དག། ཉིད་ལས་འདས་མ་ཐག་པ་ཡི། །རྣམ་ཤེས་གང་ཡིན་དེ་ཡོད་〖Nཡིད།〗དོ། །
◤ṣaṇṇām anantarātītaṃ vijñānaṃ yad dhi tan manaḥ.[S041]
㈠〔偈曰〕：【六中無間謝 說識名意根】。
㈡【由即六識身_a 無間滅為意】〖14_1_b〗。
★◤ 【ṣaṇṇāmanantarātītaṃ vijñānaṃ yaddhi tanmanaḥ /】[011|21]
♂teṣāmeva ṣaṇṇāmanantarātītaṃ vijñānaṃ yaddhi tanmanaḥ /
①ṣaṇṇām anantara atītam vijñānam yat hi tat manas
③དྲུག་པོ་དེ་དག། ཉིད་ལས་འདས་མ་ཐག་པ་ཡི་།། རྣམ་ཤེས་གང་ཡིན་དེ་ཡོད་དོ་།།
◤yad yat samanantaraniruddhaṃ vijñānaṃ tan manodhātur ity ucyeta.[S041]
㈠釋曰：六識中隨一無間滅。此識說名意界。
㈡論曰：即六識身無間滅已，能生後識故名意界。
★0◤yadyatsamanantaraniruddhaṃ vijñānaṃ tanmanodhāturityucyeta / [011|22]
◤tadyathā sa eva putro 'nyasya pitrākhyāṃ labhate,[S041]
㈠譬如一人先為子後為父。
㈡謂如此子即名餘父。
🈪125རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོ་ནི་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་སོ། །
🈪126རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་དྲུག་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཕུང་པོར་བཤད་པ་མ་ཡིན་ནམ། ཡང་དེ་དག་ལས་གཞན་པ་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དེ་གང་ཞེ་ན། གཞན་ནི་གང་ཡང་མེད་དོ། །
🈪127འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། དྲུག་པོ་དེ་དག །ཉིད་ལས་འདས་མ་ཐག་པ་ཡི། །རྣམ་ཤེས་གང་ཡིན་དེ་ཡོད་དོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་གང་དང་གང་འགགས་མ་ཐག་པ་དེ་ཉིད་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཞེས་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན་བུ་དེ་ཉིད་གཞན་གྱི་ཕར་འགྱུར་བ་དང་། འབྲས་བུ་དེ་ཉིད་གཞན་གྱི་ས་བོན་ཡིན་པ་ལྟ་བུའོ། །
🈪128དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲག་དང་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་རྣམས་གཅིག་གི་ནང་དུ་གཅིག་འདུས་པའི་ཕྱིར་རྫས་སུ་ན་ཁམས་བཅུ་བདུན་ནམ་བཅུ་གཉིས་སུ་འགྱུར་ན་ཅིའི་ཕྱིར་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་རྣམ་པར་གཞག་ཅེ་ན། དེ་ལྟའང་ཡིན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་། དྲུག་པའི་རྟེན་ནི་རབ་བསྒྲུབ་ཕྱིར། །ཁམས་ནི་བཅོ་བརྒྱད་དག་ཏུ་འདོད། །རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་གི་རྟེན་ལྔ་ནི་མིག་གི་ཁམས་ལ་སོགས་པ་ཡིན་ན་དྲུག་པོ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཀྱི་རྟེན་ནི་གཞན་མེད་དེ། དེའི་ཕྱིར་དེའི་རྟེན་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་བསྟན་ཏོ། །
🈪129དེ་ལྟར་ན་རྟེན་པ་དང་དམིགས་པ་དྲུག་ཚན་རྣམ་པར་གཞག་པས་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དག་ཏུ་འགྱུར་རོ། །
★◤tadyathā sa eva putro 'nyasya pitā bhavati tadeva phalamanyasya bījamiti / [011|22-]
♂tadyathā sa eva putro 'nyasya pitā bhavati tadeva phalamanyasya bījamiti /
①yat yat samanantara niruddham vijñānam tat manas dhātus iti ucyeta tadyathā sas eva putras anyasya pitā bhavati tat eva phalam anyasya bījam iti
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པ་གང་དང་གང་འགགས་མ་ཐག་པ་དེ་ཉིད་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཞེས་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན་བུ་དེ་ཉིད་གཞན་གྱི་ཕར་འགྱུར་བ་དང་། འབྲས་བུ་དེ་ཉིད་གཞན་གྱི་ས་བོན་ཡིན་པ་ལྟ་བུའོ། །
◤[S042]
◤[04201-04208]
◤tad eva phalam anyasya bījākhyām,[S042]
㈠又如先為果後成種子。
㈡又如此果即名餘種。
◤tathêhâpi sa eva manodhātvākhyāṃ labhate.[S042]
㈠識亦如是。先為六識後成意界。
★◤evaṃ tarhi dravyataḥ saptadaśa dhātavo bhavanti dvādaśa vā ṣaḍvijñānadhātumanodhātūnāmitaretarāntarbhāvāditi kasmādaṣṭādāśa vyavasthāpyante / [011|23-]
♂evaṃ tarhi dravyataḥ saptadaśa dhātavo bhavanti dvādaśa vā ṣaḍvijñāna- dhātumanodhātūnāmitaretarāntarbhāvāditi kasmādaṣṭādaśa vyavasthāpyante /
◤evaṃ tarhi dravyataḥ saptadaśa dhātavo bhavanti, dvādaśa vā;[S042]
㈠若爾實物唯十七界或十二界。
㈡若爾實界應唯十七或唯十二。
①evam tarhi dravyatas saptadaśa dhātavas bhavanti dvādaśa vā ṣaṣ vijñāna dhātu manas dhātūnām itaretara antarbhāvāt iti kasmāt aṣṭādāśa vyavasthā
③དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲག་དང་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་རྣམས་གཅིག་གི་ནང་དུ་གཅིག་འདུས་པའི་ཕྱིར་རྫས་སུ་ན་ཁམས་བཅུ་བདུན་ནམ་བཅུ་གཉིས་སུ་འགྱུར་ན་ཅིའི་ཕྱིར་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་རྣམ་པར་གཞག་ཅེ་ན་།
㈢དེ་ལྟ་〖Nལྟར།〗ན་འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་དང་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་རྣམས་གཅིག་གི་ནང་དུ་གཅིག་འདུས་པའི་ཕྱིར་རྫས་སུ་ན་ཁམས་བཅུ་བདུན་ནམ་བཅུ་གཉིས་སུ་འགྱུར་ན་ཅིའི་ཕྱིར་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་རྣམ་པར་གཞག་ཅེ་ན།
◤ṣaḍvijñānadhātumanodhātūnām itaretarāntarbhāvād iti kasmād aṣṭādaśa vyavasthāpyante? yady apy evam; tathâpi[S042]
㈠何以故。六識界及意界互相攝故。若爾云何安立為十八界。雖然〔偈曰〕：
㈡六識與意更相攝故。何緣得立十八界耶。頌曰 ：
★◤yadyapyevaṃ tathāpi[011|25]
①yadi api evam tathā api
㈢དེ་ལྟའང་ཡིན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་།
◤ṣaṣṭhāśrayaprasiddhyarthaṃ dhātavo 'ṣṭādaśa smṛtāḥ..17..[S042]
㈠【為成第六依 故界成十八】。
㈡【成第六依故_c 十八界應知】〖14_1_d〗。
★◤ 【ṣaṣṭhāśrayaprasiddhyartha dhātavo 'ṣādaś smṛtāḥ // VAkK_1.17 //】[011|26]
♂yadyapyevaṃ tathāpi ṣaṣṭhāśrayaprasiddhyarthaṃ dhātavo 'ṣṭādaśa smṛtāḥ //17//
①ṣaṣṭha āśraya prasiddhi artha dhātavas ṣādas smṛtās
㈢དྲུག་པའི་རྟེན་ནི་རབ་བསྒྲུབ་〖PNསྒྲུབ།〗ཕྱིར། །ཁམས་ནི་བཅོ་བརྒྱད་དག་ཏུ་འདོད། །
★★◤pañcānāṃ vijñānadhātūnāṃ cakṣurdhātvāyatanādayaḥ pañcāśrayāḥ / [011|27]
♂pañcānāṃ vijñānadhātūnāṃ cakṣurdhātvāyatanādayaḥ{3. MS. ...tanadayaḥ |} pañcāśrayāḥ /
◤pañcānāṃ vijñānadhātūnāṃ cakṣurdhātvāyatanādayaḥ pañcāśrayāḥ.[S042]
㈠釋曰：是五種識界，以眼等五界為依。
㈡論曰：如五識界，別有眼等五界為依。
★0◤ṣaṣṭhasya manovijñānadhātorāśrayo 'nyo nāsti / [011|28]
◤ṣaṣṭhasya manovijñānadhātor āśrayo 'nyo nâsti.[S042]
㈠第六意識界無有別依。
㈡第六意識無別所依。
①pañcānām vijñāna dhātūnām cakṣus dhātu āyatana ādayas pañca āśrayās ṣaṣṭhasya manas vijñāna dhātos āśrayas anyas na asti
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་གི་རྟེན་ལྔ་ནི་མིག་གི་ཁམས་ལ་སོགས་པ་ཡིན་ན་དྲུག་པོ་〖PNཔ།〗ཡིད་ཀྱི་རྣམ་{34b}པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཀྱི་རྟེན་ནི་གཞན་མེད་དེ〖PNདོ།〗།
★◤atastadāśrayaprasiddhacyartha manodhāturūpadiṣṭaḥ / [011|28-]
♂atastadāśrayaprasiddhyarthaṃ manodhāturupadiṣṭaḥ /
◤atas tadāśrayaprasiddhyarthaṃ manodhātur upadiṣṭaḥ.[S042]
㈠為成立此依故說意界。
㈡為成此依故說意界。
①atas tad āśraya prasiddha cyartha manas dhātu rūpa diṣṭas
㈢དེའི་ཕྱིར་དེའི་རྟེན་རབ་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་བསྟན་ཏོ། །
★◤evamāśrayāśritālambanaṣṭkavyavasathānādaṣṭādaśa dhātavo bhavantīti / [011|29-012|01]
♂evamāśrayāśritālambanaṣaṭka{4. MS. ... lambanaka |} vyavasthā- @012 nādaṣṭādaśa dhātavo bhavantīti /
◤evam āśrayāśritālambanaṣaṭkavyavasthānenâṣṭādaśadhātavo bhavantîti.[S042]
㈠由如此安立依.能依.境界三六故，界成十八。
㈡如是所依.能依.境界，應知各六，界成十八。
①evam āśraya āśrita ālamba naṣṭkavya vasathānāt aṣṭādaśa dhātavas bhavanti iti
㈢དེ་ལྟར་ན་རྟེན་པ་དང་བརྟེན་པ་དང་དམིགས་པ་དྲུག་ཚན་རྣམ་པར་གཞག་པས་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་དག་ཏུ་འགྱུར་རོ། །
◤[S043]
◤[04301-04305]
★★◤arhatastarhi caramaṃ cittam na mano bhaviṣyati / [012|01]
♂arhatastarhi caramaṃ cittaṃ na mano bhaviṣyati /
◤arhatas tarhi caramaṃ cittaṃ na mano bhaviṣyati,[S043]
㈠若爾阿羅漢最後心，應非意界。
㈡若爾無學，最後念心，應非意界。
🈪130འོ་ན་ནི་དགྲ་བཅོམ་པའི་སེམས་ཐ་མ་ཡིད་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏ། དེ་གང་གིས་མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པ་འདས་པར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་ཡིད་ཀྱི་ངོ་བོར་གནས་པའི་ཕྱིར་ན་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་གཞན་མཚང་བའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཕྱི་མ་མི་སྐྱེ་བར་ཟད་དོ། །
①arhatas tarhi caramam cittam na manas bhaviṣyati
③འོ་ན་ནི་དགྲ་བཅོམ་པའི་སེམས་ཐ་མ་ཡིད་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏ་།
㈢འོ་ན་ནི་དགྲ་བཅོམ་པའི་སེམས་ཐ་མ་ཡིད་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེ་གང་གིས་མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པ་འདས་པར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་མེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་ཡིད་ཀྱི་ངོ་བོར་གནས་པའི་ཕྱིར་ན་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་གཞན་མ་ཚང་བའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཕྱི་མ་མི་སྐྱེ་བར་ཟད་དོ། །
◤na hi tad asti yasya tat samantarātītaṃ syād iti? na;[S043]
㈠無識在後生。為此無間滅故成意界。是義不然。
㈡此無間滅後識不生。非意界故。 不爾。
★★◤nahi tadasti yasya tatsasmanantarātītaṃ syāditi / na / [012|02]
♂nahi tadasti yasya tatsamanantarātītaṃ syāditi / ♂na /
①na hi tat asti yasya tad sasmanantara atītam syāt iti
③དེ་གང་གིས་མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པ་འདས་པར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་མེད་དོ་ཞེ་ན་།
★0◤tasyāpi manobhāvenāvasthitatvāt / [012|02-]
◤tasyâpi manobhāvenâvasthitatvāt.[S043]
㈠何以故。此已住意性中故。
㈡此已住意性故。
①na tasya api manobhāvena avasthita tvāt
③དེ་ཡང་ཡིད་ཀྱི་ངོ་བོར་གནས་པའི་ཕྱིར་ན་མ་ཡིན་ཏེ་།
★0◤anyakāraṇavaikalyāttu nottaravijñānasaṃbhūtiḥ // [012|03]
◤anyakāraṇavaikalyāt tu nôttaravijñānasambhūtiḥ..17..[S043]
㈠因緣不具故，後識不生。
㈡闕餘緣故，後識不生。
①anya kāraṇa vaikalyāt tu na uttara vijñāna saṃbhūtis
③རྒྱུ་གཞན་མཚང་བའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཕྱི་མ་མི་སྐྱེ་བར་ཟད་དོ་།།
★0◤tatra skandhaiḥ sarvasaṃskṛtasaṃgrahaḥ / [012|04]
◤tatra skandhaiḥ sarvasaṃskṛtasaṃgrahaḥ——[S043]
㈠此中由陰攝一切有為。
㈡此中蘊攝一切有為。
★◤upādānaskandhaiḥ sarvasāsravāṇāmā yatanadhātubhiḥ sarvadharmāṇām / [012|04-]
♂upādānaskandhaiḥ sarvasāsravāṇāmā[ 9B. 1B1. I ] yatanadhātubhiḥ sarvadharmāṇām /
◤upādānaskandhaiḥ sarvasāsravāṇām, āyatanadhātubhiḥ sarvadharmāṇām.[S043]
㈠由取陰攝一切有流，由入由界攝一切法盡。
㈡取蘊唯攝一切有漏，處界總攝一切法盡。
①tatra skandhais sarva saṃskṛta saṃgrahas upādāna skandhais sarva sāsrava aṇāmā yatana dhātubhis sarva dharmāṇām
③དེ་ལ་ཕུང་པོ་དག་གིས་ནི་འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ་;། ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་དེ་དག་གིས་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ་།། སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་དག་གིས་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ་།།
㈢དེ་ལ་ཕུང་པོ་དག་གིས་ནི་འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ། །
㈢ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་དེ་〖PN-དེ།〗དག་གིས་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ། །
◤[S044]
㈢སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་དག་གིས་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ། །
◤[04401-04416]
★★◤samāsatastu jñātavyaḥ[012|05]
♂samāsatastu jñātavyaḥ sarvasaṃgraha ekena skandhenāyatanena{1. MS. skandhena āyatanena |} ca dhātunā ca rūpaskandhena mana-āyatanena dharmadhātunā ca sarvadharmāṇāṃ saṃgraho boddhavyaḥ /
◤samāsatas tu jñātavyaḥ ——[S044]
㈠應知一切諸法復有略攝。
㈡別攝如是，總攝云何 。
🈪131དེ་ལ་ཕུང་པོ་དག་གིས་ནི་འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ། །ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་དེ་དག་གིས་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ། །སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་དག་གིས་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་སོ། །
◤sarvasaṃgraha ekena skandhenâyatanena ca.[S044]
★◤ 【sarvasaṃgraha ekena skandehnāyatanena ca[012|06-]
①samāsatas tu jñātavyas sarva saṃgrahas ekena skandehna āyatanena ca
③མདོར་བསྡུ་ན་ཕུང་པོ་དང་ནི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་གཅིག་གིས་ནི་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢མདོར་བསྡུ་ན་ཕུང་པོ་དང་ནི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་གཅིག་གིས་ནི་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཆོས་ཀྱི་ཁམས:ཀྱིས་ཆོས་རྣམས་〖Pཀྱིས་ཆོས།Nཀྱི་ཆོས།〗ཐམས་ཅད་བསྡུས་པར་རིག་པར་བྱའོ། །
ⅰⅱ
🈪132མདོར་བསྡུན་ཕུང་པོ་དང་ནི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་གཅིག་གིས་ནི་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱིས་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པར་རིག་པར་བྱའོ། །
★◤ dhātunā ca 】
◤dhātunā ca,[S044]
㈠〔偈曰〕：【略攝一切法 由一陰入界】。
㈡頌曰：【總攝一切法_a 由一蘊處界_b】。【攝自性非餘_c 以離他性故】〖15_1_d〗。
◤rūpaskandhena mana-āyatanena dharmadhātunā ca sarvadharmāṇāṃ saṃgraho boddhavyaḥ.[S044]
㈠釋曰：陰中以色陰，入中以意入，界中以法界。應知攝一切法盡。
㈡論曰：由一色蘊意處法界。應知總攝一切法盡。
★◤rūpaskandhena mana āyatanena dharmadhātunā ca sarvadharmāṇāṃ saṃgraho boddhavyaḥ / [012|08]
①dhātunā ca rūpa skandhena manas āyatanena dharmadhātunā ca sarva dharmāṇām saṃgrahas boddhavyas
③གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱིས་ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པར་རིག་པར་བྱའོ་།།
★0◤sa khalveṣa saṃgraho yatra kvaciducyamāno veditavyaḥ / [012|08-]
◤sa khalv eṣa saṃgraho yatra kva cid ucyamāno veditavyaḥ——[S044]
㈠如來處處說攝。其義應知如此。
㈡謂於諸處，就勝義說。
①sa khalu eṣa saṃgrahas yatra kvacid ucyamānas veditavyas
㈢བསྡུ་བ་དེ་ནི་གང་དང་གང་ནས་འབྱུང་ཡང་རུང་།
◤svabhāvena,[S044]
㈠〔偈曰〕：【同自性類故】。
㈡唯攝自性。
★★◤ 【svabhāvena】[012|10]
♂svabhāvena na parabhāvena /
①svabhāvena
③རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ་།
㈢རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ།
◤na parabhāvena.[S044]
㈠釋曰：此攝由同性類相應故，不由異性故。
㈡不攝他性。
★◤na parabhāvena / kim kāraṇam / [012|11]
♂kiṃ kāraṇam parabhāvaviyogataḥ //18//
①na para bhāvena
③གཞན་གྱི་དངོས་པོས་ནི་མ་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱའོ་།།
㈢གཞན་གྱི་དངོས་པོས་ནི་མ་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །
①kim kāraṇam
③ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་།
㈢ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན།
◤kiṃ kāraṇam?[S044]
㈠何以故。
㈡所以者何。
🈪133བསྡུ་བ་དེ་ནི་གང་དང་གང་ནས་འབྱུང་ཡང་རུང་། རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཏེ། གཞན་གྱི་དངོས་པོས་ནི་མ་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །
★◤ 【parabhāvaviyogataḥ // VAkK_1.18 //】[012|12]
♂viyukto hi parabhāvena dharmaḥ /
①para bhāva viyogatas
③གཞན་གྱི་དངོས་དང་མི་ལྡན་ཕྱིར་།།
㈢གཞན་གྱི་དངོས་དང་མི་ལྡན་ཕྱིར། །
◤parabhāvaviyogataḥ..18..[S044]
㈠〔偈曰〕：【離餘法性類】。ⅱ
🈪134ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཞན་གྱི་དངོས་དང་མི་ལྡན་ཕྱིར། །ཆོས་ནི་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དང་མི་ལྡན་ནོ། །
◤viyukto hi parabhāvena dharmaḥ.[S044]
㈠釋曰：諸法與他性相離。
㈡法與他性恒相離故。
★◤viyukto hi parabhavena dharmaḥ / tasmānna yena viyuktastenaiva saṃgṛhīto yujyate / [012|13]
♂tasmānna yena viyuktastenaiva saṃgṛhīto yujyate /
①viyuktas hi para bhavena dharmas
㈢ཆོས་ནི་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་དང་མི་ལྡན་ནོ། །
①tasmāt na yena viyuktas tena eva saṃgṛhītas yujyate
③དེ་ལྟ་བས་ན་གང་དང་མི་ལྡན་བདེ་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་པར་ནི་མི་རུང་སྟེ་།
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་གང་དང་མི་ལྡན་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་པར་ནི་མི་རུང་སྟེ།
◤tasmān na yena viyuktas tenaiva saṃgṛhīto yujyate.[S044]
㈠則此性與彼不相應。是故不由此性得攝他。
㈡此離於彼，而言攝者，其理不然。
🈪135དེ་ལྟ་བས་ན་གང་དང་མི་ལྡན་བདེ་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་པར་ནི་མི་རུང་སྟེ། དཔེར་ན་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། མིག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དག་དང་། སྡུག་བསྔལ་དང་། ཀུན་འབྱུང་བའི་བདེན་པ་དག་གིས་བསྡུས་ཏེ། དེ་དག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤tadyathā cakṣurindriyaṃ rūpaskandhena cakṣurāyatanadhātubhyāṃ ca duḥkhasamudayasatyābhyāṃ ca saṃgṛhītam / [012|13-]
♂tadyathā cakṣurindriyaṃ rūpaskandhena cakṣurāyatanadhātubhyāṃ ca duḥkhasamudayasaṃtyābhyāṃ ca saṃgṛhītam / ♂tatsvabhāva- tvāt /
◤tadyathā ——cakṣurindriyaṃ rūpaskandhe cakṣurāyatanadhātubhyāṃ duḥkhasamudayasatyābhyāṃ ca saṃgṛhītam; tatsvabhāvatvāt.[S044]
㈠譬如眼根，由色陰.由眼入眼界.苦集二諦等攝，以同性故。
㈡且如眼根，唯攝色蘊眼處眼界苦集諦等，是彼性故。
①tadyathā cakṣus indriyam rūpa skandhena cakṣus āyatana dhātubhyām ca duḥkha samudaya satyābhyām ca saṃgṛhītam
③དཔེར་ན་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། མིག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དག་དང་། སྡུག་བསྔལ་དང་། ཀུན་འབྱུང་བའི་བདེན་པ་དག་གིས་བསྡུས་ཏེ་།
㈢དཔེར་ན་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། མིག་གི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དག་དང་། སྡུག་བསྔལ་དང་། ཀུན་འབྱུང་བའི་བདེན་པ་དག་གིས་བསྡུས་ཏེ།
◤nânyaiḥ skandhādibhiḥ; tadbhāvaviyuktatvāt.[S044]
㈠不由餘陰等，彼性不相應故。
㈡不攝餘蘊餘處界等，離彼性故。
🈪136དེ་དག་གི་ངོ་བོ་དང་མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་གཞན་དག་གིས་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤yas tv anyenânyasya saṃgraha ucyate,[S044]
㈠若爾有處說，由他攝他。
㈡若於諸處就世俗說，應知亦以餘法攝餘。
◤yathā saṃgrahavastubhiḥ parṣadām;[S044]
㈠譬如由四攝類攝一切眾生。
㈡如四攝事攝徒眾等。
🈪དཔེར་ན་བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་བཞི་པོ་དག་གིས་འཁོར་རྣམས་བསྡུས་པ་ལྟ་བུ་གཞན་གྱིས་གཞན་བསྡུས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་བ་དེ་ནི་རེས་འགའ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བརྡར་བཏགས་པ་ཡིན་པར་བྱའོ། །
★◤tatsvabhāvatvāt / nānyaiḥ skandhādibhistadbhāva viyuktatvāt / [012|15]
♂nānyaiḥ{2. MS. tatsvabhāvatvānnānyaiḥ |} skandhādibhistadbhāva{3. MS. statbhāva |} viyuktatvāt /
①tad svabhāva tvāt
㈢དེ་དག་གི་〖PNགིས།〗ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①na anyais skandha ādibhis tat bhāva viyukta tvāt
㈢དེ་དག་གི་ངོ་བོ་དང་〖PNགིས།〗མི་ལྡན་པའི་ཕྱིར་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་གཞན་དག་གིས་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤sa hi kādācitkaḥ sāṅketiko veditavyaḥ..18..[S044]
㈠此攝不恒，應知是假名。
★0◤yastvanyenānyasya saṃgraha ucyate yathā saṃgrahavastubhiḥ parṣadāṃ sa hi kādācitkatvāt sāṃketiko veditavyaḥ / [012|15-]
①yas tu anyena anyasya saṃgrahas ucyate yathā saṃgraha vastubhis parṣadām sa hi kādācid ka tvāt sāṃketikas veditavyas
㈢དཔེར་ན་བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་བཞི་པོ་དག་གིས་འཁོར་རྣམས་བསྡུས་པ་ལྟ་བུ་གཞན་གྱིས་〖PNགྱི།〗གཞན་བསྡུས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རེས་འགའ་བ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བརྡར་བཏགས་པ་ཡིན་པར་བྱའོ། །
★0◤nanu caikaviṃśatyā dhātubhirbhavitavyam / cakṣuṣo dvitvāt śrotraghrāṇayośca / [012|17]
◤nanu caikaviṃśatyā dhātubhir bhavitavyam, cakṣuṣo dvitvāt śrotraghrāṇayoś ca?[S044]
ⅰⅱ
★◤na bhavitavyam / yasmāt / [012|18]
♂na bhavitavyam /
◤na bhavitavyam. yasmāt——[S044]
㈠何故不成二十一界。何以故。眼耳鼻各有二故。不應爾。何以故。〔偈曰〕：
㈡眼耳鼻三處各有二。何緣界體非二十一。此難非理。所以者何。頌曰：
🈪137མིག་དང་རྣ་བ་དང་སྣ་དག་གཉིས་གཉིས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཁམས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར།
①nanu ca ekaviṃśatyā dhātubhis bhavitavyam cakṣuṣas dvi tvāt śrotra ghrāṇayos ca na bhavitavyam
③མིག་དང་རྣ་བ་དང་སྣ་དག་གཉིས་གཉིས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཁམས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན་མི་འགྱུར་ཏེ་།
㈢མིག་དང་རྣ་བ་དང་སྣ་དག་གཉིས་གཉིས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཁམས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན་མི་འགྱུར་ཏེ། འདི་ལྟར། མིག་ལ་སོགས་པ་གཉིས་མོད་ཀྱི། །རིགས་དང་སྤྱོད་ཡུལ་{35a}རྣམ་པར་ཤེས། །འདྲ་བའི་ཕྱིར་ན་ཁམས་གཅིག་ཉིད། །དེ་ལ་རིགས་འདྲ་བ་ནི་གཉི་ག་མིག་གི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①yasmāt
③འདི་ལྟར། མིག་ལ་སོགས་པ་གཉིས་མོད་ཀྱི་།།
◤jātigocaravijñānasāmānyād ekadhātutā .[S044]
①jāti gocara vijñāna sāmānya ekadhātutā .
★◤ 【jātigocaravijñānasāmānyādekadhātutā[012|19-]
♂yasmāt jātigocaravijñānasāmānyādekadhātutā /
①jāti gocara vijñāna sāmānyāt eka dhātu tā
③རིགས་དང་སྤྱོད་ཡུལ་ ****[@35a]**** *་།། རྣམ་པར་ཤེས་།། འདྲ་བའི་ཕྱིར་ན་ཁམས་གཅིག་ཉིད་།།
★◤ dvitve 'pi cakṣuradīnaṃ 】
◤dvitve 'pi cakṣurādīnām,[S044]
㈠【類境識同故 雖二成一界】。
㈡【類境識同故_a 雖二界體一】〖16_1_b〗。
🈪མིག་ལ་སོགས་པ་གཉིས་མོད་ཀྱི། །རིགས་དང་སྤྱོད་ཡུལ་རྣམ་པར་ཤེས། །
◤[S045]
◤[04501-04508]
★◤tra jātisāmānyamubhayoścakṣuḥsvabhāvatvāt / [012|21]
♂dvitve 'pi cakṣurādīnāṃ tatra jātisāmānyamubhayoścakṣuḥsvabhāvatvāt /
◤tatra jātisāmānyam ubhayoś cakṣuḥsvabhāvatvāt.[S045]
①tatra jātisāmānya ubhayoś cakṣuḥsvabhāvatvāt.
㈠釋曰：此中同類者，此二同眼性類故。
㈡論曰：類同者，謂二處同是眼自性故。
🈪འདྲ་བའི་ཕྱིར་ན་ཁམས་གཅིག་ཉིད། །དེ་ལ་རིགས་འདྲ་བ་ནི་གཉི་ག་མིག་གི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①dvi tve api cakṣus adīnam tra jāti sāmānyam ubhayos cakṣus svabhāva tvāt
③དེ་ལ་རིགས་འདྲ་བ་ནི་གཉི་ག་མིག་གི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
★0◤gocarasāmānyamubhayo rūpaviṣayatvāt / [012|21-]
◤gocarasāmānyam ubhayoḥ rūpaviṣayatvāt.[S045]
㈠同境者，此二同緣色故。
㈡境同者，謂二處同用色為境故。
🈪138སྤྱོད་ཡུལ་འདྲ་བ་ནི་གཉི་གའི་ཡུལ་གཟུགས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་འདྲ་བ་ནི་གཉི་ག་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གཅིག་གི་རྟེན་ཡན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མིག་གི་ཁམས་ནི་གཅིག་པ་ཉིད་དོ། །
①gocara sāmānyam ubhayos rūpa viṣaya tvāt
㈢སྤྱོད་ཡུལ་འདྲ་བ་ནི་གཉི་གའི་ཡུལ་〖PN-ཡུལ།〗གཟུགས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤vijñānasāmānyamubhayorekacakṣurvijñānāśrayatvāt / tasmadeka eva cakṣurdhātuḥ / [012|22]
♂vijñānasāmānyamubhayorekacakṣurvijñānāśrayatvāt /
◤vijñānasāmānyam ubhayor ekacakṣurvijñānāśrayatvāt.[S045]
㈠同識者，此二共為一眼識依止故。
㈡識同者，謂二處同為眼識依故。
①vijñāna sāmānyam ubhayos eka cakṣus vijñāna āśraya tvāt tasmat ekas eva cakṣus dhātus
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པ་འདྲ་བ་ནི་གཉི་ག་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གཅིག་གི་རྟེན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་མིག་གི་ཁམས་ནི་གཅིག་པ་ཉིད་དོ། །
◤tasmād eka eva cakṣurdhātuḥ.[S045]
㈠是故眼根雖二共成一界。
㈡由此眼界雖二而一。
◤evaṃ śrotraghrāṇayor api yojyam.[S045]
㈠於耳鼻應知亦爾。
㈡耳鼻亦應如是安立。
🈪དེ་བཞིན་དུ་རྣ་བ་དང་། སྣ་དག་ལ་ཡང་སྦྱར་པར་བྱའོ། །
★◤evaṃ śrotraghrāṇayorapi yojyam / [012|23]
♂tasmādeka eva cakṣurdhātuḥ |{4. MS. dhāturevaṃ |} evaṃ śrotraghrāṇayo- rapi yojyam /
①evam śrotra ghrāṇayos api yojyam
③དེ་བཞིན་དུ་རྣ་བ་དང་། སྣ་དག་ལ་ཡང་སྦྱར་བར་བྱའོ་།།
㈢དེ་བཞིན་དུ་རྣ་བ་དང་། སྣ་དག་ལ་ཡང་སྦྱར་པར་བྱའོ། །
◤śobhārthaṃ tu dvayodbhavaḥ..19..[S045]
㈠〔偈曰〕：【若爾云何二 為莊嚴生二】。
㈡若爾何緣生依二處。頌曰：【然為令端嚴_c 眼等各生二】〖16_1_d〗。
🈪མཛེས་བྱའི་ཕྱིར་ན་གཉིས་འབྱུང་ངོ་། །
★◤ 【śobhārthaṃ tu dvayodbhavaḥ // VAkK_1.19 //】[012|24]
♂śobhārthaṃ{5. MS. śrotrārthaṃ |} tu dvayodbhavaḥ //19//
①śobhā artham tu dvaya udbhavas
㈢མཛེས་བྱའི་ཕྱིར་ན་གཉིས་འབྱུང་ངོ་། །
★★◤ekadhātutve 'pi tu cakṣurādīnaṃ dvayoḥ saṃbhava āśrayasya śobhārtham / [012|25]
♂ekadhātutve 'pi tu cakṣurādīnāṃ dvayoḥ saṃbhava āśrayasya śobhārtham /
◤ekadhātutve 'pi tu cakṣurādīnāṃ dvayoḥ sambhavaḥ,[S045]
㈠釋曰：若實如此，眼等一界云何生二。
㈡論曰：2界體雖一而兩處生，
①eka dhātu tve api tu cakṣus ādīnam dvayos saṃbhavas āśrayasya śobhā artham
㈢མིག་ལ་སོགས་པ་ཁམས་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་རྟེན་མཛེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་གཉིས་འབྱུང་ངོ་། །
◤āśrayasya śobhārtham.[S045]
①āśrayasya śobha-artham.
㈠為莊嚴依止故。
㈡1為所依身相端嚴故。
🈪139མིག་ལ་སོགས་པ་ཁམས་གཅིག་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་རྟེན་མཛེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་གཉིས་འབྱུང་ངོ་། །
★◤anya thā hyekacakṣuḥśrotrādhiṣṭhānaikanāsikāvilasaṃbhavāt mahad vairupyaṃ syāditi / [012|25-013|01]
♂anya [ 10a. 1A1. II ]thā @013 hyekacakṣuḥśrotrādhiṣṭhānaikanāsikāvilasaṃbhavāt mahad vairūpyaṃ syāditi /
◤anyathā hi ekacakṣuḥśrotrādhiṣṭhānaikanāsikābilasambhavāt mahad vairūpyaṃ syād iti..19..[S045]
①anyathā hi eka-cakṣuḥ-śrotra-adhiṣṭhāna eka-nāsikā-bila-sambhavāt mahat vairūpyaṃ syād iti..19..
㈠若不爾，一眼耳一依處生，一鼻一孔生。此身則大醜陋。
㈡若眼耳根處唯生一，鼻無二穴身不端嚴。
🈪དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། མིག་དང་རྣ་བའི་རྟེན་གཅིག་དང་། །སྣའི་བུ་ག་གཅིག་ཏུ་གྱུར་ན་ཤིན་ཏུ་མི་མཛེས་པར་འགྱུར་རོ། །
①anyas thās hi eka cakṣus śrotra adhiṣṭhāna eka nāsikā āvila saṃbhavāt mahat vairupyam syāt iti
㈢དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། མིག་དང་རྣ་བའི་རྟེན་གཅིག་དང་། །སྣའི་བུ་ག་གཅིག་ཏུ་གྱུར་ན་ཤིན་ཏུ་མི་མཛེས་པར་འགྱུར་རོ། །
◤【梵】{nanu coṣṭramārjārolūkaprabhṛtīnāṃ cakṣurādidvayodbhave 'pi na bhavaty āśrayaśobhā ?}【S 27. 】[S045]
㈠是義不然。若本來如此，及猫狸鴝鵒等，生二眼耳鼻有何莊嚴。
㈡此釋不然。 若本來爾，誰言醜陋。又猫鵄等雖生二處，有何端嚴。
🈪【བོད】{རྔ་མོ་དང་བྱི་ལ་དང་འུག་པ་ལ་སོགས་པའི་མིག་ལ་སོགས་པ་གཉིས་འབྱུང་ཡང་རྟེན་མི་མཛེས་པ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན།}〖D 4092. 〗
◤【梵】{jātyantarāpekṣayā na teṣām āśrayaśobhā, svajātyapekṣayā tu yasya cakṣurādidvayam asti tasya tasyāṃ svajātāv āśrayaśobhā, yasya nāsti tasya vairūpyam iti adūṣyam etat / }【S 27. 】[S045]
【བོད】{རིགས་གཞན་ལ་ལྟོས་ན་ནི་དེ་དག་རྟེན་མཛེས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །རང་གི་རིགས་ལ་ལྟོས་ནས་ནི་གང་ལ་མིག་ལ་སོགས་པ་གཉིས་ཡོད་པ་དེའི་རྟེན་རང་གི་རིགས་དེའི་ནང་ན་མཛེས་པ་ཡིན་གྱི་གང་ལ་མེད་པ་དེ་ནི་མི་སྡུག་པ་ཡིན་པས་སུན་འབྱིན་པ་དེ་ནི་མི་རུང་ངོ༌། །}〖D 4092. 〗
【梵】{ācāryaSaṅghabhadras tv asya sūtrasyārthaṃ vivavre | “śobhārtham ity ādhipatyārtham ity arthaḥ | ādhipatyasampanno hi loke śobhata ity apadiśyate | yeṣāṃ cendriyāṇāṃ amūny adhiṣṭhānāni teṣāṃ pariśuddha-darśana-śravaṇa-ghrāṇāyâdhipatyam syāt | na hi yathā dvābhyāṃ cakṣurbhyāṃ pariśuddhaṃ darśanaṃ bhavati tathaikena | evam itareyor api | evaṃ caiṣām indriyatvaṃ hīyeta tad-artham etad uktam syāt” iti | sphuṭopalabdhy-artham ity arthaḥ | ihāpi śakyam evaṃ vaktum | “ekam eva parisphuṭopalabdhy-āśraya-bhūtaṃ vistīrṇaṃ karmaṇotpādyatāṃ | kim āśraya-vicchedene“ti | }〖S 27. 〗
【བོད】{སློབ་དཔོན་འདུས་བཟང་མདོ་འདིའི་དོན་འགྲེལ་པ་ནི། མཛེས་བྱའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བདག་པོའི་ཕྱིར་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་སྟེ། འཇིག་རྟེན་ན་དབང་པོ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ནི་མཛེས་པའོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །དབང་པོ་གང་དག་རྟེན་མ་ཚང་བ་དེ་དག་ནི་མཐོང་བ་དང་ཐོས་པ་དང་སྣོམ་པ་ཡོངས་སུ་མ་དག་པས་བདག་པོ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། ཇི་ལྟར་མིག་གཉིས་ཀྱིས་མཐོང་བ་ཡོངས་སུ་དག་པ་དེ་ལྟར་གཅིག་གིས་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་གཞན་གཉིས་ལ་ཡང་སྦྱར་བར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ན་འདི་དག་གི་དབང་པོ་ཉིད་ཉམས་པར་འགྱུར་བས་དེའི་དོན་ནི་འདི་སྐད་ཅེས་བྱ་བར་འགྱུར་ཏེ། གསལ་བར་དམིགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ །འདི་ལ་ཡང་འདི་སྐད་དུ་“ལས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་གསལ་བར་དམིགས་པའི་རྟེན་དུ་གྱུར་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་གཅིག་ཁོ་ན་ཞིག་སྐྱེད་འདོད་ཅིག །རྟེན་རྣམ་པར་ཆད་པས་ཅི་ཞིག་བྱ་”ཞེས་བརྗོད་པར་ནི་ནུས་སོ།། །།}〖D 4092. 〗
㈠若爾生二何為。為助成識故。如人閉一眼開一眼。或開一眼半閉一眼，見色皆不明了。為莊嚴識令成就故，三根各須二處。
㈡若爾三根何緣生二。為所發識明了端嚴，現見世間。閉一目等，了別色等，便不分明。是故三根各生二處。
[正理：現見世間.於諸作用增上圓滿.亦說端嚴。若眼等根各闕一處.見聞嗅用皆不明了.各具二者明了用生，是故此言為端嚴者.正是為令用增上義。]
★0◤uktāḥ skandhāyatanadhātavaḥ / [013|02]
◤uktāḥ skandhāyatanadhātavaḥ..[S045]
㈠說陰入界已。
㈡已說諸蘊及處界攝。
🈪140ཕུང་པོ་དང་། ཁམས་དང་། སྐྱེ་མཆེད་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
①uktās skandha āyatana dhātavas
㈢ཕུང་པོ་དང་། ཁམས་དང་། སྐྱེ་མཆེད་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤[S046]
◤[04601-04609]
★0◤idaṃ tu vaktavyaṃ kaḥ skandhāyatanadhātvartha iti / [013|03]
◤idaṃ tu vaktavyam kaḥ skandhāyatanadhātvartha iti[S046]
㈠應說此義。陰入界其義云何。
㈡當說其義。此蘊處界別義云何。
🈪ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་དོན་གང་ཡིན་པ་འདིར་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། སྤུངས་དང་སྐྱེ་དགུ་རིགས་ཀྱི་དོན། །ཕུང་པོ་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་རྣམས་ཡིན། །མདོ་ལས། གཟུགས་གང་ཡིན་པ་ཅི་ཡང་རུང་འདས་པ་འམ། མ་འོངས་པ་འམ། ད་ལྟར་བྱུང་བ་འམ། ནང་གི་འམ། ཕྱིའི་འམ། རགས་པ་འམ། ཕྲ་བའམ། ངན་པ་འམ། གྱ་ནོམ་པ་འམ། ཐག་རིང་བ་ན་ཡོད་པ་གང་ཡིན་བ་འམ། ཉེ་བ་ན་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲངས་སུ་འགྲོའོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་སྤུངས་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བར་གྲུབ་པོ། །
①idam tu vaktavyam kas skandha āyatana dhātu arthas iti
③ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་དོན་གང་ཡིན་པ་འདིར་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་དོན་གང་ཡིན་པ་འདིར་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། སྤུངས་དང་སྐྱེ་དགུ་〖PNསྒོ།〗རིགས་ཀྱི་དོན། །ཕུང་པོ་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་རྣམས་ཡིན། །མདོ་ལས། གཟུགས་གང་ཡིན་པ་ཅི་ཡང་རུང་འདས་པ་འམ། མ་འོངས་པ་འམ། ད་ལྟར་བྱུང་བའམ། ནང་གིའམ། ཕྱིའི་འམ། རགས་པ་འམ། ཕྲ་བའམ། ངན་པའམ། གྱ་ནོམ་པའམ། ཐག་རིང་བ་ན་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པའམ། ཉེ་བ་ན་ཡོད་པ:གང་ཡིན་པ་〖PN-གང་ཡིན་པ།〗དེ་དག་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲངས་སུ་འགྲོའོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་སྤུངས་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བར་གྲུབ་པོ།།
★0◤ 【rāśyāyadvāragotrārthāḥ skandhāyatanadhātavaḥ /】[013|04]
◤rāśyāyadvāragotrārthāḥ skandhāyatanadhātavaḥ.[S046]
①rāśy-āyadvāra-gotra-arthāḥ skandhāyatanadhātavaḥ.
㈠〔偈曰〕：【聚來門性義 陰入界三名】。
㈡頌曰 ：【聚生門種族_a 是蘊處界義】〖17_1_b〗。
①rāśi āya dvāra gotra arthās skandha āyatana dhātavas
③སྤུངས་དང་སྐྱེ་དགུ་རིགས་ཀྱི་དོན་།། ཕུང་པོ་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་རྣམས་ཡིན་།། མདོ་ལས། གཟུགས་གང་ཡིན་པ་ཅི་ཡང་རུང་འདས་པ་འམ། མ་འོངས་པ་འམ། ད་ལྟར་བྱུང་བ་འམ་།
★◤'yat kiñcidrūpamatītānāgatapratyutpannamādhyātmibāhyam
♂“yat kiṃcidrūpamatītānāgatapratyutpannamādhyātmikabāhyam
◤“yat kiñcid rūpam atītānāgatapratyutpannam ādhyātmikabāhyam,[S046]
㈠釋曰：隨所有色，若過去未來現在，若內若外，
㈡論曰：諸有為法和合聚義是蘊義，如契經言。 諸所有色，若過去若未來若現在，若內若外，
★★◤audārikaṃ vā sūkṣmaṃ vā hīnaṃ vā praṇītaṃ vā yadvā dūre antike
♂audārikaṃ vā sūkṣmaṃ vā hīnaṃ vā praṇītaṃ vā yadvā dūre yadvā antike
◤audārikaṃ vā sūkṣmaṃ vā hīnaṃ vā praṇītaṃ vā yad vā dūre yad vā antike,[S046]
㈠若麁若細，若鄙若美，若遠若近。
㈡若麁若細，若劣若勝，若遠若近。
★◤tatsarvamaikadhyamabhisaṃkṣipya rūpaskandha iti saṃkhyāṃ gacchatī ti vacanāt sūtre rāśyarthaḥ skandhārtha iti siddham / [013|05-]
♂tatsarvamaikadhyamabhisaṃkṣipya rūpaskandha iti saṃkhyāṃ gacchatī”ti vacanāt sūtre{1. Y. sūtre vacanāt sūtre |} rāśyarthaḥ skandhārtha iti siddham /
◤tat sarvam aikadhyam abhisaṃkṣipya rūpaskandha iti saṃkhyāṃ gacchati ”(vibh°1.1.1.2)[S046]
㈠此一切色攝聚一處，說名色陰。
㈡如是一切略為一聚，說名色蘊。
①yat kiñcid rūpam atīta anāgata pratyutpannam ādhyātmi bāhyam audārikam vā sūkṣmam vā hīnam
③ནང་གི་འམ། ཕྱིའི་འམ། རགས་པ་འམ། ཕྲ་བའམ། ངན་པ་འམ་།
①vā praṇītam vā yat vā dūre antike tat sarvam aikadhyam abhisaṃkṣipya rūpa skandhas iti
③གྱ་ནོམ་པ་འམ། ཐག་རིང་བ་ན་ཡོད་པ་གང་ཡིན་བ་འམ་།
①saṃkhyām gacchatī ti vacanāt sūtre rāśi arthas skandha arthas iti siddham
③ཉེ་བ་ན་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ཏེ་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲངས་སུ་འགྲོའོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་སྤུངས་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏོ་ཞེས་བྱ་བར་གྲུབ་པོ་།།
◤iti sūtre vacanāt sūtre rāśyarthaḥ skandhārtha iti siddham.[S046]
㈠由此經言，陰以聚義，此義得成。
㈡由此聚義，蘊義得成，於此經中。
★0◤tatrātītaṃ rūpamanityatāniruddham / [013|07-]
◤tatrâtītaṃ rūpam anityatāniruddham.[S046]
㈠此中過去色者，由無常已滅。
㈡無常已滅名過去。
①tatra atītam rūpam anitya tā niruddham
㈢དེ་ལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་གཟུགས་འདས་པ་ནི་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱིས་འགགས་པའོ། །
★◤anāgatamanutpannam / pratyutpannamutpannāniruddham / [013|08]
♂anāgatamanutpannam / pratyutpannamutpannāniruddham{2. MS. drops m |} /
◤anāgatam anutpannam.[S046]
㈠未來未生。
㈡若未已生名未來。
①anāgatam anutpannam
㈢མ་འོངས་པ་ནི་མ་བྱུང་བའོ། །
①pratyutpannam utpanna aniruddham
③ད་ལྟར་བྱུང་བ་ལ་མ་འགགས་པའོ་།།
㈢ད་ལྟར་བྱུང་བ་ནི་བྱུང་བ་〖PN-བ།〗ལ་མ་འགགས་པའོ། །
◤pratyutpannam utpannāniruddham.[S046]
㈠現在已生未滅。
㈡已生未謝名現在。
🈪141དེ་ལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ན་རེ་གཟུགས་འདས་པ་ནི་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱིས་འགགས་པའོ། །མ་འོངས་པ་ནི་མ་བྱུང་བའོ། །ད་ལྟར་བྱུང་བ་ལ་མ་འགགས་པའོ། །
★★◤ādhyātmikaṃ svāsāntānikaṃ bāhyamanyadāyatanato vā[013|09]
♂ādhyātmikaṃ svāsāntānikaṃ{3. MS. ...nikambāhya |} bāhyamanyadāyatanato vā /
◤ādhyātmikaṃ svāsāntānikam bāhyam anyad āyatanato vā.[S046]
㈠於自相續為內，異此名外。或由入判內外。
㈡自身名內，所餘名外。 或約處辯。
①ādhyātmikam svāsa antānikam bāhyam anyat āyatanatas vā
㈢ནང་གི་ནི་རང་གི་རྒྱུད་ལ་ཡོད་པའོ། ། གཞན་ནི་ཕྱིའི་འོ། ། ཡང་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་སྒོ་ནས་སོ། །
★0◤audārikaṃ sapratighaṃ sūkṣmam apratigham āpekṣikaṃ vā / [013|09-]
◤audārikaṃ sapratighaṃ sūkṣmam apratigham āpekṣikaṃ vā.[S046]
㈠有礙為麁，無礙為細。或由相待判麁細。
㈡有對名麁，無對名細。或相待立。
①audārikam sa pratigham sūkṣmam apratigham āpekṣikam vā
㈢རགས་པ་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའོ། ། ཕྲ་བ་ནི་ཐོགས་པ་མེད་པའོ། ། ཡང་ན་ལྟོས་པ་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤āpekṣikatvādasiddhamiti cet / na / apekṣābhedāt / [013|10]
◤āpekṣikatvād asiddham iti cet na apekṣābhedāt.[S046]
㈠若汝言，或由相待則麁細不成。是義不然，由待異故。
㈡若言相待，麁細不成。此難不然，所待異故。
①āpekṣika tvāt asiddham iti ced na apekṣā bhedāt
㈢གལ་ཏེ་ལྟོས་པ་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མ་གྲུབ་བོ་ཞེ་ན། མ་ཡིན་ཏེ། ལྟོས་〖PNབལྟོས། (ཆོས་ཚན་ནང་དུ་ལྟོས་ཞེས་པ་རྣམས་པེ་ནར་ལ་བལྟོས་ཞེས་འཁོད་ཀྱང་བསྡུར་མཆན་དུ་བཀོད་མེད།)〗པས་ཐ་དད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤yad evâpekṣyaudārikaṃ na jātu tad apekṣya sūkṣmam, pitṛputravat.[S046]
㈠若此待彼成麁，無方便待彼成細。譬如父子。
㈡待彼為麁未嘗為細，待彼為細未嘗為麁。猶如父子 。
★◤yadapekṣyau dārikaṃ na jātu tadapekṣya sūkṣmaṃ pitāputravat / hīnaṃ kliṣṭam / [013|11]
♂yadapekṣyau{4. MS. yadapekṣau |} dārikaṃ na jātu tadapekṣya sūkṣmaṃ pitāputravat{5. Y. pitṛputravat |} /
①yat apekṣyau dārikam na jātu tat apekṣya sūkṣmam pitāputra vat
㈢གང་ལ་ལྟོས་ཏེ་རགས་པ་ཡིན་པ་ནི་ནམ་དུ་ཡང་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཕྲ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། ཕ་དང་བུ་བཞིན་ནོ། །
①hīnam kliṣṭam
㈢ངན་པ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་ནོ། །
◤[S047]
◤[04701-04704]
◤hīnam kliṣṭam.[S047]
㈠有染污為鄙。
㈡苦集諦等染污名劣。
◤praṇītam akliṣṭam.[S047]
㈠無染污為美。
㈡不染名勝。
🈪144ངན་?་པ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་ནོ། །གྱ་ནོམ་པ་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའོ། །རིང་བ་ནི་འདས་པ་དང་མ་འོངས་པའོ། །ཉེ་བ་ནི་ད་ལྟར་བྱུང་བ་སྟེ། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུའང་དེ་དང་འདྲའོ། །
★◤praṇitamakliṣṭam / dūramatītānāgatam / antikaṃ pratyutpannam / [013|12]
♂hīnaṃ kliṣṭam / ♂praṇītamakliṣṭam / ♂dūramatītā- nāgatam / ♂antikaṃ pratyutpannam /
①praṇitama kliṣṭam
③གྱ་ནོམ་པ་ནི་ ****[@35b]**** ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའོ་།།
㈢གྱ་ནོམ་པ་ནི་{35b}ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའོ། །
①dūram atīta anāgatam
㈢རིང་བ་ནི་འདས་པ་དང་མ་འོངས་པའོ། །
①antikam pratyutpannam
③ཉེ་བ་ནི་ད་ལྟར་བྱུང་བ་སྟེ་།
㈢ཉེ་བ་ནི་ད་ལྟར་བྱུང་བ་སྟེ། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུའང་དེ་དང་འདྲའོ། །
◤dūram atītānāgatam.[S047]
㈠過去未來為遠。
㈡去來名遠。
◤antikam pratyutpannam.[S047]
㈠現在為近。
㈡現在名近。
★0◤evaṃ yāvat vijñānam / [013|12-]
◤evaṃ yāvad vijñānam.[S047]
㈠乃至識陰亦爾。
㈡乃至識蘊應知亦然。
①evam yāvat vijñānam
③རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུའང་དེ་དང་འདྲའོ་།།
★★◤ayaṃ tu viśaṣaḥ / audārikaṃ pañcendriyāśrayam sūkṣmaṃ mānasam / [013|13]
♂ayaṃ tu viśeṣaḥ / ♂audārikaṃ pañcendriyā- śrayam sūkṣmaṃ mānasam /
◤ayaṃ tu viśeṣaḥ[S047]
㈠復有差別。
㈡而有差別。
🈪98ས་ལ་སོགས་པ་དང་། སའི་ཁམས་ལ་སོགས་པ་ལ་བྱེ་བྲག་ཅི་?་ཡོད་ཅེ་ན། འཇིག་རྟེན་གྱི་ནི་ཐ་སྙད་དོ། །
①ayam tu viśaṣas
③འདི་ནི་ཁྱད་པར་ཡིན་ཏེ་།
㈢འདི་ནི་ཁྱད་པར་ཡིན་ཏེ། རགས་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔ་ལ་བརྟན་པའོ། །
①audārikam pañca indriya āśrayam sūkṣmam mānasam
③རགས་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔ་ལ་བརྟན་པའོ་།། ཕྲ་བ་ནི་ཡིད་ལས་བྱུང་བའོ་།།
㈢ཕྲ་བ་ནི་ཡིད་ལས་བྱུང་བའོ། །
◤audārikaṃ pañcendriyāśrayaṃ sūkṣmaṃ mānasam.[S047]
㈠五根依止為麁，心依止為細。
㈡謂依五根名麁。唯依意根名細。
🈪145འདི་ནི་ཁྱད་པར་ཡིན་ཏེ། རགས་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔ་ལ་བརྟན་པའོ། །ཕྲ་བ་ནི་ཡིད་ལས་བྱུང་བའོ། །ཡང་ན་ས་ལས་རིག་པར་བྱའོ་ཞེས་སོ། །
★0◤bhūmito veti vaibhāṣikāḥ / [013|13-]
◤bhūmito vêti vaibhāṣikāḥ.[S047]
㈠毘婆沙師依地判麁細。
㈡或約地辯，毘婆沙師所說如是。
①bhūmitas vā iti vaibhāṣikās
㈢ཡང་ན་ས་ལས་རིག་པར་བྱའོ་ཞེས་སོ། །
0◤bhadanta āha [013|14][S047]
㈠有大德說：
㈡大德法救復作是言 ：
🈪146བཙུན་པ་ན་རེ་ནི་གཟུགས་རགས་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔས་གཟུང་བར་བྱ་བའོ། །གཞན་ནི་ཕྲ་བའོ། །ངན་པ་ནི་ཡིད་དུ་མི་འོང་བའོ། །གྱ་ནོམ་པ་ནི་ཡིད་དུ་འོང་བའོ། །རིང་བ་ནི་ཡུལ་མི་སྣང་བ་ཅན་ནོ། །ཉེ་བ་ནི་ཡུལ་སྣང་བ་ཅན་ནོ། །
①bhadantas āha audārika rūpam pañaca indriya grāhyam sūkṣmam anyat
③བཙུན་པ་ན་རེ་ནི་གཟུགས་རགས་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔས་གཟུང་བར་བྱ་བའོ་།། གཞན་ནི་ཕྲ་བའོ་།། ངན་པ་ནི་ཡིད་དུ་མི་འོང་བའོ་།།
㈢བཙུན་པ་ན་རེ་ནི་གཟུགས་རགས་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔས་གཟུང་བར་བྱ་བའོ། །
★★◤“audārikarūpaṃ pañacendriyagrāhyam sūkṣmamanyat / [013|14]
♂“audārikarūpaṃ pañcendriya-grāhyam / ♂sūkṣmamanyat /
◤“audārikarūpaṃ pañcendriyagrāhyam.[S047]
㈢གཞན་ནི་ཕྲ་བའོ། །
㈠五根所緣為麁。
㈢ངན་པ་ནི་ཡིད་དུ་མི་འོང་བའོ། །
㈡五根所取名麁色。
◤sūkṣmam anyat.[S047]
㈠異此名細。
㈡所餘名細色。
◤[S048]
◤[04801-04816]
★0◤hīnamamanāpaṃ praṇītaṃ manāpam / dūramadṛśyadeśam / antikaṃ dṛśyadeśam / [013|15]
◤hīnam amanāpam.[S048]
㈠非可愛名鄙。
㈡非可意者名劣色。
①hīnam amanāpam praṇītam manāpam
㈢གྱ་ནོམ་པ་ནི་ཡིད་དུ་འོང་བའོ། །
①dūram adṛśya deśam
㈢རིང་བ་ནི་ཡུལ་མི་སྣང་བ་ཅན་ནོ། །
①antikam dṛśya deśam
㈢ཉེ་བ་ནི་ཡུལ་སྣང་བ་ཅན་ནོ། །
◤praṇītaṃ manāpam.[S048]
㈠可愛名美。
㈡所餘名勝色。
◤dūram adṛśyadeśam.[S048]
㈠不可見處為遠。
㈡不可見處名遠色。
◤antikaṃ dṛśyadeśam[S048]
㈠可見處為近。
㈡在可見處名近色。
★◤atītādīnāṃ svaśabdenābhi hitatvāt / [013|15-]
♂atītādīnāṃ svaśabdenābhi[ 10b. 1B1. II ]hitatvāt /
◤atītādīnāṃ svaśabdenâbhihitatvāt.[S048]
㈠過去等自名所顯。不須別釋。
㈡過去等色，如自名顯 。
🈪147འདས་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་རང་གི་མིང་གིས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །དེ་དག་གིས་རིང་བ་དང་ཉེ་བ་ཉིད་ནི་དེ་རྟེན་གྱི་དབང་གིས་སོ། །རགས་པ་དང་ཕྲ་བ་ཉིད་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་སྐྱེ་བའི་སྒོའི་དོན་ནི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་དོན་ཏེ། ངེས་པའི་ཚིག་ཏུ་ན་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མཆེད་པར་བྱེད་བས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཏེ། རྒྱས་པར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ །རིགས་ཀྱི་དོན་ནི་ཁམས་ཀྱི་དོན་ཏེ། དཔེར་ན་རི་འགའ་ཞིག་ལ་ལྕགས་དང་ཟངས་དང་དངུལ་དང་གསེར་ལ་སོགས་པ་རིགས་མང་པོ་དག་ཡོད་པ་ལ་ཁམས་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རྟེན་དང་རྒྱུད་གཅིག་ལ་རིགས་བཅོ་བརྒྱད་དག་ཡོད་པ་ལ་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་བྱའོ། །
①atīta ādīnām sva śabdena abhi hita tvāt
③འདས་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་རང་གི་མིང་གིས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཏེ་།
㈢འདས་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་རང་གི་མིང་གིས་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །
★◤evam vedanādayo 'pi veditavyāḥ / [013|16]
♂evaṃ vedanādayo 'pi veditavyāḥ /
◤evaṃ vedanādayo 'pi veditavyāḥ.[S048]
㈠應知受等亦爾。
㈡受等亦然。
①evam vedanā ādayas api veditavyās
③ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ་།།
★◤dūrāntikatvaṃ tu teṣāmāśrayavaśāt / [013|17]
♂dūrāntikatvaṃ tu teṣāmāśrayavaśāt /
◤dūrāntikatvaṃ tu teṣām āśrayavaśāt.[S048]
㈠由隨依止，故有遠近。
㈡隨所依力，應知遠近 。
①dūra antika tvam tu teṣām āśraya vaśāt
㈢དེ་དག་གིས་རིང་བ་དང་ཉེ་བ་ཉིད་ནི་དེ་〖PN-དེ།〗རྟེན་གྱི་དབང་གིས་སོ། །
★◤audārikasūkṣmatvaṃ tu pūarvavad” iti //
♂audārikasūkṣmatvaṃ tu pūrvavaditi //
◤audārikasūkṣmatvaṃ pūrvavad”( )iti.[S048]
㈠麁細義如前。
㈡麁細同前。
①audārika sūkṣma tvam tu pūarva vat iti
㈢རགས་པ་དང་ཕྲ་བ་ཉིད་ནི་སྔ་མ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★0◤cittacaittāyadvārārtha āyatanārthaḥ / [013|18]
◤cittacaittāyadvārārtha āyatanārthaḥ.[S048]
㈠入者心及心法來門義。
㈡心心所法生長門義是處義。
①citta-caitta-āya-dvāra-arthas āyatana-arthas
★0◤nirvacanaṃ tu cittacaittānām āyaṃ tanvantīti āyatanāni / vistṛṇvantīty arthaḥ / [013|18-]
◤nirvacanaṃ tu cittacaittānām āyaṃ tanvantîti āyatanāni. vistṛṇvantîty arthaḥ. [S048]
㈠或說來增義，能增長心及心法來。
㈡訓釋詞者，謂能生長心心所法，故名為處。是能生長彼作用義[增譯]。
①nirvacanam tu citta-caittānām āyam tanvanti iti āyatanāni vistṛṇvanti iti arthas
㈢སེམས་དང་སེམས་ལས་〖PN-ལས།〗བྱུང་བ་རྣམས་སྐྱེ་བའི་སྒོའི་དོན་ནི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་དོན་ཏེ། ངེས་པའི་ཚིག་ཏུ་ན་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མཆེད་པར་བྱེད་པས་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཏེ། རྒྱས་པར་བྱེད་ཅེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ།
★0◤gotrārtho dhātvarthaḥ / [013|19]
◤gotrārtho dhātvarthaḥ.[S048]
㈠界者別義。
㈡法種族義是界義。
①gotra arthas dhātu arthas
㈢རིགས་ཀྱི་དོན་ནི་ཁམས་ཀྱི་དོན་ཏེ།
★◤yathaikasmin parvate bahūnyayastāmrarūpyasuvarṇādigotrāni dhātava ucyante evam ekasminnāśraye santāne vā aṣṭādaśa gotrāṇi aṣṭādaśa dhātava ucyante / [013|19-]
♂yathaikasmin parvate bahūnyayastāmrarūpyasuvarṇādigotrāṇi dhātava ucyante evamekasminnāśraye santāne vā aṣṭādaśa gotrāṇi aṣṭādaśa dhātava ucyante /
◤yathaikasmin parvate bahūny ayastāmrarūpyasuvarṇādigotrāṇi dhātava ucyante[S048]
㈠如一山處，多有鐵銅金銀等差別，故說名界。
㈡如一山中，有多銅鐵金銀等族，說名多界。
①yathā ekasmin parvate bahūni ayas tāmra rūpya suvarṇa ādi gotrāni dhātavas ucyante evam ekasmin= āśraye santāne vai aṣṭādaśa gotrāṇi aṣṭādaśa
㈢དཔེར་ན་རི་〖PN-རི།〗འགའ་ཞིག་ལ་ལྕགས་དང་ཟངས་དང་དངུལ་དང་གསེར་ལ་སོགས་པ་རིགས་མང་པོ་དག་ཡོད་པ་ལ་ཁམས་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་རྟེན་དང་རྒྱུད་གཅིག་ལ་རིགས་བཅོ་བརྒྱད་དག་ཡོད་པ་ལ་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་བྱའོ། །
◤evam ekasminn āśraye santāne vā aṣṭādaśa gotrāṇi aṣṭādaśa dhātava ucyante.[S048]
㈠如此於一依止中，或相續中，有十八種差別，說名十八界。
㈡如是一身，或一相續，有十八類，諸法種族，名十八界。
★★◤ākarāstatra gotrāṇyuacyante / [013|21]
♂ākarā{6. MS. ākārāḥ |}statra gotrāṇyucyante /
◤ākarās tatra gotrāṇy ucyante.[S048]
㈠此中別以本義。
㈡此中種族是生本義。
①ākarās tatra gotrāṇi uacyante
㈢དེ་ལ་འབྱུང་གནས་དག་ནི་རིགས་ཞེས་བྱ:བ་ནི་〖PNན།〗
0◤ta ime cakṣurādayaḥ kasyākarāḥ / svasyā jāteḥ / sabhāgahetutvāt / [013|21-][S048]
㈠本謂同類因。此十八法，同類相續。為同類因，故說名別。
㈡如是眼等，誰之生本。謂自種類，同類因故。
①te ime cakṣus-ādayas kasya ākarās svasyās jātes sa bhāga hetu tvāt
㈢མིག་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་གང་གི་འབྱུང་གནས་ཡིན་ཞེ་ན། རང་གི་རིགས་ཀྱི་ཡིན་ཏེ། :སྐལ་བ་〖N་བསྐལ་པ།〗མཉམ་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤asaṃskṛtaṃ tarhi na dhātuḥ syāt / [013|22-]
♂asaṃskṛtaṃ tarhi{7. Y. omits tarhi |} na dhātuḥ syāt /
◤asaṃskṛtaṃ na dhātuḥ syāt.[S048]
㈠若爾，無為則非界。
㈡若爾，無為應不名界。
①asaṃskṛtam tarhi na dhātus syāt
㈢འདུས་མ་བྱས་ཁམས་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན།
0◤cittacaittānāṃ tarhi
㈠是義不然。此是心及心法。同類因故。
㈡心心所法，生之本故。
㈢འོ་ན་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་〖PN+ཀྱི།〗ཡིན་ནོ། །
0◤jātivācako 'yaṃ dhātuśabda ity apare / [013|23][S048]
㈠復有餘師說，界以種類義。
㈡有說：界聲表種類義。
①citta caittānām tarhi
①jāti-vācakas yam dhātu-śabdas iti apare
★◤aṣṭādaśdharmāṇāṃ jātayaḥ svabhāvā aṣṭādaśa dhātava iti / [013|23-]
♂aṣṭādaśadharmāṇāṃ jātayaḥ svabhāvā aṣṭādaśa dhātava iti /
◤aṣṭādaśadharmāṇāṃ jātayaḥ svabhāvā aṣṭādaśa dhātava iti.[S048]
㈠諸法種類有十八，謂自性故說名界。
㈡謂十八法，種類自性，各別不同，名十八界。
①aṣṭādaśdharmāṇām jātayas svabhāvās aṣṭādaśa dhātavas iti
㈢གཞན་དག་ན་རེ་ཆོས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དག་〖PN+ གི།〗རིགས་ཀྱི་རང་བཞིན:ནོ་ཞེ་ན〖PN་ནི།〗།
㈢ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་བྱ་བས་ཁམས་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་འདི་ནི་རིགས་ཀྱི་ཚིག་ཡིན་〖PN+ནོ〗ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤1. yadi rāśyarthaḥ skandhārthaḥ[S048]
㈠若陰以聚義，
㈡若言聚義是蘊義者，
★0◤yadi rāśyarthaḥ skandhārthaḥ prajñaptisantaḥ skandhāḥ prāpnuvanti / [013|24-]
◤prajñaptisantaḥ skandhāḥ prāpnuvanti,[S048]
㈠陰應是假名。
㈡蘊應假有。
★◤anekadravyasamūhatvāt rāśipudgalavat / na / [013|25]
♂anekadravyasamūhatvāt rāśipudgalavat / na / ekasyāpi dravyaparamāṇoḥ skandha- tvāt /
◤anekadravyasamūhatvāt rāśipudgalavat ? na;[S048]
㈠有多物聚集故，譬如聚及人。是義不然。
㈡多實積集，共所成故，如聚如我。此難不然。
🈪151གལ་ཏེ་སྤུངས་པའི་དོན་ཕུང་པོའི་དོན་ཡིན་ན་ཕུང་པོ་རྣམས་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། རྫས་སུམ་འདུས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྤུངས་པ་དང་གང་ཟག་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། མ་ཡིན་ཏེ། རྫས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་པུ་ཡང་ཕུང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①yadi rāśi arthas skandha arthas prajñaptisantas skandhās prāpnuvanti aneka dravya samūha tvāt rāśi pudgala vat
③གལ་ཏེ་སྤུངས་པའི་དོན་ཕུང་པོའི་དོན་ཡིན་ན་ཕུང་པོ་རྣམས་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ་།། ། རྫས་སུམ་འདུས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྤུངས་པ་དང་གང་ཟག་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན་།
㈢གལ་ཏེ་སྤུངས་པའི་དོན་ཕུང་པོའི་དོན་ཡིན་ན་〖PNནོ།〗ཕུང་པོ་རྣམས་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། རྫས་སུ་〖PNབརྟགས།》〗མ་འདུས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྤུངས་པ་དང་གང་ཟག་བཞིན་ནོ་ཞེ་ན། མ་ཡིན་ཏེ། རྫས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་པུ་ཡང་{36a}ཕུང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①na
③མ་ཡིན་ཏེ་།
◤ekasyâpi dravyaparamāṇoḥ skandhatvāt.[S048]
㈠一物隣虛，得陰名故。
㈡一實極微，亦名蘊故。
★◤ekasyāpi dravyaparamāṇoḥ skandhatvāt / na tarhi rāśyarthaḥ skandhārtha iti vaktavyam / [013|26]
♂na tarhi rāśyarthaḥ skandhārtha iti vaktavyam /
①ekasya api dravya paramāṇos skandha tvāt
③རྫས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་པུ་ཡང་ ****[@36a]**** *་།། ཕུང་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤2. na tarhi ‘rāśyarthaḥ skandhārthaḥ’ iti vaktavyam[S048]
㈠若爾不應說陰以聚義。
㈡若爾不應言聚義是蘊義。
🈪152དེ་ལྟ་ན་གཅིག་པུ་ལ་སྤུངས་པ་ཉིད་མེད་པས་སྤུངས་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏོ་ཞེས་བརྗོད་པར་མི་བྱའོ། །
★★◤na hyekasyāsti rāśitvamiti / kāryab hārodvahanārthaḥ skandhārtha ityapare / [013|27]
♂na hyekasyāsti rāśitvamiti / kāryabhārodvahanārthaḥ skandhārtha ityapare /
◤na hy ekasyâsti rāśitvam iti? kāryabhārodvahanārthaḥ skandhārtha ity apare.[S048]
㈠何以故。一物無聚義故。復有餘師說，能荷負事是陰義。
㈡非一實物有聚義故。有說，能荷重擔義是蘊義。 由此世間說肩名蘊。物所聚故。
🈪153གཞན་དག་ན་རེ། བྱ་བའི་ཁུར་ཁྱེར་བའི་དོན་ནམ། ཡོངས་སུ་ཆད་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏེ། འདི་ལྟར་སྨྲ་བ་པོ་དབུལ་བར་བྱ་བའི་ཕུང་པོ་གསུམ་དག་ཏུ་དབུལ་བར་བྱའོ་ཞེས་སྨྲ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེ་ནི་མདོ་དང་འགལ་ལོ། །
①na tarhi rāśi arthas skandha arthas iti vaktavyam na hi ekasya asti rāśi tvam iti
㈢དེ་ལྟ་ན་གཅིག་པུ་ལ་སྤུངས་པ་ཉིད་མེད་པས་སྤུངས་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏོ་ཞེས་བརྗོད་པར་མི་བྱའོ། །
①kāryab hāra udvahana arthas skandha arthas iti apare
③གཞན་དག་ན་རེ། བྱ་བའི་ཁུར་ཁྱེར་བའི་དོན་ནམ་།
㈢གཞན་དག་ན་རེ། བྱ་བའི་ཁུར་ཁྱེར་བའི་དོན་ནམ། ཡོངས་སུ་ཆད་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏེ། འདི་ལྟར་སྨྲ་བ་པོ་དབུལ་བར་བྱ་བའི་ཕུང་པོ་གསུམ་དག་ཏུ་དབུལ་བར་བྱའོ་ཞེས་སྨྲ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེ་ནི་མདོ་དང་འགལ་ལོ། །
★0◤pracchedārtho vā / [013|27-]
◤pracchedārtho vā.[S048]
㈠復有師說，分分是陰義。
㈡或有說者，可分段義是蘊義。
①praccheda arthas vā
③ཡོངས་སུ་ཆད་པའི་དོན་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏེ་།
★0◤tathāhi vaktāro bhavanti tribhiḥ skandhakairdeyaṃ dāsyāma iti / tadetadutsūtram / [013|28]
◤tathā hi vaktāro bhavanti[S048]
㈠何以故。如有諸說：
㈡故世有言：
①tathā hi vaktāras bhavanti tribhis skandhakais deyam dāsyāmas iti
③འདི་ལྟར་སྨྲ་བ་པོ་དབུལ་བར་བྱ་བའི་ཕུང་པོ་གསུམ་དག་ཏུ་དབུལ་བར་བྱའོ་ཞེས་སྨྲ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ་།
①tat etat utsūtram
③དེ་ནི་མདོ་དང་འགལ་ལོ་།།
◤tribhiḥ skandhakair deyaṃ dāsyāmaḥ iti.[S048]
㈠我應轉三陰物。
㈡汝三蘊還我當與汝。
◤[S049]
◤[04901-05001]
◤tad etad utsūtram.[S049]
㈠此執與經不相應。
㈡此釋越經。
★★◤sūtraṃ hi rāśyarthameva bravīti “yatkiñcidrūpamatītānāgatapratyutpannami”ti vistaraḥ[013|29]
♂sūtraṃ{8. MS. drops sūtraṃ |} hi rāśyarthameva vravīti “yatkiṃcidrūpamatītānāgatapratyutpannami”ti vistaraḥ /
◤sūtraṃ hi rāśyartham eva bravîti[S049]
㈠何以故。經但說聚是陰義。
㈡經說聚義是蘊義故。
①sūtram hi rāśi artham eva bravīti yat kiñcit rūpam atīta anāgata pratyutpannam iti vistaras
㈢མདོ་ལས་ནི་སྤུངས་པའི་དོན་ཁོ་ནར་གསུངས་ཏེ། གཟུགས་གང་ཅི་ཡང་རུང་བ་འདས་པའམ། མ་འོངས་པའམ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་སོ། །
◤yat kiñcid rūpam atītānāgatapratyutpannam iti.[S049]
㈠如經言：隨所有色，若過去未來現在等。
㈡如契經言：諸所有色，若過去等。
◤vistaraḥ[S049]
㈠廣說如經。
㈡廣說如前。
🈪154མདོ་ལས་ནི་སྤུངས་པའི་དོན་ཁོ་ནར་གསུངས་ཏེ། གཟུགས་གང་ཅི་ཡང་རུང་བ་འདས་པའམ། མ་འོངས་པའམ་ཞེས་རྒྱས་པར་གསུངས་སོ། །དེར་ནི་གཟུགས་འདས་པ་ལ་སོགས་པ་སོ་སོར་ཕུང་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ། གཟུགས་འདས་པ་ལ་སོགས་པ་འདི་ཐམས་ཅད་རེ་རེ་ཞིང་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟར་ནི་ཤེས་པར་མི་ནུས་ཏེ། དེ་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དག་ནི་སྤུངས་པ་བཞིན་དུ་བཏགས་པའི་ཡོད་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤pratyekamatītādirūpasya skandhatvaṃ tatra vijñāpyate / [013|30]
◤pratyekam atītādirūpasya skandhatvaṃ tatra vijñāpyate[S049]
㈠若汝言，隨一過去，等色陰義，於經中應知。
㈡若謂此經，顯過去等，一一色等，各別名蘊。
①pratyekam atīta ādi rūpasya skandha tvam tatra vijñāpyate
③དེར་ནི་གཟུགས་འདས་པ་ལ་སོགས་པ་སོ་སོར་ཕུང་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ་།
㈢དེར་ནི་གཟུགས་འདས་པ་ལ་སོགས་པ་〖PN-པ།〗སོ་སོར་ཕུང་པོ་ཉིད་ཡིན་པར་ཤེས་ཏེ། གཟུགས་འདས་པ་ལ་སོགས་པ་འདི་ཐམས་ཅད་རེ་རེ་ཞིང་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟར་ནི་ཤེས་པར་མི་ནུས་ཏེ། དེ་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤sarvametadatītādi rūpamekaśo rūpaskandha iti / [013|30-014|01]
♂sarvametadatītādi rūpamekaśo @014 rūpaskandha iti /
◤sarvam etad atītādirūpam ekaśo rūpaskandha iti[S049]
㈠是故一切過去等色，一一皆名色陰。
㈡是故一切過去色等，一一實物各各名蘊。
★★◤na śakyamevaṃ vijñātum / [014|01]
♂na śakyamevaṃ vi[ 11a. 1A1. III ]jñātum /
◤na śakyam evaṃ vijñātum[S049]
㈠不應作如此執。
㈡此執非理。
①sarvam etat atīta ādi rūpam ekaśas rūpa skandhas iti na śakyam evam vijñātum
③གཟུགས་འདས་པ་ལ་སོགས་པ་འདི་ཐམས་ཅད་རེ་རེ་ཞིང་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟར་ནི་ཤེས་པར་མི་ནུས་ཏེ་།
◤tat sarvam aikadhyam abhisaṃkṣipya iti vacanātirekāt.[S049]
㈠是一切色，攝聚一處，說名為陰。
㈡故彼經言：如是一切，略為一聚，說名蘊故。
🈪155དེ་ལྟ་ན་སྐྱེ་མཆེད་གཟུགས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། མིག་ལ་སོགས་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་མང་པོ་ནི་སྐྱེ་བའི་སྒོར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། མ་ཡིན་ཏེ་ཚོགས་པ་རྣམས་རེ་རེ་ནས་རྒྱུའི་ངོ་བོར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རམ། ཡུལ་ལྷན་ཅིག་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དབང་པོ་ལས་ལོགས་ཤིག་ཏུ་སྐྱེ་མཆེད་དུ་ཡང་མི་འགྱུར་རོ། །
★◤“tatsarvamaikadhyamabhisaṃkṣipye”ti vacanāt / tasmādrāśivadeva skandhāḥ prajñaptisantaḥ[014|01-]
♂“tatsarvamaikadhyamabhisaṃkṣipye”ti vacanāt{1. Y. vacanātirekāt |} / ♂tasmādrāśivadeva skandhāḥ prajñaptisantaḥ /
①tat sarvam aikadhyam abhisaṃkṣipya iti vacanāt
③དེ་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤tasmād rāśivad eva skandhāḥ prajñaptisantaḥ.[S049]
㈠由此說故，是故諸陰假名有如聚。
㈡是故如聚，蘊定假有。
◤rūpīṇy api tarhy āyatanāni prajñaptisanti prāpnuvanti[S049]
㈠若爾有色諸入，於汝應成假名有。
㈡若爾應許，諸有色處，亦是假有。
★◤rūpoīnyapi tarhyāyatanāni prajñaptisanti prāpnuvanti / [014|02-]
♂rūpīṇyapi{2. MS. looks like rūpāṇyapi |} tarhyāyatanāni prajñaptisanti prāpnuvanti /
①tasmāt rāśi vat eva skandhās prajñaptisantas rūpoīni api tarhi āyatanāni prajñaptisanti prāpnuvanti
③དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དག་ནི་སྤུངས་པ་བཞིན་དུ་བཏགས་པའི་ཡོད་པ་ཡིན་ནོ་།། དེ་ལྟ་ན་སྐྱེ་མཆེད་གཟུགས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ་།
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དག་ནི་སྤུངས་པ་བཞིན་དུ་བཏགས་པའི་ཡོད་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤bahūnāṃ cakṣurādiparamāṇūnāmāyadvāra bhāvāt / [014|03-]
♂bahūnāṃ cakṣurādiparamāṇūnāmāyadvāra{3. MS. dvārā and ..| (ākāra) of rā seems to be struck off. .}bhāvāt /
◤bahūnāṃ cakṣurādiparamāṇūnām āyadvārabhāvāt na[S049]
㈠何以故。多眼等隣虛成來門故。是義不然。
㈡眼等極微，要多積聚，成生門故。此難非理。
①bahunām cakṣus ādi paramāṇūnāmāya dvāra bhāvāt na
③མིག་ལ་སོགས་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་མང་པོ་ནི་སྐྱེ་བའི་སྒོར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན་།
★0◤na / [014|04]
★0◤ekaśaḥ samagrāṇāṃ kāraṇabhāvāt viṣayasahakāritvādvā nendriyaṃ pṛthagāyatanaṃ syāt / [014|04-]
◤ekaśaḥ samagrāṇāṃ kāraṇabhāvāt viṣayasahakāritvād vā nêndriyaṃ pṛthagāyatanaṃ syāt.[S049]
㈠聚集中一一成因故。復次與塵共作故。根亦非十二入。
㈡多積聚中一一極微，有因用故。若不爾者，根境相助共生識等，應非別處。是則應無十二處別。
①ekaśas samagrāṇām kāraṇa bhāvāt viṣaya sahakāri tvāt vā na indriyam pṛthak āyatanam syāt
③མ་ཡིན་ཏེ་ཚོགས་པ་རྣམས་རེ་རེ་ནས་རྒྱུའི་ངོ་བོར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རམ། ཡུལ་ལྷན་ཅིག་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དབང་པོ་ལས་ལོགས་ཤིག་ཏུ་སྐྱེ་མཆེད་དུ་ཡང་མི་འགྱུར་རོ་།། བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་ཆེན་པོ་ལས་ནི་།
㈢དེ་ལྟ་ན་སྐྱེ་མཆེད་གཟུགས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་འགྱུར་ཏེ། མིག་ལ་སོགས་པའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་མང་པོ་ནི་སྐྱེ་བའི་སྒོར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། མ་ཡིན་ཏེ་ཚོགས་པ་རྣམས་རེ་རེ་ནས་རྒྱུའི་ངོ་བོར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རམ། ཡུལ་ལྷན་ཅིག་བྱེད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དབང་པོ་ལས་〖PN-ལས།〗ལོགས་ཤིག་ཏུ་སྐྱེ་མཆེད་དུ་ཡང་མི་འགྱུར་རོ། །
◤[S050]
◤[05001-05006]
★★◤vibhāṣāyāṃ tūcyate “yadyābhidharmikaḥ skandhaprajñaptimapekṣate /
♂vibhāṣāyāṃ tūcyate “yadyābhidharmikaḥ skandhaprajñaptimapekṣate /
◤vibhāṣāyāṃ tûcyate[S050]
㈠故毘婆沙中說：
㈡然毘婆沙作如是說 ：
◤“yady ābhidharmikaḥ skandhaprajñaptim apekṣate[S050]
㈠阿毘達磨師，若觀假名陰說。
㈡對法諸師，若觀假蘊。
★0◤sa āha paramāṇurekasya dhātorekasyāyatanasyaikasya skandhasya pradeśaḥ / [014|06]
◤sa āha[S050]
㈠則說如此：
㈡彼說 ：
①vibhāṣāyām tu ucyate yadi ābhidharmikas skandha prajñaptim apekṣate sas āha paramāṇus ekasya dhātos ekasya āyatanasya ekasya skandhasya pradeśas
③གལ་ཏེ་ཆོས་མངོན་པ་བ་ཞིག་ཕུང་པོ་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་ལྟ་ན་ནི་དེ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁམས་གཅིག་དང་། སྐྱེ་མཆེད་གཅིག་དང་། ཕུང་པོ་གཅིག་གི་ཕྱོགས་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲའོ་།།
㈢བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ:ཆེན་པོ་〖PN-ཆེན་པོ།〗ལས་ནི། གལ་ཏེ་ཆོས་མངོན་པ་བ་ཞིག་ཕུང་པོ་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་ལྟ་ན་ནི་དེ་〖PN-དེ།〗རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁམས་གཅིག་དང་། སྐྱེ་མཆེད་གཅིག་དང་། ཕུང་པོ་གཅིག་གི་ཕྱོགས་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲའོ། །
◤paramāṇur ekasya dhātor ekasyâyatanasyaikasya skandhasya pradeśaḥ[S050]
㈠隣虛者一界一入一陰一分。
㈡極微一界一處一蘊少分。
🈪156བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་ཆེན་པོ་ལས་ནི། གལ་ཏེ་ཆོས་མངོན་པ་བ་?་ཞིག་ཕུང་པོ་བཏགས་པའི་ཡོད་པར་ལྟ་ན་ནི་དེ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁམས་གཅིག་དང་། སྐྱེ་མཆེད་གཅིག་དང་། ཕུང་པོ་གཅིག་གི་ཕྱོགས་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲའོ། །
★◤atha nāpekṣate / [014|06-]
♂atha nāpekṣate{4. MS. nāpekṣyate |} /
◤atha nâpekṣate[S050]
㈠有不觀說。
㈡若不觀者。
★★◤sa āha / paramāṇureko dhāturekamāyatanamekaḥ skandha” iti / [014|07]
♂sa āha / paramāṇureko dhāturekamāyatanamekaḥ skandha” iti /
◤sa āha[S050]
㈠則說如此：
㈡彼說：
①atha na apekṣate sas āha paramāṇus ekas dhātus ekam āyatanam ekas skandhas iti
㈢འོ་ན་ཏེ་མི་ལྟ་ན་ནི་དེ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁམས་གཅིག་དང་། སྐྱེ་མཆེད་གཅིག་དང་། ཕུང་པོ་གཅིག་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲའོ་ཞེས་འབྱུང་ངོ་། །
◤paramāṇur eko dhātur ekam āyatanam ekaḥ skandhaḥ iti.[S050]
㈠隣虛者一界一入一陰。
㈡極微即是一界一處一蘊。
🈪157འོ་ན་ཏེ་མི་ལྟ་ན་ནི་དེ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཁམས་གཅིག་དང་། སྐྱེ་མཆེད་གཅིག་དང་། ཕུང་པོ་གཅིག་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྨྲའོ་ཞེས་འབྱུང་ངོ་། །
★◤bhavati hi pradeśe 'pi pradeśivadupacāro yathā paṭṭaiakadeśe dagdhe paṭo dagdha iti / [014|07-]
♂bhavati hi pradeśe 'pi pradeśivadupacāro yathā paṭaikadeśe dagdhe paṭo dagdha iti /
◤bhavati hi pradeśe 'pi pradeśivad upacāraḥ[S050]
㈠此中於一分，假說具分。
㈡此應於分，假謂有分。
①bhavati hi pradeśe api pradeśi vat upacāras yathā paṭṭaiaka deśe dagdhe paṭas dagdhas iti
③ཕྱོགས་ཡིན་ཡང་ཕྱོགས་ཅན་ཡིན་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་འདོགས་པ་ཡང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་རས་ཡུག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་ཚིག་པ་ལ་རས་ཡུག་ཚིག་གི་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་།།
㈢ཕྱོགས་ཡིན་ཡང་ཕྱོགས་ཅན་ཡིན་〖PN-ཡིན།〗བཞིན་དུ་ཉེ་བར་འདོགས་པ་ཡང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་རས་ཡུག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་ཚིག་པ་ལ་རས་ཡུག་ཚིག་གི་〖Pགོ།Nག།〗ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །
◤yathā paṭaikadeśe dagdhe paṭo dagdha iti.[S050]
㈠譬如衣一分被燒，說衣被燒。
㈡如燒少衣，亦說燒衣。
🈪158ཕྱོགས་ཡིན་ཡང་ཕྱོགས་ཅན་ཡིན་བཞིན་དུ་ཉེ་བར་འདོགས་པ་ཡང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་རས་ཡུག་གི་ཕྱོགས་གཅིག་ཚིག་པ་ལ་རས་ཡུག་ཚིག་གི་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །
🈪159ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པའི་སྒོ་ནས་སྟོན་པ་རྣམ་པ་གསུམ་རྩོམ་པར་མཛད་ཅེ་ན། སྨྲས་པ། གདུལ་བ་རྣམས་ཀྱི། །རྨོངས་དབང་འདོད་རྣམས་གསུམ་གྱི་ཕྱིར། །ཕུང་པོ་ལ་སོགས་གསུམ་བསྟན་ཏོ། །
★◤kirthaṃ bhagavān skandhādimudhena trividhāṃ deśanāmārabhate / āha / vineyānāṃ[014|09]
♂kimarthaṃ bhagavān skandhādimukhena trividhāṃ deśanāmārabhate / ♂āha /
①kirtham bhagavān skandha ādi mudhena trividhām deśanām ārabhate
③ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པའི་སྒོ་ནས་སྟོན་པ་རྣམ་པ་གསུམ་རྩོམ་པར་མཛད་ཅེ་ན་།
㈢ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་〖PN-ཀྱིས།〗ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པའི་སྒོ་ནས་སྟོན་པ་རྣམ་པ་གསུམ་རྩོམ་པར་མཛད་ཅེ་ན། སྨྲས་པ། གདུལ་བ་རྣམས་ཀྱི། །རྨོངས་དབང་འདོད་རྣམས་གསུམ་གྱི་ཕྱིར། །{36b}ཕུང་པོ་ལ་སོགས་གསུམ་བསྟན་ཏོ། །
①āha
③སྨྲས་པ་།
①vineyānām
③གདུལ་བ་རྣམས་ཀྱི་།།
◤kim arthaṃ bhagavān skandhādimukhena trividhāṃ deśanām ārabhate[S050]
★◤ 【mohendriyarucitraidhāttisraḥ skandhādideśanāḥ // VAkK_1.20 //】[014|10]
♂vineyānāṃ mohendriyarucitraidhāttisraḥ skandhādideśanāḥ //20//
①moha indriya ruci traidhāt tisras skandha ādi deśanās
③རྨོངས་དབང་འདོད་རྣམས་གསུམ་གྱི་ཕྱིར་།། ****[@36b]**** ་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་གསུམ་བསྟན་ཏོ་།།
◤āha vineyānām[S050]
㈠復次云何世尊由陰等門作三種。正說弟子眾。
㈡何故世尊於所知境，由蘊等門作三種說。
◤mohendriyarucitraidhāt tisraḥ skandhādideśanāḥ..20..[S050]
㈠〔偈曰〕：【癡根樂三故 故說陰入界】。
㈡頌曰：【愚根樂三故_c 說蘊處界三】〖17_1_d〗。
🈪160རྣམ་པ་གསུམ་ནི་རྣམ་གསུམ་མོ། །
◤[S051]
◤[05101-05109]
★0◤trayaḥ prakārāstraidham / triprakāraḥ kila sattvānāṃ mohaḥ / [014|11]
◤trayaḥ prakārās traidham.[S051]
①trayas prakārās traidham
㈢རྣམ་པ་གསུམ་ནི་རྣམ་གསུམ་མོ། །
①tri prakāras kila sattvānām mohas
③སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་རྨོངས་པ་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ་།
㈢སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་རྨོངས་པ་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། ཁ་ཅིག་ནི་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་རིལ་པོའི་བདག་ཉིད་དུ་འཛིན་པས་རྨོངས་སོ། །
ⅰ㈡論曰：所化有情，有三品故，世尊為說蘊等三門。
🈪161སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་རྨོངས་པ་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། ཁ་ཅིག་ནི་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་རིལ་པོའི་བདག་ཉིད་དུ་འཛིན་པས་རྨོངས་སོ། །
◤triprakāraḥ kila sattvānāṃ mohaḥ[S051]
㈠釋曰：阿毘達磨師說如此，眾生癡有三種。
㈡傳說：有情愚有三種。
◤ke cic caitteṣu sammūḍhāḥ piṇḍātmagrahaṇataḥ,[S051]
㈠有諸眾生，於心法不明，執聚為我故。
㈡或愚心所，總執為我。
🈪162ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་ཁོན་?་ལའོ། །ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་དང་སེམས་དག་ལའོ། །དབང་པོ་དག་ཀྱང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། དབང་པོ་རྣོན་པོ་དང་། འབྲིང་དང་། རྟུལ་པོའི་ཕྱིར་རོ། །འདོད་པ་ཡང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། ཚིག་བསྡུས་པ་དང་། བར་མ་དང་། རྒྱ་ཆེན་པོ་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་དག་ལ་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་ཕུང་པོ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དང་གསུམ་བསྟན་ཏོ་ཞེས་གྲག་གོ །
★0◤keciccaitteṣu saṃmūḍhāḥ piṇḍātmagrahaṇataḥ / [014|11-]
①kecid caitteṣu saṃmūḍhās piṇḍa ātma grahaṇatas
③ཁ་ཅིག་ནི་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ལ་རིལ་པོའི་བདག་ཉིད་དུ་འཛིན་པས་རྨོངས་སོ་།།
◤ke cid rūpa eva,[S051]
㈠有諸眾生於色不明。
㈡或唯愚色。
★0◤kecidrūpa eva / kecidrūpacittayoḥ / indriyāṇyapi trividhāni / [014|12]
①kecid rūpas eva
③ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་ཁོ་ན་ལའོ་།།
㈢ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་ཁོ་ན:ལའོ། །〖PNལ།〗
①kecid rūpa cittayos
㈢ཁ་ཅིག་ནི་གཟུགས་དང་སེམས་དག་ལའོ། །
①indriyāṇi api trividhāni
③དབང་པོ་དག་ཀྱང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ་།
㈢དབང་པོ་དག་ཀྱང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། དབང་པོ་རྣོན་པོ་དང་། འབྲིང་དང་། རྟུལ་པོའི་ཕྱིར་རོ། །
◤ke cid rūpacittayoḥ.[S051]
㈠有諸眾生於色心不明。
㈡或愚色心。
◤indriyāṇy api trividhāni[S051]
㈠根亦有三：
㈡根亦有三：
★★◤tīkṣṇamadhyamṛdvindriyatvāt / rūcirapi trividhā / [014|13]
♂tīkṣṇamadhyamṛdvindriyatvāt / rucirapi trividhā /
◤tīkṣṇamadhyamṛdvindriyatvāt.[S051]
㈠謂利中鈍。
㈡謂利中鈍。
①tīkṣṇa madhya mṛd u indriya tvāt
③དབང་པོ་རྣོན་པོ་དང་། འབྲིང་དང་། རྟུལ་པོའི་ཕྱིར་རོ་།།
①rūcis api trividhā
③འདོད་པ་ཡང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ་།
㈢འདོད་པ་ཡང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། ཚིག་བསྡུས་པ་དང་། བར་མ་དང་། རྒྱ་ཆེན་པོ་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་དག་ལ་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་ཕུང་པོ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དང་གསུམ་བསྟན་ཏོ་〖N་ཏེ།〗ཞེས་གྲག་གོ།
◤rucir api trividhā[S051]
㈠樂亦有三：
㈡樂亦三種：
★0◤saṃkṣiptamadhyavistaragrantharucitvāt / [014|13-]
◤saṃkṣiptamadhyavistaragrantharucitvāt.[S051]
㈠謂樂略中。廣文為此。
㈡謂樂略中。及廣文故。
①saṃkṣipta madhya vistara grantha ruci tvāt
③ཚིག་བསྡུས་པ་དང་། བར་མ་དང་། རྒྱ་ཆེན་པོ་འདོད་པའི་ཕྱིར་ཏེ་།
★★◤teṣāṃ yathākramaṃ tisraḥ skandhāyatanadhātudeśanā iti // [014|14]
♂teṣāṃ yathākramaṃ tisraḥ skandhāyatana- dhātudeśanā hati //
◤teṣāṃ yathākramaṃ tisraḥ skandhāyatanadhātudeśanā iti..20..[S051]
㈠三人次第說三，謂陰入界。
㈡如其次第，世尊為【說蘊處界三】〖17_1_d〗。
①teṣām yathākramam tisras skandha āyatana dhātu deśanā iti
③དེ་དག་ལ་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་ཕུང་པོ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དང་གསུམ་བསྟན་ཏོ་ཞེས་གྲག་གོ་།
◤kiṃ punaḥ kāraṇaṃ caitasikā ekatra saṃskāraskandhanikṣiptāḥ[S051]
㈠復有何因，一切所餘心法，佛世尊安置一行陰中。
㈡何緣世尊，說餘心所總置行蘊 。
🈪ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་སེམས་ལས་བྱུང་བ་གཞན་རྣམས་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོ་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ལ་འདུ་ཤེས་དང་ཚོར་བ་དག་ནི་ལོགས་ཤིག་ཏུ་ཕུང་པོར་བྱས་ཤེན།
★◤kim punaḥ kāraṇaṃ caitasikā ekatra saṃskāraskandhanikṣiptā vedanāsaṃjñe tu pṛthak skandhīkṛte ityāha[014|15-]
♂kiṃ punaḥ kāraṇaṃ caitasikā ekatra saṃskāraskandhanikṣiptā vedanāsaṃjñe tu pṛthak skandhī [ 11b. 1B1. III ]kṛte ityāha vivādamūlasaṃsārahetutvāt kramakāraṇāt caittebhyo vedanāsaṃjñe pṛthakskandhau niveśitau //21//
①kim punar kāraṇam caitasikās ekatra saṃskāra skandha nikṣiptā vedanā saṃjñe tu pṛthak skandhīkṛte iti āha
㈢ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་སེམས་ལས་བྱུང་བ་གཞན་རྣམས་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོ་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ལ་འདུ་ཤེས་དང་ཚོར་བ་དག་ནི་ལོགས་ཤིག་ཏུ་ཕུང་པོར་བྱས་ཤེ་ན། སྨྲས་པ།
◤vedanāsaṃjñe tu pṛthak skandhīkṛte ?[S051]
㈠分受想二法，別立為陰。
㈡別分受想為二蘊耶。
★◤ 【■vivādamūlasaṃsārahetutvāt kramakāraṇāt /】[014|17-]
①vivāda mūla saṃsāra hetu tvāt krama kāraṇāt
㈢རྩོད་པའི་རྩ་བར་གྱུར་པ་དང་། །འཁོར་བའི་རྒྱུ་ཕྱིར་རིམ་རྒྱུའི་ཕྱིར། །
◤ity āha[S051]
㈠〔偈曰〕：
㈡頌曰 ：
🈪སྨྲས་པ། རྩོད་པའི་རྩ་བར་གྱུར་པ་དང་། །འཁོར་བའི་རྒྱུ་ཕྱིར་རིམ་རྒྱུའི་ཕྱིར། །སེམས་བྱུང་རྣམས་ལས་ཚོར་བ་དང་། །འདུ་ཤེས་ལོགས་ཤིག་ཕུང་པོར་བཞག །
★◤【 caittebhyo vedanāsaṃjñe pṛthakaskndhau niveśitau // VAkK_1.21 //】
①caittebhyas vedanā saṃjñe pṛthaka skndhau niveśitau
㈢སེམས་བྱུང་རྣམས་ལས་ཚོར་བ་དང་། །འདུ་ཤེས་ལོགས་ཤིག་ཕུང་པོར་བཞག།
◤vivādamūlasaṃsārahetutvāt kramakāraṇāt.[S051]
㈠【爭根生死因 立次第因故】。
㈡【諍根生死因_a 及次第因故】〖18_1_b〗。
◤caittebhyo vedanāsaṃjñe pṛthakskandhau niveśitau..21..[S051]
㈠【心法中受想 分立為別陰 】
㈡【於諸心所法_c 受想別為蘊】〖18_1_d〗。
◤[S052]
◤[05201-05209]
★◤dve vivādamūle / kāmādhyavasānaṃ dṛṣṭyadhyavasānaṃ ca / [014|19]
♂dve vivādamūle / kāmādhyavasānaṃ dṛṣṭyadhyavasānaṃ ca /
◤dve vivādamūle ——kāmādhyavasānam, dṛṣṭyadhyavasānaṃ ca .[S052]
㈠釋曰：爭根有二。一貪著欲塵，二貪著諸見。
㈡論曰：諍根有二。謂著諸欲及著諸見。
①dve vivāda mūle kāma adhyavasānam dṛṣṭi adhyavasānam ca
㈢རྩོད་པའི་རྩ་བ་དག་ནི་གཉིས་ཏེ། འདོད་པ་ལ་ལྷག་པར་ཞེན་པ་དང་། ལྟ་བ་ལ་ལྷག་པར་ཞེན་པའོ། །
★0◤tayor vedanāsaṃjñe yathākramaṃ pradhānahetū / [014|19-]
◤tayor vedanāsaṃjñe yathākramaṃ pradhānahetū.[S052]
㈠受想二法，次第為此二爭勝因。
㈡此二受想，如其次第為最勝因。
①tayos vedanā saṃjñe yathākramam pradhāna hetū
㈢དེ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་དང་། འདུ་ཤེས་དག་སྟེ།
●tayor vivādamūlayor adhyavasānayor vedanāsaṃjñe yathākramaṃ pradhānahetur iti.
◥རྩོད་པའི་རྩ་བ་ལྷག་པར་ཞེན་པ་དེ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་ནི་གོ་རིམས་བཞིན་དུ་ཚོར་བ་དང་འདུ་ཤེས་དག་སྟེ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གཙོ་བོ་སྨོས་པས་དོན་གྱིས་ན་མ་རིག་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་གཙོ་བོའི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བཤད་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤vedanāsvādavaśāddhi kāmān abhiṣvajante [014|20-]
◤vedanāsvādavaśād dhi kāmān abhiṣvajante,[S052]
㈠由眾生著受味，是故執著欲塵。
㈡味受力故，貪著諸欲。
①vedanā svāda vaśāt hi kāmān abhiṣvajante viparīta saṃjñā vaśāt ca dṛṣṭīs iti
㈢ཚོར་བ་རོ་མྱང་བའི་དབང་གིས་ནི་འདོད་པ་རྣམས་ལས་མངོན་པར་ཞེན་ལ།
★0◤viparītasaṃjñāvaśāc ca dṛṣṭīriti / [014|20-]
◤viparītasaṃjñāvaśāc ca dṛṣṭir iti.[S052]
①viparīta-saṃjñā-vaśāt ca dṛṣṭir iti.
㈠由隨顛倒想，起執著諸見。
㈡倒想力故，貪著諸見。
㈢འདུ་ཤེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གིས་ནི་ལྟ་བ་རྣམས་ལའོ། །
★★◤saṃsārasyāpi te pradhānahetū / [014|21]
♂saṃsārasyāpi te pradhānahetū /
◤saṃsārasyâpi te pradhānahetū.[S052]
㈠受想二法，是生死勝因。
㈡又生死法，以受及想為最勝因。
①saṃsārasya api te pradhāna hetū
㈢དེ་དག་ནི་འཁོར་བའི་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་ཡང་ཡིན་ཏེ།
★★◤vedanāsvādagṛddho hi viṣaryastasaṃjñaḥ saṃsarati / [014|21]
♂vedanāsvādagṛddho{5. Y. omits svāda |} hi viparyastasaṃjñaḥ saṃsarati /
◤vedanāgṛddho hi viparyastasaṃjñaḥ saṃsarati.[S052]
①vedanā-gṛddha hi viparyasta-saṃjña saṃsarati.
㈠.何以故。眾生貪著受，起倒想，輪轉生死。
㈡由耽著受，起倒想故，生死輪迴。
①vedanā svāda gṛddhas hi viṣaryasta saṃjñas saṃsarati
㈢ཚོར་བ་ལ་ཞེན་ཅིང་འདུ་ཤེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པ་ནི་འཁོར་རོ། །
◤yac ca skandhakrame kāraṇam upadekṣyamāṇam,[S052]
㈠復有因為立次第。後文當說。
㈡由此二因，及後當說，次第因故。
🈪165གང་ཡང་ཕུང་པོའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་སྟོན་པར་འགྱུར་བའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་དེའི་ཕྱིར་ཡང་འདི་གཉིས་ལོགས་ཤིག་ཏུ་ཕུང་པོར་བྱས་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ནི་དེ་ཉིད་དུ་བཤད་པར་བྱའོ། །
★0◤yacca skandhakrame kāraṇamupadekṣyamāṇaṃ tato 'pi kramakāraṇādanayoḥ pṛthakskandhīkaraṇaṃ veditavyam / [014|22-]
①yat ca skandha krame kāraṇam upadekṣyamāṇam tatas api krama kāraṇāt anayos pṛthak skandhīkaraṇam veditavyam
③གང་ཡང་ཕུང་པོའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་སྟོན་པར་འགྱུར་བའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་དེའི་ཕྱིར་ཡང་འདི་གཉིས་ལོགས་ཤིག་ཏུ་ཕུང་པོར་བྱས་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢གང་ཡང་ཕུང་པོའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་〖PNརྒྱུའི།〗སྟོན་པར་འགྱུར་བའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་དེའི་ཕྱིར་ཡང་འདི་གཉིས་ལོགས་ཤིག་ཏུ་ཕུང་པོར་བྱས་པར་རིག་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ནི་དེ་ཉིད་དུ་བཤད་པར་བྱའོ། །
◤tato 'pi kramakāraṇād anayoḥ pṛthak skandhīkaraṇaṃ veditavyam.[S052]
㈠此中由此次第因，分受想二法，別立為陰，應知如此。
㈡應知別立受想為蘊，其次第因。
★★◤etacca tredho papādayiṣyāmaḥ / [014|23]
♂etacca tredho{6. MS. traidho |}papādayiṣyāmaḥ /
◤etac ca tredhôpapādayiṣyāmaḥ..21..[S052]
㈠此因立次第中當說。
㈡隣次當辯。
①etat ca tredhas papādayiṣyāmas
③དེ་ནི་དེ་ཉིད་དུ་བཤད་པར་བྱའོ་།། འོ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་དག་ཏུ་ནི་འདུས་མ་བྱས་བཤད་ལ་།
㈢འོ་ན་ཅིའི་ཕྱིར་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་དག་ཏུ་ནི་འདུས་མ་བྱས་བཤད་ལ།
♂atha kasmādasaṃskṛtaṃ dhātuṣvāyataneṣu coktaṃ natu skandheṣu /
◤atha kasmād asaṃskṛtaṃ dhātuṣv āyataneṣu côktam, na tu skandheṣu ?[S052]
㈠復次云何於界入中說無為，陰中不說。
㈡何故無為說在處界，非蘊攝耶 。
★◤ 【skandheṣva saṃskṛtaṃ noktamarthāyogāt 】[014|24]
♂skandheṣva{7. MS. looks like ṣu |}saṃskṛtaṃ noktamarthāyogāt taddhi skandheṣūcyamānaṃ na tāvadeteṣvevāntarṇetuṃ{8. Y ...ntarnetuṃ |} śakyate /
◤skandheṣv asaṃskṛtaṃ nôktam; arthāyogāt[S052]
①skandheṣva saṃskṛtam na uktam artha ayogāt
㈢ཕུང་པོ་དག་ཏུ་ནི་མ་ཡིན་ཞེ་ན། ཕུང་པོ་དག་ཏུ་འདུས་མ་བྱས། །དོན་དུ་མི་རུང་ཕྱིར་མ་བཤད། །
㈠〔偈曰〕：【陰中除無為 義不相應故】。
㈡頌曰：【蘊不攝無為_a，義不相應故】〖19_1_b〗。
◤tad dhi skandheṣôcyamānaṃ na tāvad eteṣv evântarṇetuṃ śakyate;[S052]
㈠釋曰：若於五陰中說三無為，不可安立令與陰相符。
㈡論曰：三無為法不可說在色等蘊中。
🈪167ཕུང་པོ་དྲུག་པར་བརྗོད་པར་ཡང་མི་ནུས་སོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དོན་དུ་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། སྤུངས་པའི་དོན་དུ་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏོ་ཞེས་བཤད་ན། འདུས་མ་བྱས་ན་གཟུགས་བཞིན་དུ་འདི་ལྟར་དེ་དག་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲངས་སུ་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་འདས་པ་ལ་སོགས་པའི་བྱེ་བྲག་གིས་ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
★◤taddhi skandheṣūcyamānaṃ na tāvadeteṣvevāntarṇetuṃ śakyate[014|25]
0◤arthāyogāt / [S052]
㈠何以故。義不相應故.
㈡與色等義不相應故。
◤na hi tad rūpam, nâpi yāvad vijñānam iti,[S052]
㈠云何不相應。此無為安色中，非色乃至非識。
㈡謂體非色，乃至非識。
★◤nahi tadrūpaṃ nāpi yāvadvijñānamiti / [014|25-015|01]
♂nahi tadrūpaṃ nāpi @015 yāvadvijñānamiti /
①tat hi skandheṣu ucyamānam na tāvat eteṣu eva antarṇetum śakyate artha ayogāt na hi tad rūpam na api yāvat vijñānam iti
㈢དེ་ནི་ཕུང་པོ་དག་གི་ནང་དུ་བརྗོད་ན་དེ་ནི་གཟུགས་མ་ཡིན་ཞིང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུ་ཡང་མ་ཡིན་པས་དོན་དུ་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རེ་ཞིག་དེ་དག་ཉིད་ཀྱི་ནང་དུ་བསྡུ་བར་ནི་མི་ནུས་སོ། །
◤na câpi ṣaṣṭhaskandho vaktuṃ śakyate,[S052]
㈠不可說為第六陰。
㈡亦不可說為第六蘊。
★★◤nacāpi ṣaṣṭhaḥ skandho vaktuṃ śakyate / kutaḥ / arthāyogāt / [015|01]
♂nacāpi ṣaṣṭhaḥ{1. Y. omitsḥ |} skandho vaktuṃ śakyate / ♂kutaḥ arthāyogāt /
①naca api ṣaṣṭhas skandhas vaktum śakyate
㈢ཕུང་པོ་དྲུག་པར་བརྗོད་པར་ཡང་མི་ནུས་སོ། །
①kutas
㈢ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན།
①artha ayogāt
㈢དོན་དུ་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ།
◤kutaḥ ? arthāyogāt.[S052]
㈠何以故。不應陰義故。
㈡彼與蘊義不相應故。
◤[S053]
◤[05301-05315]
◤“rāśyartho hi skandhārthaḥ” ity uktam.[S053]
㈠陰是聚義，前已說。
㈡聚義是蘊，如前具說。
★★◤“rāśyartho hi skandhārtha” ityuktam / [015|02]
♂“rāśyartho hi skandhārtha “ityuktam /
①rāśi arthas hi skandha arthas iti uktam
㈢སྤུངས་པའི་{37a}དོན་དུ་ནི་ཕུང་པོའི་དོན་ཏོ་ཞེས་བཤད་ན།
◤na câsaṃskṛtam atītādibhedabhinnaṃ rūpādivad,[S053]
㈠無為無過去未來現在等異，如色等。
㈡謂無為法，非如色等有過去等品類差別。
★◤nacāsaṃskṛtamatītādibhedabhinnaṃ rūpādivadyatastatsarvamaikadhyamabhisaṃkṣipyāsaṃskṛtaskandha iti saṃkhyāṃ gacchet / [015|02-]
♂nacāsaṃskṛtamatītādibhedabhinnaṃ rūpādivadyatastatsarvamaikadhyamabhisaṃkṣipyā- saṃskṛtaskandha iti saṃkhyāṃ gacchet /
①nacāsaṃskṛtam atīta ādi bheda bhinnam rūpa ādi vat yatas tat sarvam aikadhyam abhisaṃkṣipya asaṃskṛta skandhas iti saṃkhyām gacchet
㈢འདུས་མ་བྱས་ན་〖PNནི།〗གཟུགས་བཞིན་དུ་འདི་ལྟར་དེ་དག་ཐམས་ཅད་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་འདུས་མ་བྱས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་གྲངས་སུ་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ་འདས་པ་ལ་སོགས་པའི་བྱེ་བྲག་གིས་〖PNགི།〗ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤yatas tat sarvam aikadhyam abhisaṃkṣipya ‘asaṃskṛtaskandhaḥ’ iti saṅkhyāṃ gacchet.[S053]
①yatas tat sarvam aikadhyam abhisaṃkṣipya ‘asaṃskṛtaskandhaḥ’ iti saṃkhyāṃ gacchet.
㈠由此異一切，攝聚一處，可立名無為陰。
㈡可略一聚，名無為蘊。
★◤saṃkleśavastujñāpanārthaṃ khalūpādānaskandhavacanaṃ saṃkleśavyavadānavastujñāpanārthaṃ skandhavacanaṃ / [015|03-]
♂saṃkleśavastujñāpanārthaṃ khalūpādānaskandhavacanaṃ saṃkleśavyavadānavastu- jñāpanārtha skandhavacanam /
◤saṃkleśavastujñāpanārthaṃ khalûpādānaskandhavacanam,[S053]
㈠為顯染污依止故，說取陰。
㈡又言取蘊，為顯染依。
①saṃkleśa vastu jñāpana artham khalu upādāna-skandha-vacanam, saṃkleśa vyavadāna vastu jñāpana artham skandha vacanam
㈢ཡང་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་གཞི་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་ལ། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང་རྣམ་པར་བྱང་བའི་གཞི་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཕུང་པོ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་ན།
◤saṃkleśavyavadānavastujñāpanārthaṃ skandhavacanam;[S053]
㈠為顯染污清淨依止故，說陰。
㈡染淨二依，蘊言所顯。
★◤nacobhayathā 'pyasaṃskṛtamityarthāyogānna teśu vyavasthāpitam / [015|04-]
♂nacobhayathā'pyasaṃskṛtamityarthāyogānna teṣu vyavasthāpitam /
◤na côbhayathā'py asaṃskṛtam ity arthāyogān na teṣu vyavasthāpitam.[S053]
①na ca ubhayathā 'py asaṃskṛtam ity arthāyogān na teṣu vyavasthāpitam.
㈠此二義於無為中無由義，不相應故。於陰中不立無為。
㈡無為於此二義都無，義不相應，故不立蘊。
①na ca ubhayathā pyasaṃskṛtam iti artha ayogāt na teśu vyavasthāpitam
㈢འདུས་མ་བྱས་ནི་དོན་དུ་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་གཉི་ག་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ཏུ་རྣམ་པར་〖PN+མ།〗གཞག་གོ།
★◤yathā ghaṭoparamo na ghaṭa evaṃ skandhoparamo na skandho bhavitumarhatītyapare / [015|05-]
♂yathā ghaṭoparamo na ghaṭa evaṃ skandhoparamo na skandho bha-[12a. 1A1. IV ]vitumarhatītyapare /
◤yathā ghaṭoparamo na ghaṭaḥ,[S053]
㈠如瓶破壞，非瓶。
㈡有說：如瓶破非瓶。
①yathā ghaṭa uparamas na ghaṭas evam skandha uparamas na skandhas bhavitum arhati iti apare
㈢ཁ་ཅིག་ན་རེ་ཇི་ལྟར་བུམ་པ་ཆག་པ་བུམ་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཕུང་པོ་ཞིག་པ་ཡང་ཕུང་པོ་ཡིན་པར་མི་འོས་སོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ།
◤evaṃ skandhoparamo na skandho bhavitum arhatîty apare.[S053]
①evaṃ skandha uparamo na skandho bhavitum arhati iti apare.
㈠如此，陰滅壞不可立為陰。
㈡如是蘊息應非蘊。
★0◤teṣāṃ dhātvāyataneṣvapyeṣa prasaṅgaḥ / [015|06-]
◤teṣāṃ dhātvāyataneṣv apy eṣa prasaṅgaḥ.[S053]
㈠餘師說如此：若作此執，於界入中成反質難。
㈡彼於處界，例應成失。
①teṣām dhātu āyataneṣu api eṣa prasaṅgas
㈢དེ་དག་གི་ལྟར་ན་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དག་ལ་ཡང་དེ་ལྟར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
★0◤uktaḥ skandhānāmanyaḥ prakāraḥ // [015|07]
◤uktaḥ skandhānām anyaḥ prakāraḥ..[S053]
㈠說諸陰別義已。
㈡如是已說，諸蘊廢立。
🈪169ཕུང་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་པ་གཞན་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤kramaḥ punaḥ.[S053]
★0◤ 【kramaḥ punaḥ /】[015|08]
①uktas skandhānām anyas prakāras kramas punar
㈢ཕུང་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་པ་གཞན་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
ⅰ㈡當說次第。
★◤ 【yathaudārikasaṃkleśabhājanādyarthadhātutaḥ // VAkK_1.22 //】[015|09]
♂yathaudārikasaṃkleśabhājanādyarthadhātutaḥ //22//
①yathā audārika saṃkleśa bhājana ādi artha dhātutas
㈢རིམ་ནི་རགས་དང་ཀུན་ཉོན་མོངས། །སྣོད་སོགས་〖PNརྩོག།〗དོན་ཁམས་ཇི་བཞིན་ནོ། །
◤yathaudārikasaṃkleśabhājanādyarthadhātutaḥ..22..[S053]
㈠〔偈曰〕：【復次第如麁 染器等義界】。
㈡頌曰：【隨麁染器等_c 界別次第立】〖19_1_d〗。
🈪170རིམ་ནི་རགས་དང་ཀུན་ཉོན་མོངས།། སྣོད་སོགས་དོན་ཁམས་ཇི་བཞིན་ནོ། །
◤1. rūpaṃ hi sapratighatvāt sarvaudārikam.[S053]
㈠釋曰：色者有礙，一切中最麁。
㈡論曰：色有對故，諸蘊中麁。
🈪171གཟུགས་ནི་ཐོགས་པ་དང་བ་ཅས་པའི་ཕྱིར་ཐམས་ཅད་པས་རགས་སོ། །
◤arūpiṇāṃ vedanā pracāraudārikatayā.[S053]
㈠無色中受行相麁故。
㈡無色中麁，唯受行相。
🈪གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ན་ཡང་ཚོར་བ་ནི་རྒྱུ་བ་རགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ།
★★◤rūpaṃ hi sapratighatvātsarvaudārikam / arupiṇāṃ vedanā pracāraudārikatayā / [015|10]
♂rūpaṃ hi sapratighatvātsarvaudārikam / arūpiṇāṃ vedanā pracāraudārikatayā /
①rūpam hi sa pratigha tvāt sarva audārikam
㈢གཟུགས་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་ཐམས་ཅད་པས་རགས་སོ། །
①arupiṇām vedanā pracāra audārika tayā
③གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ན་ཡང་ཚོར་བ་ནི་རྒྱུ་བ་རགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ་།
㈢གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ན་ཡང་ཚོར་བ་ནི་རྒྱུ་བ་རགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་ངའི་ལག་པ་ལ་ཚོར་རོ། །
★0◤tathā hi vyapadiśanti haste me vedanā pāde me vedaneti / [015|10-]
◤tathā hi vyapadiśanti ——[S053]
㈠世間有說，
㈡故世說，
①tathā hi vyapadiśanti haste me vedanā pāde me vedanā iti
③འདི་ལྟར་ངའི་ལག་པ་ལ་ཚོར་རོ་།། ངའི་རྐང་པ་ལ་ཚོར་རོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་སོ་།།
㈢ངའི་རྐང་པ་ལ་ཚོར་རོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་སོ། །
◤haste me vedanā, pāde me vedaneti.[S053]
㈠我手痛我脚痛。
㈡我手等痛言。
🈪འདི་ལྟར་པའི་ལག་པ་ལ་ཚོར་རོ། །172ངའི་རྐང་པ་ལ་ཚོར་རོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་སོ། །
★★◤dvābhyāṃ cau dārikatarā saṃjñā / [015|11]
♂dvābhyāṃ cau{2. Y. omits ca |}dārikatarā saṃjñā /
◤dvābhyām audārikī saṃjñā.[S053]
㈠想麁於二。男女等差別，易分別故。
㈡待二想麁。男女等想，易了知故。
🈪འདུ་ཤེས་ནི་གཉིས་པས་ཆེས་རགས་སོ། །
①dvābhyām cau dārikatarā saṃjñā
㈢འདུ་ཤེས་ནི་གཉིས་པས་ཆེས་རགས་སོ། །
★◤vijñānātsaṃskārā ityato yadaudārikataraṃ tatpūrvamuktam / [015|11-]
♂vijñānātsaṃskārā ityato yadaudārikataraṃ{3. Y. yathaudārikaṃ |} tatpūrvamuktam /
◤vijñānāt saṃskāra iti.[S053]
㈠於識行麁，欲瞋等相易分別故。於中識最細。由自性難分別故。
㈡行麁過識，貪瞋等行易了知故。識最為細。總取境相難分別故。
🈪རྣམ་པར་ཤེས་པ་བས་ནི་འདུ་བྱེད་དེ།
①vijñānāt saṃskārās iti atas yat ā audārikataram tat pūrvam uktam
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པ་བས་ནི་འདུ་བྱེད་དེ། དེའི་ཕྱིར་གང་ཆེས་རགས་པ་དེ་སྔར་བཤད་དོ། །
◤ato yathaudārikataraṃ tat pūrvam uktam.[S053]
㈠是故最麁於前說。
㈡由此隨麁立蘊次第。
🈪དེའི་ཕྱིར་གང་ཆེས་རགས་པ་དེ་སྔར་བཤད་དོ། །
◤2. atha vā ——[S053]
㈠復次
㈡或
🈪ཡང་ན་
◤anādimati saṃsāre strīpuruṣā anyonyaṃ rūpābhirāmāḥ,[S053]
㈠無始生死男女，於色互相愛樂。
㈡從無始生死已來，男女於色更相愛樂。
🈪ཐོག་མ་མེད་པ་ཅན་གྱི་འཁོར་བ་ན་ཕོ་དང་མོ་དག་ཕན་ཚུན་གཟུགས་ལ་མངོན་པར་དགའ་སྟེ།
★0◤athavā anādimati saṃsāre strīpuruṣā anyonyaṃ rūpābhirāmāste ca vedanāsvādagarddhāt / [015|12-]
①athavā anādimati saṃsāre strī puruṣās anyonyam rūpa abhirāmās te ca vedanā āsvāda garddhāt
③ཡང་ན་ཐོག་མ་མེད་པ་ཅན་གྱི་འཁོར་བ་ན་ཕོ་དང་མོ་དག་ཕན་ཚུན་གཟུགས་ལ་མངོན་པར་དགའ་སྟེ། དེ་དག་ཀྱང་ཚོར་བའི་རོ་མྱང་བ་ལ་ཆགས་པའི་ཕྱིར་རོ་;། དེ་ལ་ཆགས་པ་ཡང་འདུ་ཤེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
㈢ཡང་ན་ཐོག་མ་མེད་པ་ཅན་གྱི་འཁོར་བ་ན་ཕོ་དང་མོ་དག་ཕན་ཚུན་གཟུགས་ལ་མངོན་པར་དགའ་སྟེ། དེ་དག་ཀྱང་ཚོར་བའི་རོ་མྱང་བ་ལ་ཆགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
㈢དེ་ལ་ཆགས་པ་ཡང་འདུ་ཤེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤te ca vedanāsvādagarddhāt,[S053]
㈠由貪著愛味。
㈡此由耽著樂受味故。
🈪དེ་དག་ཀྱང་ཚོར་བའི་རོ་མྱང་བ་ལ་ཆགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★★◤tadgarddhaḥ saṃjñāviparyāsāt / [015|13]
♂tadgarddhaḥ{4. MS. tatgarddhaḥ |} saṃjñāviparyāsāt /
◤tadgarddhaḥ saṃjñāviparyāsāt,[S053]
㈠此貪由想顛倒。
㈡耽受復因倒想生故。
🈪173དེ་ལ་ཆགས་པ་ཡང་འདུ་ཤེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①tat garddhas saṃjñā viparyāsāt
㈢ཕྱིན་ཅི་ལོག་དེ་ཡང་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དག་གིས་སོ། །
★★◤tadviparyāsaḥ kleśaiścittaṃ aca tatsaṃkliṣṭamiti yathāsaṃkleśaṃ ca kramaḥ / [015|14]
♂tadviparyāsaḥ kleśaiścittaṃ ca tatsaṃkliṣṭamiti yathāsaṃkleśaṃ ca {5. Y. omits ca |} kramaḥ /
◤tadviparyāsaḥ kleśaiḥ,[S053]
㈠此顛倒由煩惱。
㈡此倒想生，由煩惱故。
🈪ཕྱིན་ཅི་ལོག་དེ་ཡང་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དག་གིས་སོ། །
①tad viparyāsas kleśais cittam aca tad saṃkliṣṭam iti yathāsaṃkleśam ca kramas
㈢སེམས་ཀྱང་དེ་དག་གིས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་དུ་བྱས་པས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ནོ། །
◤cittaṃ ca tatsaṃkliṣṭam iti yathāsaṃkleśaṃ ca kramaḥ.[S053]
①cittaṃ ca tat-saṃkliṣṭam iti yathā-saṃkleśaṃ ca kramaḥ.
㈠此煩惱從染污心生{+錯譯}。如此如染立次第。[雜心：依意故起煩惱…淨穢之生以心為本]
㈡如是煩惱依識而生{+}。此及前三皆染污識。由此隨染立蘊次第。[婆沙(新).一切煩惱依識而生.染污諸識]
🈪སེམས་ཀྱང་དེ་དག་གིས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་དུ་བྱས་པས་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་གོ་རིམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ནོ། །
★0◤bhājanādyarthena vā / [015|14-]
①bhājana ādi arthena vā
③ཡང་ན་སྣོད་ལ་སོགས་པའི་དོན་གྱིས་ཏེ་།
㈢ཡང་ན་〖PN-ན།〗སྣོད་ལ་སོགས་པའི་དོན་གྱིས་ཏེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོ་ནི་སྣོད་དང་ཟས་དང་ཚོད་མ་དང་བྱན་པོ་དང་ཟ་བ་པོ་ལྟ་བུའོ། །
◤[S054]
◤[05401-05412]
◤3. bhājanādyarthena vā.[S054]
㈠復次由器等義立次第。
㈡或色如器，
🈪ཡང་ན་སྣོད་ལ་སོགས་པའི་དོན་གྱིས་ཏེ། གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོ་ནི་སྣོད་དང་ཟས་དང་ཚོད་མ་དང་བྱན་པོ་དང་ཟ་བ་པོ་ལྟ་བུའོ། །
◤bhājanabhojanavyañjanakartṛbhoktṛbhūtā hi rūpādayaḥ skandhāḥ.[S054]
㈠如器食餚厨人噉者，色等五陰亦爾。
㈡受類飲食，想同助味，行似厨人，識喻食者。故隨器等立蘊次第。
★◤bhajanabhojanavyañjanakarttṛ bhoktṛbhūtā hi rūpādayaḥ skandhāḥ / dhātuto vā / [015|15]
♂bhājanabhojanavyañjanakarttṛ{6. Y. one reading is paktṛ |} bhoktṛbhūtā hi rūpādayaḥ skandhāḥ / ♂dhātuto vā /
①bhajana bhojana vyañjana karttṛ bhoktṛ bhūtās hi rūpa ādayas skandhās dhātutas vā
③གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོ་ནི་སྣོད་དང་ཟས་དང་ཚོད་མ་དང་བྱན་པོ་དང་ཟ་བ་པོ་ལྟ་བུའོ་།།
◤dhātuto vā.[S054]
㈠復次或由界立次第。
㈡或隨界別立蘊次第。
★0◤kāmaguṇarūpaprabhāvito hi kāmadhātuḥ / vedanāprabhāvitāni dhyānāni / [015|16]
◤kāmaguṇarūpaprabhāvito hi kāmadhātuḥ,[S054]
㈠欲界欲塵色所顯。
㈡謂欲界中有諸妙欲，色相顯了。
🈪174ཡང་ན་ཁམས་ཀྱིས་ཏེ་འདོད་བའི་ཡོན་ཏན་གཟུགས་ཀྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་འདོད་པའི་ཁམས་སོ། །ཚོར་བས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་བསམ་གཏན་རྣམས་སོ། །འདུ་ཤེས་ཀྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་གཟུགས་མེད་པ་གསུམ་མོ། །འདུ་བྱེད་ཙམ་གྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་སྲིད་པའི་རྩེ་མོ་སྟེ། འདི་དག་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གནས་པ་ཡིན་ལ། དེ་དག་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གནས་སོ་ཞེས་ཕུང་པོའི་གོ་རིམས་ཞིང་དང་ས་བོན་གྱི་གོ་རིམས་ལྟ་བུར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①kāma guṇa rūpa prabhāvitas hi kāmadhātus
③ཡང་ན་ཁམས་ཀྱིས་ཏེ་འདོད་བའི་ཡོན་ཏན་གཟུགས་ཀྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་འདོད་ལྟ་བུའོ་།། པའི་ཁམས་སོ་།།
㈢ཡང་ན་ཁམས་ཀྱིས་ཏེ་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་གཟུགས་ཀྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་འདོད་པའི་ཁམས་སོ། །
①vedanā prabhāvitāni dhyānāni
㈢ཚོར་བས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་བསམ་གཏན་རྣམས་སོ། །
◤vedanāprabhāvitāni dhyānāni,[S054]
㈠諸定受所顯。
㈡色界靜慮有勝喜等，受相顯了。
★◤saṃjñāprabhāvitāḥ trayaḥ ārūpyāḥ / [015|16-]
♂saṃjñāprabhāvitāḥ trayaḥ{7. MS ... prabhāvitatrayaḥ |} ārūpyāḥ /
◤saṃjñāprabhāvitāḥ traya ārūpyāḥ,[S054]
㈠三無色界想所顯。
㈡三無色中取空等相，想相顯了。
①saṃjñā prabhāvitās trayas ārūpyās
③འདུ་ཤེས་ཀྱིས་ ****[@37b]**** ་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་གཟུགས་མེད་པ་གསུམ་མོ་།།
㈢འདུ་ཤེས་ཀྱིས་{37b}རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་གཟུགས་མེད་པ་གསུམ་མོ། །
★0◤saṃskāramātraprabhāvitaṃ bhavāgram / [015|17]
◤saṃskāramātraprabhāvitaṃ bhavāgram——[S054]
㈠有頂唯行所顯。
㈡第一有中，思最為勝，行相顯了。
①saṃskāra mātra prabhāvitam bhava agram
③འདུ་བྱེད་ཙམ་གྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་སྲིད་པའི་རྩེ་མོ་སྟེ་།
㈢འདུ་བྱེད་ཙམ་གྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་ནི་སྲིད་པའི་རྩེ་མོ་སྟེ། འདི་དག་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གནས་པ་ཡིན་ལ། དེ་དག་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གནས་སོ་ཞེས་ཕུང་པོའི་གོ་རིམས་ཞིང་དང་ས་བོན་གྱི་གོ་རིམས་ལྟ་བུར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤etā eva vijñānasthitayaḥ tāsu ca pratiṣṭhitaṃ vijñānamiti kṣetrabijasaṃdarśanārthaḥ skandhānukramaḥ / [015|17-]
♂etā eva{8. Y. omits eva |} vijñānasthitayaḥ tāsuḥ ca pratiṣṭhitaṃ vijñānamiti kṣetravījasaṃdarśanārthaḥ skandhānukramaḥ /
◤etā vijñānasthitayaḥ,[S054]
㈠此四即是識住。
㈡此即識住。
①etās eva vijñāna sthitayas tāsu ca pratiṣṭhitam vijñānam iti kṣetra bija saṃdarśana arthas skandha anukramas
③འདི་དག་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གནས་པ་ཡིན་ལ། དེ་དག་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གནས་སོ་ཞེས་ཕུང་པོའི་གོ་རིམས་ཞིང་དང་ས་བོན་གྱི་གོ་རིམས་ལྟ་བུར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤tāsu catasṛṣu pratiṣṭhitaṃ vijñānam ity evaṃ kṣetrabījasandarśanārthaḥ skandhānukramaḥ.[S054]
㈠於四中識能依住，此陰次第。為顯田種子次第義。
㈡識住其中，顯似世間田種次第。是故諸蘊次第如是。
★◤ata eva pañcaskandhā nālpīyāṃso na bhūyāṃsaḥ / [015|18-]
♂ata eva pañca skandhā nālpīyāṃso{9. MS. nālpīyānso |} na bhūyāṃsaḥ{10. MS. bhūyānsaḥ |} /
◤ata eva ca pañca skandhāḥ,[S054]
㈠是故唯立五陰。
㈡由此五蘊 。
①atas eva pañca skandhās na alpīyāṃsas na bhūyāṃsas
㈢དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཕུང་པོ་རྣམས་ནི་ལྔ་སྟེ་མི་ཉུང་མི་མང་ངོ་། །
◤nâlpīyāṃsaḥ, na bhūyāṃsaḥ.[S054]
㈠不多不少。
㈡無增減過。
★◤ata eva ca kramakāraṇādvedanāsaṃjñe saṃskārebhyaḥ pṛthaka skandhīkṛte / [015|19-]
♂ata eva ca kramakāraṇādvedanāsaṃjñe saṃskārebhyaḥ{11. Y. omits saṃskārebhyaḥ |} pṛthak skandhīkṛte /
◤ata eva ca kramakāraṇād vedanāsaṃjñe saṃskārebhyaḥ pṛthak skandhīkṛte,[S054]
㈠由此立次第因。於行中分受及想，別立為陰。
㈡即由如是，諸次第因。離行別立受想二蘊，謂受與想。
🈪175དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཕུང་པོ་རྣམས་ནི་ལྔ་སྟེ་མི་ཉུང་མི་མང་ངོ་། །གང་གི་ཕྱིར་འདི་དག་ནི་ཆེས་རགས་པ་དང་། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་དང་ཟས་དང་ཚོད་མ་ལྟ་བུ་དང་། དེ་དག་གི་ཁམས་གཉིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཚོར་བ་དང་འདུ་ཤེས་དག་ནི་འདུ་བྱེད་རྣམས་ལས་ལོགས་ཤིག་ཏུ་ཕུང་པོར་བྱས་སོ། །
★0◤yata ete audārikatare saṃkleśānukramahetū bhājanavyañjanabhūte tatprabhāvitaṃ ca dhātudvayamiti // [015|20-]
◤yata ete audārikatare saṃkleśānukramahetū bhājanavyañjanabhūte,[S054]
㈠由此受想最麁。染污次第因。受想似食餚。
㈡於諸行中，相麁生染。類食同助。
①atas eva ca krama kāraṇāt vedanā saṃjñe saṃskārebhyas pṛthaka skandhīkṛte yatas ete audārikatare saṃkleśa anukrama hetū bhājana vyañjana bhūte tad prabhāvitam ca dhātu dvayam iti
㈢གང་གི་ཕྱིར་འདི་དག་ནི་ཆེས་རགས་པ་དང་། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་དང་ཟས་དང་ཚོད་མ་ལྟ་བུ་དང་། དེ་དག་གི་〖PNགིས〗ཁམས་གཉིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བའི་གོ་རིམས་ཀྱི་རྒྱུ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་〖PN-ཕྱིར།〗ཚོར་བ་དང་འདུ་ཤེས་དག་ནི་འདུ་བྱེད་རྣམས་ལས་ལོགས་ཤིག་ཏུ་ཕུང་པོར་བྱས་སོ། །
◤tatprabhāvitaṃ ca dhātudvayam iti..22..[S054]
㈠能顯二界故，別立為陰。
㈡二界中強，故別立蘊。
★★◤āyatanadhātūnāṃ ṣaṇṇāṃ cakṣurādīnāmanukramo vaktavyaḥ / [015|22]
♂āyatanadhātūnāṃ ṣaṇṇāṃ cakṣurādī-[ 12b. 1B1. IV ]nāmanukramo vaktavyaḥ /
◤āyatanadhātūnāṃ ṣaṇṇāṃ cakṣurādīnām anukramo vaktavyaḥ.[S054]
㈠入界中，眼等六，應說次第。
㈡處界門中，應先辨說，六根次第。
①āyatana dhātūnām ṣaṇṇām cakṣus ādīnām anukramas vaktavyas
③མིག་ལ་སོགས་པའི་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་གི་གེ་རིམས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢མིག་ལ་སོགས་པའི་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་གི་གོ་རིམས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་དབང་ཉིད་ཀྱིས་〖PNཀྱི།〗ན་དེའི་ཡུལ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱི་གོ་རིམས་སུ་འགྱུར་རོ། །
★◤tadvaśenaiva hi tadviṣayavijñānānāṃ kramaḥ / teṣāṃ ca punaḥ ṣaṇṇāṃ / [015|23]
♂tadvaśenaiva hi tadviṣayavijñānānāṃ kramaḥ /
◤tadvaśenaiva hi tadviṣayavijñānānāṃ kramaḥ.[S054]
㈠何以故。由隨此塵，及識次第易知故。
㈡由斯境識，次第可知。
🈪176མིག་ལ་སོགས་པའི་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་གི་གེ་རིམས་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་དབང་ཉིད་ཀྱིས་ན་དེའི་ཡུལ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱི་གོ་རིམས་སུ་འགྱུར་རོ། །དྲུག་པོ་དེ་དག་ལས། ད་ལྟའི་དོན་ཕྱིར་དང་པོར་ལྔ། །མིག་ལ་སོགས་པ་ལྔའི་ཡུལ་ནི་ད་ལྟར་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྔར་སྨོས་སོ། །
🈪177ཡིད་ཀྱི་ཡུལ་མ་ངེས་པ་ཅན་ཡིན་ཏེ། ཁ་ཅིག་གི་ཡུལ་ནི་ད་ལྟར་ཡིན་པ་ནས། ཁ་ཅིག་གི་ཡུལ་ནི་དུས་གསུམ་དང་དུས་མ་ཡིན་པའི་པར་ཡིན་ནོ། །
①tad vaśena eva hi tad viṣaya vijñānānām kramas
③དེའི་དབང་ཉིད་ཀྱིས་ན་དེའི་ཡུལ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱི་གོ་རིམས་སུ་འགྱུར་རོ་།།
①teṣām ca punar ṣaṇṇām
③དྲུག་པོ་དེ་དག་ལས་།
㈢དྲུག་པོ་དེ་དག་ལས། ད་ལྟའི་དོན་ཕྱིར་དང་པོར་ལྔ། །མིག་ལ་སོགས་པ་ལྔའི་ཡུལ་ནི་ད་ལྟར་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྔར་སྨོས་སོ། །
◤teṣāṃ ca punaḥ ṣaṇṇām[S054]
㈠此眼等六。
★◤ 【prāk pañca vārttamārthyāt】[015|24]
◤prāk pañca vārttamānārthyāt,[S054]
㈠〔偈曰〕：【前五現塵故】。
㈡頌曰：【前五境唯現_a 四境唯所造_b】。【餘用遠速明_c 或隨處次第】〖20_1_d〗。
◤cakṣurādīni pañca varttamānaviṣayatvāt pūrvam uktāni.[S054]
㈠釋曰：眼等五根，緣現在塵。是故先說。
㈡論曰：於六根中，眼等前五唯取現境。是故先說。
★◤cakṣurādīni pañca varttamānaviṣayatvāt pūrvamuktāni / manastvaniyataviṣayam[015|25]
♂teṣāṃ ca punaḥ ṣaṇṇāṃ prāk pañca vārttamānārthyāt cakṣurādīni pañca varttamānaviṣayatvāt pūrvamuktāni / ♂manastvaniyataviṣayam /
①prāk pañca vārttam ārthyāt cakṣus ādīni pañca varttamāna viṣaya tvāt pūrvam uktāni
③ད་ལྟའི་དོན་ཕྱིར་དང་པོར་ལྔ་;། མིག་ལ་སོགས་པ་ལྔའི་ཡུལ་ནི་ད་ལྟར་ཡིན་པའི་ཕྱིར་སྔར་སྨོས་སོ་།།
①manas tu aniyata viṣayam
③ཡིད་ཀྱི་ཡུལ་མ་ངེས་པ་ཅན་ཡིན་ཏེ་།
㈢ཡིད་ཀྱི་ཡུལ་མ་ངེས་པ་ཅན་ཡིན་ཏེ། ཁ་ཅིག་གི་ཡུལ་ནི་ད་ལྟར་ཡིན་པ་ནས། ཁ་ཅིག་གི་ཡུལ་ནི་དུས་གསུམ་དང་དུས་མ་ཡིན་པའི་པར་ཡིན་ནོ། །
◤manas tv aniyataviṣayam——[S054]
㈠意根境界不定。
㈡意境不定，三世無為。
◤kiñcid varttamānaviṣayam,[S054]
㈠有意根緣現在塵。
㈡或唯取一。
◤kiñcid yāvat tryadhvānadhvaviṣayam.[S054]
㈠有緣三世及非三世塵。
㈡或二三四。
◤[S055]
◤[05501-05512]
◤bhautikārthyāccatuṣṭayam.[S055]
㈠〔偈曰〕：【四所造塵故】。
㈡所言【四境唯所造】〖20_1_b〗者，
★◤kiñcidvarttamānaviṣayaṃ kiñcit vyadhvānadhraviṣayam / [015|25-016|01]
♂kiṃcidvarttamānaviṣayaṃ @016 kiṃcit{1. Y. adds yāvat |} tryadhvānadhvaviṣayam /
①kiñcid vartta māna viṣayam kiñcid vyadhva anadhra viṣayam
③ཁ་ཅིག་གི་ཡུལ་ནི་ད་ལྟར་ཡིན་པ་ནས། ཁ་ཅིག་གི་ཡུལ་ནི་དུས་གསུམ་དང་དུས་མ་ཡིན་པའི་པར་ཡིན་ནོ་།།
★◤ 【bhautikārthyāccatuṣṭayam /】[016|02]
♂bhautikārthyāccatuṣṭayam / ♂pragiti varttate /
①bhautika arthyāt catuṣṭayam
③འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་དོན་ཕྱིར་བཞི་།།
㈢འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་དོན་ཕྱིར་བཞི། །དང་པོར་ཞེས་བྱ་བར་སྙེགས་སོ། །
◤prāg iti varttate.[S055]
㈠釋曰：前言流至此。
㈡前流至此。
★◤prāgiti varttate / pañcānāṃ punaśctvāri pūrvamuktāni / bhautikaviṣayatvāt / [016|03]
♂pañcānāṃ punaścatvāri pūrvamuktāni / ♂bhautikaviṣayatvāt /
①prāk iti varttate
③དང་པོར་ཞེས་བྱ་བར་སྙེགས་སོ་།།
①pañcānām punar ctvāri pūrvam uktāni bhautika viṣaya tvāt
㈢ལྔ་རྣམས་ལས་ཀྱང་བཞིར་〖PNབཞི།〗སྔར་སྨོས་པ་ནི་ཡུལ་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤pañcānāṃ punaś catvāri pūrvam uktāni; bhautikaviṣayatvāt.[S055]
㈠五中四在前說，所造色為塵故。
㈡五中前四境唯所造，是故先說。
🈪178འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་དོན་ཕྱིར་བཞི། །དང་པོར་ཞེས་བྱ་བར་སྙེགས་སོ། །ལྔ་རྣམས་ལས་ཀྱང་བཞིར་སྔར་སྨོས་པ་ནི་ཡུལ་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལུས་ཀྱི་ཡུལ་ནི་མ་ངེས་ཏེ། རེས་འགའ་ནི་འབྱུང་བ་དག་ཡིན་ལ། རེས་འགའ་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་དག་ཡིན་ནོ། །
0◤kāyasya tv aniyato viṣayaḥ / [016|03-][S055]
㈠身塵不定。
㈡身境不定。
①kāyasya tu aniyatas viṣayas
③ལུས་ཀྱི་ཡུལ་ནི་མ་ངེས་ཏེ་།
㈢ལུས་ཀྱི་ཡུལ་ནི་མ་ངེས་ཏེ། རེས་འགའ་ནི་འབྱུང་བ་དག་ཡིན་ལ། རེས་འགའ་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་དག་ཡིན་ནོ། །
★★◤kadācid bhūtāni kadācid bhautikam kadācidubhayam / [016|04]
♂kadācid bhūtāni kadācid bhautikaṃ kadācidubhayam /
◤kadā cid bhūtāni,[S055]
㈠或身緣四大。
㈡或取大種。
①kadācid bhūtāni kadācid bhautikam kadācid ubhayam
③རེས་འགའ་ནི་འབྱུང་བ་དག་ཡིན་ལ། རེས་འགའ་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་དག་ཡིན་ནོ་།། རེས་འགའ་ནི་གཉི་ག་ཡིན་ནོ་།།
㈢རེས་འགའ་ནི་གཉི་ག་ཡིན་ནོ། །
◤kadā cid bhautikam,[S055]
㈠或緣所造。
㈡或取造色。
★◤ 【dūrāśutaravṛttyā 'nyat】[016|05]
①dūra aśutara vṛttyā anyat
③གཞན་ནི་ཆེས་རིང་མྱུར་འཇུག་ཕྱིར་།།
㈢གཞན་ནི་ཆེས་རིང་མྱུར་འཇུག་ཕྱིར། །ལྷག་མ་ནི་ཅི་རིགས་པར་ཆེས་རྒྱང་རིང་བ་དང་མྱུར་བར་འཇུག་པས་གཞན་པས་སྔར་སྨོས་ཏེ། མིག་དང་རྣ་བའི་ཡུལ་རྒྱང་རིང་བའི་ཕྱིར་གཉིས་པས་དེ་དག་སྔར་སྨོས་སོ། །
◤kadā cid ubhayam.[S055]
㈠或復俱緣。
㈡或二俱取。
◤dūrāśutaravṛttyā'nyat,[S055]
①dūrāśutaravṛttyā 'nyat,
㈠〔偈曰〕：【餘遠急明事】。【餘用遠速明】〖20_1_c〗。
◤śeṣa punar itarasmād yathāyogaṃ dūrāśutaravṛttyā pūrvam uktam.[S055]
㈠釋曰：餘者謂前四根。此次第前說。由遠急明事故。
㈡餘謂前四，如其所應，用遠速明，是故先說。
★◤śeṣaṃ punaritasmād yathāyogaṃ dūrāśutaravṛttyā pūrvamuktam / cakṣuḥśrotraṃ hi dūraviṣayam / [016|06]
♂dūrāśutaravṛttyā'nyat śeṣaṃ punaritarasmād yathāyogaṃ dūrāśutaravṛttyā pūrvamuktam / ♂cakṣuḥśrotraṃ hi dūraviṣayam /
①śeṣam punar itasmāt yathāyogam dūra aśutara vṛttyā pūrvam uktam cakṣus śrotram hi dūra viṣayam tat pūrvam uktam dvayāt
③ལྷག་མ་ནི་ཅི་རིགས་པར་ཆེས་རྒྱང་རིང་བ་དང་མྱུར་བར་འཇུག་པས་གཞན་བས་སྔར་སྨོས་ཏེ། མིག་དང་རྣ་བའི་ཡུལ་རྒྱང་རིང་བའི་ཕྱིར་གཉིས་པས་དེ་དག་སྔར་སྨོས་སོ་།།
◤cakṣuḥśrotraṃ hi dūraviṣayam,[S055]
㈠眼耳緣遠境。
㈡謂眼耳根取遠境故。
★0◤tat pūrvamuktaṃ dvayāt / tayorapi cakṣuṣo dūratare vṛttiḥ / [016|07]
◤tat pūrvam uktaṃ dvayāt.[S055]
㈠於後二前說。
㈡在二先說。
🈪179རེས་འགའ་ནི་གཉིག་ཡིན་ནོ། །གཞན་ནི་ཆེས་རིང་མྱུར་འཇུག་ཕྱིར། །ལྷག་མ་ནི་ཅི་རིགས་པར་ཆེས་རྒྱང་རིང་བ་དང་མྱུར་བར་འཇུག་པས་གཞན་བས་སྔར་སྨོས་ཏེ། མིག་དང་རྣ་བའི་ཡུལ་རྒྱང་རིང་བའི་ཕྱིར་གཉིས་པས་དེ་དག་སྔར་སྨོས་སོ། །དེ་གཉིས་ལས་ཀྱང་མིག་ནི་ཆེས་རྒྱང་རིང་པོ་ལ་འཇུག་སྟེ། ཆུ་ཀླུང་རྒྱང་རིང་པོ་ནས་མཐོང་ཡང་དེའི་སྒྲ་མི་ཐོས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་སྔར་སྨོས་སོ། །
①tayos api cakṣuṣas dūratare vṛttis
③དེ་གཉིས་ལས་ཀྱང་མིག་ནི་ཆེས་རྒྱང་རིང་པོ་ལ་འཇུག་སྟེ་།
㈢དེ་གཉིས་ལས་ཀྱང་མིག་ནི་ཆེས་རྒྱང་རིང་པོ་ལ་འཇུག་སྟེ། 〖PNརླུང་〗ཆུ་ཀླུང་རྒྱང་རིང་པོ་ནས་མཐོང་ཡང་དེའི་སྒྲ་མི་ཐོས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་སྔར་སྨོས་སོ། །
◤tayor api cakṣuṣo dūratare vṛttiḥ,[S055]
㈠於前二中，眼事最遠。
㈡二中眼用遠故先說。
🈪180སྣ་དང་ལྕེ་ནི་རྒྱང་རིང་པོ་ལ་འཇུག་པ་མེད་མོད་ཀྱི། དེ་གཉིས་ལས་ཀྱང་སྣ་ནི་ཆེས་མྱུར་བར་འཇུག་པའི་ཕྱིར་སྔར་སྨོས་ཏེ། ཟས་ལྕེ་དང་མ་ཕྲད་པ་ཉིད་ཀྱི་དྲི་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་ཇི་ལྟར་གནས་བཞིན་རིམ། །ཡང་ན་ལུས་འདི་ལ་མིག་གི་རྟེན་ནི་དང་པོ་ན་གནས་སོ། །དེའི་འོག་ན་ནི་རྣ་བའི་འོ། །དེའི་འོག་ན་ནི་སྣའི་འོ། །དེའི་འོག་ན་ནི་ལྕེའི་འོ། །ལུས་ཀྱི་ནི་ཕལ་ཆེར་དེའི་འོ་ནའོ། །
★◤paśyato 'pi dūrānnadīṃ tacchabdāśravaṇādatastat pūrvamuktam / [016|07-]
♂paśyato 'pi dūrānnadīṃ tacchabdāśravaṇādatastata pūrvamuktam /
◤paśyato 'pi dūrān nadīṃ tacchabdāśravaṇāt,[S055]
㈠遠見江河，不聞聲故。
㈡遠見山河，不聞聲故。
①paśyatas api dūrāt nadīm tad śabda aśravaṇāt atas tat pūrvam uktam
③ཆུ་ཀླུང་རྒྱང་རིང་པོ་ནས་མཐོང་ཡང་དེའི་སྒྲ་མི་ཐོས་པས་དེའི་ཕྱིར་དེ་སྔར་སྨོས་སོ་།།
◤atas tat pūrvam uktam.[S055]
㈠故眼在前，後有急緩事。如先見人擊鼓後方聞聲。
㈡又眼用速。先遠見人撞擊鍾鼓，後聞聲故。
★0◤ghrāṇasya tu nāsti dūre vṛttiḥ / jihvāyāśca / [016|08]
◤ghrāṇasya tu nâsti dūre vṛttiḥ, jihvāyāś ca[S055]
㈠鼻舌無遠事。
㈡鼻舌兩根用俱非遠。
①ghrāṇasya tu na asti dūre vṛttis jihvāyās ca
③སྣ་དང་ལྕེ་ནི་རྒྱང་རིང་པོ་ལ་འཇུག་པ་མེད་མོད་ཀྱི་།
㈢སྣ་དང་ལྕེ་ནི་རྒྱང་རིང་པོ་ལ་འཇུག་པ་མེད་མོད་ཀྱི། དེ་གཉིས་ལས་ཀྱང་སྣ་ནི་ཆེས་མྱུར་བར་འཇུག་པའི་ཕྱིར་སྔར་སྨོས་ཏེ། ཟས་ལྕེ་དང་མ་ཕྲད་པ་ཉིད་ཀྱི་དྲི་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤tayor āśutaravṛttitvāt ghrāṇaṃ pūrvam uktam;[S055]
①tayor āśutara-vṛttitvāt ghrāṇaṃ pūrvam uktam;
㈠鼻事急故前說。
㈡先說鼻者。由速明故。
◤aprāptasyaiva jihvāṃ bhojyasya gandhagrahaṇāt.[S055]
㈠如飲食未到舌，鼻已知香故。又鼻事明了，能緣味細香故。舌則不爾。
㈡如對香美諸飲食時，鼻先嗅香舌後甞味。
◤yathāsthānaṃ kramo 'tha vā..23..[S055]
㈠〔偈曰〕：【復隨處次第】。【或隨處次第】〖20_1_d〗。
★★◤tayorāśutaravṛttitvāt ghrāṇaṃ pūrvamuktamaprāptasyaiva jihvā bhojyasya gandhagrahaṇāt / [016|09]
♂tayorāśutaravṛttitvāt ghrāṇaṃ pūrvamuktamaprāptasyaiva jihvā{2. Y. reads jihvāṃ |} bhojyasya gandhagrahaṇāt /
①tayos āśutara vṛtti tvāt ghrāṇam pūrvam uktam aprāptasya eva jihvā bhojyasya gandha grahaṇāt
③དེ་གཉིས་ལས་ཀྱང་སྣ་ནི་ཆེས་མྱུར་བར་འཇུག་པའི་ཕྱིར་སྔར་སྨོས་ཏེ། ཟས་ལྕེ་དང་མ་ཕྲད་པ་ཉིད་ཀྱི་དྲི་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
★◤ 【yathāsthānaṃ kramo 'thavā // VAkK_1.23 //】[016|10]
♂yathāsthānaṃ kramo 'thavā //23//
①yathāsthānam kramas athavā
③ཡང་ན་ཇི་ལྟར་གནས་བཞིན་ ****[@38a]**** *་།།
㈢ཡང་ན་ཇི་ལྟར་གནས་བཞིན་{38a}། །རིམ། །ཡང་ན་ལུས་འདི་ལ་མིག་གི་རྟེན་ནི་དང་པོ་ན་གནས་སོ། །
★0◤athavā asmin śarīre cakṣuṣo 'dhiṣṭhānamupariṣṭāt niviṣṭam / [016|11]
◤atha vā asmin śarīre cakṣuṣo 'dhiṣṭhānamupariṣṭāt niviṣṭam,[S055]
㈠釋曰：復次於身中，眼根依止在上。
㈡或於身中，隨所依處，上下差別，說根次第。 謂眼所依，最居其上。
①athavā asmin śarīre cakṣuṣas adhiṣṭhānam upāriṣṭāt niviṣṭam
③རིམ་;། ཡང་ན་ལུས་འདི་ལ་མིག་གི་རྟེན་ནི་དང་པོ་ན་གནས་སོ་།།
①tasmāt adhas śrotrasya
㈢དེའི་འོག་ན་ནི་རྣ་བའི་འོ། །
0◤tasmād adhaḥ śrotrasya / tasmādadho ghrāṇasya / tasmāt jihvāyāḥ / [016|12][S055]
㈠耳根次下。鼻又下耳。舌又下鼻。
㈡次耳鼻舌身多居下。
①tasmāt adhas ghrāṇasya
③དེའི་འོག་ན་ནི་སྣའི་འོ་།།
㈢དེའི་འོག་ན་ནི་སྣའི་འོ། །〖PN-དེའི་འོག་ན་ནི་སྣའིའོ།〗
①tasmāt jihvāyās
㈢དེའི་འོག་ན་ནི་ལྕེའི་འོ། །
★0◤tasyāḥ kāyasya{3. MS. tasmāt kāyasya |} bāhulyena /
◤tasyāḥ kāyasya bāhulyena.[S055]
㈠身多下舌。
①tasyās kāyasya bahulyena
③ལུས་ཀྱི་ནི་ཕལ་ཆེར་དེའི་འོག་ནའོ་།།
㈢ལུས་ཀྱི་ནི་ཕལ་ཆེར་དེའི་འོ་ནའོ། །
★◤manaḥ punastānyeva niśritamadeśasthaṃ ceti yathāsthānameṣāṃ kramaḥ syāt / [016|12-]
♂manaḥ punastānyeva{4. MS. punaḥ sthānyeva...pu is not clear in photo } niśritamadeśasthaṃ ceti yathāsthānameṣāṃ kramaḥ{5. MS. drops ma |} syāt /
◤manaḥ punas tāny eva niśritam adeśasthaṃ ceti yathāsthānam eṣāṃ kramaḥ syāt..23..[S055]
㈠意根依止其中，無有的處。故如處所，立彼次第。
㈡意無方處，有即依止諸根生者，故最後說。
🈪181ཡིད་ནི་དེ་དག་ལ་བརྟེན་པ་དང་ཡུལ་ན་མི་གནས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་དག་གི་གོ་རིམས་ནི་ཇི་ལྟར་གནས་པ་བཞིན་ཡིན་ནོ།
①manas punar tāni eva niśritam adeśa stham ca iti yathāsthānam eṣām kramas syāt
㈢ཡིད་ནི་དེ་དག་ལ་བརྟེན་〖PNརྟེན།〗པ་དང་ཡུལ་ན་མི་གནས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་དག་གི་གོ་རིམས་ནི་ཇི་ལྟར་གནས་པ་བཞིན་ཡིན་ནོ།
◤[S056]
◤[05601-05614]
★0◤kiṃ punaḥ kāraṇaṃ daśasvāyataneṣu rūpaskandhasaṃgṛhīteṣvekaṃ rūpāyatanamucyate / [016|14]
◤kiṃ punaḥ kāraṇaṃ daśasv āyataneṣu rūpaskandhasaṃgṛhīteṣv ekaṃ rūpāyatanam ucyate,[S056]
㈠復次何因，十入皆色陰所攝，於中唯一入名色入。
㈡何緣十處皆色蘊攝，唯於一種立色處名。
🈪ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་པོ་དག་ལས་གཅིག་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་བརྗོད་ལ། ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་ན་གཅིག་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཅེས་བྱ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ། བྱེ་བྲག་དོན་དང་གཙོ་པོའི་ཕྱིར། །ཆོས་མད་?་བ་དང་མཆོག་བསྡུས་ཕྱིར། །གཅིག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། །གཅིག་ནི་ཆོས་ཞེས་བྱ་བར་བརྗོད། །བྱེ་བྲག་གི་དོན་ཅི་ལྟ་བུ་ཞེ་ན། ཅི་ནས་ཀྱང་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་གཞག་པའི་སྒོ་ནས་བཅུ་པོ་འདི་དག་གི་སོ་སོར་སྐྱེ་མཆེད་ཉིད་ཡིན་གྱི་སྤྱིར་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་ལ། མིག་ལ་སོགས་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བྱས་པ་དག་གིས་ནི་གང་མིག་ལ་སོགས་པར་ནི་མིང་མ་བཏགས་ལ་གཟུགས་ནི་ཡིན་པ་དེ་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་ཤེས་པར་འགྱུར་བས་འདིའི་མིང་གཞན་མ་བརྗོད་དོ། །
①kim punar kāraṇam daśasu āyataneṣu rūpa skandha saṃgṛhīteṣu ekam rūpa āyatanam ucyate
③ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་པོ་དག་ལས་གཅིག་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་བརྗོད་ལ་།
㈢ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་པོ་དག་ལས་གཅིག་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་བརྗོད་ལ།
★◤sarveṣu ca dharmasvabhaveṣvekaṃ dharmāyatanamityāha[016|14-]
♂sarveṣu ca dharmasvabhāve{6. Three letters (svabhāve) are not clear in photo. }ṣvekaṃ [ 13a. 1A1. V ] dharmāyatanamityāha viśeṣaṇārthaṃ prādhānyādbahudharmāgrasaṃgrahāt{7. MS. dharmāgrahāt |} ekamāyatanaṃ rūpamekaṃ dharmākhyamucyate //24//
◤sarveṣu ca dharmasvabhāveṣv ekaṃ dharmāyatanam ?[S056]
㈠一切入皆法為自性，於中唯一入名法入。
㈡又十二處體皆是法，唯於一種立法處名。
①sarveṣu ca dharma svabhaveṣu ekam dharma āyatanam iti āha
③ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་ན་གཅིག་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཅེས་བྱ་དུ་བརྗོད་ལ། ཞེ་ན། སྨྲས་པ་།
㈢ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་ན་གཅིག་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཅེས་བྱ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ།
★◤ 【■viśeṣaṇārthaṃ prādhānyādbahudharmāgrasaṃgrahāt /】[016|16-]
①viśeṣaṇa artham prādhānyāt bahu dharma agra saṃgrahāt
③བྱེ་བྲག་དོན་དང་གཙོ་པོའི་ཕྱིར་།། ཆོས་མང་བ་དང་མཆོག་བསྡུས་ཕྱིར་།།
㈢བྱེ་བྲག་དོན་དང་གཙོ་པོའི་ཕྱིར། །ཆོས་མང་བ་དང་མཆོག་བསྡུས་ཕྱིར། །
◤ity āha——[S056]
㈠〔偈曰〕：
㈡頌曰 ：
★◤【 ekamāyatanaṃ rūpamekaṃ dharmākhyamucyate // VAkK_1.24 //】
①ekam āyatanam rūpam ekam dharma ākhyam ucyate
③གཅིག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་།། གཅིག་ནི་ཆོས་ཞེས་བྱ་བར་བརྗོད་།།
㈢གཅིག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། །གཅིག་ནི་ཆོས་ཞེས་བྱ་བར་བརྗོད། །
◤viśeṣaṇārthaṃ prādhānyād bahudharmāgrasaṃgrahāt.[S056]
㈠【為簡別勝故 攝多勝法故】。
㈡【為差別最勝_a 攝多增上法】〖21_1_b〗。
◤ekam āyatanaṃ rūpam ekaṃ dharmākhyam ucyate..24..[S056]
㈠【唯一入名色 及一入名法】。
㈡【故一處名色_c 一名為法處】〖21_1_d〗。
★0◤kathaṃ viśeṣaṇārtham / [016|18]
◤katham viśeṣaṇārtham ?[S056]
㈠釋曰：云何為簡別。
㈡論曰：為差別者，
①katham viśeṣaṇa artham
㈢བྱེ་བྲག་གི་དོན་ཅི་〖PNཇི།〗ལྟ་བུ་ཞེ་ན།
★◤yathā gamyeta pratyekameṣāṃ daśānām āyatanatvaṃ viṣayaviṣayitvena vyavasthānaṃ na samastānāmiti / [016|18-]
♂yathā gamyeta pratyekameṣāṃ daśānām āyatanatvaṃ viṣayaviṣayitvena{8. Y. seems to be viṣayiviṣayatvena |} vyavasthānaṃ na samastānām iti /
◤yathā gamyeta pratyekam eṣāṃ daśānām āyatanatvaṃ viṣayaviṣayitvena vyavasthānaṃ{Y: viṣayiviṣayatvena vyavasthānāt(n)} na samastānām iti.[S056]
㈠欲令知如此十法，各得入名，由成立為根塵故，不須聚集。
㈡為令了知，境有境性種種差別，故於色蘊.就差別相.建立十處，不總為一。
①yathā gamyeta pratyekam eṣām daśānām āyatana-tvam viṣaya-viṣayi-tvena vyavasthānam na samastānām iti
㈢ཅི་ནས་ཀྱང་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་ཉིད་དུ་རྣམ་པར་གཞག་པའི་སྒོ་ནས་བཅུ་པོ་འདི་དག་གི་〖PN-གི།〗སོ་སོར་སྐྱེ་མཆེད་ཉིད་ཡིན་གྱི་སྤྱིར་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་ལ།
★◤cakṣurādibhiśca viśeṣitairyanna cakṣurādisaṃjñakaṃ rūpaṃ ca tadrūpakayātanaṃ jñāsyata ityasya punarnāmāntaraṃ nocyate / [016|19-]
♂cakṣurādibhiśca viśeṣitairyanna cakṣurādisaṃjñakaṃ rūpaṃ ca tadrūpāyatanaṃ jñāsyata ityasya punarnāmāntaraṃ nocyate /
◤cakṣurādibhiś ca viśeṣitair yan na cakṣurādisaṃjñakaṃ rūpaṃ ca tad rūpāyatanaṃ jñāsyata ity asya nāmāntaraṃ nôcyate.[S056]
㈠更由眼等差別.是色不得眼等名，亦是色性。應知是色入故，不立此別名。
㈡若無眼等差別想名，而體是色，立名色處。 此為眼等名所簡別，雖標總稱而即別名。
①cakṣus ādibhis ca viśeṣitais yat na cakṣus ādi saṃjñakam rūpam ca tad rūpaka yātanam jñāsyate iti asya punar nāma antaram na ucyate
㈢མིག་ལ་སོགས་པ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བྱས་པ་དག་གིས་ནི་གང་མིག་ལ་སོགས་པར་ནི་མིང་མ་བཏགས་ལ་གཟུགས་ནི་ཡིན་པ་དེ་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་ཤེས་པར་འགྱུར་བས་འདིའི་མིང་གཞན་མ་བརྗོད་དོ། །
★0◤athavā rūpāyatanasya prādhānyāt / [016|20-]
◤atha vā rūpāyatanasya prādhānyāt.[S056]
㈠復次色入於中勝故。
㈡又諸色中色處最勝，故立通名。
①athavā rūpa āyatanasya prādhānyāt
㈢ཡང་ན་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ནི་གཙོ་བོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ།
★0◤taddhi sapratighatvācca / pāṇyādisaṃsparśaiḥ spṛṣṭaṃ rūpyate / [016|21]
◤tad dhi sapratighatvāc ca pāṇyādisaṃsparśaiḥ spṛṣṭaṃ rūpyate.[S056]
㈠何以故。有礙強故。若手等物觸，即便變壞。
㈡由有對故。手等觸時，即便變壞。
①tat hi sa pratigha tvāt ca pāṇi ādi saṃsparśais spṛṣṭam rūpyate
㈢དེ་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལག་པ་ལ་སོགས་པའི་འདུས་ཏེ་རེག་པ་དག་གིས་རེག་ན་གཟུགས་སུ་རུང་པ་དང་།
0◤sanidarśanatvāc ca / [016|22][S056]
㈠復次體相顯現。
㈡及有見故，
①sa-nidarśana-tvāt ca——
㈢བསྟན་དུ་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ།
0◤idam ihāmutreti{9. MS. ... mutre nirūpaṇāt S.Y. ...mutreti deśanidarśanarūpaṇāt |} nirūpaṇāt [016|22-][S056]
㈠於此彼處，易指示故，有似影故。
㈡可示在此在彼差別。
㈢འདི་ནི་འདི་ནའོ། ། ཆེ་གེ་མོ་ཞིག་ནའོ་ཞེས་བརྟག་ཏུ་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
①‘idam iha, amutra’ iti deśa-nidarśana-rūpaṇāt. nirūpaṇāt
①idam iha amutra iti nirūpaṇāt loke api ca tad rūpam iti pratītam na anyāni
★0◤loke 'pi ca tadrūpamiti pratītaṃ nānyāni / [016|22-]
◤loke 'pi ca tadrūpam iti pratītam,[S056]
㈠復次世間同知說此入為色。
㈡又諸世間，唯於此處，同說為色。
㈢འཇིག་རྟེན་ན་ཡང་དེ་གཟུགས་སོ་ཞེས་གྲགས་ཀྱི་གཞན་དག་ལ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤nânyāni.[S056]
㈠非知餘入。
㈡非於眼等。
0◤viśeṣaṇārthameva caikaṃ{10. Y. one reading is ... maikekaṃ and another mevaikaṃ |} dharmāyatanam uktaṃ na sarvāṇi / [016|23][S056]
㈠為簡別故，說一入名法入。不說餘入。
㈡又為差別，立一法處。非於一切。 如色應知。
①viśeṣaṇa artham eva ca ekam dharma āyatanam uktam, na sarvāṇi
㈢བྱེ་བྲག་གི་དོན་ཉིད་ཀྱིས་གཅིག་ནི་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་བཤད་ཀྱི་〖PNཀྱིས།〗ཐམས་ཅད་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
0◤api cātra @017 bahūnāṃ dharmāṇāṃ saṃgraho vedanādīnām / [016|23-017|01][S056]
㈠復次於法入中，攝受等多法。
㈡又於此中，攝受想等 。
①api ca atra bahūnām dharmāṇām saṃgrahas vedanā ādīnām
㈢གཞན་ཡང་འདིར་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཆོས་མང་པོ་རྣམས་བསྡུས་ཏེ།
0◤ataḥ sāmānyenābhidhānaṃ kriyate dharmaśabdena / [017|01][S056]
㈠為說多法，故立通名。
㈡眾多法故，應立通名。
①atas sāmānyena abhidhānam kriyate dharma śabdena
㈢དེའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་སྒྲར་སྤྱིར་རྗོད་〖Nབརྗོད།〗པར་བྱེད་དོ། །
◤agrasya ca nirvāṇadharmasyātra saṃgrahaḥ,[S056]
①agrasya ca nirvāṇadharmasya atra saṃgrahaḥ,
㈠又涅槃是最勝法，入此中攝。
㈡又增上法，所謂涅槃。此中攝故 。
🈪ཆོས་ཀྱི་མཆོག་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་དེ་ཡང་དེར་བསྡུས་ཏེ་གཞན་དག་ཏུ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
★0◤agrasya ca nirvāṇadharmasyātra saṃgraho nānyeṣviti / [017|02]
①agrasya ca nirvāṇa dharmasya atra saṃgrahas na anyeṣu iti
◤nânyeṣv iti.[S056]
㈠非於餘入，故偏受法名。
㈡獨立為法。
0◤viṃśatiprakāratvenaudārikatvān māṃsa{1. MS. mānsa |} divyāryaprajñācakṣustraya{S. ॰cakṣuṣṭraya॰}gocaratvāc caikaṃ rūpāyatanam ity apare // [017|02-][S056]
㈠復有餘師說：二十種品類，多餘色故，肉天聖慧三眼境故。
㈡有餘師說：色處中有二十種色.最麁顯故，肉天聖慧三眼境故，獨立色名。法處中有諸法名故，諸法智故，獨立法名[16梵藏陳-]。
🈪186གཞན་དག་ན་རེ་རྣམ་པ་ཉི་ཤུའི་རིག་པའི་ཕྱིར་དང་། ཤའི་དང་ལྷའི་དང་འཕགས་པའི་ཤེས་རབ་དང་མིག་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གཅིག་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་བསྟན་ཏོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
①viṃśati-prakāra-tvena audārika-tvāt māṃsa-divya-ārya-prajñā-cakṣuṣ-ṭraya-gocara-tvāt ca ekam rūpa-āyatanam iti apare
③ཆོས་ཀྱི་མཆོག་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་དེ་ཡང་དེར་བསྡུས་ཏེ་གཞན་དག་ཏུ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་།། གཞན་དག་ན་རེ་རྣམ་པ་ཉི་ཤུའི་རིག་པའི་ཕྱིར་དང་། ཤའི་དང་ལྷའི་དང་འཕགས་པའི་ཤེས་རབ་དང་མིག་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གཅིག་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་ ****[@38b]**** ་མཆེད་དུ་བསྟན་ཏོ་ཞེས་ཟེར་རོ་།།
㈢ཆོས་ཀྱི་མཆོག་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ:དེ་ཡང་དེར་〖Pཡང་དེར།Nཡང་དེ།〗བསྡུས་ཏེ་གཞན:དག་ཏུ་〖PNདུ།〗ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
㈢གཞན་དག་ན་རེ་རྣམ་པ་ཉི:ཤུའི་རིག་〖PNཤུས་རགས།〗པའི་ཕྱིར་དང་། :ཤའི་དང་ལྷའི་〖PNཤ་དང་ལྷ།〗དང་འཕགས་པའི་ཤེས་རབ་དང་མིག་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་གཅིག་གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་{38b}མཆེད་དུ་བསྟན་ཏོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤[S057]
◤[05701-05710]
★0◤anyānyapi skandhāyatanadhātusaṃśabditānyupalabhyante sūtreṣu [017|04-]
◤anyāny api skandhāyatanadhātusaṃśabditāny upalabhyante sūtreṣu,[S057-059]
㈠復有餘法.陰入界同名，於餘經中已顯。
㈡諸契經中，有餘種種蘊及處界，名想可得。
①anyāni api skandha-āyatana-dhātu saṃśabditāni upalabhyante sūtreṣu
③མདོ་དག་ལས་ཕུང་པོ་དང་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་ཞེས་བྱ་བ་གཞན་དང་གཞན་དག་ཀྱང་དམིགས་ན། ཅི་དེ་རྣམས་འདི་དག་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་སམ། འོན་ཏེ་ཐ་དད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱ་ཞེ་ན་།
㈢མདོ་དག་ལས་ཕུང་པོ་དང་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་ཞེས་བྱ་བ་གཞན་དང་གཞན་དག་ཀྱང་དམིགས་ན། ཅི་དེ་རྣམས་འདི་དག་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་སམ། འོན་ཏེ་ཐ་དད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱ་ཞེ་ན།
★0◤teṣāṃ kim ebhir eva saṃgraho veditavya āhosvidvyatirekaḥ / [017|04-]
◤teṣāṃ kim ebhir eva saṃgraho veditavyaḥ, āhosvid vyatirekaḥ ?[S057-059]
㈠由此三門攝，彼皆盡為不盡。
㈡為即此攝，為離此耶。
①teṣām kiṃebhis eva saṃgrahas veditavyas āhosvit vyatirekas
★◤ebhireva saṃgraho na vyatirekaḥ / tatra tāvat[017|05]
♂ebhireva saṃgraho na vyatirekaḥ / tatra tāvat
◤ebhir eva saṃgraho na vyatirekaḥ.[S057-059]
㈠由此攝盡無餘。
㈡彼皆此攝，如應當知。
①ebhis eva saṃgrahas na vyatirekas tatra tāvat
③འདི་དག་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་ཀྱི་ཐ་དད་པ་ནི་མེད་དེ་དེ་ལ་རེ་ཞིག་།
㈢འདི་དག་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་ཀྱི་ཐ་དད་པ་ནི་མེད་དེ་དེ་ལ་རེ་ཞིག།
◤tatra tāvat——[S057-059]
㈠此中〔偈曰〕：
㈡且辯攝餘諸蘊名想。頌曰：
★◤ 【■dharmaskandhasahasrāṇi yānyaśītiṃ jagau muniḥ /】[017|06-]
♂dharmaskandhasahasrāṇi yānyaśītiṃ{2. MS. yānyasīti |} jagau muniḥ /
◤dharmaskandhasahasrāṇi yānyaśītiṃ jagau muniḥ.[S057-059]
㈠【如來說法陰 其數八十千】。
㈡【牟尼說法蘊_a 數有八十千】〖22_1_b〗。
①dharma skandha sahasrāṇi yāni aśītim jagau munis
㈢ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་དག། གང་རྣམས་ཐུབ་པས་གསུངས་དེ་དག།
★◤【 tāni vāṅnāma vetyeṣāṃ rūpasaṃskārasaṃgrahaḥ // VAkK_1.25 //】
♂tāni vāṅnāma vetyeṣāṃ rūpasaṃskārasaṃgrahaḥ //25//
◤tāni vāṅnāma vêty eṣāṃ rūpasaṃskārasaṃgrahaḥ..25..[S057-059]
㈠【此但言及名 色行陰所攝】。
㈡【彼體語或名_c 此色行蘊攝】〖22_1_d〗。
①tāni vāc nāma vā iti eṣām rūpa saṃskāra saṃgrahas
㈢ཚིག་གམ་མིང་ཡིན་དེ་དག་ནི། །གཟུགས་དང་འདུ་བྱེད་དག་ཏུ་འདུས། །
★★◤yeṣāṃ vāksvabhāvaṃ buddhavacanaṃ teṣāṃ tāni rūpaskandhasaṃgṛhītāni / [017|08]
♂yeṣāṃ vāk-[ 13b. 1B1. V ]svabhāvaṃ buddhavacanaṃ teṣāṃ tāni rūpaskandhasaṃgṛhītāni /
◤yeṣāṃ vāk-svabhāvaṃ buddhavacanam,[S057-059]
㈠釋曰：有諸師執，佛正教言，音為性。
㈡論曰：諸說佛教，語為體者，
①yeṣām vāc svabhāvam buddha vacanam teṣām tāni rūpa skandha saṃgṛhītāni
㈢གང་དག་གི་ལྟར་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ཚིག་གི་རང་བཞིན་ཡིན་པ་དེ་དག་གི་ལྟར་ན་དེ་དག་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །
◤teṣāṃ tāni rūpaskandhasaṃgṛhītāni.[S057-059]
㈠於彼師入色陰攝。
㈡彼說法蘊皆色蘊攝。
★0◤yeṣāṃ nāmasvabhāvaṃ teṣāṃ saṃskāraskandhena // [017|09]
◤yeṣāṃ nāmasvabhāvam,[S057-059]
㈠復有諸師執，文句為性。
㈡諸說佛教，名為體者，
①yeṣām nāma svabhāvam teṣām saṃskāra skandhena
㈢གང་དག་གི་ལྟར་ན་མིང་གི་རང་བཞིན་ཡིན་པ་དེ་དག་གི་ལྟར་ན་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །
◤teṣāṃ saṃskāraskandhena saṃgṛhītāni..25..[S057-059]
㈠於彼師入行陰攝。
㈡彼說法蘊皆行蘊攝。
★0◤kiṃ punardharmaskandhasya pramāṇam / [017|10]
◤kiṃ punar dharmaskandhasya pramāṇam ?[S057-059]
㈠此法陰數量云何。
㈡此諸法蘊，其量云何 。
①kim punar dharma skandhasya pramāṇam
㈢ཡང་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོའི་ཚད་ཇི་ཙམ་ཞེ་ན།
★◤ 【śāstrapramāṇa ityeke 】[017|11]
①śāstra pramāṇas iti eke
㈢ཁ་ཅིག་བསྟན་བཅོས་ཚད་ཅེས་ཟེར། །
◤eke tāvat āhuḥ——[S057-059]
㈠〔偈曰〕：
㈡頌曰：
★◤eke tāvat āhurdharmaskandhasaṃjñakasyaivābhidharmaśāstrasyāsya opramaṇamiti / [017|12]
♂śāstrapramāṇa ityeke eke tāvat āhurdharmaskandhasaṃjñakasyaivābhidharmaśāstrasyāsya pramāṇamiti /
①eke tāvat āhus dharma skandha saṃjñakasya eva abhidharma śāstrasya asya opramaṇam iti
㈢ཁ་ཅིག་ན་རེ་དེ་ནི་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་བསྟན་བཅོས་མངོན་པའི་ཚད་ཙམ་མོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ།
◤dharmaskandhasaṃjñakasyaivābhidharmaśāstrasyāsya pramāṇam iti.[S057-059]
㈠【說如法陰量】。
㈡【有言諸法蘊_a 量如彼論說】〖23_1_b〗。
★0◤tacca ṣaṭsahasrāṇi / [017|12-]
◤tacca ṣaṭsahasrāṇi.[S057-059]
㈠釋曰：有諸師說，有一分阿毘達磨名法陰。其量有六千偈。八十千中一一法陰，其量皆爾。
㈡論曰：有諸師言，八萬法蘊，一一量等，法蘊足論。謂彼一一有六千頌。如對法中，法蘊足說。
①tat ca ṣaṣ sahasrāṇi
㈢དེ་ནི་ཤོ་ལོ་ཀ་དྲུག་སྟོང་ངོ་། །
◤apare——[S057-059]
㈠復有諸師說。
㈡或說。
★◤apare punarāhuḥ[017|13]
①apare punar āhus
㈢ཡང་གཞན་དག་ན་རེ།
◤skandhādīnāṃ kathaikaśaḥ.[S057-059]
㈠〔偈曰〕：【陰等一一教】。
㈡法蘊隨蘊等言，一一差別數有八萬。【或隨蘊等言】〖23_1_c〗
★◤ 【skandhādīnaṃ kathaikaśaḥ /】[017|14]
♂apare punarāhuḥ{3. Y. omits punaḥ and further says it is vākyādhyāhāra |} skandhādīnāṃ kathaikaśaḥ /
①skandha ādīnam kathā ekaśas
㈢ཕུང་པོ་ལ་སོགས་གཏམ་རེ་ཡིན། །
◆58♂yatanakṛtsnāyatanabodhipākṣikābhijñāprati
★◤skandhāyatanadhātupratītyasamutpādasatyāhāradhyānāpramāṇārūpyavimokṣābhibhvāyatanakṛtsnāyatanabodhipākṣikābhijñāpratisaṃvitpraṇidhijñānāraṇādīnāṃ kathā prātyekaṃ dharmaskandha iti / [017|15-]
♂skandhāyatanadhātupratītyasamutpādasatyāhāradhyānāpramāṇārūpyavibhokṣābhibhvāyatanakṛtsnāyatanabodhipākṣikābhijñāpratisaṃvitpraṇidhijñānāraṇādīnāṃ kathā pratyekaṃ dharmaskandha iti{4. MS. pratyekandha iti |} /
◤skandhāyatanadhātupratītyasamutpādasatyāhāradhyānāpramāṇarūpyavimokṣābhibhvāyatanakṛtsnāyatanabodhipākṣikābhijñāpratisaṃvitpraṇidhijñānāraṇādīnāṃ kathā pratyekaṃ dharmaskandha iti.[S057-059]
①skandhāyatanadhātupratītyasamutpādasatyāhāradhyānāpramāṇarūpyavimokṣābhibhvāyatanakṛtsnāyatanabodhipākṣika-abhijñāpratisaṃvitpraṇidhijñānāraṇādīnāṃ kathā pratyekaṃ dharmaskandha iti.
㈠釋曰：陰、入、界、緣生、諦、食、定、無量、無色、解脫、制入、遍入、覺助、通解、願智、無爭，等正教隨，一一皆名法陰。
㈡謂蘊、處、界、緣起、諦、食、靜慮、無量、無色 、解脫、勝處、遍處、覺品、神通、無諍、願智，無礙解等，一一教門，名一法蘊。
①skandha āyatana dhātu pratītya samutpāda satya āhāra dhyāna apramāṇa ārūpya vimokṣa abhibhvāyatana kṛtsnā āyatana bodhi pākṣikā abhijñā pratisaṃvid praṇidhi jñān kathā prātyekam dharma skandhas iti
㈢ཞེས་ཟེར་ཏེ། ཕུང་པོ་དང་། སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཁམས་དང་། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་དང་། བདེན་པ་དང་། ཟས་དང་། བསམ་གཏན་དང་། ཚད་མེད་པ་དང་། གཟུགས་མེད་པ་དང་། རྣམ་པར་ཐར་པ་དང་། ཟིལ་གྱིས་གནོན་〖P་གྱི་མནོན〗པའི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། ཟད་པར་གྱི་སྐྱེ་མཆེད་དང་། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཕྱོགས་དང་མཐུན་པ་དང་། མངོན་པར་ཤེས་པ་དང་། སོ་སོ་ཡང་དག་པར་རིག་པ་དང་། སྨོན་ནས་ཤེས་པ་དང་། ཉོན་མོངས་པ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་རེ་རེ་ནི་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོའོ་〖PNཔོ།〗ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤caritapratipakṣas tu dharmaskandho 'nuvarṇitaḥ..26..[S057-059]
㈠〔偈曰〕：【實判行對治 隨釋法陰爾】。
㈡【如實行對治】〖23_1_d〗。
①carita pratipakṣa tu dharmaskandho 'nuvarṇitaḥ..26..
★◤ 【caritapratipakṣastu dharmaskandho 'nuvarṇitaḥ // VAkK_1.26 //】[017|18]
♂caritapratipakṣastu dharmaskandho 'nuvarṇitaḥ //26//
①carita pratipakṣas tu dharma skandhas anuvarṇitas
㈢སྤྱོད་པ་རྣམས་ཀྱི་གཉེན་པོར་ནི། །ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་མཐུན་པར་གསུངས། །
★★◤evaṃ tu varṇayantyaśītiścaritasahasraṇi sattvānām / rāgadveṣamohamānādicaritabhedena / [017|19]
♂evaṃ tu varṇayantyaśītiścaritasahasrāṇi satvānām / ♂rāgadveṣamohamānādicaritabhedena /
◤evaṃ tu varṇayanti——[S057-059]
㈠釋曰：諸師實判如此。
㈡如實說者。
①evam tu varṇayanti aśītis carita sahasraṇi sattvānām rāga dveṣa moha māna ādi carita bhedena
㈢འདི་སྐད་དུ།
㈢སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་འདོད་ཆགས་དང་། ཞེ་སྡང་དང་། གཏི་མུག་དང་ང་རྒྱལ་ལ་སོགས་པ་སྤྱོད་པ་ཐ་དད་པ་བརྒྱད་ཁྲི་ཡོད་དེ།
◤aśītiś caritasahastrāṇi sattvānām rāgadveṣamohamānādicaritabhedena,[S057-059]
①aśītiś caritasahastrāṇi sattvānām rāga-dveṣa-moha-māna-ādi-caritabhedena,
㈠眾生有八萬煩惱行類，謂欲瞋癡慢等差別故。
㈡所化有情，有貪瞋等八萬行別。
★★◤teṣāṃ pratipakṣeṇa bhagavatā 'śītirdharmaskandhasahasrāṇyuktāni / [017|20]
♂teṣāṃ pratipakṣeṇa bhagavatā'śītirdharmaskandhasahasrāṇyuktāni /
◤teṣāṃ pratipakṣeṇa bhagavatā'śītirdharmaskandhasahasrāṇyuktāni..26..[S057-059]
㈠為對治此行，世尊正說八萬法陰。
㈡為對治彼八萬行故，世尊宣說八萬法蘊。
★◤yathaitānyaśītirdharmaskandhasahasrāṇyeṣveva pañcaskandheṣu opratipāditāni / [017|20-]
♂yathaitānyaśītirdharmaskandhasahasrāṇye- ṣeva pañcaskandheṣu pratipāditāni tathā'nye 'pi yathāyogaṃ skandhāyatanadhātavaḥ /
◤yathaitāny aśītir dharmaskandhasahasrāṇy eṣv eva pañcaskandheṣu pratipāditāni,[S057-059]
①yathaitāny aśīti dharmaskandha sahasrāṇi eṣu eva pañcaskandha pratipādita prati-pāditāni,
㈠如八萬法陰，於五陰中入色行二陰攝。
㈡如彼所說，八萬法蘊，皆此五中二蘊所攝。如是餘處，諸蘊處界類亦應然。
①teṣām pratipakṣeṇa bhagavatā śītis dharma skandha sahasrāṇi uktāni yathā etāni aśītis dharma skandha sahasrāṇi eṣu eva pañca skandheṣu opratipāditāni
③དེ་དག་གི་གཉེན་པོར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་གསུངས་སོ་ཞེས་བརྗོད་དོ་།། ཇི་ལྟར་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་འདི་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་འདི་དག་ཉིད་དུ་བསྡུས་པ་།། ། དེ་བཞིན་གཞན་ཡང་ཅི་རིགས་པར་།།
★◤ 【■tathā 'nye 'pi yathāyogaṃ skandhāyatanadhātavaḥ /】[017|22-]
①tathā anye api yathāyogam skandha āyatana dhātavas
③ཕུང་པོ་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་རྣམས་ནི་།།
㈢དེ་དག་གི་གཉེན་པོར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་གསུངས་སོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
◤tathānye 'pi yathāyogaṃ skandhāyatanadhātavaḥ.[S057-059]
㈠〔偈曰〕：【如此餘應理 陰入及界等】。
㈡頌曰：【如是餘蘊等_a 各隨其所應】〖24_1_b〗。
★◤【 pratipādyā yathokteṣu saṃpradhārya svalakṣaṇam // VAkK_1.27 //】
♂pratipādyā yathokteṣu saṃpradhārya svalakṣaṇam //27//
①pratipādyās yathā ukteṣu saṃpradhārya sva lakṣaṇam
③རང་གི་མཚན་ཉིད་ལེགས་དཔྱད་དེ་།། ****[@39a]**** *་།། ཇི་སྐད་བཤད་པར་བསྡུ་པར་བྱ་།།
◤pratipādyā yathokteṣu sampradhārya svalakṣaṇam..27..[S057-059]
㈠【於前說中攝 熟思彼性類】。
㈡【攝在前說中_c 應審觀自相】〖24_1_d〗。
★◤ye 'pyanye skandhāyatanadhātavaḥ sūtrāntareṣūktāste 'pyeṣveva yathokteṣu skandhādiṣu pratiopādyāḥ svaṃ svaṃ lakṣaṇameṣāṃ yathāvihitamasmiṃacchāstre saṃpradharya / [017|24-]
♂ye 'pyanye skandhāyatanadhātavaḥ sūtrāntareṣūktāste 'pyeṣveva yathokteṣu skandhādiṣu pratipādyāḥ svaṃ svaṃ lakṣaṇa{5. Y. svabhāvaṃ |}meṣāṃ yathāvihita{6. Y. vyavasthāpitaṃ, but 5...6 seems to be explanation. }masmiṃcchāstre saṃpradhārya /
◤ye 'py enye skandhāyatanadhātavaḥ sūtrāntareṣûktāḥ,[S057-059]
㈠釋曰：若有餘陰入界等，於餘經中說。
㈡論曰：餘契經中，諸蘊處界。
①ye apyanye skandha āyatana dhātavas sūtrāntareṣu uktās te apyeṣu eva yathā ukteṣu skandha ādiṣu pratiopādyās svam svam lakṣaṇam eṣām yathā vihitam asaṃpradharya
③མདོ་གཞན་དག་ལས་ཕུང་པོ་དང་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་གཞན་གང་དག་གསུངས་པ་དེ་དག་ཀྱང་བསྟན་བཅོས་འདི་ལས། ཇི་སྐད་བཤད་པ་བཞིན་དེ་དག་གི་རང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ལེགས་པར་དཔྱད་ནས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་བཤད་པ་འདི་དག་ཉིད་དུ་བསྡུ་བར་བྱ་སྟེ་།
◤te 'py eṣv eva yathokteṣu skandhādiṣu pratipādyāḥ svaṃ svaṃ svabhāvam eṣāṃ yathāvyavasthāpitam asmiṃc chāstre vimṛśya.[S057-059]
㈠是彼如前所說，陰入界中隨彼性類，此論中所說，應善簡擇攝入其中。
㈡隨應攝在前所說中。如此論中所說蘊等，應審觀彼一一自相 。
★◤tatra tāvat pañcānāṃ śīlasamādhiprajñāvimuktijñānadarśanaskandhānāṃ śīlaskandho rūpaskandhena saṃgṛhītaḥ / [017|26-018|02]
♂tatra tāvat pañcānāṃ śīlasamādhi- @018 prajñāvimuktijñānadarśanaskandhānāṃ śīlaskandho rūpaska[ 14a. 1A1. VI ]ndhena saṃgṛhītaḥ /
◤tatra tāvat pañcānāṃ śīlasamādhiprajñāvimuktijñānadarśanaskandhānāṃ śīlaskandho [S057-059]
①tatra tāvat pañcānām śīla samādhi prajñā vimukti jñāna darśana skandhānām śīla skandhas rūpa skandhena saṃgṛhītas
③དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་། ཤེས་རབ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་པའི་ཡེ་ཤེས་མཐོང་བའི་ཕུང་པོ་དག་ལས་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ་།།
㈢ཇི་ལྟར་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་བརྒྱད་ཁྲི་〖PN+བོ།〗འདི་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་〖PN-པོ།〗འདི་དག་ཉིད་དུ་བསྡུས་པ། དེ་བཞིན་གཞན་ཡང་ཅི་རིགས་པར། །ཕུང་པོ་སྐྱེ་མཆེད་ཁམས་རྣམས་ནི། །རང་གི་མཚན་ཉིད་ལེགས་དཔྱད་དེ། །{39a}། །ཇི་སྐད་བཤད་པར་བསྡུ་པར་བྱ། །མདོ་གཞན་དག་ལས་ཕུང་པོ་དང་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་གཞན་གང་དག་གསུངས་པ་དེ་དག་ཀྱང་བསྟན་བཅོས་འདི་ལས། ཇི་སྐད་བཤད་པ་བཞིན་དེ་དག་གི་རང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ལེགས་པར་དཔྱད་ནས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་བཤད་པ་འདི་དག་ཉིད་དུ་བསྡུ་བར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་། ཤེས་རབ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་པའི་ཡེ་ཤེས་མཐོང་བའི་ཕུང་པོ་དག་ལས་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །
ⅰⅱ
🈪192མདོ་གཞན་དག་ལས་ཕུང་པོ་དང་སྐྱེ་མཆེད་དང་ཁམས་གཞན་གང་དག་གསུངས་པ་དེ་དག་ཀྱང་བསྟན་བཅོས་འདི་ལས། ཇི་སྐད་བཤད་པ་བཞིན་དེ་དག་གི་རང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ལེགས་པར་དཔྱད་ནས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པ་ཇི་སྐད་བཤད་པ་འདི་དག་ཉིད་དུ་བསྡུ་བར་བྱ་སྟེ།
◤rūpaskandhena saṃgṛhītaḥ,[S057-059]
㈠此中有別五陰。謂戒陰、定、慧、解脫、解脫知見陰。界陰入色陰攝。
㈡且諸經中說餘五蘊。謂戒、定、慧、解脫、解脫智見五蘊 。彼中戒蘊，此色蘊攝。
🈪དེ་ལ་རེ་ཞིག་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་། ཤེས་རབ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་། རྣམ་པར་གྲོལ་པའི་ཡེ་ཤེས་མཐོང་བའི་ཕུང་པོ་དག་ལས་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །
★0◤śeṣāḥ saṃskāraskandhena / [018|02-017|02]
◤śeṣāḥ saṃskāraskandhena.[S057-059]
㈠餘四入行陰攝。
㈡彼餘四蘊，此行蘊攝。
①śeṣās saṃskāra skandhena
㈢ལྷག་མ་རྣམས་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་〖PNཀྱིས།〗ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །
★0◤daśānāṃ kṛtsnāyatanānāmaṣṭāvalobhasvabhāvatvāddharmāyatanena / [018|02-]
◤daśānāṃ kṛtsnāyatanānām aṣṭāv alobhasvabhāvatvād dharmāyatanena.[S057-059]
㈠復有十遍入，前八遍入。無貪為自性故，法入所攝。
㈡又諸經說十遍處等，前八遍處。無貪性故，此法處攝。
🈪193ལྷག་མ་རྣམས་ནི་འདུ་བྱེད་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་སོ། །ཐད་པར་གྱི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་པོ་དག་ལས་བརྒྱད་ནི་མཆགས་པའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱིས་བསྡུས་སོ། །འཁོར་རྣམས་དང་བཅས་ན་ནི་ཕུང་པོ་ལྔའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དག་གིས་བསྡུས་ཏེ། ཟིལ་གྱིས་གནོན་པའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱང་དེ་དང་འདྲའོ། །ཟད་པར་ནམ་མཁའ་དང་རྣམ་ཤེས་མཐའ་ཡས་སྐྱེ་མཆེད་དག་དང་། ནམ་མཁའ་མཐའ་ཡས་སྐྱེ་མཆེད་ལ་སོགས་པ་བཞི་པོ་དག་ནི་ཕུང་པོ་བཞིའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དག་གིས་བསྡུས་སོ། །
①daśānām kṛtsnā āyatanānām aṣṭa avalobha svabhāva tvāt dharma āyatanena
㈢ཟད་པར་གྱི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་པོ་དག་ལས་བརྒྱད་ནི་མ་ཆགས་པའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱིས་〖PN་ཀྱི།〗བསྡུས་སོ། །
★0◤saparivārāṇi tu pañcaskandhasvabhāvatvānmanodharmāyatanābhyām / [018|03]
◤saparivārāṇi tu pañcaskandhasvabhāvatvāt manodharmāyatanābhyām.[S057-059]
㈠若共伴類，五陰為性故，意法二入所攝。
㈡若兼助伴，五蘊性故，即此意處、法處所攝。
①sa parivārāṇi tu pañca skandha svabhāva tvāt manas dharma āyatanābhyām
③འཁོར་རྣམས་དང་བཅས་ན་ནི་ཕུང་པོ་ལྔའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དག་གིས་བསྡུས་ཏེ་།
㈢འཁོར་རྣམས་དང་བཅས་ན་ནི་ཕུང་པོ་ལྔའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དག་གིས་བསྡུས་ཏེ། ཟིལ་གྱིས་གནོན་པའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱང་〖PN-ཀྱང་།〗དེ་དང་འདྲའོ། །
★★◤tathā 'bhibhvāyatanāni / [018|04]
♂tathā'bhibhvāyatanāni /
◤tathābhibhvāyatanāni.[S057-059]
㈠制入亦爾。
㈡攝八勝處，應知亦爾。
①tathā bhibhva āyatanāni
③ཟིལ་གྱིས་གནོན་པའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱང་དེ་དང་འདྲའོ་།།
◤[S059]
◤[05901-05903]
★◤ākāśavijñānānantyāyatanakṛtsne catvāri cākāśānantyāyatanādīni catuḥskandhasvabhāvatvāt manodharmāyatanābhyām / [018|04-]
♂ākāśavijñānānantyā- yatanakṛtsne{1. MS. kṛtsnā |} catvāri cākāśānantyāyatanādīni catuḥskandhasvabhāvatvāt manodharmāyatanābhyām /
◤ākāśavijñānāntyāyatanakṛtsne catvāri cākāśānantyāyatanādīni catuḥskandhasvabhāvatvāt manodharmāyatanābhyām.[S059-061]
㈠空遍入、識遍入、及空等四無邊入。四陰為性故，意法二入所攝。
㈡空識遍處，空無邊等。四無色處，四蘊性故。即此意處法處所攝。
①ākāśa vijñāna ānanti āyatana kṛtsne catvāri ca ākāśānantya āyatana ādīni catur skandha svabhāva tvāt manas dharma āyatanābhyām
㈢ཟད་པར་ནམ་མཁའ་དང་རྣམ་ཤེས་〖PNཔར་ཤེས་པ།〗མཐའ་ཡས་སྐྱེ་མཆེད་དག་དང་། ནམ་མཁའ་མཐའ་ཡས་སྐྱེ་མཆེད་ལ་སོགས་པ་བཞི་པོ་དག་ནི་ཕུང་པོ་བཞིའི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དག་གིས་བསྡུས་སོ། །
★0◤pañca vimuktyāyatanāni prajñāsvabhāvatvāddharmāyatanena / [018|05-]
◤pañca vimuktyāyatanāni prajñāsvabhāvatvād dharmāyatanena.[S059-061]
㈠復有五解脫入。智慧為性故，法入所攝。
㈡五解脫處，慧為性故，此法處攝。
🈪194རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་སྐྱེ་མཆེད་ལྔ་པོ་དག་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱིས་བསྡུས་སོ། །འཁོར་རྣམས་དང་བཅས་ན་ནི་སྒྲ་དང་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱིས་བསྡུས་སོ། །
🈪195སྐྱེ་མཆེད་གཉིས་ལས་འདུ་ཤེས་མེད་པའི་སེམས་ཅན་ནི་དྲི་དང་རོའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་བཞི་པོ་རྣམས་ཀྱིས་བསྡུས་སོ། །འདུ་ཤེས་མེད་འདུ་ཤེས་མེད་མིན་གྱི་སྐྱེ་མཆེད་དུ་ཉེ་བར་འགྲོ་བ་ནི་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དག་གིས་བསྡུས་སོ། །
①pañca vimukti āyatanāni prajñā svabhāva tvāt dharma āyatanena
㈢རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་སྐྱེ་མཆེད་ལྔ་པོ་དག་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱིས་བསྡུས་སོ། །
◤[S059-061]
◤[05903-06002]
★★◤saparivārāṇi tu śabdo manodharmāyatanaiḥ / [018|06]
♂saparivārāṇi tu{2. S.Y. omits tu } śabdo{3. S.śabda- Y. śabda-śabda seems to be correct. } manodharmāyatanaiḥ /
◆60♂dharmāyatanaiḥ / dvayor āyatanayor
◤saparivārāṇi śabdamanodharmāyatanaiḥ.[S059-061]
㈠若共伴類，聲意法三入所攝。
㈡若兼助伴，即此聲意法處所攝。
①sa parivārāṇi tu śabdas-manas-dharma-āyatanais
㈢འཁོར་རྣམས་དང་བཅས་ན་ནི་སྒྲ་དང་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱིས་བསྡུས་སོ། །
★★◤dvayorāyatanayorasaṃjñisattvā daśabhir āyatanair gandharsāyatanābhāvāt / [018|07]
♂dvayorāyatanayorasaṃjñisattvā daśabhir āyatanair gandharasāyatanābhāvāt /
◤dvayor āyatanayor asaṃjñisattvā daśabhir āyatanaiḥ;[S059-061]
㈠復有二入，謂無想入2第一入即無想天。十入所攝。
㈡復有二處，謂無想有情天處，及非想非非想處。 初處即此十處所攝。
◤gandharasāyatanayor evābhāvāt.[S059-061]
㈠3除香味入故。
㈡無香味故。
①dvayos āya tanayos asaṃjñi sattvās daśabhis āyatanais gandharsa āyatana abhāvāt
㈢སྐྱེ་མཆེད་གཉིས་ལས་འདུ་ཤེས་མེད་པའི་སེམས་ཅན་ནི་དྲི་དང་རོའི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་བཞི་〖PN-བཞི།〗པོ་རྣམས་ཀྱིས་བསྡུས་སོ། །
★0◤naivasaṃjñānāsaṃjñāyatanopagā manodharmāyatanābhyām / [018|07-]
◤naivasaṃjñānāsaṃjñāyatanopagā manodharmāyatanābhyām.[S059-061]
㈠1非想非非想入。4第二入意法二入所攝。
㈡後處即此意法處攝。 四蘊性故。
①na eva saṃjñāna asaṃjñāyatana upagās manas dharma āyatanābhyām
㈢འདུ་ཤེས་མེད་འདུ་ཤེས་མེད་མིན་གྱི་〖PN-གྱི།〗སྐྱེ་མཆེད་དུ་ཉེ་བར་འགྲོ་བ་ནི་ཡིད་དང་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དག་གིས་བསྡུས་སོ། །
◤[S061]
◤[06101-06102]
★0◤evaṃ bahudhātuke 'pi dvāṣaṣṭirdhātavo deśitāḥ / [018|08]
◤evaṃ bahudhātuke 'pi dvāṣaṣṭir dhātavo deśitāḥ.[S061]
㈠如此於多界經中，佛說有六十二界。
㈡又多界經說界差別，有六十二。
★0◤teṣāṃ yathāyogaṃ saṃgraho veditavyaḥ // [018|08-]
◤teṣāṃ yathāyogaṃ saṃgraho veditavyaḥ..27..[S061]
㈠此等諸界，如理應知。入十八界中攝。
㈡隨其所應，當知皆此十八界攝。
①evam bahu dhātuke api dvāṣaṣṭis dhātavas deśitās teṣām yathāyogam saṃgrahas veditavyas
㈢དེ་བཞིན་དུ་ཁམས་མང་པོ་ལ་ལས་ཁམས་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཉིས་བསྟན་པ་དེ་དག་ཀྱང་ཅི་རིགས་པར་བསྡུ་པར་རིག་པར་བྱའོ། །
◤[S062]
◤[06201-06212]
◤ya ime tatra ṣaḍ dhātavaḥ uktāḥ——[S062]
㈠彼中所說六界。
㈡且彼經中所說六界。
◤pṛthivīdhātuḥ, abdhātuḥ, tejodhātuḥ, vāyudhātuḥ, ākāśadhātuḥ, vijñānadhātur iti,[S062]
㈠謂地界水火風空識界。
㈡地水火風四界已說。
㈢དེར་གང་དག་སའི་ཁམས་དང་། ཆུའི་ཁམས་དང་། མེའི་ཁམས་དང་། རླུང་གི་ཁམས་དང་། ནམ་མཁའི་ཁམས་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་བསྟན་པ་ལ།
◤eteṣāṃ dvayor lakṣaṇam anuktam.[S062]
㈠六中二界未說其相。
㈡空識二界未說其相。
★◤ya ime tatra ṣaḍ dhātavaḥ uktāḥ pṛthivīdhāturabdhātustejodhāturvāyudhāturākāśadhāturvijñānadhāturityeṣāṃ dvayorlakṣaṇamanuktam / [018|10-]
♂ya ime tatra ṣaḍ dhātavaḥ uktāḥ pṛthivīdhāturabdhātustejodhāturvāyudhāturākāśadhāturvijñānadhātu- rityeṣāṃ dvayorlakṣaṇamanuktam /
①yas ime tatra ṣaṭ dhātavas uktās pṛthivī dhātus ap dhātus tejas dhātus vāyu dhātus a ākāśa dhātus vijñāna dhātus iti eṣām dvayos lakṣaṇam anuktam
㈢དེ་དག་ལས་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་མ་བཤད་ན།
★◤tat kimākāśamevākāśadhāturveditavyaḥ sarvaṃ aca vijñānaṃ vijñānadhātuḥ/ [018|11-]
♂tat kimākāśamevākāśadhāturveditavyaḥ sarvaṃ ca vijñānaṃ vijñānadhātuḥ /
◤tat kim ākāśam evākāśadhātur veditavyaḥ;[S062]
㈠此無為空，為應知即是空界耶。
㈡為即虛空，名為空界。 ,
①tat kim ākāśam eva ākāśa dhātus veditavyas sarvam aca vijñānam vijñāna dhātus na iti āha
㈢དེ་ཅི་ནམ་མཁའ་ཉིད་{39b}ནམ་མཁའི་ཁམས་ཡིན་ལ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱ་འམ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤sarvaṃ ca vijñānaṃ vijñānadhātuḥ ? nety āha.[S062]
㈠一切識為應知即是識界耶。彼說非。
㈡為一切識名識界耶。不爾 。
◤kiṃ tarhi ?[S062]
㈠云何非。
㈡云何。
♂netyāha{4. MS. dhāturnetyāha |} / ♂kiṃ tarhi /
★◤netyāha / kiṃ tarhi / dvāravātāyanamukhanāsikādiṣu[018|12]
♂dvāravātāyanamukhanāsikādiṣu
①kim tarhi
③འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན།
①dvāra vātāyana mukha nāsikā ādiṣu
◤dvāravātāyanamukhanāsikādiṣu——[S062]
㈠門風竅鼻口內等。
★◤ 【chidramākāśadhātvākhyam 】[018|13]
♂chidramākāśadhātvākhyam
①chidram ākāśa dhātu ākhyam
◤chidram ākāśadhātvākhyam,[S062]
①chidram ākāśa-dhātv-ākhyam,
㈠〔偈曰〕：【竅穴名空界】。
㈡頌曰：【空界謂竅隙】〖25_1_a〗，
◤ⅰ[S062]
㈡【識界有漏識_c 有情生所依】〖25_1_d〗。
㈢སྒོ་དང་སྐར་ཁུང་དང་ཁ་དང་སྣ་ལ་སོགས་པའི་བུ་ག་ནམ་མཁའི་ཁམས་ཞེས་བྱ།
★◤chidramityucyamānaṃ kiṃ veditavyam / [018|14]
♂chidramityacyamānaṃ kiṃ veditavyam /
◤chidram ity ucyamānaṃ ki veditavyam ?[S062]
㈠釋曰：若說竅穴，應知是何法。
㈡論曰：諸有門窓及口鼻等，內外竅隙名為空界。如是竅隙云何應知。
①chidram iti ucyamānam kim veditavyam
㈢བུ་ག་ཞེས་བྱ་བ་ཅི་ཞིག་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱ།
★0◤ 【ālokatamasī kila /】[018|15]
◤ālokatamasī kila.[S062]
㈠〔偈曰〕：【彼言謂光闇】。
㈡【傳說是明闇】〖25_1_b〗，傳說：竅隙即是明闇。
①āloka-tamasī kila
㈢སྣང་དང་མུན་པ་དག་ཡིན་ལོ། །
★★◤nahi chidram ālokatamobhyāmanyad gṛhyate / [018|16]
♂nahi chidram ālokatamobhyāmanyat gṛhyate /
◤na hi chidram ālokatamobhyām anyad gṛhyate.[S062]
㈠釋曰：何以故。無有竅穴離光闇可見故。
㈡非離明闇竅隙可取。
①na hi chidram āloka tamobhyām anyat gṛhyate
㈢བུ་ག་ནི་སྣང་བ་དང་མུན་པ་དག་ལས་གཞན་དུ་གཟུང་དུ་མེད་དོ། །
0◤tasmāt kilākāśadhātur ālokatamaḥsvabhāvo rātriṃdivasvabhāvo vedita-[ 14b. 1B1. VI ]vyaḥ / [018|16-][S062]
㈠是故彼言空界，唯光闇為性，晝夜為位。
㈡故說空界，明闇為體，應知此體不離晝夜。
①tasmāt kila ākāśa-dhātur āloka-tamas-svabhāvas rātrim-diva-svabhāvas veditavyas
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་ནམ་མཁའི་ཁམས་ནི་སྣང་བ་དང་མུན་པའི་རང་བཞིན་ཏེ། མཚན་མོ་དང་ཉིན་མོའི་རང་བཞིན་དུ:ཡིན་པར་〖PN-ཡིན་པར།〗རིག་པར་བྱའོ་ཞེས་གྲག་གོ། །
★0◤sa eva cāghasāmantakaṃ rūpam ity ucyate / [018|17-]
◤sa eva cāghasāmantakaṃ rūpam ity ucyate.[S062]
㈠此空界說名隣礙色。
㈡即此說名隣阿伽色。
①sas eva ca agha-sāmantakam rūpam iti ucyate
㈢དེ་ཉིད་ཐོགས་པའི་ཉེ་བའི་འཁོར་གྱི་གཟུགས་ཞེས་བྱ་སྟེ།
0◤aghaṃ kila citasthaṃ rūpam / atyarthaṃ ghātāt / tasya tat sāmantakam iti / [018|18][S062]
㈠彼說礙色者，謂聚集中色，最易變壞故。光闇與礙色相隣故，名隣礙色。
㈡傳說：阿伽謂積集色，極能為礙故名阿伽。此空界色，與彼相隣。是故說名隣阿伽色。
①agham kila citastham rūpam atyartham ghātāt tasya tad sāmantakam iti
㈢ཐོགས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་གནོད་པར་བྱར་〖PNབྱ།〗རུང་བའི་ཕྱིར་བསགས་པར་གནས་པའི་གཟུགས་ཏེ། དེ་ནི་དེའི་འཁོར་རོ་ལོ། །
★0◤aghaṃ ca tadanyasya rūpasya tatrāpratighātāt sāmantakaṃ cānyasya rūpasyetyapare / [018|19]
◤aghaṃ ca tad, anyasya rūpasya tatrāpratighātāt,[S062]
①aghaṃ ca tad, anyasya rūpasya tatra apratighātāt,
㈠復有餘師釋：此亦是礙他{？增}。於此無礙故，
㈡有說：阿伽即空界色。此中無礙故名阿伽，
🈪199གཞན་དག་ན་རེ་དེ་ལ་གཞན་མི་ཐོགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་ཐོགས་མེད་ཀྱང་ཡིན་ལ་
①agham ca tad anyasya rūpasya tatra apratighātāt sāmantakam ca anyasya rūpasya iti apare
㈢གཞན་དག་ན་རེ་དེ་ལ་གཞན་མི་ཐོགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། དེ་ནི་ཐོགས་མེད་ཀྱང་ཡིན་ལ་གཟུགས་གཞན་གྱི་ཉེ་འཁོར་ཡང་ཡིན་པས་ཐོགས་མེད་ཉེ་འཁོར་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤sāmantakaṃ cānyasya rūpasyety apare.[S062]
①sāmantakaṃ ca anyasya rūpasya iti apare.
㈠與餘色相隣。
㈡即阿伽色餘礙相隣，是故說名隣阿伽色。
🈪གཟུགས་གཞན་གྱི་ཉེ་འཁོར་ཡང་ཡིན་པས་ཐོགས་མེད་ཉེ་འཁོར་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤vijñānadhātur vijñānaṃ sāsravaṃ,[S062]
㈠〔偈曰〕：【識界即是識 有流】。
㈡諸有漏識名為識界。
🈪ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་རྣམ་ཤེས་ནི། རྣམ་ཤེས་ཁམས་ཡིན།
★◤ 【vijñānadhāturvijñānaṃ sāsravaṃ 】[018|20]
♂vijñānadhāturvijñānaṃ sāsravaṃ
①vijñāna dhātus vijñānam sa āsravam
③ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་རྣམ་ཤེས་ནི། རྣམ་ཤེས་ཁམས་ཡིན་།
㈢ཟག་པ་〖PN-པ〗དང་བཅས་པའི་〖Nཔས། 〗རྣམ་ཤེས་ནི། རྣམ་ཤེས་ཁམས་ཡིན།
◤[S063]
◤[06301-06305]
★◤kasmādanāsravaṃ nocyate / yasmādime ṣaḍ dhātava iṣṭāḥ / [018|21]
♂kasmādanāsravaṃ nocyate / yasmādime ṣaḍ dhātava iṣṭāḥ /
◤kasmād anāsravaṃ nôcyate ? yasmād ime ṣaḍ dhātava iṣṭāḥ [S063]
㈠釋曰：云何不說無流。由佛許六界。
㈡云何不說諸無漏識為識界耶 。由許六界。
🈪ཅིའི་ཕྱིར་ཟག་པ་མེད་པ་ལ་མི་བྱ་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་ཁམས་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི། སྐྱེ་བའི་རྟེན་ཡིན་པར་འདོད་དེ།
①kasmāt anāsravam na ucyate
③ཅིའི་ཕྱིར་ཟག་པ་མེད་པ་ལ་མི་བྱ་ཞེ་ན་།
㈢ཅིའི་ཕྱིར་ཟག་པ་མེད་པ་ལ་མི་བྱ་ཞེ་ན། འདི་ལྟར་ཁམས་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི།
①yasmāt ime ṣaṭ dhātavas iṣṭās
③འདི་ལྟར་ཁམས་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི་།
★◤ 【janmaniśrayāḥ // VAkK_1.28 //】[018|22]
♂janmaniśriyāḥ //28//
◤janmaniśrayāḥ..28..[S063]
㈠〔偈曰〕：【生所依】。
㈡是諸【有情生所依】〖25_1_d〗故。
①janma niśrayās
③སྐྱེ་བའི་རྟེན་ཡིན་པར་འདོད་དེ་།
㈢སྐྱེ་བའི་རྟེན་ཡིན་པར་འདོད་དེ།
★0◤ete hi janmanaḥ pratisandhicittādyāvat cyuticittasādhāraṇabhūtāḥ / [018|23]
◤ete hi janmanaḥ pratisandhicittād yāvat cyuticittasādhāraṇabhūtāḥ.[S063]
㈠釋曰：此六界從初託生心，乃至死墮心，生所依止。
㈡如是諸界從續生心，至命終心恒持生故。
①ete hi janmanas pratisandhi cittāt yāvat cyuti citta sādhāraṇa bhūtās
㈢དེ་དག་ཉིང་མཚམས་སྦྱོར་བའི་སེམས་ནས་〖PN-ནས།〗འཆི་བའི་སེམས་ཀྱི་བར་དུ་སྐྱེ་བའི་གཞིར་གྱུར་པ་སྟེ།
★0◤anāsravāstu dharmā naivamiti / [018|23-]
◤anāsravās tu dharmā naivam iti.[S063]
㈠若無流法不得如此。
㈡諸無漏法則不如是。
①anāsravās tu dharmās na evam iti
㈢ཟག་པ་མེད་པའི་ཆོས་རྣམས་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ནོ། །
★0◤tadevaṃ satyeṣāṃ catvāro dhātavaḥ spraṣṭavyadhātāvantarbhūtāḥ [018|24-]
◤tad evaṃ satyeṣāṃ catvāro dhātavaḥ spraṣṭavyadhātāv antarbhūtāḥ,[S063]
①tad evaṃ satyeṣāṃ catvāro dhātavaḥ spraṣṭavya dhātāv antarbhūtāḥ,
㈠如此六界中，前四觸界攝。
㈡彼六界中，前四即此觸界所攝。
①tat evam sati eṣām catvāras dhātavas spraṣṭavya dhātau= antarbhūtās
㈢དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་ན་དེ་དག་ལས་ཁམས་བཞི་ནི་རེག་བྱའི་ཁམས་ཀྱི་ནང་དུ་འདུས་སོ། །
★0◤pañcamo rūpadhātau ṣaṣṭhaḥ saptasu vijñānadhātuṣviti / [018|24-]
◤pañcamo rūpadhātau, ṣaṣṭhaḥ saptasu vijñānadhātuṣv iti..28..[S063]
㈠第五色界攝。第六七識界攝。
㈡第五即此色界所攝。第六即此七心界攝。
①pañcamas rūpa dhātau ṣaṣṭhas saptasu vijñāna dhātuṣu iti
㈢ལྔ་པ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ནང་དུ་འདུས་སོ། ། དྲུག་པ་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་བདུན་པོ་དག་ཏུ་འདུས་སོ། །
◤[S063]
◤[06306-06310]
★0◤ye punarime aṣṭādaśa dhātava uktās teṣāṃ [018|26]
◤ye punar ime aṣṭādaśa dhātava uktās teṣāṃ[S063]
㈠說攝義已，是前所說十八界。
㈡彼經餘界如其所應，皆即此中十八界攝 。【卷第一(終)】
①ye punar ime aṣṭādaśa dhātavas uktās teṣām
★0◤kati sanidarśanāḥ katyanidarśanāḥ / [018|26]
◤kati sanidarśanāḥ, katy anidarśanāḥ ?[S063]
㈠於中幾有顯幾無顯。
㈡復次於前所說十八界中，幾有見幾無見。 幾有對幾無對。幾善幾不善幾無記 。
①kati sa nidarśanās kati anidarśanās
㈢གང་དག་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་བསྟན་〖PN-བསྟན།〗པ་དེ་དག་ལས་བསྟན་དུ་ཡོད་པ་རྣམས་ནི་དུ། བསྟན་དུ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན།
★◤ 【sanidarśana eko 'tra rūpaṃ 】[019|01]
◤sanidarśana eko 'tra rūpam;[S063]
㈠〔偈曰〕：【於中一有顯 謂色】。
㈡頌曰：【一有見謂色_a 十有色有對_b 此除色聲八_c 無記餘三種】〖26_1_d〗。
①sa nidarśanas ekas atra rūpam
㈢བསྟན་ཡོད་འདིར་ནི་གཟུགས་གཅིག་ཏུ།།〖PNཔུ〗
★◤【sa hi śakyate nidarśayitumidamihāmutreti /】[019|02]
♂@019 sanidarśana{1. G. sanidarśanam |} eko 'tra rūpaṃ sa hi śakyate nidarśayitumidamihāmutreti /
◤sa hi śakyate nidarśayitum—idam iha, amutreti.[S063]
①sa hi śakyate nidarśayitum—“idam iha, amutra” iti.
㈠釋曰：此色易可顯，如言此色彼色。
㈡論曰：十八界中色界有見，以可示現此彼差別。
㈢དེ་ནི་འདི་ནི་འདི་ནའོ། །
🈪202བསྟན་ཡོད་འདིར་ནི་གཟུགས་གཅིག་ཏུ། །དེ་ནི་འདི་ནི་འདི་ན་འོ། །ཆེ་གེ་མོ་ཞིག་ནའོ་ཞེས་བསྟན་པར་ནུས་སོ། །
①sa hi śakyate nidarśayitum idam iha amutra iti
③དེ་ནི་འདི་ནི་འདི་ན་འོ་།། ཆེ་གེ་མོ་ཞིག་ནའོ་ཞེས་བསྟན་པར་ནུས་སོ་།།
㈢:ཆེ་གེ་མོ་ཞིག་ནའོ་〖PN-ཆེ་གེ་མོ་ཞིག་ནའོ།〗ཞེས་བསྟན་པར་ནུས་སོ། །
◤uktaṃ bhavati—anidarśanāḥ śeṣā iti..[S063]
㈠由此言故，應知義至所餘非顯。
㈡由此義准說餘無見。如是已說有見無見 。
🈪ལྷག་མ་རྣམས་ནི་བསྟན་དུ་མེད་པའོ་ཞེས་བཤད་པར་འགྱུར་རོ། །
★◤【uktaṃ bhavati anidarśanāḥ śeṣā iti //】
♂uktaṃ bhavati anidarśanāḥ śeṣā iti //
①uktam bhavati anidarśanās śeṣās iti
㈢ལྷག་མ་རྣམས་ནི་བསྟན་དུ་མེད་པའོ་ཞེས་བཤད་པར་འགྱུར་རོ། །
★0◤kati sapratighāḥ katyapratighāḥ / [019|03]
◤kati sapratighāḥ, katy apratighāḥ ?[S063]
㈠幾是有礙，幾是無礙。
①kati sa pratighās kati apratighās
ⅱ㈢ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། ཐོགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན།
㈢ཐོགས་དང་བཅས་པ་གཟུགས་ཅན་བཅུ། །གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་ཁམས་བཅུ་གང་དག་བཤད་པ་དེ་དག་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་〖PN-དང་བཅས་པ།〗ཡིན་ཏེ། ཐོགས་པ་{40a}ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྡུགས་པའོ། །
★◤ 【saparatighā daśa /】[019|04]
♂sapratighā daśa /
◤[S064]
◤[06401-06417]
★◤ 【rūpiṇaḥ /】[019|05]
①sa paratighās daśa rūpiṇas
③ཐོགས་དང་བཅས་པ་གཟུགས་ཅན་བཅུ་།།
◤sapratighā daśa. rūpiṇaḥ,[S064]
㈠〔偈曰〕：【十有礙有色】。
◤ya ete rūpaskandhasaṃgṛhītā daśa dhātava uktās te sapratighāḥ.[S064]
㈠釋曰：此十界色陰所攝是有礙。
㈡唯色蘊攝十界有對。
★◤ya ete rūpaskandhasaṃgṛhītā daśa dhātava uktāste sapratighāḥ / [019|06]
♂rūpiṇaḥ ya ete rūpaskandhasaṃgṛhītā daśa dhātava uktāste sapratighāḥ /
①ye ete rūpa skandha saṃgṛhītās daśa dhātavas uktās te sa pratighās
③གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོས་བསྡུས་པའི་ཁམས་བཅུ་གང་དག་བཤད་པ་དེ་དག་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ཏེ། ཐོགས་པ་ ****[@40a]**** *་།། ཞེས་བྱ་བ་ནི་རྡུགས་པའོ་།།
★◤pratigho nāma pratighātaḥ sa ca trividhaḥ / [019|06-]
♂pratigho nāma pratighātaḥ / ♂sa ca trividhaḥ /
◤pratigho nāma pratighātaḥ.[S064]
㈠礙是何法。相障故名礙。
㈡對是礙義。
①pratighas nāma pratighātas sa ca trividhas
③དེ་ཡང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ་།
㈢དེ་ཡང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། སྒྲིབ་པ་དང་ཡུལ་དང་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པའོ། །
◤sa ca trividhaḥ ——[S064]
㈠此礙有三種。
㈡此復三種。
🈪205དེ་ཡང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། སྒྲིབ་པ་དང་ཡུལ་དང་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པའོ། །དེ་ལ་སྒྲིབ་པ་ལ་ཐོགས་པ་ནི་རང་གི་ཡུལ་དུ་གཞན་སྐྱེ་བའི་གེགས་བྱེད་པ་སྟེ།
★0◤āvaraṇaviṣayālambanapratighātaḥ / [019|07]
◤āvaraṇa-viṣaya-ālambanapratighātaḥ.[S064]
㈠一障礙，二塵礙，三緣緣礙。
㈡障礙境界所緣異故。
①āvaraṇa viṣaya ālambana pratighātas
③སྒྲིབ་པ་དང་ཡུལ་དང་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པའོ་།།
◤1.tatrāvaraṇapratighātaḥ = svadeśe parasyotpattipratibandhaḥ.[S064]
㈠此中障礙者，於自處對障他生。
㈡障礙有對，謂十色界。自於他處被礙不生。
★◤tatrāvaraṇapratighātaḥ svadeśe parasyotpattiporativandhaḥ / [019|07-]
♂tatrāvaraṇapratighātaḥ svadeśe parasyotpatti- pratibandhaḥ /
①tatra āvaraṇa pratighātas sva deśe parasya utpatti porativandhas
③དེ་ལ་སྒྲིབ་པ་ལ་ཐོགས་པ་ནི་རང་གི་ཡུལ་དུ་གཞན་སྐྱེ་བའི་གེགས་བྱེད་པ་སྟེ། དཔེར་ན་ལག་པ་འམ་།
㈢དེ་ལ་སྒྲིབ་པ་ལ་ཐོགས་པ་ནི་རང་གི་ཡུལ་དུ་གཞན་སྐྱེ་བའི་གེགས་བྱེད་པ་སྟེ། དཔེར་ན་ལག་པ་འམ། རྡོ་བ་ལ་ལག་པ་རྡུགས་ཤིག་〖PNཤིང་།〗ཐོགས་པའམ། རྡོ་བ་ཡང་དེ་གཉིས་ལ་ཐོགས་པ་ལྟ་བུའོ། །
★★◤yathā hasto haste pratihanyate upale vā / upalo 'pi tayoḥ / [019|08]
♂yathā hasto haste{2. Y. (Datta) hastenāhataḥ ( Wogihara ). hastebhyāhataḥ D. hastena |} pratihanyate upale vā / ♂upalo 'pi tayoḥ /
◤yathā hasto hastenāhataḥ upale vā. upalo 'pi tayoḥ.[S064]
㈠如手於手自相對障。石於石亦爾。
㈡如手礙手，或石礙石，或二相礙。
🈪དཔེར་ན་ལག་པ་འམ། རྡོ་བལ་ལག་པ་རྡུགས་ཤིག་ཐོགས་པའམ། རྡོ་བ་ཡང་དེ་གཉིས་ལ་ཐོགས་པ་ལྟ་བུའོ། །
①yathā hastas haste pratihanyate upale vā
③རྡོ་བ་ལ་ལག་པ་རྡུགས་ཤིག་ཐོགས་པའམ་།
①upalas api tayos
③རྡོ་བ་ཡང་དེ་གཉིས་ལ་ཐོགས་པ་ལྟ་བུའོ་།།
◤2.viṣayapratighātaś cakṣurādīnāṃ viṣayiṇāṃ rūpādiṣu viṣayeṣu.[S064]
㈠塵礙者，眼等諸根，於色等塵。
㈡境界有對，謂十二界法界一分。諸有境法，於色等境。
🈪ཡུལ་ལ་ཐོགས་པ་ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་ཅན་རྣམས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་རྣམས་ལ་ཐོགས་པ་སྟེ། བཏགས་པ་ལས་ཇི་སྐད་དུ། ཆུ་ལ་ཐོགས་པ་ལ་སྐམ་ལམ་ཡིན་པའི་མིག་ཀྱང་ཡོད་དེ།
★◤viṣayapratighātaścakṣurādīnāṃ viṣayiṇāṃ rūpādiṣu viṣayeṣu / [019|09]
♂viṣayapratighāta- ścakṣurādīnāṃ viṣayiṇāṃ rūpādiṣu{3. D. adds sveṣu |} viṣayeṣu{4. D. adds pratighātaḥ |} /
①viṣaya pratighātas cakṣus ādīnām viṣayiṇām rūpa ādiṣu viṣayeṣu
③ཡུལ་ལ་ཐོགས་པ་ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་ཅན་རྣམས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་རྣམས་ལ་ཐོགས་པ་སྟེ། བཏགས་པ་ལས་ཇི་སྐད་དུ་།
㈢ཡུལ་ལ་ཐོགས་པ:ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་ཅན་རྣམས་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་རྣམས་ལ་ཐོགས་པ་སྟེ། བཏགས་པ་ལས་ཇི་སྐད་དུ། ཆུ་ལ་ཐོགས་པ་ལ་སྐམ་ལ་མ་ཡིན་པའི་མིག་ཀྱང་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ཉ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
★◤yathoktaṃ prajñaptā“vasti cakṣurjale pratihanyate na sthale / [019|09-]
♂yathoktaṃ prajñaptā “vasti cakṣurjale pratihanyate na sthale /
◤yathoktaṃ prajñaptau——[S064]
㈠如假名論說。
㈡故施設論作如是言。
①yathā uktam prajñaptau= asti cakṣus jale pratihanyate na sthale
③ཆུ་ལ་ཐོགས་པ་ལ་སྐམ་ལམ་ཡིན་པའི་མིག་ཀྱང་ཡོད་དེ་།
◤“ asti cakṣurjale pratihanyate na sthale,[S064]
㈠有眼於水有礙，非於陸地。
㈡有眼於水有礙，非陸。
★◤yathā matsyānām / [019|10]
♂yathā matsyānām{5. MS. matsānāmasti |} /
◤yathā matsyānām;[S064]
㈠如魚等眼。
㈡如魚等眼。
🈪དཔེར་ན་ཉ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
①yathā matsyānām
③དཔེར་ན་ཉ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།།
★◤asti sthale na jale / [019|10-]
♂asti [ 15a. 1A1. VII ] sthale na jale /
◤asti sthale na jale;[S064]
㈠有眼於陸地有礙，非於水中。
㈡有眼於陸有礙，非水。
🈪206སྐམ་ཐོགས་ལ་ཆུ་ལ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། མི་ཕལ་ཆེ་བའི་ལྟ་བུའོ། །
①asti sthale na jale
③སྐམ་ཐོགས་ལ་ཆུ་ལ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
㈢སྐམ་ལ་ཐོགས་ལ་ཆུ་ལ་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། མི་ཕལ:ཆེ་བའི་〖PNཆེའི།〗ལྟ་བུའོ། །
★0◤prāyeṇa manuṣyāṇām / astyubhayatra / [019|11]
◤prāyeṇa manuṣyāṇām;[S064]
㈠從多如人等眼。
㈡從多分說，如人等眼。
①prāyeṇa manuṣyāṇām
③མི་ཕལ་ཆེ་བའི་ལྟ་བུའོ་།།
①asti ubhayatra
③གཉི་གར་ཐོགས་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
㈢གཉི་གར་ཐོགས་པ་ཡང་ཡོད་དེ། ཆུ་སྲིན་བྱིས་པ་གསོད་པ:དང་〖Pདང་།Nཔ།〗། སྦལ་པ་དང་། ཤ་ཟ་བ་〖PN-བ།〗དང་། ཉ་པ་〖PN-པ།〗ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
◤astyubhayatra,[S064]
㈠有眼二處有礙。謂於水陸。
㈡有眼俱礙。
🈪གཉི་གར་ཐོགས་པ་ཡང་ཡོད་དེ།
★0◤śiśumāramaṇḍūkapiśācakaivarttādīnām / [019|11-]
◤śiśumāra-maṇḍūka-piśāca-kaivarttādīnām;[S064]
㈠如龜鼉蝦蟆鬼捕魚人等眼。
㈡如畢舍遮室獸摩羅及捕魚人蝦蟇等眼。
🈪ཆུ་སྲིན་བྱིས་པ་གསོད་པ་དང་། སྦལ་པ་དང་། ཤ་ཟ་བ་དང་། ཉ་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
①śiśumāra maṇḍūka piśāca ka eva ṛtta ādīnām
③ཆུ་སྲིན་བྱིས་པ་གསོད་པ་དང་། སྦལ་པ་དང་། ཤ་ཟ་བ་དང་། ཉ་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།།
★0◤asti nobhayatra / etānākārān sthāpayitvā / [019|12]
◤asti nobhayatra,[S064]
㈠有眼二處無礙。
㈡有俱非礙。
🈪207གཉི་གར་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ། །
①asti na ubhayatra
③གཉི་གར་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
㈢གཉི་གར་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ། །
①etān ākārān sthāpayitvā
③རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ་།།
◤etān ākārān sthāpayitvā.[S064]
㈠除前三句。
㈡謂除前相。
★0◤asti cakṣuryadrātrau pratihanyate na divā / [019|12-]
◤asti cakṣur yad rātrau pratihanyate na divā,[S064]
㈠有眼於夜有礙，非於晝時。
㈡有眼於夜有礙非晝。
①asti cakṣus yat rātrau pratihanyate na divā
③མིག་གང་མཚན་མོ་ཐོགས་ལ་ཉིན་པར་མ་ཡིན་པ་ཡོད་དེ་།
㈢མིག་གང་མཚན་མོ་ཐོགས་ལ་ཉིན་པར་མ་ཡིན་པ་ཡོད་དེ། ཕ་ཝང་དང་། འུག་པ་ལ་སོགས་པ་〖N-པ།〗རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
★★◤tadyathā titīlolūkādīnām / divā na rātrau / [019|13]
♂tadyathā titīlolūkā- dīnām / ♂divā na rātrau /
◤tadyathā titīlolūkādīnām;[S064]
㈠如蝙蝠鴝鵒等眼。
㈡如諸蝙蝠鵂鶹等眼。
🈪208མིག་གང་མཚན་མོ་ཐོགས་ལ་ཉིན་པར་མ་ཡིན་པ་ཡོད་དེ། ཕ་ཝང་དང་། འུག་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
①tadyathā titīla ulūka ādīnām
③ཕ་ཝང་དང་། འུག་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།།
◤divā na rātrau,[S064]
㈠有眼於晝有礙，非於夜時。
㈡有眼於晝有礙，非夜。
🈪ཉིན་པར་ཐོགས་ལ་མཚན་མོ་མ་ཡིན་པ་ནི་མི་ཕལ་ཆེའི་ལྟ་བུའོ། །
★0◤prāyeṇa manuṣyāṇām / [019|13-]
◤prāyeṇa manuṣyāṇām;[S064]
㈠從多如人等眼。
㈡從多分說，如人等眼。
①divā na rātrau prāyeṇa manuṣyāṇām
㈢ཉིན་པར་ཐོགས་ལ་མཚན་མོ་མ་ཡིན་པ་ནི་མི་ཕལ་ཆེའི་ལྟ་བུའོ། །
★◤rātrau divā ca / śvaśṛgālaturagadvīpimārjārādīnām / nobhayatra / [019|14]
♂rātrau divā ca / śvaśṛgālaturagadvīpi- mārjārādīnām / ♂nobhayatra{6. MS. ṇobhayatra |} /
◤rātrau divā ca ,[S064]
㈠有眼於晝夜有礙。
㈡有眼俱礙。
🈪209མཚན་མོ་དང་ཉིན་པར་ཐོགས་བ་ནི་ཁྱི་དང་། ཝ་དང་། རྟ་དང་། གུང་དང་། བྱི་ལ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
①rātrau divā ca śva śṛgāla turaga dvīpi mārjāra ādīnām
㈢མཚན་མོ་དང་ཉིན་པར་ཐོགས་པ་ནི་ཁྱི་དང་། ཝ་དང་། རྟ་དང་། གུང་དང་། བྱི་ལ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
◤śva-śṛgāla-turaga-dvīpi-mārjārādīnām;[S064]
㈠如狗野干馬豹猫狸等眼。
㈡如狗野干馬豹豺狼猫狸等眼。
◤nôbhayatra,[S064]
㈠有眼於二時無礙。
㈡有俱非礙。
🈪གཉི་གར་ཡང་མ་ཡིན་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་སྟེ།
★◤etānākārān sthāpayitve”tyayaṃ viśayapratighātaḥ / [019|14-]
♂etānākārān sthāpayitve”tyayaṃ viṣayapratighātaḥ /
◤etānākārān sthāpayitvā ”[S064]
㈠除前三句。
㈡謂除前相。
①na ubhayatra etān ākārān sthāpayitvā iti ayam viśaya pratighātas
㈢གཉི་གར་ཡང་མ་ཡིན་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་སྟེ། འདི་ནི་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པའོ། །
◤ityayaṃ viṣayapratighātaḥ.[S064]
㈠塵礙相如此。
㈡此等名為境界有對。
🈪འདི་ནི་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པའོ། །
◤3.ālambanapratighātaś cittacaittānāṃ sveṣv ālambaneṣu.[S064]
㈠緣緣礙者，心及心法。於自緣緣境有礙。
㈡所緣有對，謂心心所於自所緣。
🈪དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པ་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་རང་གི་དམིགས་པ་དག་ལ་ཐོགས་པའོ། །
★◤ālambanapratighātaścittacaittānāṃ sveṣbālamvaneṣu / [019|15-]
♂ālambana- pratighātaścittacaittānāṃ sveṣvālambaneṣu{7. D. add pratighātaḥ |} /
①ālambana pratighātas citta caittānām sveṣbālam vaneṣu
㈢དམིགས་པ་ལ་〖PN-ལ།〗ཐོགས་པ་ནི་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་རང་གི་དམིགས་པ་དག་ལ་ཐོགས་པའོ། །
★0◤kaḥ punarviṣayālambanayorviśeṣaḥ / [019|16]
◤kaḥ punar viṣayālambanayor viśeṣaḥ ?[S064]
㈠塵礙與緣緣礙，異相云何。
㈡境界所緣，復有何別。
🈪210ཡུལ་དང་དམིགས་པ་དག་ལ་བྱེ་བྲག་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན།
①kas punar viṣaya ālambanayos viśeṣas
③ཡུལ་དང་དམིགས་པ་དག་ལ་བྱེ་བྲག་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན་།
㈢ཡུལ་དང་དམིགས་པ་དག་ལ་བྱེ་བྲག་ཅི་ཡོད་ཅེ་ན། གང་ལ་གང་ཞིག་བྱེད་པ་དེ་ནི་ཡུལ་ཡིན་ལ། གང་ཞིག་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་འཛིན་པ་དེ་ནི་དམིགས་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤yasmin yasya kāritraṃ sa tasya viṣayaḥ / [019|16-]
◤yasmin yasya kāritraṃ sa tasya viṣayaḥ.[S064]
㈠此法於礙處有功能，說是處為此法塵。名為塵礙。
㈡若於彼法此有功能，即說彼為此法境界。
🈪གང་ལ་གང་ཞིག་བྱེད་པ་དེ་ནི་ཡུལ་ཡིན་ལ།
①yasmin yasya kāritram sa tasya viṣayas
③གང་ལ་གང་ཞིག་བྱེད་པ་དེ་ནི་ཡུལ་ཡིན་ལ་།
◤yac cittacaittair gṛhyate tad ālambanam.[S064]
㈠心及心法所取之塵，名緣緣礙。
㈡心心所法，執彼而起，彼於心等，名為所緣。
🈪གང་ཞིག་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་འཛིན་པ་དེ་ནི་དམིགས་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤yaccittacaittairgṛhyate tadālambanam / [019|17]
①yat citta caittais gṛhyate tad ālambanam
③གང་ཞིག་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་འཛིན་པ་དེ་ནི་དམིགས་པ་ཡིན་ནོ་།།
◤kutaḥ punaḥ svasmin viṣaye pravarttamānam ālambane vā pratihanyata ity ucyate ?[S064]
㈠云何此根於自境相續生，及識於緣緣生，說名有礙。
㈡云何眼等，於自境界.所緣轉時，說名有礙 。
🈪211ཡང་ཇི་ལྟར་ན་རང་གི་ཡུལ་ལ་དམིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་ལ་ཐོགས་པ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན། དེ་ལས་གཞན་དུ་མི་འཇུག་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤kaḥ punaḥ svasminviṣaye pravarttamānamālamvane vā pratihanyata ityucyate / [019|17-]
♂kaḥ{8. It seems to be kutaḥ or ko hetuḥ |} punaḥ svasminviṣaye pravarttamānamālambane vā pratihanyata ityucyate /
★0◤tasmāt pareṇāpravṛtteḥ / [019|18]
◤tasmāt pareṇāpravṛtteḥ.[S064]
㈠過此於彼不生故。
㈡越彼於餘此不轉故。
①kas punar svasmin viṣaye pravarttamānam ālam vane vā pratihanyate iti ucyate tasmāt pareṇa apravṛttes
㈢ཡང་ཇི་ལྟར་ན་རང་གི་ཡུལ་ལ་〖PN+མ།〗དམིགས་པ་ལ་འཇུག་པ་ལ་ཐོགས་པ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན། དེ་ལས་གཞན་དུ་མི་འཇུག་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤[S065]
◤[06501-06513]
★◤nipāto vā 'tra pratighāto yā svaviṣaye pravṛttiḥ[019|18-]
♂nipāto vā'tra pratighāto yā svaviṣaye pravṛttiḥ /
◤nipāto vā'tra pratighāto yā svaviṣaye pravṛttiḥ.[S065]
①nipāta vā atra pratighāta yā sva-viṣaye pravṛttiḥ.
㈠復次此中礙者，以到義，謂於自境生。
㈡或復礙者是和會義。謂眼等法，於自境界及自所緣，和會轉故。
🈪ཡང་ན་འདི་ལ་གཏོད་པ་ནི་ཐོགས་པ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ་གང་ཡིན་པའོ། །
①nipātas vā tra pratighātas yā sva viṣaye pravṛttis
㈢ཡང་ན་འདི་ལ་གཏོད་པ་ནི་ཐོགས་པ་ཡིན་ཏེ། རང་གི་ཡུལ་ལ་འཇུག་པ་གང་ཡིན་པའོ། །
★0◤tad ihāvaraṇapratighātena daśānāṃ sapratighatvaṃ veditavyamanyonyāvaraṇāt / [019|19-]
◤tad ihāvaraṇapratighātena daśānāṃ sapratighatvaṃ veditavyam; anyonyāvaraṇāt.[S065]
㈠此中由障礙，應知十界有礙。互相障故。
㈡應知此中，唯就障礙，有對而說。故但言【十有色有對】〖26_1_b〗。更相障故。
🈪དེ་ལྟ་བས་ན་འདིར་བཅུ་པོ་དག་ནི་སྒྲིབ་པ་ལ་ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་རིག་པར་བྱ་སྟེ། ཕན་ཚུན་སྒྲིབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①tat iha āvaraṇa pratighātena daśānām sa pratigha tvam veditavyam anyonya āvaraṇāt
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་འདིར་བཅུ་པོ་དག་ནི་སྒྲིབ་པ་ལ་ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་རིག་པར་བྱ་སྟེ། ཕན་ཚུན་སྒྲིབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★0◤ye dharmā viṣayapratighātena sapratighā āvaraṇapratighātenāpi ta iti catuṣkoṭikaḥ / [019|20-]
◤ye dharmā viṣayapratighātena sapratighā āvaraṇapratighātenāpi ta iti catuḥkoṭikaḥ.[S065]
㈠若法由塵礙有礙，亦由障礙有礙不。有四句。
㈡由此義准，說餘無對。若法境界有對，亦障礙有對耶。應作四句。
🈪212ཆོས་གང་དག་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་སྒྲིབ་པ་ལ་ཐོགས་པས་ཀྱང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། མུ་བཞི་སྟེ།
①ye dharmās viṣaya pratighātena sa pratighā āvaraṇa pratighātena api te iti catuṣkoṭikas
③ཆོས་གང་དག་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་སྒྲིབ་པ་ལ་ ****[@40b]**** ་ཐོགས་པས་ཀྱང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། མུ་བཞི་སྟེ་།
㈢ཆོས་གང་དག་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་སྒྲིབ་པ་ལ་{40b}ཐོགས་པས་ཀྱང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། མུ་བཞི་སྟེ། མུ་དང་པོ་ནི་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་གང་ཡིན་པའོ། །
★◤prathamā koṭiḥ sapta cittadhātavo dharmadhātupradeśaśca yaḥ saṃprayuktaḥ / [019|21]
♂prathamā koṭiḥ sapta cittadhātavo dharmadhātupradeśaśca yaḥ saṃprayuktaḥ{9. D. saṃprayuktakaḥ |} /
◤prathamā koṭiḥ——sapta cittadhātavo dharmadhātupradeśaś ca yaḥ samprayuktaḥ.[S065]
㈠第一句謂七心界及法界一分相應心法。
㈡謂七心界法界一分諸相應法是第一句。
🈪མུ་དང་པོ་ནི་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་གང་ཡིན་པའོ། །
①prathamā koṭis sapta citta dhātavas dharmadhātu pradeśas ca yas saṃprayuktas
③མུ་དང་པོ་ནི་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་གང་ཡིན་པའོ་།།
★0◤dvitīyā pañca viṣayāḥ / tṛtīyā pañcendriyāṇi / [019|22]
◤dvitīyā——pañca viṣayāḥ.[S065]
㈠第二句謂五塵。
㈡色等五境是第二句。
🈪གཉིས་པ་ནི་ཡུལ་ལྔ་པོ་དག་གོ །གསུམ་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔ་དག་གོ །
①dvitīyā pañca viṣayās
㈢གཉིས་པ་ནི་ཡུལ་ལྔ་པོ་དག་གོ། །
①tṛtīyā pañca indriyāṇi
㈢གསུམ་པ་ནི་དབང་པོ་ལྔ་དག་གོ། །
◤tṛtīyā——pañcendriyāṇi.[S065]
㈠第三句謂五根。
㈡眼等五根是第三句。
★0◤caturthī dharmadhātupradeśaḥ saṃprayuktakavarjyaḥ / [019|22-]
◤caturthī ——dharmadhātupradeśaḥ samprayuktakavarjyaḥ.[S065]
㈠第四句謂法界一分心不相應法。
㈡法界一分非相應法是第四句。
🈪བཞི་པ་ནི་མཚུངས་བར་ལྡན་པ་མ་གཏོགས་པ་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ། །
①caturthī dharmadhātu pradeśas saṃprayuktaka varjyas
㈢བཞི་པ་ནི་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་མ་གཏོགས་པ་〖PN-ལ།〗ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ། །
★◤ye dharmā viśayapratighātena sapratighā ālambana pratighātenāpi ta iti / [019|23-]
♂ye dharmā{10. MS. dharma. D. omits dharmāḥ |} viṣaya pratighātena sapratighā ālambana{11. MS. sapratighālambana |} prati- ghātenāpi ta iti /
◤ye dharmā viṣayapratighātena sapratighā ālambanapratighātenāpi ta iti paścātpādakaḥ.[S065]
㈠若法由塵礙有礙，亦由緣緣礙有礙不。除後二句。
㈡若法境界有對，亦所緣有對耶。應順後句。
🈪213གང་དག་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་ཉིད་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་བས་ཀྱང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། ཚིག་ཕྱི་མ་དང་སྦྱོར་བ་སྟེ།
①ye dharmās viśaya pratighātena sa pratighā ālambana pratighātena api te iti
③གང་དག་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་ཉིད་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་བས་ཀྱང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། ཚིག་ཕྱི་མ་དང་སྦྱོར་བ་སྟེ་།
㈢གང་དག་ཡུལ་ལ་〖PNཔའི།〗ཐོགས་པས་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་ཉིད་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པས་ཀྱང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། ཚིག་ཕྱི་མ་དང་སྦྱོར་བ་སྟེ། རེ་ཞིག་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པ་〖PNཔས།〗གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །
◤ye tāvadālambanapratighātenāpi te syur viṣayapratighātenaiva,[S065]
㈠若法由緣緣礙有礙，必由塵礙有礙。
㈡謂若所緣有對，定是境界有對。
🈪རེ་ཞིག་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །
★★◤paścātpādakaḥ / ye tāvadālambanapratighātenāpi viṣayapratighātenāpi te / [019|24]
♂paścātpādakaḥ / ye tāvadālambanapratighātena viṣayapratighātenāpi te /
①paścāt pādakas ye tāvat ālambana pratighātena api viṣaya pratighātena api te
③རེ་ཞིག་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཀྱང་ཡིན་ནོ་།།
◤nālambanapratighātena;[S065]
㈠有法由塵礙有礙，不由緣緣礙有礙。
㈡有雖境界有對，而非所緣有對。
🈪ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཡིན་ལ་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པས་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ་
★◤syurviṣayapratighatenaiva nālambanapratighātena / [019|25-010|25]
♂syurvi-[ 11b. 1B1. VII ]ṣayapratighātenaiva nālambanapratighātena /
★0◤pañcendriyāṇi / [019|25]
◤pañcendriyāṇi.[S065]
㈠如五根。
㈡謂眼等五根。
🈪དབང་པོ་ལྔ་རྣམས་སོ། །
①syus viṣaya pratighatena eva na ālambana pratighātena pañca indriyāṇi
㈢ཡུལ་ལ་ཐོགས་པས་ཡིན་ལ་དམིགས་པ་ལ་ཐོགས་པས་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ་དབང་པོ་ལྔ་རྣམས་སོ། །
◤“yatrotpitsor manasaḥ pratighātaḥ śakyate 'nyaiḥ kartum.[S065]
★◤ “yatrotpitsormanasaḥ pratighataḥ śakyate paraiḥ karttum / tatsapratighaṃ jñeyaṃ viparyayādapratighamiṣṭami”ti[020|01-]
♂@020 “yatrotpitsormanasaḥ pratighātaḥ śakyate paraiḥ{1. Y. one reading is anyaiḥ |} karttum / ♂tatsapratighaṃ{2. Y. tadeva sapratighaṃ |} jñeyaṃ viparyayādapratighamiṣṭami”ti bhadantakumāralātaḥ{3. D. kumāralābhaḥ |} /
◤tat sapratighaṃ jñeyam, viparyayād apratigham iṣṭam ”..[S065]
★◤【bhadantakumāralātaḥ /】[020|03]
①yatra utpitsos manasas pratighatas śakyate parais karttum tat sa pratigham jñeyam viparyayāt apratigham iṣṭam iti bhadanta kumāra lātas
③བཙུན་པ་གཞོན་ནུ་ལན་ན་རེ་ནི་གང་ལ་ཡིད་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ལ་གཞན་དག་གིས་ཐོགས་པར་བྱེད་ནུས་པ་དེ་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་བ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་ལ་།
㈢བཙུན་པ་གཞོན་ནུ་ལན་〖PNལེན།〗ན་རེ་ནི་གང་ལ་ཡིད་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ལ་གཞན་དག་གིས་ཐོགས་པར་བྱེད་〖PNབྱ།〗ནུས་པ་དེ་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་ལ། བཟློག་པ་ནི་ཐོགས་པ་མེད་པར་འདོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤iti bhadantakumāralātaḥ.[S065]
①“yatrotpitsor manasaḥ pratighātaḥ śakyate'nyaiḥ kartum.
①tat sapratighaṃ jñeyam, viparyayād apratigham iṣṭam ”..
㈠大德鳩摩羅羅多說：是處心欲生，他礙令不起，應知是有礙，異此非有礙。
㈡此中大德鳩摩邏多作如是說：是處心欲生，他礙令不起，應知是有對，無對此相違。
🈪214བཙུན་པ་གཞོན་ནུ་ལན་ན་རེ་ནི་གང་ལ་ཡིད་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ལ་གཞན་དག་གིས་ཐོགས་པར་བྱེད་ནུས་པ་དེ་ནི་ཐོགས་པ་དང་བཅས་བ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ་ལ། བཟློག་པ་ནི་ཐོགས་པ་མེད་པར་འདོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤uktāḥ sapratighāḥ, apratighāś ca..[S065]
㈠說有礙已。
㈡此是所許。如是已說有對無對。
🈪ཐོགས་བ་དང་བཅས་པ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
★◤【uktāḥ sapratighā apratighāśca //】
♂uktāḥ sapratighā apratighāśca{4. D. omits apratighāśca |} //
①uktās sa pratighās apratighās ca
③བཟློག་པ་ནི་ཐོགས་པ་མེད་པར་འདོད་དོ་ཞེས་ཟེར་རོ་།། ཐོགས་བ་དང་བཅས་པ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ་།།
★◤eṣāmaṣṭādaśadhātūnāṃ kati kuśalāḥ katyakuśalāḥ katyavyākṛtā / [020|04]
♂eṣāmaṣṭādaśadhātūnāṃ kati kuśalāḥ katyakuśalāḥ katyavyākṛtāḥ /
◤eṣām aṣṭādaśadhātūnāṃ kati kuśalāḥ? katy akuśalāḥ? katy avyākṛtāḥ?[S065]
①eṣām aṣṭādaśa-dhātūnāṃ kati kuśalāḥ? katy akuśalāḥ? katy avyākṛtāḥ?
㈠十八界中幾善幾惡幾無記。
㈡於此所說十有對中，
🈪215ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ལས་དགེ་བ་རྣམས་ནི་དུ། ཡི་དགེ་བ་རྣམས་ནི་དུ། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན།
①eṣām aṣṭādaśa dhātūnām kati kuśalās kati akuśalās kati avyākṛtā
③ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ལས་དགེ་བ་རྣམས་ནི་དུ། ཡི་དགེ་བ་རྣམས་ནི་དུ། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
★★◤ 【avyākṛtā aṣṭau】[020|05]
♂avyākṛtā aṣṭau katame aṣṭau /
①avyākṛtās aṣṭau
③ལུང་མ་བསྟན་བརྒྱད་།
◤[S066]
◤[06601-06615]
◤avyākṛtā aṣṭau,[S066]
㈠〔偈曰〕：【八無記】。
㈡除色及聲，餘八無記。
🈪ལུང་མ་བསྟན་བརྒྱད། བརྒྱད་པོ་དག་གང་ཞེ་ན། ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་བཅུ་བཤད་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དེ་དག་ཉིད། གཟུགས་སྒྲ་མ་གཏོགས་དབང་པོ་ལྔ་རྣམས་དང་། དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱའི་ཁམས་རྣམས་དང་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་ངོ་བོར་ལུང་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་དག་གོ །
◤katame aṣṭau?[S066]
㈠釋曰：何者為八。
★◤katame aṣṭau / ya ete sapratighā daśoktāḥ / [020|06]
♂ya ete sapratighā daśoktāḥ /
①katame aṣṭau
③བརྒྱད་པོ་དག་གང་ཞེ་ན་།
①ye ete sa pratighās daśa uktās
③ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་བཅུ་བཤད་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དེ་དག་ཉིད་།
㈢ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དག་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤ya ete sapratighā daśoktāḥ,[S066]
㈠前所說十種有礙中。
★◤ 【ta evārūpaśabdakāḥ // VAkK_1.29 //】[020|07]
♂ta evārūpaśabdakāḥ //29//
◤ta evârūpaśabdakāḥ..1.29..[S066]
㈠〔偈曰〕：【是諸除色聲】。
★0◤pañcendriyāṇi gandharasaspraṣṭavyā dhātavaśca / [020|08]
◤pañcendriyāṇi gandharasaspraṣṭavyā dhātavaś ca ——[S066]
㈠釋曰：五根香味觸界。
㈡謂五色根，香味觸境。
★0◤ete 'ṣṭau kuśalākuśalabhāvenāvyākaraṇādavyākṛtāḥ / [020|08-]
◤ete 'ṣṭau kuśalākuśalabhāvenâvyākaraṇād avyākṛtāḥ.[S066]
㈠是八由善惡差別不可記故，故說無記。
㈡不可記為善不善性，故名無記。
①te eva arūpa śabdakās pañca indriyāṇi gandha rasa spraṣṭavyās dhātavas ca ete aṣṭau kuśala akuśala bhāvena avyākaraṇāt avyākṛtās
③གཟུགས་སྒྲ་མ་གཏོགས་དབང་པོ་ལྔ་རྣམས་དང་། དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱའི་ཁམས་རྣམས་དང་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་ངོ་བོར་ལུང་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་དག་གོ་།།
㈢ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ལས་དགེ་བ་རྣམས་ནི་དུ། མི་དགེ་བ་རྣམས་ནི་དུ། ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། ལུང་མ་བསྟན་བརྒྱད། བརྒྱད་པོ་དག་གང་ཞེ་ན། ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་བཅུ་བཤད་པ་གང་དག་ཡིན་པ། དེ་དག་ཉིད། གཟུགས་སྒྲ་མ་གཏོགས་དབང་པོ་ལྔ་རྣམས་དང་། དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱའི་ཁམས་རྣམས་དང་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་ངོ་བོར་ལུང་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་དག་གོ། །
◤vipākaṃ praty avyākaraṇād ity apare.[S066]
㈠有餘師說：約果報不可記，故名無記。
㈡有說：不能記異熟果，故名無記。
🈪216གཞན་དག་ན་རེ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་ཕྱིར་ལུང་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེ་ལྟར་ན་ནི་ཟག་པ་མེད་པ་ལ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །གཞན་རྣམ་གསུམ། གཞན་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་དང་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡང་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་མ་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་བ་དག་ནི་དགེ་བ་ཡིན་ནོ། །
★◤【vipākaṃ pratyavyākaraṇādityapare /】[020|09]
♂vipākaṃ pratyavyākaraṇādityapare /
①vipākam pratyavyākaraṇāt iti apare
③གཞན་དག་ན་རེ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་ཕྱིར་ལུང་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་ཟེར་ཏེ་།
㈢གཞན་དག་ན་རེ་ནི་〖PN-ར་ནི།〗རྣམ་པར་སྨིན་པའི་ཕྱིར:ལུང་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་〖PN-རོ།〗ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེ་ལྟར་〖PNལྟ།〗ན་ནི་ཟག་པ་མེད་པ་ལ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
◤evam anāsrave 'pi prasaṅgaḥ..29..[S066]
㈠若爾於無流則成反質難。
㈡若爾無漏應唯無記。
★◤【evamanāsrave 'pi prasaṅgaḥ //】
♂evamanāsrave 'pi prasaṅgaḥ //
①evam anāsrave api prasaṅgas
③དེ་ལྟར་ན་ནི་ཟག་པ་མེད་པ་ལ་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་།།
◤tridhā'nye,[S066]
①tridhā 'nye,
㈠〔偈曰〕：【餘三性】。
★◤ 【tridhā 'nye 】[020|10]
①tridhā anye
③གཞན་རྣམ་གསུམ་།
㈢གཞན་རྣམ་གསུམ། གཞན་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་〖PN-མི་དགེ་བདང་།〗དང་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡང་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་མ་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དག་ནི་དགེ་བ་ཡིན་ནོ། །
◤anye daśa dhātavaḥ kuśalākuśalāvyākṛtāḥ.[S066]
㈠釋曰：餘十種界具善惡無記性。
㈡其餘十界，通善等三。
★◤anye daśa dhātavaḥ kuśalākuśalāvyākṛtāḥ / [020|11]
♂tridhā'nye anye daśa dhātavaḥ kuśalākuśalāvyākṛtāḥ /
①anye daśa dhātavas kuśala akuśala avyākṛtās
③གཞན་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་དང་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡང་ཡིན་ཏེ་།
★◤tatra sapta dhātavo 'lobhādisaṃprayuktā kuśalāḥ / [020|11-]
♂tatra sapta dhātavo 'lobhādisaṃprayuktāḥ kuśalāḥ /
◤tatra sapta dhātavo 'lobhādisamprayuktāḥ kuśalāḥ,[S066]
㈠此中七識界，與無貪等相應，是善性。
㈡謂七心界，與無貪等相應，名善。
🈪217ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དག་ནི་མི་དགེ་བ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ནི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་བ་ཡིན་ནོ། །ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་མ་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དང་། ཀུན་ནས་བསླང་བ་དང་། སོ་སོར་བརྟགས་པས་འགོག་པ་ནི་དགེ་བའོ། །ཆགས་པ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་མཚུངས་བར་ལྡན་པ་དང་། ཀུན་ནས་བསླང་བ་ནི་མི་དགེ་བའོ། །
①tatra sapta dhātavas alobha ādi saṃprayuktā kuśalās
③དེ་ལ་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་མ་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་བ་དག་ནི་དགེ་བ་ཡིན་ནོ་།།
★★◤lobhādisaṃprayuktā akuśalāḥ / anye avyākṛtāḥ / [020|12]
♂lobhādisaṃprayuktā akuśalāḥ /
◤lobhādisamprayuktā akuśalāḥ,[S066]
㈠若與貪等相應，是惡性。
㈡貪等相應，名為不善。
①lobha ādi saṃprayuktās akuśalās
㈢ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དག་ནི་མི་དགེ་བ་ཡིན་ནོ། །
◤anye avyākṛtāḥ.[S066]
㈢གཞན་དག་ནི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །
㈠所餘是無記性。
㈡餘名無記。
🈪218གཞན་ནི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །
🈪219གཟུགས་དང་སྒྲའི་ཁམས་ནི་ལུས་དང་ངག་གི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ཀྱིས་བསྡུས་པ་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་སེམས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་བསླང་བ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལས་གཞན་པ་དག་ནི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །དགེ་བ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
①anye avyākṛtāḥ
③གཞན་དག་ནི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་བ་ཡིན་ནོ་།།
♂anye avyākṛtāḥ /
◤dharmadhātur alobhādisvabhāvasamprayuktasamutthaḥ pratisaṅkhyānirodhaś ca kuśalaḥ,[S066]
①dharmadhātur alobhādisvabhāvasamprayuktasamutthaḥ pratisaṃkhyānirodhaś ca kuśalaḥ,
㈠法界與無貪等善相應，及發起擇滅，皆是善性。
㈡法界若是無貪等性相應，等起擇滅，名善。
★0◤dharmadhāturalobhādisvabhāvasaṃprayuktasamutthaḥ pratisaṃkhyānirodhaśca kuśalaḥ / [020|12-]
①dharmadhā ātura lobha ādi svabhāva saṃprayukta samutthas pratisaṃkhyā nirodhas ca kuśalas
㈢ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་མ་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དང་། ཀུན་ནས་བསླང་བ་དང་། སོ་སོར་{41a}། །བརྟགས་〖Pབརྟག། 〗པས་འགོག་པ་ནི་དགེ་བའོ། །
★0◤lobhādisvabhāvasaṃprayuktasamuttho 'kuśalaḥ / [020|13-]
◤lobhādisvabhāvasamprayuktasamuttho 'kuśalaḥ,[S066]
㈠與貪等惡相應，及發起，是惡性。
㈡若貪等性相應，等起，名為不善。
①lobha ādi svabhāva saṃprayukta samutthas akuśalas
㈢ཆགས་པ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དང་། ཀུན་ནས་བསླང་བ་ནི་མི་དགེ་བའོ། །
★0◤anyo 'vyākṛtaḥ / [020|14]
◤anyo 'vyākṛtaḥ.[S066]
㈠所餘是無記性。
㈡餘名無記。
①anyas avyākṛtas
③གཞན་ནི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ་།།
㈢གཞན:ནི་ལུང་དུ་〖PNདུ་ལུང་།〗མ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤rūpaśabdadhātū kuśalākuśalacittasamuṭthau kuśalākuśalau kāyavāgvijñaptisaṃgṛhītau / [020|14-]
♂rūpaśabdadhātu kuśalākuśalacittasamutthau kuśalākuśalau kāyavāgvijñaptisaṃgṛhītau /
◤rūpaśabdadhātū kuśalākuśalacittasamutthau kuśalākuśalau kāyavāgvijñaptisaṃgṛhītau,[S066]
㈠色界聲界，善惡心發起，是善惡性。身口業所攝故。
㈡色界聲界，若善不善，心力等起，身語表攝。是善不善。
①rūpa śabda dhātū kuśala akuśala citta samuṭthau kuśala akuśalau kāya vāc vijñapti saṃgṛhītau
㈢གཟུགས་དང་སྒྲའི་ཁམས་ནི་ལུས་དང་ངག་གི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ཀྱིས་བསྡུས་པ་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་སེམས་ཀྱིས་ཀུན་ནས་བསླང་བ་དག་ནི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་ཡིན་ནོ། །
★★◤tadanyāvyākṛtau / uktaḥ kuśalādibhāvaḥ / [020|15]
♂tadanyāvavyākṛtau / ♂uktaḥ kuśalādibhāvaḥ /
◤tadanyāvyākṛtau.[S066]
㈠若異此是無記性。
㈡餘是無記。
①tad anya avyākṛtau
㈢དེ་ལས་གཞན་པ་དག་ནི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །
①uktas kuśala ādi bhāvas
㈢དགེ་བ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་བཤད་ཟིན་ཏོ། །
◤uktaḥ kuśalādibhāvaḥ..[S066]
㈠說諸界善等性已。
㈡已說善等。
◤[S067]
◤[06701-06716]
◤eṣām aṣṭādaśadhātūnāṃ kati kāmadhātvāptāḥ ?[S067]
㈠十八界中，幾於欲界相應。
㈡十八界中，幾欲界繫 。
◤kati rūpadhātvāptāḥ ?[S067]
㈠幾於色界無色界相應。
㈡幾色界繫。幾無色界繫。
◤kāmadhātvāptāḥ sarve, [S067]
㈠〔偈曰〕：【欲界 一切有】。
㈡頌曰 ：【欲界繫十八_a 色界繫十四_b 除香味二識_c 無色繫後三】〖27_1_d〗。
🈪220ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ལས་འདོད་པར་གཏོགས་པ་རྣམས་ནི་དུ། གཟུགས་དང་གཟུགས་མེད་པར་གཏོགས་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། འདོད་ཁམས་གཏོགས་པ་ཐམས་ཅད་དོ། །
★0◤eṣāmaṣṭādaśadhātūnāṃ kati kāmadhātvāptāḥ kati rūpadhātvāptāḥ / [020|16]
①eṣām aṣṭādaśa dhātūnām kati kāmadhātu āptās kati rūpa dhātu āptās
③ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ལས་འདོད་པར་གཏོགས་པ་རྣམས་ནི་དུ། གཟུགས་དང་གཟུགས་མེད་པར་གཏོགས་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དེ་དག་ལས་འདོད་པར་གཏོགས་པ་རྣམས་ནི་དུ། གཟུགས་དང་གཟུགས་མེད་པར་གཏོགས་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། འདོད་ཁམས་གཏོགས་པ་ཐམས་ཅད་དོ། །
★◤ 【kāmadhātvāptāḥ sarve】[020|17]
①kāmadhātu āptās sarve
③འདོད་ཁམས་གཏོགས་པ་ཐམས་ཅད་དོ་།། གཏོགས་པ་ནི་མ་བྲལ་བ་སྟེ་།
㈢གཏོགས་པ་ནི་མ་བྲལ་བ་སྟེ། འདོད་པའི་ཁམས་དང་ལྡན་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ། །
◤āptā aviyuktāḥ.[S067]
㈠釋曰：相應是有義，不相離義。
㈡論曰：繫謂繫屬，即被縛義。
🈪221གཏོགས་པ་ནི་མ་བྲལ་བ་སྟེ། འདོད་པའི་ཁམས་དང་ལྡན་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ ། །
★◤āptā aviyuktāḥ kāmadhātupratisaṃyuktā ityarthaḥ / [020|18]
♂kāmadhātvāptāḥ sarve āptā aviyuktāḥ kāmadhātupratisaṃyuktā i[ 16. 1A1. VIII ]tyarthaḥ /
①āptās aviyuktās kāmadhātu pratisaṃyuktās iti arthas
③འདོད་པའི་ཁམས་དང་ལྡན་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ་།།
◤kāmadhātupratisaṃyuktā ity arthaḥ.[S067]
㈠於欲界中，具足十八。
㈡欲界所繫，具足十八。
★◤ 【rupe caturdaśa /】[020|19]
♂rūpe caturdaśa /
①rupe caturdaśa
㈢གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ནི་〖PN་ན།〗བཅུ་བཞིའོ། །
◤rūpe caturdaśa.[S067]
㈠〔偈曰〕：【色界十四】。
★0◤rūpadhātau caturdaśa dhātavaḥ / [020|20]
◤rūpadhātau caturdaśa dhātavaḥ.[S067]
㈠釋曰：於色界中不具，但有十四。
㈡色界所繫唯十四種。
🈪གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ནི་བཅུ་བཞིའོ། །གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ན་ནི་ཁམས་བཅུ་བཞི་སྟེ། དྲི་དང་རོ་དང་སྣ་དང་ནི། །ལྕེའི་རྣམ་པར་ཤེས་ཁམས་མ་གཏོགས། །དེ་ན་དྲི་དང་རོ་དག་མེད། །དེ་གཉིས་ནི་ཁམས་ཀྱི་ཟས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལ། དེ་དག་གི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ཀྱང་དེར་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
①rūpa dhātau caturdaśa dhātavas
③གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ན་ནི་ཁམས་བཅུ་བཞི་སྟེ་།
㈢གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་ན་ནི་ཁམས་བཅུ་བཞི་སྟེ། དྲི་དང་རོ་དང་སྣ་དང་ནི། །ལྕེའི་རྣམ་པར་〖PN-པར།〗ཤེས་ཁམས་མ་གཏོགས། །དེ་ན་དྲི་དང་རོ་དག་མེད་དོ〖PN-དེ།〗། །དེ་གཉིས་ནི་ཁམས་ཀྱི་ཟས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལ། དེ་དག་གི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ཀྱང་དེར་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
◤vinā gandharasaghrāṇajihvāvijñānadhātubhiḥ..30..[S067]
㈠何者十四。〔偈曰〕：【除香味及鼻舌識故】。
㈡除香味境及鼻舌識。
★◤ 【vinā gandharasaghrāṇajihvāvijñānadhātubhiḥ // VAkK_1.30 //】[020|21]
♂vinā gandharasaghrāṇajihvāvijñānadhātubhiḥ //30//
①vinā gandha rasa ghrāṇa jihvā vijñāna dhātubhis
③དྲི་དང་རོ་དང་སྣ་དང་ནི་།། ལྕེའི་རྣམ་པར་ཤེས་ཁམས་མ་གཏོགས་།།
★0◤tatra hi gandharasau na staḥ / [020|22]
◤tatra hi gandharasau na staḥ;[S067]
㈠釋曰：於色界中無香味，
㈡除香味者，
①tatra hi gandharasau na stas
③དེ་ན་དྲི་དང་རོ་དག་མེད་།།
★◤tayoḥ kavaḍīkārāhāratvāttaddvītarāgāṇāṃ ca tatropapatteḥ / [020|22-]
♂tayoḥ kavaḍī{5. Y. kavalī |}kārāhāratvāttadvītarāgāṇāṃ ca tatropapatteḥ /
◤tayoḥ kavalīkārāhāratvāt,[S067]
㈠此二是段食類故。
㈡段食性故。
①tayos kavaḍīkāra āhāra tvāt tad dvīta rāgāṇām ca tatra upapattes
③དེ་གཉིས་ནི་ཁམས་ཀྱི་ཟས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལ། དེ་དག་གི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ཀྱང་དེར་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤tadvītarāgāṇāṃ ca tatropapatteḥ.[S067]
㈠由離欲段食，於彼受生故。
㈡離段食欲，方得生彼。
★0◤tato ghrāṇajihvāvijñāne api na staḥ / [020|23]
◤tato ghrāṇajihvāvijñāne api na staḥ;[S067]
㈠由無此塵，鼻舌二識亦不得生。
㈡除鼻舌識。
★0◤ālambanābhāvāt / [020|23-]
◤ālambanābhāvāt.[S067]
㈠無緣緣故。
㈡無所緣故 。
🈪222དེ་ལྟ་བས་ན་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་སྣ་དང་ལྕེའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་ཀྱང་མེད་དོ། །དེ་ལྟ་ན་ནི་འོ་ན་དེ་ནི་རེག་བྱའི་ཁམས་ཀྱང་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཁམས་ཀྱི་ཟས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★★◤evaṃ tarhi spraṣṭavyadhātorapi tatrabhāvaprasaṅgaḥ / kavaḍīkārāhāratvāt / [020|24]
♂evaṃ tarhi spraṣṭavyadhātorapi tatrābhāvaprasaṅgaḥ / kavaḍīkārāhāratvāt /
◤evaṃ tarhi spraṣṭavyadhātor api tatrābhāvaprasaṅgaḥ ?[S067]
㈠若爾，於彼不應立有觸界。
㈡若爾，觸界於彼應無。
D0365 🈪ཟས་ཀྱི་རང་བཞིན་མ་ཡིན་པ་〖PNཔའི།〗གང་ཡིན་པ་དེ་དེ་ན་〖Nནི།〗ཡོད་དོ། །
①tatas ghrāṇa jihvā vijñāne api na stas ālambana abhāvāt evam tarhi spraṣṭavya dhātos api tatrabhāva prasaṅgas
㈢དེ་ལྟ་〖PN-ལྟ།〗བས་ན་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་སྣ་དང་ལྕེའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དག་ཀྱང་མེད་དོ། །
①kavaḍīkāra āhāra tvāt
㈢དེ་ལྟ་〖PNལྟར།〗ན་ནི་འོ་ན་དེ་ནི་རིག་བྱའི་ཁམས་ཀྱང་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། ཁམས་ཀྱི་〖PNཁམ་གྱི།〗ཟས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤kavalīkārāhāratvāt.[S067]
㈠觸亦是段食類故。
㈡如香味境段食性故。
★◤yo nāhārasvabhāvaḥ sa tatrāsti / gandharasayorapyeṣa prasaṅgaḥ / [020|25]
♂yo nāhārasvabhāvaḥ sa tatrāsti /
◤yo nāhārasvabhāvaḥ sa tatrāsti.[S067]
㈠實爾。若觸非段食類，於彼可有。
㈡彼所有觸非段食性。
①yas na āhāra svabhāvas sa tatra asti
③ཟས་ཀྱི་རང་བཞིན་མ་ཡིན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་དེ་ན་ཡོད་དོ་།།
㈢ཟས་ཀྱི་རང་བཞིན་མ་ཡིན་པ་〖PNཔའི།〗གང་ཡིན་པ་དེ་དེ་ན་〖Nནི།〗ཡོད་དོ། །
◤gandharasayor apy eṣa prasaṅgaḥ ?[S067]
㈢དྲི་དང་རོ་དག་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
㈠若爾香味亦應然。
㈡若爾香味類亦應然。
D0366 🈪དྲི་དང་རོ་དག་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
①gandha rasayos api eṣa prasaṅgaḥ
③དྲི་དང་རོ་དག་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་།།
♂gandharasayorapyeṣa prasaṅgaḥ /
★◤nāsti vinā 'bhyavahāreṇa gandharasayoḥ paribhogaḥ / [020|25-]
♂nāsti vinā'bhyavahāreṇa gandharasayoḥ paribhogaḥ /
◤nāsti vinā'bhyavahāreṇa gandharasayoḥ paribhogaḥ.[S067]
㈠是義不然。何以故。離食無別用香味如觸。
㈡香味離食無別受用。
★◤asti tu spraṣṭavyasyendriyāśrayādhāraprāvaraṇabhāvena / [020|26-021|01]
♂asti tu spraṣṭavyasyendriyāśrayā- @021 dhāraprāvaraṇabhāvena /
◤asti tu spraṣṭavyasyendriyāśrayādhāraprāvaraṇabhāvena.[S067]
㈠觸有別用。謂能成根，能為依持，及成衣服等故。
㈡觸有別用，持根衣等。
①na asti vinā bhyavahāreṇa gandha rasayos paribhogas asti tu spraṣṭavyasya indriya āśraya ādhāra prāvaraṇa bhāvena
㈢རེག་བྱ་དབང་པོའི་རྟེན་དང་གཞི་དང་བགོ་བ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོར་ཡོད་དུ་ཆུག་ཀྱང་ཟས་མིད་པ་མེད་པར་དྲི་དང་རོ་དག་ལ་ཡོངས་སུ་ལོངས་སྤྱོད་པ་མེད་དེ།
★0◤tasmād abhyavahāravītarāgāṇāṃ gandharasau tatra niṣprayojanau na tu spraṣṭavyam / [021|01-]
◤tasmād abhyavahāravītarāgāṇāṃ gandharasau tatra niṣprayojanau,[S067]
㈠彼處眾生離欲段食，是故香味無用。
㈡彼離食欲，香味無用。
◤na tu spraṣṭavyam.[S067]
㈠觸則不爾。
㈡有根衣等，故觸非無。
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ན་ཟས་མིད་པའི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ལ་དྲི་དང་རོ་དག་དགོས་པ་མེད་ཀྱི་རེག་བྱ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
①tasmāt abhyavahāra vīta rāgāṇām gandharasau tatra niṣprayojanau na tu spraṣṭavyam
★0◤anye punarāhuḥ / [021|02]
◤anye punar āhuḥ——[S067]
㈠有餘師說：
㈡有餘師說 ：
★0◤dhyānasamāpattisaniśrayeṇeha rūpāṇi saṃdṛśyante śabdāśca śrūyante / [021|02-]
◤dhyānasamāpattisaniśrayeṇeha rūpāṇi sandṛśyante, śabdāś ca śrūyante.[S067]
㈠依止定及三摩跋提.或見色聞聲，
㈡住此依彼靜慮等至.見色聞聲，
①anye punar āhus dhyāna-samāpatti-saniśrayeṇa iha rūpāṇi saṃdṛśyante śabdās ca śrūyante
㈢གཞན་དག་ན་རེ་ནི་སྙོམས་པར་འཇུག་པའི་བསམ་གཏན་ལ་བརྟེན་ནས་འདིར་གཟུགས་རྣམས་ཀྱང་མཐོང་ཞིང་སྒྲ་རྣམས་ཀྱང་ཐོས་ལ་
★★◤prasrabdhisahagatena spraṣṭavya viśeṣeṇa ca kāyo 'nugṛhyate / [021|03]
♂prasrabdhi- sahagatena spraṣṭavya{1. MS. drops vya |} viśeṣeṇa ca kāyo 'nugṛhyate /
◤prasrabdhisahagatena spraṣṭavyaviśeṣeṇa ca kāyo 'nugṛhyate.[S067]
①prasrabdhisahagatena spraṣṭavya viśeṣeṇa ca kāyo'nugṛhyate.
㈠與輕安相應.有觸勝類.能益彼身。
㈡輕安俱起.有殊勝觸.攝益於身。
①prasrabdhi saha gatena spraṣṭavya viśeṣeṇa ca kāyas anugṛhyate
㈢ཤིན་ཏུ་སྦྱངས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་པར་གྱུར་པའི་རེག་བྱའི་ཁྱད་པར་གྱིས་ཀྱང་ལུས་ལ་ཕན་འདོགས་པས།
★0◤ata eṣāmeva trayāṇāṃ dhyānopapattau saṃbhavo na gandharasayoriti / [021|03-]
◤ata eṣām eva trayāṇāṃ dhyānopapattau sambhavaḥ, na gandharasayor iti.[S067]
㈠是故此三，於定生處，得相隨生。香味不爾。
㈡是故此三，生彼靜慮，猶相隨逐。香味不爾。 故在彼無。
㈢དེའི་ཕྱིར་སྐྱེ་བའི་བསམ་གཏན་ན་གསུམ་པོ་དེ་དག་སྲིད་ཀྱི། དྲི་དང་རོ་དག་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་{41b}ཟེར་རོ། །
①atas eṣām eva trayāṇām dhyāna-upapattau saṃbhavas na gandha rasayos iti
◤[S068]
◤[06801-06810]
★0◤evaṃ tarhi ghrāṇajihvendriyayorabhāvaprasaṅgo niṣprayojanatvāt / [021|04]
◤evaṃ tarhi ghrāṇajihvendriyorabhāvaprasaṅgaḥ;[S068]
㈠若爾，於彼不應有鼻舌二根。
㈡若爾，鼻舌彼應非有。
①evam tarhi ghrāṇa jihvā indriyayos abhāva prasaṅgas niṣprayojana tvāt
㈢དེ་ལྟ་ན་ནི་འོ་ན་སྣ་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་དག་ཀྱང་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དགོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤niṣprayojanatvāt?[S068]
㈠是義不然。何以故。
㈡如香味境，彼無用故。
D0370 🈪དགོས་པ་ཡོད་དེ། དེ་དག་མེད་པར་ནི་རྟེན་མཛེས་པ་ཉིད་དང་། མངོན་པར་བརྗོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ། །
★0◤asti prayojanam / [021|05]
◤asti prayojanam,[S068]
㈠此二有用。
㈡不爾。二根於彼有用。
①asti prayojanam
◤tābhyāṃ hi vinā'śrayaśobhaiva na syāditi vyavahāraś ca ?[S068]
①tābhyāṃ hi vinā 'śrayaśobhaiva na syāditi vyavahāraś ca ?
㈠若離此二身，則醜陋。無二根故。又言說不成。
㈡謂起言說及莊嚴身。
★◤tābhyāṃ hi vinā'; śrayaśobhaiva na syāditi vyavahārśca / [021|05-]
♂tābhyāṃ{2. MS. prayojanantābhyāṃ |} hi vinā'śraya{3. Y. śarīra |}śobhaiva na syāditi vyavahāraśca /
①tābhyām hi vinā śrayaśas bhā eva na syāt iti vyavahārs ca
㈢དགོས་པ་ཡོད་དེ། དེ་དག་མེད་པར་ནི་རྟེན་མཛེས་པ་ཉིད་དང་། མངོན་པར་བརྗོད་པར་ཡང་མི་འགྱུར་རོ། །
★0◤yadyetat prayojanamadhiṣṭhānamevāstu śobhārthaṃ vacanārthaṃ ca mā bhūdindriyam / [021|06-]
◤yadyetat prayojanam, adhiṣṭhānam evāstu śobhārthaṃ vacanārthaṃ ca,[S068]
㈠若用如此，但須鼻舌依止。為莊嚴身，及以言說。
㈡若為嚴身及起說用，但須依處。
①yadi etat prayojanam adhiṣṭhānam eva astu śobhā artham vacana artham ca mā bhūt indriyam
㈢གལ་ཏེ་དགོས་པ་དེར་ཟད་ན་མཛེས་པར་བྱ་བའི་དོན་དང་། ཚིག་གི་དོན་དུ་རྟེན་ཁོ་ནས་ཆོག་གི་དབང་པོ་ནི་དགོས་པ་མེད་དོ〖Nདེ།〗། །
◤mā bhūd indriyam.[S068]
①mā bhūt indriyam.
㈠不須鼻舌二根。是義不然。
㈡何用二根 。
★0◤nānindriyamadhiṣṭhānaṃ saṃbhavati / puruṣendriyādhiṣṭhānavat / [021|07]
◤nānindriyam adhiṣṭhānaṃ sambhavati, puruṣendriyādhiṣṭhānavat ?[S068]
①nānindriyam adhiṣṭhānaṃ sambhavati, puruṣa-indriya-adhiṣṭhāna-vat ?
㈠無但依止非根。如男根依止於彼。
㈡如無男根亦無依處。 二根無者依處亦無。
①na anindriyam adhiṣṭhānam saṃbhavati puruṣa indriya adhiṣṭhāna vat
㈢དབང་པོ་མེད་པའི་རྟེན་ནི་མི་སྲིད་དེ། ཕོའི་དབང་པོའི་རྟེན་བཞིན་ནོ། །
★0◤yuktastadasaṃbhavo niṣprayojanatvāt / [021|07-]
◤yuktastadasambhavaḥ;[S068]
㈠此不生可然。
㈡於彼可無男根依處。
◤niṣprayojanatvāt.[S068]
㈠以無用故。
㈡彼無用故。
◤ghrāṇajihvādhiṣṭhānaṃ tu saprayojanam.[S068]
①ghrāṇajihvā adhiṣṭhānaṃ tu saprayojanam.
㈠鼻舌依止，於彼有用。
㈡鼻舌依處，彼有用故。
★◤ghrāṇajihvādhiṣṭhānaṃ tu saprayojanam[021|08-]
♂ghrāṇa [ 16b. 1B1. VIII ] jihvā{4. Y. adds indriya |}dhiṣṭhānaṃ tu saprayojanam /
①yuktas tad asaṃbhavas niṣprayojana tvāt ghrāṇa jihvā adhiṣṭhānam tu sa prayojanam
㈢དེ་ནི་དགོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་སྲིད་པར་རིགས་ཀྱི་སྣ་དང་ལྕེའི་དབང་པོའི་རྟེན་ནི་དགོས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་པས།
◤ato 'sya vinā'pîndriyeṇa yuktaḥ sambhavaḥ.[S068]
①ato 'sya vinā 'pîndriyeṇa yuktaḥ sambhavaḥ.
㈠是故若離根，於彼此生則應理。
㈡離根應有。
★★◤ato 'sya vinā 'pīndriyeṇa yuktaḥ saṃbhavaḥ / [021|09]
♂ato 'sya vinā'pīndriyeṇa yuktaḥ saṃbhavaḥ /
①atas sya vinā pīndriyeṇa yuktas saṃbhavas
㈢དེའི་ཕྱིར་འདི་དག་ནི་དབང་པོ་མེད་པར་ཡང་སྲིད་པར་རིགས་སོ། །
◤niṣprayojanāpīndriyābhirnivṛttirbhavati,[S068]
㈠若有諸根，無用亦生。
㈡有雖無用，而有根生。
D0373 🈪དགོས་པ་མེད་པར་ཡང་དབང་པོ་མངོན་པར་འགྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་མངལ་དུ་ངེས་པར་འཆི་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
★◤niḥprayojanā 'pīndriyābhinirvṛttirbhavati / [021|09-]
♂niḥprayojanā'pīndriyābhinirvṛ- ttirbhavati /
①niḥprayojanā pīndriya abhinirvṛttis bhavati
③དགོས་པ་མེད་པར་ཡང་དབང་པོ་མངོན་པར་འགྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ་།
㈢དགོས་པ་མེད་པར་ཡང་དབང་པོ་མངོན་པར་འགྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་མངལ་དུ་ངེས་པར་འཆི་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ། །
★0◤yathā garbhe niyatamṛtyūnām / syānnāma niḥprayojanā na tu nirhetukā / [021|10]
◤yathā garbhe niyatamṛtyūnām.[S068]
㈠如於胎中，定死眾生。
㈡如處胞胎，定當死者。
①yathā garbhe niyata mṛtyūnām
③དཔེར་ན་མངལ་དུ་ངེས་པར་འཆི་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟ་བུའོ་།།
①syāt nāma niḥprayojanā na tu nirhetukā
㈢དགོས་པ་མེད་པ་ཡིན་མོད་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
★★◤kaśca heturindriyotpatteḥ / indariyasatṛṣṇasya karmaviśeṣaḥ / [021|11]
♂kaśca heturindriyotpatteḥ / indriyasatṛṣṇasya karmaviśeṣaḥ /
①kas ca hetus indriya utpattes
③དབང་པོ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་གང་ཞེ་ན་།
㈢དབང་པོ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་གང་ཞེ་ན། དབང་པོ་ལ་སྲེད་པ་དང་བཅས་པའི་ལས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རོ། །
①indariyasa tṛṣṇasya karma viśeṣas
③དབང་པོ་ལ་སྲེད་པ་དང་བཅས་པའི་ལས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རོ་།།
◤syān nāma niḥprayojanā,[S068]
㈠無用可生。
㈡有雖無用。
D0374 🈪དགོས་པ་མེད་པ་ཡིན་མོད་ཀྱི་རྒྱུ་མེད་པ་ཅན་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
★0◤yaśca viṣayādvitṛṣṇaḥ sa niyatamindriyādapīti / [021|11-]
★0◤na tadviṣayavītarāgāṇāṃ ghrāṇajihvendriye saṃbhavitumarhataḥ / [021|12]
◤na tu nirhetukā.[S068]
㈠非無因可生。
㈡而非無因。
①yas ca viṣayāt vitṛṣṇas sa niyatam indriyāt api iti na tad viṣaya vīta rāgāṇām ghrāṇa jihvā indriye saṃbhavitum arhatas
㈢གང་ཡང་ཡུལ་ལ་སྲེད་པ་དང་བྲལ་བ་དེ་ནི་གདོན་མི་ཟ་བར་དབང་པོ་ལས་ཀྱང་སྲེད་པ་དང་བྲལ་བ་ཡིན་པས་དེ་དག་གི་ཡུལ་ལ་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ལ་སྣ་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་དག་འབྱུང་བར་འོས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤kaś ca heturindriyotpatteḥ ?[S068]
㈠此諸根從何因生。
㈡彼從何因，得有根起 。
◤indriyasatṛṣṇasya karmaviśeṣaḥ.[S068]
①indriya-sa-tṛṣṇa karma-viśeṣaḥ.
㈠於根有愛，所有勝業。
㈡於根有愛，發殊勝業。
🈪229དབང་པོ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་གང་ཞེ་ན། དབང་པོ་ལ་སྲེད་པ་དང་བཅས་པའི་ལས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རོ། །གང་ཡང་ཡུལ་ལ་སྲེད་པ་དང་བྲལ་བ་དེ་ནི་གདོན་མི་ཟ་བར་དབང་པོ་ལས་ཀྱང་སྲེད་པ་དང་བྲལ་བ་ཡིན་པས་དེ་དག་གི་ཡུལ་ལ་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ལ་སྣ་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་དག་འབྱུང་བར་འོས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
🈪230ཡང་ན་ཕོའི་དབང་པོ་ཡང་ཅི་སྟེ་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར། མི་མཛེས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མདོམས་ཀྱི་སྤ་བ་སྦུབས་སུ་ནུབ་པ་རྣམས་ཀྱི་ཅིའི་ཕྱིར་མི་མཛེས་པར་འགྱུར། དགོས་པའི་དབང་གིས་འབྱུང་བ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། རྒྱུའི་དབང་གིས་འབྱུང་བས་རྒྱུ་ཡོད་ན་མི་མཛེས་པར་བྱེད་བཞིན་དུ་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར་བ་ཉིད་དོ། །
◤yaś ca viṣayād vitṛṣṇaḥ,[S068]
㈠若人離欲，於塵於根決定離欲。
㈡若離境愛，於根定然。
◤sa niyatamindriyādapīti na tadviṣayavītarāgāṇāṃ ghrāṇajihvendriye sambhavitum arhataḥ.[S068]
㈠彼人若已離欲香味二塵，鼻舌二根於彼不應得生。
㈡彼離境貪，應無鼻舌。
◤[S069]
◤[06901-06908]
★★◤puruṣendraiyamapi vā kiṃ na nivarttate / aśobhākaratvāt / [021|13]
♂puruṣendriyamapi vā kiṃ na nivarttate{5. Y. nirvarttate |} / ♂aśobhākaratvāt /
◤puruṣendriyam api vā kiṃ na nirvarttate ?[S069]
㈠若生鼻舌二根，男根云何不生。
㈡或應許彼，男根亦生。
①puruṣa indraiyam api vā kim na nivarttate
③ཡང་ན་ཕོའི་དབང་པོ་ཡང་ཅི་སྟེ་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར་།
㈢ཡང་ན་ཕོའི་དབང་པོ་ཡང་ཅི་སྟེ་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར། མི་མཛེས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①aśobhā akara tvāt
③མི་མཛེས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤aśobhākaratvāt.[S069]
㈠由生醜陋故。
㈡若謂不生，由醜陋者。
★◤kośagatavastiguhyānāṃ kiṃ na śobheta / [021|13-]
♂kośagatavastiguhyānāṃ kiṃ na śobheta{6. Y. śobhate |} /
◤kośagatavastiguhyānāṃ kiṃ na śobhate.[S069]
㈠若根藏如象王陰，云何醜陋。
㈡陰藏隱密，何容醜陋 。
①kośa gata vasti guhyānām kim na śobheta
③མདོམས་ཀྱི་སྤ་བ་སྦུབས་སུ་ནུབ་པ་རྣམས་ཀྱི་ཅིའི་ཕྱིར་མི་མཛེས་པར་འགྱུར་།
㈢མདོམས་ཀྱི་སྦ〖PལྦNབྷ།〗་བ་སྦུབས་སུ་ནུབ་པ་རྣམས་ཀྱི་ཅིའི་ཕྱིར་མི་མཛེས་པར་འགྱུར། དགོས་པའི་དབང་གིས་འབྱུང་བ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །
★0◤na ca prayojanavaśādutpattiḥ / kiṃ tarhi / [021|14]
◤na ca prayojanavaśādutpattiḥ,[S069]
㈠不必由有用故生。
㈡又諸根生非由有用。
①na ca prayojana vaśāt utpattis
③དགོས་པའི་དབང་གིས་འབྱུང་བ་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་།།
①kim tarhi
③འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། རྒྱུའི་དབང་གིས་འབྱུང་བས་རྒྱུ་ཡོད་ན་མི་མཛེས་པར་བྱེད་བཞིན་དུ་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར་བ་ཉིད་དོ། །
◤kiṃ tarhi ?[S069]
㈠云何生。
◤svakāraṇotpadyatvād.[S069]
㈠必由因故生。
㈡若有因力，無用亦生。
◤ityaśobhākarasyāpi syādeva sati hetāvutpattiḥ.[S069]
㈠雖復醜陋，若有因必應生。
㈡男根於彼，雖為醜陋，設許有因，於彼應起。
★0◤kāraṇavaśādityaśobhākarasyāpi syādeva sati hetāvutpattiḥ / [021|14-]
①kāraṇa vaśa āditya śobhā ākarasya api syāt eva sati hetau= utpattis
③རྒྱུའི་དབང་གིས་འབྱུང་བས་རྒྱུ་ཡོད་ན་མི་མཛེས་པར་བྱེད་བཞིན་དུ་ཡང་འབྱུང་བར་འགྱུར་བ་ཉིད་དོ་།།
★0◤sūtraṃ tarhi virudhyate / [021|15]
◤sūtraṃ tarhi virudhyate ——[S069]
㈠因既無此不生，彼云何生，是義不然。與經相違故。
㈡男根非有，鼻舌應無。若爾便違契經所說。
🈪231འོ་ན་ནི་མདོ་ལས་དབང་པོ་རྣམས་མཚང་བ་མེད་ཅིང་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འབྱུང་བ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན། དེ་ན་དབང་པོ་གང་དག་སྲིད་པ་དེ་དག་གིས་དབང་པོ་མེད་པ་མ་ཡིན་བས་འདི་ལ་འགལ་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད། དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་ཕོའི་དབང་པོ་ཡང་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
◤“avikalā ahīnendriyāḥ” iti ?[S069]
㈠經言彼人具足，根無闕少。
㈡彼無支缺，不減諸根。
★◤“avikalā ahīnendariyā” iti / [021|15-]
♂“avikalā{7. Y. omits avikalā |} ahīnendriyā” iti /
①sūtram tarhi virudhyate avikalās ahīnendariyās iti
③འོ་ན་ནི་མདོ་ལས་དབང་པོ་རྣམས་མཚང་བ་མེད་ཅིང་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འབྱུང་བ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ནི་མདོ་ལས་དབང་པོ་རྣམས་མ་ཚང་བ་མེད་〖PNམིད།〗ཅིང་མེད་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་འབྱུང་བ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན། དེ་ན་〖PNནས།〗དབང་པོ་གང་〖PNགང་།〗དག་སྲིད་པ་དེ་དག་གིས་དབང་པོ་མེད་པ་མ་ཡིན་པས་འདི་ལ་འགལ་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད། དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་ཕོའི་དབང་པོ་ཡང་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །
★0◤yāni tatrendriyāṇi tairavikalā ahīnendriyā iti ko 'tra virodhaḥ / [021|16]
◤yāni tatrendriyāṇi tairavikalā ahīnendriyā iti ko 'tra virodhaḥ.[S069]
㈠是義不然。隨彼所有根，說無闕少。有何相違。
㈡隨彼諸根，應可有者，說為不減。何所相違 。
①yāni tatra indriyāṇi tais avikalās ahīna indriyās iti kas atra virodhas
③དེ་ན་དབང་པོ་གང་དག་སྲིད་པ་དེ་དག་གིས་དབང་པོ་མེད་པ་མ་ཡིན་བས་འདི་ལ་འགལ་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད་།
★◤itarathā hi puruśendriyasyāpi syāt prasaṅgaḥ / [021|16-]
♂itarathā hi puruṣendriyasyāpi syāt prasaṅgaḥ /
◤itarathā hi puruṣendriyasyāpi syāt prasaṅgaḥ.[S069]
㈠若不爾，於彼亦應有男根。
㈡若不許然，男根應有。
🈪232འདི་སྐད་དུ་ལུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ལ་སྲེད་པ་ཀུན་དུ་སྤྱོད་ཀྱི་ཡུལ་གྱི་སྒོ་ནས་ནི་མ་ཡིན་བས་དེ་ན་སྣ་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་དག་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི་དྲི་དང་རོ་དག་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཕོའི་དབང་པོ་ནི་འཁྲིག་པ་རེག་པའི་སྒོ་ནས་སྲེད་པ་ཀུན་ཏུ་སྤྱོད་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་སུ་གཏོགས་པའི་ཁམས་བཅུ་བཞིའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གྲུབ་པོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
①itarathās hi puruśa indriyasya api syāt prasaṅgas
③དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་ཕོའི་དབང་པོ་ཡང་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་།།
★★◤evaṃ tuvarṇayanti / [021|17]
♂evaṃ tu varṇayanti /
◤evaṃ tu varṇayanti ——[S069]
㈠彼說如此。
㈡如是說者 。
★◤sta eva tatra ghrāṇajivhendriye na tu gandharasau / [021|17-]
♂sta eva tatra ghrāṇajihvendriye na tu gandharasau /
◤sta eva tatra ghrāṇajihvendriye,[S069]
㈠於彼有鼻舌二根。
㈡鼻舌二根於彼非無。
◤na tu gandharasau.[S069]
㈠但無香味。
㈡但無香味。
◤[S070]
◤[07001-07016]
★0◤ātmabhāvamukhena hi ṣaḍāyatane tṛṣṇāsamudācāro na viṣayamukhena / [021|18]
◤ātmabhāvamukhena hi ṣaḍāyatane tṛṣṇāsamudācāraḥ,[S070]
㈠彼由內依門，於六根生貪愛。
㈡以六根愛，依內身生。
①evam tuvarṇayanti stas eva tatra ghrāṇa jivha indriye na tu gandharasau ātma bhāva mukhena hi ṣaṣ āyatane tṛṣṇā samudācāras na viṣaya mukhena
㈢འདི་སྐད་དུ་ལུས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ལ་སྲེད་པ་ཀུན་དུ་སྤྱོད་ཀྱི་ཡུལ་གྱི་སྒོ་ནས་ནི་མ་ཡིན་པས་དེ་ན་སྣ་དང་ལྕེའི་དབང་པོ་དག་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི་དྲི་དང་རོ་དག་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤na viṣayamukhena.[S070]
㈠不由外塵門。
㈡非依境界而得現起。
★★◤puruṣendriye tu maithunasparśamukheneti / tasmātsiddhametadrūpadhātvāptāścaturdaśa dhātava iti / [021|19]
♂puruṣendriye{8. MS. strīpuruṣendriye |} tu maithunasparśamukheneti / ♂tasmātsidvametadrūpadhātvāptāścaturdaśa dhātava iti /
◤puruṣendriye tu maithunasparśamukheneti.[S070]
㈠於男根生愛，必由婬觸門起。
㈡其男根愛，依婬觸生。
①puruṣa indriye tu maithuna sparśa mukhena iti
③ཕོའི་དབང་པོ་ནི་འཁྲིག་ ****[@42a]**** *་།།
㈢ཕོའི་དབང་པོ་ནི་འཁྲིག་{42a}པ་རེག་པའི་སྒོ་ནས་སྲེད་པ་ཀུན་ཏུ་སྤྱོད་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་སུ་གཏོགས་པའི་ཁམས་བཅུ་བཞིའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གྲུབ་པོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
①tasmāt siddham etat rūpa dhātu āptās caturdaśa dhātavas iti
③པ་རེག་པའི་སྒོ་ནས་སྲེད་པ་ཀུན་ཏུ་སྤྱོད་པས་དེ་ལྟ་བས་ན་གཟུགས་ཀྱི་ཁམས་སུ་གཏོགས་པའི་ཁམས་བཅུ་བཞིའོ་ཞེས་བྱ་བ་དེ་གྲུབ་པོ་ཞེས་བརྗོད་དོ་།།
◤tasmāt siddham etad ——rūpadhātvāptāś caturdaśadhātava iti..30..[S070]
㈠是故此義得成。故於色界有十四界。
㈡婬觸彼無，男根非有。故於色界十八界中，唯十四種理得成立。
★0◤ 【ārūpyāptā manodharmamanovijñānadhātavaḥ /】[021|20]
①ārūpya āptās manas dharma manas vijñāna dhātavas
③གཟུགས་མེད་གཏོགས་པ་ཡིད་དང་ནི་།། ཆོས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་།།
㈢གཟུགས་མེད་གཏོགས་པ་ཡིད་དང་ནི། །ཆོས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་〖PN-པར།〗ཤེས། །ཁམས་གཟུགས་ཀྱི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་པ་རྣམས་དེར་སྐྱེ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རང་བཞིན་གྱི་ཁམས་བཅུ་དང་དེ་དག་ལ་རྟེན་〖PN-བརྟེན།〗པ་དང་དམིགས་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་ཡང་མེད་དོ། །
◤70中间[S070]
◤ārūpyāptā manodharmamanovijñānadhātavaḥ.[S070]
㈠〔偈曰〕：【無色界相應 意法意識界】。
㈡無色界繫唯有後三，所謂意法及意識界。
🈪233གཟུགས་མེད་གཏོགས་པ་ཡིད་དང་ནི། །ཆོས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས། །ཁམས་གཟུགས་ཀྱི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་པ་རྣམས་དེར་སྐྱེ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རང་བཞིན་གྱི་ཁམས་བཅུ་དང་དེ་དག་ལ་རྟེན་པ་དང་དམིགས་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་ཡང་མེད་དོ། །ཟག་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། ཡིད་དང་ཆོས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་གང་དག་བཤད་པ། དེ་གསུམ་ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད། །གང་དག་ལམ་གྱི་བདེན་པ་དང་འདུས་མ་བྱས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་དེ་དག་ནི་ཟག་པ་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤rūpavītarāgāṇāṃ tatropapattirato 'tra daśa rūpasvabhāvā dhātavastadāśrrayālambanāśca pañca vijñānadhātāvo na saṃabhavanti // [021|21-]
♂rūpavītarāgāṇāṃ tatropapatti-[ 17a. 2A. I ]rato 'tra{9. Y. omits atra |}daśa rūpasvabhāvā dhātavastadāśrayālambanāśca pañca vijñānadhātavo na saṃbhavanti{10. Y. santi |} //
◤rūpavītarāgāṇaṃ tatropapattiḥ,[S070]
㈠釋曰：已離欲色界，於彼受生。
㈡要離色欲，於彼得生。
①rūpa vīta rāgāṇām tatra upapatti s atas tra daśa rūpa svabhāvās dhātavas tad āśrraya ālambanās ca pañca vijñāna dhātāvas na saṃabhavanti
③ཁམས་གཟུགས་ཀྱི་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་དེར་སྐྱེ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་དེ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་རང་བཞིན་གྱི་ཁམས་བཅུ་དང་དེ་དག་ལ་རྟེན་པ་དང་དམིགས་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་ཡང་མེད་དོ་།།
◤ato 'tra daśa rūpasvabhāvā dhātavas tadāśrayālambanāś ca pañca vijñānadhātavo na sambhavanti..[S070]
㈠十界色為性。及五識界用彼為依境。是故於無色界不得有。
㈡故無色中，無十色界。依緣無故，五識亦無。故唯後三無色界繫。
◤kati sāsravāḥ ? ya ete manodharmamanovijñānadhātava uktāḥ[S070]
㈠幾界有流，幾界無流。意法識三界，前所說。
㈡已說界繫。十八界中幾有漏幾無漏 。
🈪234གཞན་དག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ། །ལྷག་མ་རྣམས་ནི་ཟག་བཅས་སོ། །ལྷག་མ་ཁམས་བཅོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ནི་གཅིག་ཏུ་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤kati sāsravāḥ katyanāsravāḥ / ya ete manodharmamanovijñānadhātava uktāḥ[021|23]
①kati sa āsravās kati anāsravās
③ཟག་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢ཟག་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། ཡིད་དང་ཆོས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་གང་དག་བཤད་པ། དེ་གསུམ་ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད། །གང་དག་ལམ་གྱི་བདེན་པ་དང་འདུས་མ་བྱས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་དེ་དག་ནི་ཟག་པ་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །
①ye ete manas dharma manas vijñāna dhātavas uktās
③ཡིད་དང་ཆོས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་གང་དག་བཤད་པ་།
◤sāsravānāsravā ete trayaḥ;[S070]
㈠〔偈曰〕：【諸有流無流 是三】。
㈡頌曰：【意法意識通_a 所餘唯有漏】〖28_1_b〗。
★◤ 【sāsravānāsravā ete trayaḥ 】[021|24]
♂kati sāsravāḥ katyanāsravāḥ /
①sa āsrava anāsravās ete trayas
③དེ་གསུམ་ཟག་བཅས་ཟག་པ་མེད་།།
◤ye mārgasatyāsaṃskṛtasaṃgṛhītās te 'nāsravāḥ,[S070]
㈠釋曰：若是三界中，道諦無為所攝是無流。
㈡論曰：意及意識道諦攝者，名為無漏。
★◤ye mārgasatyāsaṃskṛtasaṃghṛhītāste 'nāsravā anye sāsravāḥ / [021|25]
♂ya ete manodharmamanovijñānadhāteva uktāḥ sāsravānāsravā{11. MS. sāstravā anāsravā |} ete trayaḥ ye mārgasatyāsaṃskṛtasaṃgṛhītāste 'nāsravā anye sāsravāḥ /
①ye mārga satya asaṃskṛta saṃghṛ hītās te anāsravās anye sa āsravās
③གང་དག་ལམ་གྱི་བདེན་པ་དང་འདུས་མ་བྱས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་དེ་དག་ནི་ཟག་པ་མེད་པ་ཡིན་ནོ་།། གཞན་དག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ་།།
㈢གཞན་དག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ། །
◤anye sāsravāḥ.[S070]
㈠異此是有流。
㈡餘名有漏。
★◤ 【śeṣāstu sāsravāḥ // VAkK_1.31 //】[021|26]
♂śeṣāstu sāsravāḥ //31//
①śeṣās tu sa āsravās
㈢ལྷག་མ་རྣམས་ནི་ཟག་བཅས་སོ། །
◤śeṣās tu sāsravāḥ..31..[S070]
㈠〔偈曰〕：【餘有流】。
㈡法界若是道諦無為，名為無漏。餘名有漏。
◤pañcadaśa dhātavaḥ śeṣās tv ekāntasāsravāḥ..31..[S070]
㈠釋曰：所餘十五界，一向定有流。
㈡餘十五界，唯名有漏。
★◤pañcadaśa dhātavaḥ śeṣāstvekāntasāsravāḥ // [022|01]
♂@022 pañcadaśa dhātavaḥ śeṣāstvekāntasāsravāḥ //
①pañcadaśa dhātavas śeṣās tu ekāntasa āsravās
㈢ལྷག་མ་ཁམས་བཅོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ནི་གཅིག་ཏུ་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤kati savitarkāḥ savicārāḥ katyavitarkā vicāramātrāḥ katyavitarkā avicārāḥ / [022|02]
◤kati savitarkāḥ savicārāḥ ?[S070]
㈠幾界有覺有觀。
㈡如是已說有漏無漏。十八界中，幾有尋有伺 。
🈪རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ།
①kati sa vitarkās sa vicārās kati avitarkās vicāra mātrās kati avitarkās avicārās
③རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། རྟོག་པ་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཙམ་དག་ནི་དུ། རྟོག་པ་ཡང་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། རྟོག་པ་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཙམ་དག་ནི་དུ། རྟོག་པ་ཡང་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། རྟོག་དང་དཔྱོད་དང་བཅས་པ་ནི། །རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་ཡིན། །འདི་དག་ནི་རྟག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་པ་དག་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁ་ཕྱི་རོལ་དུ་བལྟས་པའི་ཕྱིར་རྩིང་བ་ཡིན་ནོ། །
◤katy avitarkā vicāramātrāḥ ?[S070]
㈠幾界無覺有觀。
㈡幾無尋唯伺。
🈪རྟོག་པ་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཙམ་དག་ནི་དུ།
◤katy avitarkā avicārāḥ ?[S070]
㈠幾界無覺無觀。
㈡幾無尋無伺 。
🈪235རྟོག་པ་ཡང་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན།
★0◤ 【savitarkavicārā hi pañca vijñānadhātavaḥ /】[022|03]
◤savitarkavicārā hi pañca vijñānadhātavaḥ.[S070]
①sa-vitarka-vicāra hi pañca vijñāna-dhātu
㈠〔偈曰〕：【有覺亦有觀 定是五識界】。
㈡頌曰：【五識唯尋伺】〖28_1_c〗
①sa vitarka vicārās hi pañca vijñāna dhātavas
🈪རྟོག་དང་དབྱོད་དང་བཅས་པ་ནི། །རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་ཡིན། །
★◤nityamete vitarkavicārābhyāṃ saṃprayuktāḥ / [022|04]
♂nityamete vitarkavicārābhyāṃ saṃprayuktāḥ /
◤nityam ete vitarkavicārābhyāṃ saṃyuktāḥ.__[S070]
①nitya ete vitarka-vicārābhyāṃ saṃyukta
㈠釋曰：是五識界，恒與覺觀相應故。__
㈡論曰：眼等五識，有尋有伺。由與尋伺，恒共相應。++以行相麁，外門轉故。
🈪འདི་དག་ནི་རྟག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་པ་དག་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། ++འདི་ལྟར་ཁ་ཕྱི་རོལ་དུ་བལྟས་པའི་ཕྱིར་རྩིང་བ་ཡིན་ནོ། །
①nityam ete vitarka vicārābhyām saṃprayuktās
③རྟོག་དང་དཔྱོད་དང་བཅས་པ་ནི་།། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་ཡིན་;་།འདི་དག་ནི་རྟག་ཏུ་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་པ་དག་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། འདི་ལྟར་ཁ་ཕྱི་རོལ་དུ་བལྟས་པའི་ཕྱིར་རྩིང་བ་ཡིན་ནོ་།།
★◤avadhāraṇārtho hiśabdaḥ / [022|04]
♂avadhāraṇārtho hiśabdaḥ /
◤avadhāraṇārtho hi-śabdaḥ.[S070]
①avadhāraṇa-artha hi-śabda
㈠言定，為簡異餘界故。
㈡顯義決定，故說唯言。
①avadhāraṇa arthas hi śabdas
㈢ནི་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ངེས་པར་བཟུང་བའི་དོན་ཏོ〖PNགཟུང་བའི་ཕྱིར་རོ།〗། །
★◤ 【antyāstrayastriprakārāḥ 】[022|05]
♂antyāstrayastriprakārāḥ
◤antyās trayas triprakārāḥ,[S070]
㈠〔偈曰〕：【後三有三義】。
㈡【後三三餘無】〖28_1_d〗
①antyās trayas tri prakārās
㈢ཐ་མ་གསུམ་ནི་རྣམ་གསུམ་མོ། །
★◤manodhāturdharmadhāturmanovijñānadhātuścāntyāḥ[022|06]
♂manodhāturdharmadhāturmanovijñānadhātuścāntyāḥ /
①manas dhātus dharmadhātus manas vijñāna dhātus ca antyās
㈢ཐ་མ་དག་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཏེ།
◤[S071]
◤[07101-07113]
◤manodhātuḥ, dharmadhātuḥ, manovijānadhātuś cāntyāḥ.[S071]
㈠釋曰：意界法界意識界。是十八中最後故言後。
㈡後三謂是意法意識。根境識中，各居後故。
★0◤ete trayastriprakārāḥ /
◤ete trayas triprakārāḥ.[S071]
㈠此具三品。
㈡此後三界，皆通三品。
①ete trayas tri prakārās
㈢གསུམ་པོད་ད་དག་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ།
★◤tatra manodhāturmanovijñānadhātuḥ saṃprayuktaśca dharamadhāturanyatra vitarkavicārābhyāṃ kāmadhātau prathame ca dhyāne savitarkāḥ savicārāḥ / [022|06-]
♂tatra manodhāturmano- vijñānadhātuḥ saṃprayuktaśca dharmadhāturanyatra vitarkavicārābhyāṃ kāmadhātau prathame ca dhyāne savitarkāḥ savicārāḥ /
◤tatra manodhātuḥ, manovijñānadhātuḥ, samprayuktaś ca dharmadhātur anyatra vitarkavicārābhyāṃ kāmadhātau prathame ca dhyāne savitarkāḥ savicārāḥ.[S071]
㈠意界意識界，與心相應法界，除覺觀。於欲界及初定，有覺有觀。
㈡意界意識界，及相應法界，除尋與伺。若在欲界初靜慮中，有尋有伺。
①tatra manas dhātus manas vijñāna dhātus saṃprayuktas ca dharama dhātus anyatra vitarka vicārābhyām kāmadhātau prathame ca dhyāne sa vitarkās sa vicā
㈢དེ་ལ་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་། རྟོག་〖Pརྟོགས།〗པ་དང་དཔྱོད་པ་དག་ལས་གཞན་པ་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་དག་དང་〖PN-དང་།〗འདོད་པའི་ཁམས་དང་བསམ་གཏན་དང་པོ་ན་ནི་རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་དག་ཡིན་ནོ། །
㈢བསམ་གཏན་ཁྱད་པར་ཅན་〖Nན།〗ནི་རྟོག་པ་མེད་ཅིང་དཔྱོད་པ་ཙམ་དག་ཡིན་ནོ། །
★0◤dhyānāntare 'vitarkā vicāramātrāḥ / [022|08]
◤dhyānāntare 'vitarkā vicāramātrāḥ.[S071]
㈠於中間定，無覺唯有觀。
㈡靜慮中間，無尋唯伺。
★0◤dvitīyāddhyānāt prabhṛtyābhavāgrādavitarkā avicārāḥ / [022|08-]
◤dvitīyād dhyānāt prabhṛty ābhavāgrād avitarkā avicārāḥ.[S071]
㈠從第二定以上，乃至有頂，無覺無觀。
㈡第二靜慮以上諸地，乃至有頂，無尋無伺。
★◤sarvaścāsaṃprayukto dharmadhāturdhyānātare aca vicāraḥ / [022|09-]
♂sarvaścāsaṃprayukto dharmadhāturdhyānāntare ca vicāraḥ /
◤sarvaś cāsamprayukto dharmadhātur dhyānāntare ca vicāraḥ.[S071]
㈠一切心不相應法界，及中間定觀。
㈡法界所攝，非相應法。靜慮中間，伺亦如是。
①dhyāna antare vitarkās vicāra mātrās dvitīyāt dhyānāt prabhṛtyā abhava agrādavitarkās avicārās sarvas ca asaṃprayuktas dharmadhātus dhyānātare aca vicāras
㈢བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ནས་བཟུང་སྟེ། སྲིད་པའི་རྩེ་མོའི་བར་གྱི་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་ཐམས་ཅད་དང་། བསམ་གཏན་ཁྱད་པར་ཅན་{42b}གྱི་〖Nགྱིས།〗དཔྱོད་པ་ནི་རྟོག་པ་ཡང་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་དག་ཡིན་ནོ། །
★◤vitarkastū nityamaviatarko vicāramātro dvitīyavitarkābhāvāt vicārasaṃprayogācca / [022|10-]
♂vitarkastu nityamavitarko vicāramātro dvitīyavitarkābhāvāt vicārasaṃprayogācca /
◤vitarkas tu nityam avitarko vicāramātraḥ;[S071]
㈠是覺恒無覺，唯有觀。
㈡尋一切時，無尋唯伺。
①vitarkas tū nityam aviatarkas vicāra mātras dvitīya vitarka abhāvāt vicāra saṃprayogāt ca
㈢རྟོག་པ་ནི་རྟོག་པ་གཉིས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། དཔྱོད་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རྟག་ཏུ་རྟོག་པ་མེད་ཅིང་དཔྱོད་པ་ཙམ་ཡིན་ནོ། །
◤dvitīyavitarkābhāvāt, vicārasamprayogāc ca.[S071]
㈠無第二覺故。唯與觀相應故。
㈡無第二尋故。但伺相應故。
★0◤kāmadhātau prathame dhyāne vicāra eṣu triprakāreṣu nāntarbhavati / [022|11]
◤kāmadhātau prathame dhyāne vicāra eṣu triprakāreṣu nāntarbhavati,[S071]
㈠於欲界及初定觀，不入三品中。
㈡伺在欲界、初靜慮中，三品不收。
★0◤sa kathaṃ vaktavyaḥ / [022|11-]
◤sa kathaṃ vaktavyaḥ ?[S071]
㈠說其名應云何。
㈡應名何等 。
★★◤avicāro vitarkamātaraḥ / dvitīyavicārābhāvāt vitarkasaṃprayogācca / [022|12]
♂avicāro vitarkamātraḥ / ♂dvitīyavicārābhāvāt vitarkasaṃprayogācca /
◤avicāro vitarkamātraḥ;[S071]
㈠無觀唯有覺。
㈡此應名曰無伺唯尋。
①kāmadhātau prathame dhyāne vicāras eṣu tri prakāreṣu na antarbhavati sa katham vaktavyas avicāras vitarka mātaras
㈢འདོད་པའི་ཁམས་དང་བསམ་གཏན་དང་པོའི་དཔྱོད་པ་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་འདི་དག་གི་ནང་དུ་མི་འདུ་ན་དེ་ཇི་སྐད་དུ་བརྗོད་པར་བྱ་ཞེ་ན། དཔྱོད་པ་གཉིས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང་། རྟོག་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དཔྱོད་པ་མེད་ཅིང་རྟོག་པ་ཙམ་ཡིན་ནོ། །
◤dvitīyavicārābhāvāt,[S071]
㈠無第二觀故。
㈡無第二伺故。
◤vitarkasamprayogāc ca.[S071]
㈠與覺相應故。
㈡但尋相應故。
◤ata evôcyate ——[S071]
①ata eva ucyate ——
㈠故說如此。
㈡由此故言 。
★★◤ata evocyate “syuḥ savitarkasavicārāyāṃ bhūmau dharmāścatuḥprakārāḥ / [022|13]
♂ata evocya-[ 17b. 2B. I ]te “syuḥ savitarka- savicārāyāṃ bhūmau dharmāścatuḥprakārāḥ /
①dvitīya vicāra abhāvāt vitarka saṃprayogāt ca atas eva ucyate syus sa vitarka sa vicārāyām bhūmau dharmās catur prakārās
③དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པའི་ས་ན་ཆོས་རྣམ་པ་བཞི་ཡོད་དེ་།
㈢དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པའི་ས་ན་ཆོས་རྣམ་པ་བཞི་ཡོད་དེ། རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་དག་ནི་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་བ་མ་རྟོགས་〖PNགཏོགས།〗པ་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་རྣམས་སོ། །
◤“syuḥ savitarkasavicārāyāṃ bhūmau dharmāś catuḥprakārāḥ——[S071]
㈠有覺觀地，有四品法。
㈡有尋伺地，有四品法。
★0◤savitarkāḥ savicārā vicāravitarkavarjyāḥ saṃprayuktāḥ / [022|14]
◤savitarkāḥ savicārā vicāravitarkavarjyāḥ samprayuktāḥ,[S071]
㈠一有覺有觀。謂除覺觀，所餘心相應法。
㈡一有尋有伺。謂除尋伺，餘相應法。
①sa vitarkās sa vicārās vicāra vitarka varjyās saṃprayuktās
③རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་དག་ནི་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་པ་མ་རྟོགས་པ་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་རྣམས་སོ་།།
★0◤avitarko vicāramātro vitarkaḥ / [022|14-]
◤avitarko vicāramātro vitarkaḥ;[S071]
㈠二無覺有觀。謂唯是覺。
㈡二無尋唯伺。謂即是尋。
🈪240དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པའི་ས་ན་ཆོས་རྣམ་པ་བཞི་ཡོད་དེ། རྟོག་པ་དང་བཅས་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་དག་ནི་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་བ་མ་རྟོགས་པ་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་རྣམས་སོ། །རྟོག་པ་མེད་ཅིང་དཔྱོད་པ་ཙམ་དག་ནི་རྟོག་པའོ། །རྟོག་པ་ཡང་མེད་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་དག་ནི་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་སོ། །དཔྱོད་པ་མེད་ཅིང་རྟོག་པ་?་ཙམ་ནི་དཔྱོད་པའོ་ཞེས་བྱའོ། །ལྷག་མ་རྣམས་ནི་གཉིག་སྤངས། །ལྷག་མ་རྣམས་ནི་གཟུགས་ཅན་གྱི་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་སྟེ། དེ་དག་ནི་མཚུངས་པར་ལྡན་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྟག་ཏུ་རྟོག་པ་ཡང་མེད་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་དག་ཡིན་ནོ། །
①avitarkas vicāra mātras vitarkas
㈢རྟོག་པ་མེད་ཅིང་དཔྱོད་པ་ཙམ་དག་ནི་རྟོག་པའོ། །
★★◤avitarkā avicārā asaṃprayuktāḥ / avicāro vitarkamātro vicāra” iti / [022|15]
♂avitarkā avicārā asaṃprayuktāḥ / avicāro vitarkamātro vicāra” iti /
◤avitarkā avicārā asamprayuktāḥ,[S071]
㈠三無覺無觀。謂心不相應法。
㈡三無尋無伺。 謂即一切非相應法。
①avitarkās avicārās asaṃprayuktās avicāras vitarka mātras vicāras iti
㈢རྟོག་པ་ཡང་མེད་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་དག་ནི་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་སོ། །
㈢དཔྱོད་པ་མེད་ཅིང་རྟོག་པ་ཙམ་ནི་དཔྱོད་པའོ་ཞེས་བྱའོ། །
◤avicāro vitarkamātro vicāraḥ”iti.[S071]
㈠四無觀有覺。謂唯是觀。
㈡四無伺唯尋。謂即是伺。
★◤ 【śeṣā ubhayavarjitāḥ // VAkK_1.32 //】[022|16]
♂śeṣā ubhayavarjitāḥ //32//
①śeṣās ubhaya varjitās
③ལྷག་མ་རྣམས་ནི་གཉི་ག་སྤངས་།།
㈢ལྷག་མ་རྣམས་ནི་གཉི་ག་སྤངས། །ལྷག་མ་རྣམས་ནི་གཟུགས་ཅན་གྱི་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་སྟེ། དེ་དག་ནི་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྟག་ཏུ་རྟོག་པ་ཡང་མེད་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་དག་ཡིན་ནོ། །
◤śeṣā ubhayavarjitāḥ..32..[S071]
㈠〔偈曰〕：【餘界二所離】。
★★◤daśa rupiṇo dhātavaḥ śeṣā nityamavitarkā avicārā asaṃprayogitvāt // [022|17]
♂daśa rūpiṇo dhātavaḥ śeṣā nityamavitarkā avicārā asaṃprayogitvāt //
◤daśa rūpiṇo dhātavaḥ śeṣā nityam avitarkā avicārāḥ;[S071]
㈠釋曰：十有色界名餘。此十界恒無覺觀。
㈡餘十色界，尋伺俱無。
①daśa rupiṇas dhātavas śeṣās nityam avitarkās avicārās asaṃprayogi tvāt
③ལྷག་མ་རྣམས་ནི་གཟུགས་ཅན་གྱི་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་སྟེ། དེ་དག་ནི་མཚུངས་པར་ལྡན་བ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྟག་ཏུ་རྟོག་པ་ཡང་མེད་དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པ་དག་ཡིན་ནོ་།།
◤asamprayogitvāt..32..[S071]
㈠與心不相應故。
㈡常與尋伺不相應故。
◤[S072]
◤[07201-07212]
★0◤yadi pañca vijñānakāyāḥ savitarkāḥ savicārāḥ kathamavikalpakā ityucyante / [022|18]
◤yadi pañca vijñānakāyāḥ savitarkāḥ savicārāḥ,[S072]
㈠若五識聚有覺觀。
㈡若五識身有尋有伺。
①yadi pañca vijñāna kāyās sa vitarkās sa vicārās katham avikalpakās iti ucyante
③གལ་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་བ་ལྔ་པོ་རྣམས་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་དག་ཡིན་ན། ཇི་ལྟར་ན་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་དག་ཅེས་བྱ་ཞེ་ན་།
㈢གལ་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་པ་ལྔ་པོ་རྣམས་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་དག་ཡིན་ན། ཇི་ལྟར་ན་〖PN-ན།〗རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་དག་ཅེས་བྱ་ཞེ་ན།
◤katham avikalpakā ity ucyante ?[S072]
㈠云何說無分別。
㈡如何得說無分別耶 。
🈪241གལ་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་བ་ལྔ་པོ་རྣམས་རྟོག་པ་དང་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་པ་དག་ཡིན་ན། ཇི་ལྟར་ན་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་དག་ཅེས་བྱ་ཞེ་ན། ངེས་པར་རྟོག་དང་རྗེས་དྲན་པའི། །རྣམ་པར་རྟོག་པ་རྣམས་མི་རྟོག །རྣམ་པར་རྟོག་པ་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་མོ་ཞེས་གྲག་སྟེ། ངོ་བོ་ཉིད་དང་། ངེས་པར་རྟོག་པ་དང་། རྗེས་སུ་དྲན་བའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའོ། །
★0◤ 【nirūpaṇānusmaraṇavikalpenāvikalpakāḥ /】[022|19]
①nirūpaṇa anusmaraṇa vikalpena avikalpakās
㈢ངེས་པར་རྟོག་དང་རྗེས་〖N+སུ།〗དྲན་པའི། །རྣམ་པར་རྟོག་པ་རྣམས་〖PNརྣམ།〗མི་རྟོག〖N+པ།〗།
◤nirūpaṇānusmaraṇavikalpenāvikalpakāḥ.[S072]
㈠〔偈曰〕：【顯示及憶念 由二無分別】。
㈡頌曰：【說五無分別_a 由計度隨念】〖29_1_b〗，
★◤trividhaḥ kila vikalpaḥ / svabhāvābhinirūpaṇānusmaraṇavikalpaḥ / [022|20]
♂trividhaḥ kila vikalpaḥ / svabhāvābhinirūpaṇānusmaraṇavikalpaḥ / tadeṣāṃ /
◤trividhaḥ kila vikalpaḥ ——[S072]
㈠釋曰：彼說分別有三。
㈡論曰：傳說分別略有三種。
①trividhas kila vikalpas svabhāva abhinirūpaṇa anusmaraṇa vikalpas
㈢རྣམ་པར་རྟོག་པ་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་མོ་ཞེས་གྲག་སྟེ། ངོ་བོ་ཉིད་དང་། ངེས་པར་རྟོག་པ་དང་། རྗེས་སུ་དྲན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའོ། །
◤svabhāva-abhinirūpaṇa-anusmaraṇavikalpaḥ.[S072]
㈠一自性分別，二顯示分別，三憶念分別。
㈡一自性分別，二計度分別，三隨念分別。
◤tad eṣāṃ svabhāvavikalpo 'sti,[S072]
㈠五識唯有，自性分別。
㈡由五識身，雖有自性 。
★◤tadeṣāṃ svabhāvavikalpo 'sti / [022|20-]
♂svabhāvavikalpo 'sti /
①tat eṣām svabhāva vikalpas sti na itarau
③དེ་བས་ན་དེ་དག་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་རྟོག་པ་ཡོད་ཀྱི་གཞན་དག་ཡིན་ཏེ་།
㈢དེ་བས་ན་དེ་དག་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་རྟོག་པ་ཡོད་ཀྱི་གཞན་དག་〖N+ནི་མ།〗ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་〖PN-ན།〗རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་དག་ཅེས་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན་རྟ་རྐང་གཅིག་པ་ལ་རྐང་མེད་ཅེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །
★◤netarau / tasmādavikalpakā ityucyante / [022|21]
♂netarau / tasmādavikalpakā ityucyante{1. Y. ...kalpā ucyante |} /
◤netarau.[S072]
㈠無餘二分別。
㈡而無餘二。
①tasmāt avikalpakās iti ucyante
③དེ་ལྟ་བས་ན་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་དག་ཅེས་བྱ་སྟེ་།
◤tasmād avikalpakā ity ucyante.[S072]
㈠故說無分別。
㈡說無分別。
★0◤yathā ekapādako 'śvo 'pādaka iti / [022|21-]
◤yathā —— ekapādako 'śvo 'pādaka iti.[S072]
㈠如馬一足，說言無足。
㈡如一足馬，名為無足。
🈪242དེ་བས་ན་དེ་དག་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་རྟོག་པ་ཡོད་ཀྱི་གཞན་དག་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མེད་པ་དག་ཅེས་བྱ་སྟེ། དཔེར་ན་རྟ་རྐང་གཅིག་པ་ལ་རྐང་མེད་ཅེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །
①yathā ekapādakas śvas apādakas iti
③དཔེར་ན་རྟ་རྐང་གཅིག་པ་ལ་རྐང་མེད་ཅེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་།།
★◤tatra svabhāvavikalpo vitarkaḥ / sa caitteṣu paścānnirdekṣyate / [022|22]
♂tatra svabhāvavikalpo vitarkaḥ / sa caitteṣu paścānnirdekṣyate{2. MS. paścānirdekṣyate |} /
◤tatra svabhāvavikalpo vitarkaḥ.[S072]
①tatra svabhāva-vikalpa vitarka
㈠此中自性分別，即是覺觀。
㈡自性分別，體唯是尋。
D0402 🈪དེ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ནི་རྟོག་པ་ཡིན་ཏེ།
①tatra svabhāva vikalpas vitarkas
③དེ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ནི་རྟོག་པ་ཡིན་ཏེ་།
㈢དེ་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ནི་རྟོག་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་འོག་ནས་སེམས་ལས་བྱུང་བ་དག་གི་ནང་ནས་སྟོན་ཏོ། །
①sa caitteṣu paścāt nirdekṣyate
③དེ་ནི་འོག་ནས་སེམས་ལས་བྱུང་བ་དག་གི་ནང་ནས་སྟོན་ཏོ་།།
◤sa caitteṣu paścān nirdekṣyate.[S072]
㈠此後明心法中當說。
㈡後心所中，自當辯釋。
🈪དེ་ནི་འོག་ནས་སེམས་ལས་བྱུང་བ་དག་གི་ནང་ནས་སྟོན་ཏོ། །
★0◤itarau punaḥ kiṃsvabhāvau / [022|22-]
◤itarau punaḥ kiṃ svabhāvau ? yathākramam ——[S072]
㈠後二分別，其相云何次第。
㈡餘二分別，如其次第。
①itarau punar kiṃsvabhāvau
③གཞན་དག་གི་རང་བཞིན་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢གཞན་དག་གི་རང་བཞིན་ཅི་ཞེ་ན། རིམ་བཞིན་དུ། དེ་དག་ཡིད་ཀྱི་ཤེས་རབ་གཡེང་། །ཡིད་ཀྱི་དྲན་པ་ཐམས་ཅད་ཉིད། །ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་ཤེས་རབ་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཞེས་བྱའོ། །
◤tau prajñā mānasī vyagrā smṛtiḥ sarvaiva mānasī..33..[S072]
㈠〔偈曰〕：【二是散心智 諸念唯心地】。
㈡【以意地散慧_c 意諸念為體】〖29_1_d〗。
🈪གཞན་དག་གི་རང་བཞིན་ཅི་ཞེ་ན། རིམ་བཞིན་དུ། དེ་དག་ཡིད་ཀྱི་ཤེས་རབ་གཡེང་། །ཡིད་ཀྱི་དྲན་པ་ཐམས་ཅད་ཉིད། །
★◤yathākramaṃ[022|23]
①yathākramam
③རིམ་བཞིན་དུ་།
★◤ 【tau prajñā mānasī vyagrā smṛtiḥ sarvaiva mānasī // VAkK_1.33 //】[022|24]
♂yathākramaṃ tau prajñā mānasī vyagrā smṛtiḥ sarvaiva mānasī //33//
①tau prajñā mānasī vyagrā smṛtis sarvā eva mānasī
③དེ་དག་ཡིད་ཀྱི་ཤེས་རབ་གཡེང་;། ཡིད་ཀྱི་དྲན་པ་ཐམས་ཅད་ཉིད་།།
★0◤manovijñānasaṃprayuktā prajñā mānasītyucyate / asamāhitā vyagretyucyate / [022|25]
◤manovijñānasamprayuktā prajñā mānasīty ucyate.[S072]
㈠釋曰：此智與意識相應，故名心智。
㈡意地散慧，諸念為體。
🈪ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་ཤེས་རབ་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཞེས་བྱའོ། །
①manas vijñāna saṃprayuktā prajñā mānasī iti ucyate
③ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་ཤེས་རབ་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཞེས་བྱའོ་།།
①asamāhitā vyagrā iti ucyate
③མཉམ་པར་གཞག་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་གཡེང་བ་ཞེས་བྱ་སྟེ་།
㈢མཉམ་པར་གཞག་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་གཡེང་བ་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་ནི་ངེས་པར་རྟོག་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའོ། །
◤asamāhitā vyagrety ucyate.[S072]
㈠非寂定故名散。
㈡散謂非定。
🈪244མཉམ་པར་གཞག་པ་མ་ཡིན་བ་ནི་གཡེང་བཞེས་བྱ་སྟེ།
★◤sā hyabhinirūpaṇāvikalpaḥ / [022|25-]
♂sā hyabhinirūpaṇā- vikalpaḥ /
◤sā hy abhinirūpaṇāvikalpaḥ.[S072]
㈠此智即是顯示分別。
㈡意識相應散慧，名為計度分別。
🈪དེ་ནི་ངེས་པར་རྟོག་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའོ། །ཡིད་ཀྱི་དྲན་བ་ཉིད་མཉམ་པར་གཞག་པ་དང་མཉམ་པར་གཞག་པ་མ་ཡིན་བ་?་ཐམས་ཅད་ནི་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་རྣམ་པར་?་རྟོག་པ་ཡིན་ནོ། །
①sā hi abhinirūpaṇa avikalpas
③དེ་ནི་ངེས་པར་རྟོག་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའོ་།།
★0◤mānasyeva sarvā smṛtiḥ samāhitā cāsamāhitā cānusmaraṇavikalpaḥ / [022|26]
◤mānasy eva sarvā smṛtiḥ ——samāhitā cāsamāhitā ca anusmaraṇavikalpaḥ..33..[S072]
㈠一切憶念，與意識相應。若定若散，名憶念分別。
㈡若定若散，意識相應諸念，名為隨念分別。
①mānasyā iva sarvā smṛtis samāhitā ca asamāhitā ca anusmaraṇa vikalpas
㈢ཡིད་ཀྱི་དྲན་པ་ཉིད:མཉམ་པར་གཞག་པ་དང་〖PN-མཇམ་པར་བཞག་པ་དང་།〗མཉམ་པར་གཞག་པ་{43a}མ་ཡིན་པ་ཐམས་ཅད་ནི་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤kati sālambanāḥ katyanālambanāḥ / [022|27]
◤kati sālambanāḥ, katy anālambanāḥ ?[S072]
㈠幾界有緣緣，幾界無緣緣。
㈡如是已說有尋伺等。十八界中幾有所緣幾無所緣。幾有執受幾無執受 。
🈪245དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། དམིགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན།
①kati sa ālambanās kati anālambanās
③དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། དམིགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་དུ། དམིགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། དམིགས་བཅས་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་ནོ། །
◤sapta sālambanāś cittadhātavaḥ,[S072]
㈠〔偈曰〕：【七識有緣緣】。
㈡頌曰：【七心法界半_a 有所緣餘無】〖30_1_b〗，
🈪དམིགས་བཅས་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་ནོ། །
★◤ 【sapta sālambanāścittadhātavaḥ】[023|01]
①sapta sa ālambanās citta dhātavas
③དམིགས་བཅས་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་ནོ་།།
◤[S073]
◤[07301-07317]
◤cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyamanovijñānadhātavaḥ, manodhātuś ca ——[S073]
①cakṣuḥ śrotra ghrāṇa jihvā kāya mano vijñāna dhātavaḥ, manodhātuś ca ——
㈠釋曰：謂眼耳鼻舌身識意根意識。
㈡論曰：六識意界，及法界攝諸心所法。
★◤cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyamanovijñānadhātavo manodhātuśca ete sapta cittadhātavaḥ sālambanā viṣayagrahaṇāt / [023|02-]
♂@023 sapta sālambanāścittadhātavaḥ cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyamanovijñānadhātavo manodhātuśca ete sapta cittadhātavaḥ sālamba-[ 18a. 2A. II ]nā viṣayagrahaṇāt /
◤ete sapta cittadhātavaḥ sālambanāḥ ;[S073]
㈠此七識界有緣緣。
㈡名有所緣。
★0◤ 【ardhaṃ ca dharmataḥ /】[023|04-021|04]
①cakṣus śrotra ghrāṇa jihvā kāya manas vijñāna dhātavas manas dhātus ca ete sapta citta dhātavas sa ālambanās viṣaya grahaṇāt ardham ca dharmatas
③མིག་དང་། རྣ་བ་དང་། སྣ་དང་ལྕེ་དང་། ལུས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་རྣམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཏེ། སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་པོ་དེ་དག་ནི་ཡུལ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་དག་གོ་།། ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱང་།
㈢མིག་དང་། རྣ་བ་དང་། སྣ་དང་ལྕེ་དང་། ལུས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་རྣམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཏེ། སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་པོ་དེ་དག་ནི་ཡུལ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་དག་གོ། །
◤viṣayagrahaṇāt.[S073]
㈠能取塵故。
㈡能取境故。
🈪246མིག་དང་། རྣ་བ་དང་། སྣ་དང་ལྕེ་དང་། ལུས་དང་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་རྣམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཏེ། སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་པོ་དེ་དག་ནི་ཡུལ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་དག་གོ ། །ཆོས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱང་། དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ཏེ། སེམས་ལས་བྱུང་བའི་རང་བཞིན་གང་ཡིན་པའོ། །
◤ardhaṃ ca dharmataḥ.[S073]
㈠〔偈曰〕：【法界中有半】。
㈡【法界半】
★★◤sālambanaṃ yaccaitasikasvabhāvam / [023|05]
♂sālambanaṃ yaccaitasika{1. MS. caitasikaṃ |} svabhāvam /
◤sālambanaṃ yac caitasikasvabhāvam.[S073]
㈠釋曰：此亦有緣緣，以心法為體故。
①sa ālambanam yat caitasika svabhāvam
③དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ཏེ། སེམས་ལས་བྱུང་བའི་རང་བཞིན་གང་ཡིན་པའོ་།།
㈢ཆོས་ཀྱི:སྐྱེ་མཆེད་〖PNཕྱེད།〗ཀྱང་། དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ཏེ། སེམས་ལས་བྱུང་བའི་རང་བཞིན་གང་ཡིན་པའོ། །
★◤śeṣā daśa rūpiṇo dhātavo dharmadhātupradeśaścāsaṃprayuktako 'nālambanā it isiddham / [023|05-]
♂śeṣā daśa rūpiṇo dhātavo dharmadhātupradeśaścāsaṃprayuktako{2. Y. ...saṃprayukto, ...saṃyukto |}'nā- lambanā iti siddham /
◤śeṣā daśa rūpiṇo dhātavo dharmadhātupradeśaś cāsamprayuktako 'nālambanā iti siddham.[S073]
㈠餘十有色界，及法界一分，與心不相應法，應知無緣緣。
㈡餘十色界，及法界，攝不相應法，名無所緣。義准成故。如是已說有所緣等。
🈪247ལྷག་མ་གཟུགས་ཅན་གྱི་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བར་གྲུབ་བོ། །
①śeṣās daśa rūpiṇas dhātavas dharmadhātu pradeśas ca asaṃprayuktakas na ālambanās id isiddham
③ལྷག་མ་གཟུགས་ཅན་གྱི་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བར་གྲུབ་བོ་།། ཟིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་།
㈢ལྷག་མ་གཟུགས་ཅན་གྱི་ཁམས་བཅུ་པོ་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕྱོགས་ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་ནི་དམིགས་པ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་བར་གྲུབ་བོ། །
◤katy upāttāḥ ? katy anupāttāḥ ?[S073]
㈠幾有執幾無執。
🈪ཟིན་པ་རྣམས་ནི་དུ། མ་ཟིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། མ་ཟིན་དགུ ། དགུ་གང་ཞེ་ན། དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་བདུན་བརྒྱད་པའི་ཕྱེད་དང་བཅས་ཏེ་བཤད་པ་གང་དག་ཡིན་པ།
◤navānupāttāḥ,[S073]
㈠〔偈曰〕：【九界非所執】。
㈡【前八界及聲_c 無執受餘二】〖30_1_d〗。
★0◤katyupāttāḥ katyanupāttāḥ / [023|07]
①kati upāttās kati anupāttās
③མ་ཟིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢ཟིན་པ་རྣམས་ནི་དུ། མ་ཟིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། མ་ཟིན་〖N+པ།〗དགུ། དགུ་གང་ཞེ་ན། དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་བདུན་བརྒྱད་པའི་ཕྱེད་དང་བཅས་ཏེ་བཤད་པ་གང་དག་ཡིན་པ། བརྒྱད་པོ་དེ་དག་རྣམས་དང་སྒྲ། །དེ་ལྟར་ན་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། སྒྲའི་ཁམས་དང་། ཁམས་དགུ་པོ་དེ་དག་ནི་མ་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ།
★◤ 【navānupāttāḥ /】[023|08]
♂navānupāttāḥ katame nava /
①nava anupāttās
③མ་ཟིན་དགུ་།
◤katame nava ?[S073]
㈠釋曰：何者為九。
★◤katame nava / ye sapta sālambanā uktāḥ aṣṭamaṣyārdhena sārdham / [023|09]
♂ye sapta sālambanā uktāḥ aṣṭamasyārdhena sārdhaṃ te cāṣṭau śabdaśca ime te navānupāttāḥ /
①katame nava
③དགུ་གང་ཞེ་ན་།
①ye sapta sa ālambanās uktās aṣṭa maṣya ardhena sārdham
③དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་བདུན་བརྒྱད་པའི་ཕྱེད་དང་བཅས་ཏེ་བཤད་པ་གང་དག་ཡིན་པ་།
◤ye sapta sālambanā uktāḥ aṣṭamasyardhena sārdham.[S073]
㈠七有緣緣界，并第八中半。
㈡十八界中九無執受。 前七心界及法界全。
★◤ 【te cāṣṭau śabdaśca】[023|10]
①te ca aṣṭau śabdas ca
③བརྒྱད་པོ་དེ་དག་རྣམས་དང་སྒྲ་།།
◤te cāṣṭau śabdaś ca,[S073]
㈠〔偈曰〕：【八聲】。
㈡此八及聲皆無執受。
🈪བརྒྱད་པོ་དེ་དག་རྣམས་དང་སྒྲ། །
◤ime te navānupāttāḥ ——[S073]
㈠釋曰：此九是非所執。
🈪དེ་ལྟར་ན་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། སྒྲའི་ཁམས་དང་། ཁམས་དགུ་པོ་དེ་དག་ནི་མ་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ་།དགུ་པོ་གཞན་ན་རྣམ་པ་གཉིས། །ཟིན་པ་དག་ཀྱང་ཡིན། མ་ཟིན་པ་དག་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་མིག་དང་རྣ་བ་དང་སྣ་དང་ལྕེ་དང་ལུས་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤ime te navānupāttāḥ / sapta cittadhātavo dharmadhātuḥ śabdadhātuśca / [023|11]
♂sapta cittadhātavo dharmadhātuḥ śabdadhātuśca /
①ime te nava anupāttās sapta citta dhātavas dharmadhātus śabdadhātus ca
③དེ་ལྟར་ན་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། སྒྲའི་ཁམས་དང་། ཁམས་དགུ་པོ་དེ་དག་ནི་མ་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ་།།
◤sapta cittadhātavaḥ, dharmadhātuḥ, śabdadhātuś ca.[S073]
㈠謂七識界法界聲界。
★◤ 【anye nava dvidhā // VAkK_1.34 //】[023|12]
♂anye nava dvidhā //34//
①anye nava dvidhā
③དགུ་པོ་གཞན་ན་རྣམ་པ་གཉིས་།།
㈢དགུ་པོ་གཞན་ནི་རྣམ་པ་གཉིས〖PN+དང་།〗། །ཟིན་པ་དག་ཀྱང་ཡིན། མ་ཟིན་པ་དག་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། དེ་ལ་མིག་དང་རྣ་བ་དང་སྣ་དང་ལྕེ་དང་ལུས་དང་〖PN-དང་།〗ད་ལྟར་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ། །
◤anye nava dvidhā..34..[S073]
㈠〔偈曰〕：【餘有二】。
㈡所餘九界各通二門。
★0◤upāttā anupāttāśca / [023|13-013|13]
◤upāttāḥ, anupāttāś ca.[S073]
㈠釋曰：餘有二，謂或有執或無執。
㈡謂有執受、無執受故。
①upāttās anupāttās ca
③ཟིན་པ་དག་ཀྱང་ཡིན། མ་ཟིན་པ་དག་ཀྱང་ཡིན་ཏེ་།
★0◤tatra cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyāḥ pratyutpannā upāttāḥ / [023|13]
◤tatra cakṣuḥśrotraghrāṇajihvākāyāḥ pratyutpannāḥ upāttāḥ;[S073]
㈠此中眼耳鼻舌身，若現在則有執。
㈡眼等五根，住現在世，名有執受。
🈪248འདས་པ་དང་མ་འོངས་པ་རྣམས་ནི་མ་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་ཁམས་ད་ལྟར་བྱུང་བ་དབང་པོ་དང་ཐ་མི་དད་པ་རྣམས་ནི་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ། །གཞན་དག་ནི་མ་ཟིན་པ་རྣམས་ཏེ། འདི་ལྟ་སྟེ་རྩ་བ་མ་གཏོགས་པའི་སྐྲ་དང་། བ་སྤུ་དང་། སེན་མོ་དང་། སོ་དག་ལ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱིས་དང་། གཅིན་དང་། མཆིལ་མ་དང་། སྣབས་དང་། ཁྲག་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་དང་། ས་དང་ཆུ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། །
①tatra cakṣus śrotra ghrāṇa jihvā kāyās pratyutpannās upāttās
③དེ་ལ་མིག་དང་རྣ་བ་དང་སྣ་དང་ལྕེ་དང་ལུས་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ་།།
★0◤atītānāgatā anupāttāḥ / [023|14]
◤atītānāgatāḥ anupāttāḥ.[S073]
①atīta anāgatās anupāttās
㈢འདས་པ་དང་མ་འོངས་པ་རྣམས་ནི་མ་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ། །
ⅰ㈡過去未來名無執受。
★0◤rūpagandharasaspraṣṭavyadhātavaḥ pratyutpannā indriyāvinirbhāgiṇa upāttāḥ / [023|14-]
◤rūpagandharasaspraṣṭavyadhātavaḥ pratyutpannā indriyāvinirbhāgiṇaḥ upāttāḥ;[S073]
㈠色香味觸，現在若與根不相離，亦有執。
㈡色香味觸，住現在世，不離五根，名有執受。
①rūpa gandha rasa spraṣṭavya dhātavas pratyutpannās indriya avinirbhāgiṇas upāttās
③གཟུགས་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་ཁམས་ད་ལྟར་བྱུང་བ་དབང་པོ་དང་ཐ་མི་དད་པ་རྣམས་ནི་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ་།། གཞན་དག་ནི་མ་ཟིན་པ་རྣམས་ཏེ་།
㈢གཟུགས་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་ཁམས་ད་ལྟར་བྱུང་བ་དབང་པོ་དང་ཐ་མི་དད་པ་རྣམས་ནི་ཟིན་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤anye 'nupāttāstadyathā mūlavarjeṣu keśaromanakhadanteṣu viṇmūtrakheṭasiṃghāṇakaśeṇitādiṣu bhūmyudakādiṣu ca / [023|15-]
♂anye 'nupāttā- stadyathā mūlavarjeṣu keśaromanakhadanteṣu viṇmūtrakheṭasiṃghāṇakaśoṇitādiṣu bhūmyudakādiṣu ca{3. MS. copāttamiti |} /
◤anye 'nupāttāḥ.[S073]
㈠所餘則無執。
㈡若住現在，非不離根過去未來，名無執受。
①anye anupāttās tadyathā mūla varjeṣu keśa roma nakha danteṣu viṣ mūtra kheṭa siṃghāṇaka śeṇita ādiṣu bhūmi udaka ādiṣu ca
③འདི་ལྟ་སྟེ་རྩ་བ་མ་གཏོགས་པའི་སྐྲ་དང་། བ་སྤུ་དང་། སེན་མོ་དང་། སོ་དག་ལ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱིས་དང་། གཅིན་དང་། མཆིལ་མ་དང་;་སྣབས་དང་། ཁྲག་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་དང་། ས་དང་ཆུ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ་།།
㈢གཞན་དག་ནི་མ་ཟིན་པ་རྣམས་ཏེ། འདི་ལྟ་སྟེ་རྩ་བ་མ་གཏོགས་པའི་སྐྲ་དང་། བ་སྤུ་དང་། སེན་མོ་དང་། སོ་དག་ལ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ས་དང་། གཅིན་དང་། མཆིལ་མ་དང་། སྣབས་དང་། ཁྲག་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་དང་། ས་དང་〖PNདག།〗ཆུ་ལ་སོགས་པ་དག་ལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུའོ། །
◤tadyathā——mūlavarjeṣu keśaromanakhadanteṣu viṇmūtrakheṭasiṅghāṇakaśoṇitādiṣu bhūmyudakādiṣu ca.[S073]
①tadyathā——mūla-varja keśa-roma-nakha-danta viṇmūtrakheṭasiṅghāṇakaśoṇitādi bhūmyudakādi ca.
㈠如除根髮，毛爪齒屎尿涕唾血等中，及於地水等中。
㈡如在身內除與根合，髮毛爪齒大小便利洟唾血等，及在身外地水等中，色香味觸雖在現世，而無執受。
★0◤upāttamiti ko 'rthaḥ / [023|16]
◤upāttam iti ko 'rthaḥ ?[S073]
㈠有執無執，此言何義。
㈡有執受者，此言何義。
🈪249ཟིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཅི་ཞེ་ན། ཕན་པ་དང་གནོད་པ་དག་གིས་ཕན་ཚུན་མཐུན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཉེ་བར་གཟུང་བ་སྟེ། འཇིག་རྟེན་གྱི་ན་སེམས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་གང་ཡིན་པའོ། །
①upāttam iti kas arthas
③ཟིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢ཟིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཅི་ཞེ་ན། ཕན་པ་དང་གནོད་པ་དག་གིས་ཕན་ཚུན་མཐུན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཉེ་བར་གཟུང་བ་སྟེ། འཇིག་རྟེན་གྱི་ན་སེམས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་གང་ཡིན་པའོ། །
◤yac cittacaittair adhiṣṭhānabhāvenopagṛhītam;[S073]
①yac cittacaittair adhiṣṭhāna-bhāvena upagṛhītam;
㈠心及心法，攝彼為自依止。
㈡心心所法，共所執持，攝為依處，名有執受。
★◤yaccittacaittairadhiṣṭhānabhāvenopiagṛhītamanugrahopaghātābhyāmanyonyānuvidhānāt / [023|16-]
♂yaccittacaittairadhiṣṭhānabhāvenopagṛhītamanugrahopaghātābhyāmanyonyānuvidhānāt /
①yad citta caittais adhiṣṭhāna bhāvena upia gṛhītam anugraha upaghātābhyām anyonya anuvidhānāt
③ཕན་པ་དང་གནོད་པ་དག་གིས་ཕན་ཚུན་མཐུན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཉེ་བར་གཟུང་བ་སྟེ་།
◤anugrahopaghātābhyām anyonyānuvidhānāt.[S073]
㈠由彼損益，互相隨故。
㈡損益展轉，更相隨故。
◤yal loke ‘sacetanam’ ity ucyate..34..[S073]
①yad loke ‘sa-cetanam’ ity ucyate..34..
㈠是世間說有覺，此名有執故。執以覺義，所餘名無執。
㈡即諸世間說有覺觸，眾緣所觸覺樂等故。與此相違名無執受。
★0◤yalloke sacetanamityucyate / [023|17]
①yat loke sa cetanam iti ucyate
③འཇིག་རྟེན་གྱི་ན་སེམས་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བརྗོད་པ་གང་ཡིན་པའོ་།།
◤[S074]
◤[07401-07417]
◤kati dhātavo bhūtasvabhāvāḥ ? kati bhautikāḥ ?[S074]
①kati dhātavo bhūta-svabhāvāḥ ? kati bhautika
㈠幾界四大為性，幾界四大所造為性。
㈡如是已說有執受等。十八界中幾大種性幾所造性 。幾可積集幾非積集 。
🈪ཁམས་ང་དག་གཅིག་ནི་འབྱུང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན། དུ་དག་གཅིག་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་ཞེ་ན།
★0◤kati dhātavo bhūtasvabhāvāḥ kati bhautikāḥ / [023|18]
①kati dhātavas bhūta svabhāvās kati bhautikās
③ཁམས་ང་དག་གཅིག་ནི་འབྱུང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན། དུ་དག་གཅིག་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་ཞེ་ན་།
㈢ཁམས་དུ་དག་གཅིག་ནི་འབྱུང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན། དུ་དག་གཅིག་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་ཞེ་ན། རེག་བྱ་རྣམ་པ་གཉིས་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་དག་དང་། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའོ། །
◤spraṣṭavyaṃ dvividhaṃ,[S074]
㈠〔偈曰〕：【觸界有二種】。
㈡頌曰：【觸界中有二】〖31_1_a〗，
🈪རེག་བྱ་རྣམ་པ་གཉིས་ཡིན་ཏེ།
★◤ 【spraṣṭavyaṃ dvividhaṃ 】[023|19]
♂spraṣṭavyaṃ dvividhaṃ bhūtāni bhautikaṃ ca / ♂tatra bhūtāni catvāri /
①spraṣṭavyam dvividham
③རེག་བྱ་རྣམ་པ་གཉིས་ཡིན་ཏེ་།
◤bhūtāni, bhautikaṃ ca .[S074]
㈠釋曰：觸有四大及四大所造。
㈡論曰：觸界通二，謂大種及所造。
🈪འབྱུང་བ་དག་དང་། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའོ། །
★◤bhūtāni bhautikaṃ ca / tatra bhūtāni catvāri / bhautikaṃ ślakṣṇatvādi saptavidham / [023|20]
♂bhautikaṃ ślakṣṇatvādi saptavidham /
①bhūtāni bhautikam ca
③འབྱུང་བ་དག་དང་། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའོ་།།
①tatra bhūtāni catvāri
㈢དེ་ལ་འབྱུང་བ་དག་ནི་བཞིའོ། །
①bhautikam ślakṣṇa tva ādi saptavidham
③འབྱུང་བ་ ****[@43b]**** ་ལས་གྱུར་པ་ནི་འཇམ་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པ་བདུན་ཏེ་།
㈢འབྱུང་བ་{43b}ལས་གྱུར་པ་ནི་འཇམ་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པ་བདུན་ཏེ། འབྱུང་བ་དག་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤tatra bhūtāni catvāri.[S074]
㈠堅等四觸，是四大。
㈡大種有四，謂堅性等。
🈪250དེ་ལ་འབྱུང་བ་དག་ནི་བཞིའོ། །འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ནི་འཇམ་པ་ཉིད་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པ་བདུན་ཏ།
◤bhautikaṃ ślakṣṇatvādi saptavidham;[S074]
㈠軟滑等七觸，是四大所造。
㈡所造有七，謂滑性等。
★0◤bhūteṣu bhavatvāt / [023|21]
◤bhūteṣu bhavatvāt.[S074]
㈠依四大生，故名所造。
㈡依大種生，故名所造。
🈪འབྱུང་བ་དག་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①bhūteṣu bhavatvāt
③འབྱུང་བ་དག་ལ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤śeṣā rūpiṇo nava bhautikāḥ.[S074]
㈠〔偈曰〕：【九有色所造】。
㈡【餘九色所造】〖31_1_b〗，餘九色界，唯是所造。
🈪ལྷག་མ་གཟུགས་ཅན་དགུ་པོ་ནི། །འབྱུང་གྱུར། དབང་པོ་ལྔའི་ཁམས་དག་དང་ཡུལ་བཞི་སྟེ། ཁམས་དགུ་པོ་དེ་རྣམས་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་དག་ཁོ་ནའོ། །
★0◤ 【śeṣā rūpiṇo nava bhautikāḥ /】[023|22]
①śeṣās rūpiṇas nava bhautikās
③ལྷག་མ་གཟུགས་ཅན་དགུ་པོ་ནི་།།
㈢ལྷག་མ་གཟུགས་ཅན་དགུ་པོ་ནི། །འབྱུང་གྱུར〖PNའགྱུར།〗། དབང་པོ་ལྔའི་ཁམས་དག་དང་ཡུལ་བཞི་སྟེ། ཁམས་དགུ་པོ་དེ་རྣམས་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་དག་ཁོ་ནའོ། །
★◤pañcendriyadhātavaśca catvāro viṣayāḥ / ete nava dhātavo bhautikā eva / [023|23]
♂pañcendriyadhātavaśca catvāro viṣayāḥ /
◤pañcendriyadhātavaś ca, catvāro viṣayāḥ ——[S074]
㈠釋曰：五根界四塵界。
㈡謂五色根、色等四境。
①pañca indriya dhātavas ca catvāras viṣayās
③འབྱུང་གྱུར། དབང་པོ་ལྔའི་ཁམས་དག་དང་ཡུལ་བཞི་སྟེ་།
①ete nava dhātavas bhautikās eva
③ཁམས་དགུ་པོ་དེ་རྣམས་ནི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་དག་ཁོ་ནའོ་།།
◤ete nava dhātavo bhautikā eva.[S074]
㈠此九但是所造。
★◤ 【dharmadhātvekadeśaśca】[023|24]
♂ete nava dhātavo bhautikā eva /
①dharmadhātu eka deśas ca
㈢ཆོས་ཁམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཀྱང་།
◤dharmadhātvekadeśaś ca[S074]
㈠〔偈曰〕：【及法界一分】。
㈡【法一分亦然_c 十色可積集】〖31_1_d〗。
🈪251ཆོས་ཁམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཀྱང་། འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་སྟེ། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་བ་ཞེས་བྱའོ། །ལྷག་མ་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་མ་གཏོགས་པ་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་གཉིས་ག་མ་ཡིན་པའོ། །
◤avijñaptisaṃjñako bhautikaḥ,[S074]
㈠釋曰：法界中無教色，彼說亦是所造。
㈡法界一分無表業色，亦唯所造。
★◤avijñaptisaṃjñako bhautikaḥ / [023|25]
♂dharmadhātvekadeśaśca avijñaptisaṃjñako bhautikaḥ /
①avijñapti saṃjñakas bhautikas
㈢འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་སྟེ། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་ཞེས་བྱའོ། །
★◤śeṣāḥ cittadhātavo dharmadhātuścāvijñaptivarjyo nobhayathā / [023|25-024|01]
♂śeṣāḥ sapta cittadhātavo dharmadhātuścāvijñapti-[ 18b. 2B. II ] @024 varjyo nobhayathā /
◤śeṣāḥ sapta cittadhātavo dharmadhātuś cāvijñaptivarjyo nobhayathā.[S074]
㈠所餘七識界、法界中，除無教，非二種。
㈡餘七心界、法界一分，除無表色，俱非二種。
①śeṣās citta dhātavas dharmadhātus ca avijñapti varjyas na ubhayathā
③ལྷག་མ་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་མ་གཏོགས་པ་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་གཉིས་ག་མ་ཡིན་པའོ་།།
㈢ལྷག་མ་སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དང་། རྣམ་པར་རིག་བྱེད་མ་ཡིན་པ་མ་གཏོགས་པ་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པའོ། །
★◤“bhūtamātraṃ daśāyatanānī”ti bhadantbduddhadevaḥ / [024|01-023|01]
♂“bhūtamātraṃ daśāyatanānī”ti bhadantabuddhadevaḥ /
◤“bhūtamātraṃ daśāyatanāni” iti bhadantabuddhadevaḥ.[S074]
㈠佛陀提婆說：十入唯四大。
㈡尊者覺天作如是說：十種色處，唯大種性。
🈪252བཙུན་པ་སངས་རྒྱས་ལྷ་ན་རེ་ནི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་པོ་དག་ནི་འབྱུང་བ་ཙམ་མོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
①bhūtamātram daśa āyatanāni iti bhadantbduddhadevas
㈢བཙུན་པ་སངས་རྒྱས་ལྷ་ན་རེ་ནི་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་པོ་དག་ནི་འབྱུང་བ་ཙམ་མོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★◤tacca naivaṃ bhūtānāṃ catuṣṭva khakkhaṭādilakṣaṇāvadhāraṇāt sūtre / [024|01-]
♂tacca naivaṃ bhūtānāṃ catuṣṭva{1. Y. one reading is catuṣka |} khakkhaṭādilakṣaṇāvadhāraṇāt sūtre /
◤tacca naivam;[S074]
㈠此執不然。
㈡彼說不然。
①tat ca na evam bhūtānām catuṣṭva khakkhaṭa ādi lakṣaṇa avadhāraṇāt sūtre
③དེ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། མདོ་ལས་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་བཞི་ཉིད་དང་། སྲ་བ་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་དུ་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ལ་།
㈢དེ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། མདོ་ལས་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་བཞི་ཉིད་དང་། སྲ་བ་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་དུ་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ལ། དེ་དག་ཀྱང་རེག་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤bhūtānāṃ catuṣkakhakkhaṭādilakṣaṇāvadhāraṇāt sūtre teṣāṃ spraṣṭavyatvāt.[S074]
㈠於經中由決了說四大及堅等四相故。此四大唯是觸故。
㈡契經唯說，堅等四相，為大種故。此四大種唯觸攝故。
🈪253དེ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། མདོ་ལས་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་བཞི་ཉིད་དང་། སྲ་བ་ལ་སོགས་པའི་མཚན་ཉིད་དུ་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་ལ། དེ་དག་ཀྱང་རེག་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །མིག་ལ་སོགས་པས་ཀྱང་སྲ་བ་ལ་སོགས་པ་མི་འཛིན་ལ། ལུས་ཀྱི་དབང་པོས་ཀྱང་ཁ་དོག་ལ་སོགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །མདོ་ལས་ཀྱང་དགེ་སློང་མིག་ནི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་དང་བ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་སྟེ་ལུས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །
★★◤teṣāṃ spraṣṭavyatvāt / [024|02]
♂teṣāṃ{2. Y. adds ca |} spraṣṭavyatvāt /
①teṣām spraṣṭavya tvāt
③དེ་དག་ཀྱང་རེག་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤na hi kāṭhinyādīni cakṣurādibhir gṛhyante,[S074]
㈠此堅等四相，非眼等所見。
㈡非堅濕等，眼等所取。
★◤na hi kāṭhinyādīni cakṣurādibhirgṛhyante nāpi varṇādayaḥ kāyendriyeṇa / [024|02-]
♂nahi kāṭhinyādīni cakṣurādi- bhirgṛhyante nāpi varṇādayaḥ kāyendriyeṇa /
①na hi kāṭhinya ādīni cakṣus ādibhis gṛhyante na api varṇa ādayas kāya indriyeṇa
㈢མིག་ལ་སོགས་པས་ཀྱང་སྲ་བ་ལ་སོགས་པ་མི་འཛིན་ལ། ལུས་ཀྱི་དབང་པོས་ཀྱང་ཁ་དོག་ལ་སོགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤nāpi varṇādayaḥ kāyendriyeṇa.[S074]
㈠色等四塵，非身根所覺。
㈡非色聲等，身根所覺。
★◤uktaṃ ca sūtre “cakṣurbhikṣo ādhyātmikamāyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāya rūpaprasādo arupyanidarśanaṃ saprataighaṃ evaṃ yāvat kāyaḥ[024|03-]
♂uktaṃ ca sūtre “cakṣurbhikṣo ādhyātmika{3. MS. ātmikaṃ... |}māyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāya rūpaprasādo rūpyanidarśanaṃ sapratighaṃ evaṃ yāvat kāyaḥ /
◤uktaṃ ca sūtre “cakṣur bhikṣo ādhyātmikam āyatanaṃ catvāri mahābhūtāny upādāya rūpaprasādo rūpy anidarśanaṃ sapratigham.[S074]
㈠是故此執不如經中。佛世尊說：比丘，眼根者是內入，依四大，是四大所造淨色。有色無顯有礙。
㈡是故彼說，理定不然。又契經說：苾芻當知，眼謂內處，四大種所造淨色。有色無見有對。
①uktam ca sūtre cakṣus bhikṣas ādhyātmikam āyatanam catvāri mahābhūtāni upādāya rūpa prasādas arupya nidarśanam sa prataigham evam yāvat kāya
㈢མདོ་ལས་ཀྱང་དགེ་སློང་མིག་ནི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་〖PN-དག〗རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་དང་བ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་སྟེ་ལུས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །
◤evaṃ yāvat kāyaḥ.[S074]
㈠乃至身根亦爾。
㈡乃至身處，廣說亦爾。
🈪254དགེ་སློང་གཟུགས་རྣམས་ནི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་ཡོད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ། དགེ་སློང་སྒྲ་ནི་བྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་སྟེ། དྲི་དང་རོ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །དགེ་སློང་རེག་བྱ་རྣམས་ནི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའོ་?་ཞེས་གསུངས་ཏེ། རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཁོ་ནས་འབྱུང་བ་རྣམས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་ལྷག་མ་རྣམས་ནི་འབྱུང་བ་དག་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་གསལ་བར་ཀུན་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤rūpāṇi bhikṣo bāhyamāyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāyarupi sanidarśanaṃ sapratigham / [024|05-]
♂rūpāṇi bhikṣo bāhyamāyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāya rūpi sanidarśanaṃ sapratigham{4. MS. drops ti |} /
◤rūpāṇi, bhikṣo, bāhyam āyatanaṃ catvāri mahābhūtāny upādāya rūpi sanidarśanaṃ sapratigham.[S074]
㈠比丘，色者是外入，依四大，是四大所造。有色有顯有礙。
㈡苾芻當知，色謂外處，四大種所造。有色有見有對。
①rūpāṇi bhikṣas bāhyam āyatanam catvāri mahābhūtāni upādāyarupi sa nidarśanam sa pratigham
㈢དགེ་སློང་གཟུགས་རྣམས་ནི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་ཡོད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ།
★◤śabdo bhikṣo bāhyamāyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāya rupyanidarśanaṃ sapratigham / [024|06-]
♂śabdo bhikṣo bāhyamāyatanaṃ catvāri mahābhūtānyupādāya rūpyanidarśanaṃ sapratigham /
◤śabdo, bhikṣo, bāhyam āyatanaṃ catvāri mahābhūtāny upādāya rūpy anidarśanaṃ sapratigham.[S074]
㈠比丘，聲者是外入，依四大，是四大所造。有色無顯有礙。
㈡聲謂外處，四大種所造。有色無見有對。
①śabdas bhikṣas bāhyam āyatanam catvāri mahābhūtāni upādāya rupya nidarśanam sa pratigham
③དགེ་སློང་སྒྲ་ནི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་སྟེ་།
㈢དགེ་སློང་སྒྲ་ནི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་སྟེ། དྲི་དང་རོ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ། །
★0◤evaṃ gandharasāḥ / [024|07]
◤evaṃ gandharasāḥ.[S074]
㈠乃至味亦爾。
㈡香味二處，廣說亦爾。
①evam gandha rasās
③དྲི་དང་རོ་ཡང་དེ་བཞིན་ནོ་།།
★◤spraṣṭavyāni bhikṣo bāhyamāyatanaṃ catvāri mahābhūtāni catvāri mahābhūtānyupādāya rūpyanidarśanaṃ sapratighami”ti / [024|07-]
♂spraṣṭavyāni bhikṣo bāhyamāyatanaṃ catvāri mahābhūtāni catvāri mahābhūtānyupādāya rūpyanidarśanaṃ sapratighami”ti /
◤spraṣṭavyāni, bhikṣo, bāhyam āyatanaṃ catvāri mahābhūtāni catvāri mahābhūtāny upādāya rūpy anidarśanaṃ sapratigham ” iti.[S074]
㈠比丘，觸者是外入，是四大，或依四大，是四大所造。有色無顯有礙。
㈡觸謂外處，是四大種，及四大種所造。有色無見有對。
①spraṣṭavyāni bhikṣas bāhyam āyatanam catvāri mahābhūtāni catvāri mahābhūtāni upādāya rūpya nidarśanam sa pratigham iti
③དགེ་སློང་རེག་བྱ་རྣམས་ནི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའོ་ཞེས་གསུངས་ཏེ་།
㈢དགེ་སློང་རེག་བྱ་རྣམས་ནི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་ཡིན་ཏེ། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་དང་། འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་དག་རྒྱུར་བྱས་པ་གཟུགས་ཅན་བསྟན་དུ་མེད་ལ་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའོ་ཞེས་གསུངས་ཏེ། རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཁོ་ནས་འབྱུང་བ་རྣམས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་ལྷག་མ་རྣམས་ནི་འབྱུང་བ་དག་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་གསལ་བར་ཀུན་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། །
★★◤spraṣṭrvyāyatanikadeśenaiva bhūtānāṃ saṃgrahāccheṣaṃ na bhūtānīti spaṣṭamādarśitam / [024|09]
♂spraṣṭavyāyatanaikadeśenaiva bhūtānāṃ saṃgrahāccheṣaṃ na bhūtānīti spaṣṭamādarśitam /
◤spraṣṭavyāyatanaikadeśenaiva bhūtānāṃ saṃgrahāc cheṣaṃ na bhūtānīti spaṣṭam ādarśitam.[S074]
㈠如此經中，由觸一分，攝四大皆盡。所餘非四大。此義明了可知。
㈡如是經中，唯說觸處，攝四大種。分明顯示，餘有色處，皆非大種。
①spraṣṭs vyāyatanika deśena eva bhūtānām saṃgrahāt śeṣam na bhūtāni iti spaṣṭam ādarśitam
③རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ཁོ་ནས་འབྱུང་བ་རྣམས་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་ལྷག་མ་རྣམས་ནི་འབྱུང་བ་དག་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་གསལ་བར་ཀུན་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་ཏེ་།
◤[S075]
◤[07501-07505]
◤yat tarhi sūtre uktam ——[S075-077]
㈠復次經中說：
㈡若爾何故契經中言 ：
🈪255འོ་ན་མདོ་ལས། གང་མིག་གི་ཤའི་གོང་བུ་ལ་སྲ་བ་མཁྲང་བར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་པ་ཞེས་གསུངས་སོ། དེ་དང་ཐ་མི་དད་པར་འཇུག་པའི་ཤའི་གོང་བུ་ལ་དེ་སྐད་དུ་བསྟན་པར་ཟད་དོ། །མངལ་དུ་འཇུག་པ་ལས། དགེ་སོང་འདི་ནི་ཁམས་དྲུག་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །
★◤yattarhi sūtre uktaṃ “yaccakṣuṣi maṃsapiṇḍe khakkhaṭaṃ kharagatami”ti[024|09-]
♂yattarhi sūtre uktaṃ “yaccakṣuṣi māṃsa{5. MS. mānsa |}piṇḍe khakkhaṭaṃ kharagatami”ti /
①yat tarhi sūtre uktam yat cakṣuṣi maṃsa piṇḍe khakkhaṭam khara gatam iti
③།། འོ་ན་མདོ་ལས། གང་མིག་གི་ཤའི་གོང་བུ་ལ་སྲ་བ་མཁྲང་བར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་པ་ཞེས་གསུངས་སོ་།
㈢འོ་ན་མདོ་ལས། གང་མིག་གི་ཤའི་〖Nཤིའི།〗གོང་བུ་ལ་སྲ་བ་མཁྲང་བར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་པ་ཞེས་གསུངས་སོ།
◤“yac cakṣuṣi māṃsapiṇḍe khakkhaṭaṃ kharagatam” iti ?[S075-077]
㈠眼謂肉丸，於中是堅，是堅類。
㈡謂於眼肉團中，若內各別，堅性堅類。 乃至廣說。
★◤tenāvinirbhadivarttino maṃsapiṇḍsyaiṣa upadeśaḥ / [024|10-]
♂tenāvinirbhāgavarttino māṃsapiṇḍasyaiṣa upadeśaḥ{6. MS. ...syaiṣopadeśa |} /
◤tenāvinirbhāgavarttino māṃsapiṇḍasyaiṣa upadeśaḥ.[S075-077]
㈠如此等經，但說肉丸與眼根不相離。不說眼根，
㈡彼說不離眼根，肉團有堅性等。 無相違過，
①tena avinirbhadivarttinas maṃsa piṇḍsya eṣas upadeśas
㈢དེ་དང་ཐ་མི་དད་པར་འཇུག་པའི་ཤའི་〖PN་ཤིའི།〗གོང་བུ་ལ་དེ་སྐད་དུ་བསྟན་པར་ཟད་དོ། །
★◤ṣaḍdhāturayaṃ bhikṣo puruṣa”iti garbhavakrāntau maulasattvadravyasaṃdarśanārtham / [024|11-]
♂“ṣaḍdhāturayaṃ bhikṣo puruṣa” iti garbhāvakrāntau maulasattvadravya- saṃdarśanārtham /
◤“ṣaḍdhātur ayaṃ bhikṣo puruṣaḥ” iti garbhāvakrāntau maulasattvadravyasaṃdarśanārtham;[S075-077]
①“ṣaḍdhātur ayaṃ bhikṣo puruṣaḥ” iti garbhāvakrāntau maulasattvadravya-saṃdarśanārtham;
㈠於入胎經中說。比丘，入者謂唯六界。此說為顯，成就眾生根本。
㈡入胎經中。 唯說六界為士夫者，為顯能成士夫本事。
🈪256སེམས་ཅན་གྱི་རྫས་ཀྱི་གཞི་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཡང་རེག་པའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ཅེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་དང་། སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །སེམས་ཉིད་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་ཁས་བླངས་པར་རིགས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། མདོ་ལས། འདུ་ཤེས་དང་སེམས་པའི་ཆོས་འདི་ནི་སེམས་ལས་བྱུང་བ་སེམས་ལ་བརྟེན་པའོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་དང་། སེམས་འདོད་ཆགས་དང་བཅས་པ་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་ཁམས་རྣམས་ཀྱི་འབྱུང་བ་དང་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཉིད་ནི་ཇི་སྐད་བཤད་པ་བཞིན་ཡིན་ནོ། །
①ṣaṣ dhātus ayam bhikṣas puruṣa eti garbha vakrāntau maula sattva dravya saṃdarśana artham
③མངལ་དུ་འཇུག་པ་ལས། དགེ་སོང་འདི་ནི་ཁམས་དྲུག་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་སོ་།། སེམས་ཅན་གྱི་རྫས་ཀྱི་གཞི་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཏེ་།
㈢མངལ་དུ་འཇུག་པ་ལས། དགེ་སློང་〖PN+མི།〗འདི་ནི་ཁམས་དྲུག་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །
★★◤punaḥ ṣaṭsparśyatanavacanāccaittābhāvaprasaṅgācca / [024|12]
♂punaḥ ṣaṭsparśāyatanavacanāccaittābhāvaprasaṅgācca /
◤punaḥ ṣaṭsparśāyatanavacanāt.[S075-077]
㈠復於此經，由佛說六種觸入故。
㈡非唯爾所，彼經復說六觸處故。
①punar ṣaṣ sparśyatana vacanāt caittābhāva prasaṅgāt ca
③ཡང་རེག་པའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ཅེས་གསུངས་པའི་ ****[@44a]**** *་།། ཕྱིར་དང་། སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་།།
㈢སེམས་ཅན་གྱི་རྫས་ཀྱི་གཞི་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཡང་རེག་པའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ཅེས་གསུངས་པའི་{44a}། །ཕྱིར་དང་། སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་མེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
◤caittābhāvaprasaṅgāc ca.[S075-077]
㈠若不爾，於汝亦應無受等心法。
㈡又諸心所應非有故 。
◤na ca yuktam ——‘cittam eva caittāḥ’ ity abhyupapattum;[S075-077]
㈠若汝言心法即是心，是義不然。
㈡亦不應執心所即心。
★◤na ca yuktaṃ cittameva caittā ityabhyupetum / [024|12-]
♂naca yuktaṃ cittameva caittā ityabhyupetum{7. Y. bhyupapattum, bhyutpattum, pratipattum, bhyupagantum |} /
①na ca yuktam cittam eva caittās iti abhyupetum
③སེམས་ཉིད་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་ཁས་བླངས་པར་རིགས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢སེམས་ཉིད་སེམས་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བར་ཁས་བླངས་པར་རིགས་〖Nརིག།〗པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། མདོ་ལས། འདུ་ཤེས་དང་སེམས་པའི་ཆོས་འདི་ནི་སེམས་ལས་བྱུང་བ་〖Pབའི།〗སེམས་ལ་བརྟེན་པའོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་དང་། སེམས་འདོད་ཆགས་དང་བཅས་པ་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
◤[S075-077]
◤[07505-07611]
◆76♂eṣa dharmaś cittānvayāccittaniśritaḥ
◤“saṃjñā ca vedanā ca caitasika eṣa dharmaś cittānvayāccittaniśritaḥ”iti sūtravacanāt,[S075-077]
㈠想受是心法，依心生。由此經言，及說心為本故。
㈡以契經言，想受等心所法，依止心故。
★0◤“saṃjñā ca vedanā ca caitasika eṣa dharmaścittānvayāccitta{8. MS. ...nvayaccita / Y. omits cittānvayāt |}niśrita” iti sūtre vacanāt [024|13-]
①saṃjñā ca vedanā ca caitasikas eṣa dharmas citta anvayāt citta niśrita iti sūtre vacanāt sa rāga citta ādi vacanāt ca
③མདོ་ལས་;་འདུ་ཤེས་དང་སེམས་པའི་ཆོས་འདི་ནི་སེམས་ལས་བྱུང་བ་སེམས་ལ་བརྟེན་པའོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་དང་། སེམས་འདོད་ཆགས་དང་བཅས་པ་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ་།།
0◤sarāgacittādi{9. MS. sarāgaścittādi / Y. sarāgādicitta |}vaca-[ 19a. 2A. III ]nāc ca / [024|13-][S075-077]
㈠故此執不如由說心與欲相應。
㈡又亦說有貪心等故。
★★◤tasmācyathoktaṃ dhātūnaṃ bhūtabhautikatvam / [024|15]
♂tasmādya{10. MS. tadyasmā |} thoktaṃ dhātūnāṃ bhūtabhautikatvam /
◤tasmād yathoktaṃ dhātūnāṃ bhūtabhautikatvam..[S075-077]
㈠是故如前說，諸界有四大及四大所造。是義得成。
㈡由此如前所說，諸界大種所造。差別義成。
①tasmāt yathā uktam dhātūnam bhūta bhautika tvam
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་ཁམས་རྣམས་ཀྱི་འབྱུང་བ་དང་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པ་ཉིད་ནི་ཇི་སྐད་བཤད་པ་བཞིན་〖PNཉིད། 〗ཡིན་ནོ། །
★0◤kati saṃcitāḥ katyasaṃcitāḥ / [024|16]
◤kati sañcitāḥ ? katyasañcitāḥ ?[S075-077]
㈠幾界微聚成，幾界非微聚成。
①kati saṃcitās kati asaṃcitās
③བསགས་པ་རྣམས་ནི་དུ། བསགས་པ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢བསགས་པ་རྣམས་ནི་དུ། བསགས་པ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་བསགས་པའོ། །
◤sañcitā daśa rūpiṇaḥ..35..[S075-077]
㈠〔偈曰〕：【十有色微聚】。
★◤ 【saṃcitā daśa rūpiṇaḥ // VAkK_1.35 //】[024|17]
♂saṃcitā daśa rūpiṇaḥ //35//
①saṃcitās daśa rūpiṇas
③གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་བསགས་པའོ་།།
★0◤pañcendriyadhātavaḥ pañca viṣayāḥ saṃcitāḥ / [024|18]
◤pañcendriyadhātavaḥ, pañca viṣayāḥ —— sañcitāḥ.[S075-077]
㈠釋曰：是五根界及五塵界，微聚所成。
㈡如是已說大種性等。十八界中，五根五境十有色界，是可積集。極微聚故。
🈪257བསགས་པ་རྣམས་ནི་དུ། བསགས་པ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་བསགས་པའོ། །
★◤paramāṇusaṃghātatvāt śeṣā na saṃcitā iti siddhaṃ bhavati // [024|18-]
♂paramāṇusaṃghātatvāt / ♂śeṣā na saṃcitā iti siddhaṃ bhavati //
◤paramāṇusaṅghātatvāt.[S075-077]
㈠隣虛眾所成故。【論卷第一(終)】
①pañca indriya dhātavas pañca viṣayās saṃcitās paramāṇu saṃghāta tvāt śeṣās na saṃcitās iti siddham bhavati
㈢དབང་པོའི་ཁམས་ལྔ་དང་〖PN-དང་།〗ཡུལ་ལྔ་དག་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་འདུས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བསགས་པ་དག་གོ། །
◤śeṣā na sañcitā iti siddhaṃ bhavati..35..[S075-077]
ⅰ㈡義准餘八非可積集。非極微故。
D0431 🈪དབང་པོའི་ཁམས་ལྔ་དང་〖PN-དང་།〗ཡུལ་ལྔ་དག་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་འདུས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བསགས་པ་དག་གོ། །
★◤aṣṭādaśānaṃ dhātūnāṃ kaśchīnatti kaśiciādyate ko dahati ko dahyate kastulayati kastulyate / [024|20-]
♂aṣṭādaśānāṃ dhātūnāṃ kaśchinatti kaśchidyate ko dahati ko dahyate kastulayati kastulyate /
◤aṣṭāda ś ānāṃ dhātūnāṃ kaś chinatti, kaś chidyate,[S075-077]
㈠於十八界中，何法能斫。何法所斫。
㈡如是已說可積集等。十八界中，幾能斫幾所斫 。
🈪ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དག་ལས་གཅོད་པར་བྱེད་པ་ནི་གང་གཅད་〖PNབཅད།〗པར་བྱ་བ་ནི་གང་། སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་གང་། བསྲེག་〖PNབསྲེགས།〗པར་བྱ་བ་ནི་གང་། འཇལ་བར་བྱེད་པ་ནི་གང་། གཞལ་བར་བྱ་བ་ནི་གང་ཞེ་ན། གཅོད་བྱེད་གཅད་པར་བྱ་བ་ཉིད། །ཕྱི་རོལ་གྱི་ནི་ཁམས་བཞི་ཡིན། །གཟུགས་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དགྲ་སྟ་དང་ཤིང་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །
①aṣṭādaśānam dhātūnām kas chīnatti kaśiciā dyate kas dahati kas dahyate kas tulayati kas tulyate
③ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དག་ལས་གཅོད་པར་བྱེད་པ་ནི་གང་གཅད་པར་བྱ་བ་ནི་གང་གོ་།། ། སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་གང་། བསྲེག་པར་བྱ་བ་ནི་གང་། འཇལ་བར་བྱེད་པ་ནི་གང་། གཞལ་བར་བྱ་བ་ནི་གང་ཞེ་ན་།
㈢ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དག་ལས་གཅོད་པར་བྱེད་པ་ནི་གང་གཅད་〖PNབཅད།〗པར་བྱ་བ་ནི་གང་། སྲེག་པར་བྱེད་པ་ནི་གང་། བསྲེག་〖PNབསྲེགས།〗པར་བྱ་བ་ནི་གང་། འཇལ་བར་བྱེད་པ་ནི་གང་། གཞལ་བར་བྱ་བ་ནི་གང་ཞེ་ན། གཅོད་བྱེད་གཅད་པར་བྱ་བ་ཉིད། །ཕྱི་རོལ་གྱི་ནི་ཁམས་བཞི་ཡིན། །གཟུགས་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དགྲ་སྟ་དང་ཤིང་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ། །
◤ko dahati, ko dahyate,[S075-077]
㈠何法能燒，何法所燒。
㈡幾能燒幾所燒。
★★◤ 【chinatti cchidyate caiva bāhyaṃ dhātue catuṣṭayam /】[024|22]
♂chinatti cchidyate caiva bāhyaṃ dhātu{11. MS. vāhyaṃndhātu... |} catuṣṭayam /
①chinatti cchidyate ca eva bāhyam dhātue catuṣṭayam
③གཅོད་བྱེད་གཅད་པར་བྱ་བ་ཉིད་།། ཕྱི་རོལ་གྱི་ནི་ཁམས་བཞི་ཡིན་།།
◤kastulayati, kastulyate ?[S075-077]
㈠何法能稱，何法所稱。
㈡幾能稱幾所稱 。
◤chinatti cchidyate caiva bāhyaṃ dhātucaṭuṣṭayam.[S075-077]
㈠〔偈曰〕：【能斫及所斫 謂是外四界】。
㈡頌曰：【謂唯外四界_a 能斫及所斫_b 亦所燒能稱_c 能燒所稱諍】〖32_1_d〗。
★★◤rūpagandharasaspraṣṭavyākhyaṃ paraśudārvādisaṃjñakam / chedo nāma ka eṣa dharmaḥ / [024|23]
♂rūpagandharasaspraṣṭavyākhyaṃ paraśudārvādisaṃjñakam / chedo{12. MS. cchedo |} nāma ka eṣa dharmaḥ /
◤rūpagandharasaspraṣṭavyākhyaṃ paraśudārvādisaṃjñakam.[S075-077]
㈠釋曰：色香味觸，名斧名薪。即是能斫所斫。
㈡論曰：色香味觸，成斧薪等。此即名為能斫所斫。
①rūpa gandha rasa spraṣṭavya ākhyam paraśu dāru ādi saṃjñakam
③གཟུགས་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། དགྲ་སྟ་དང་ཤིང་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའོ་།།
①chedas nāma kas eṣa dharmas
③གཅོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཆོས་འདི་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢གཅོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཆོས་འདི་ཅི་ཞེ་ན། འདུས་པའི་རྒྱུན་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཅན་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་སྐྱེད་པའོ། །
◤chedo nāma ka eṣa dharmaḥ ?[S075-077]
㈠何法名斫。
㈡何法名斫。
D0432 🈪གཅོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཆོས་འདི་ཅི་ཞེ་ན། འདུས་པའི་རྒྱུན་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཅན་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་སྐྱེད་པའོ། །
◤sambandhotpādinaḥ saṅghātasrotaso vibhaktotpādanam.[S075-077]
㈠聚流相應生，斷隔其生，起名斫。
㈡薪等色聚，相逼續生，斧等分隔，令各續起，此法名斫。
★◤saṃbandhotpādinaḥ saṃghātasrotaso vibhaktotpādanam / [024|23-]
♂sambandhotpādinaḥ saṃghātasrotaso{13. MS. śrotaso |} vibhaktotpādanam /
①saṃbandha utpādinas saṃghāta srotasas vibhakta utpādanam
③འདུས་པའི་རྒྱུན་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཅན་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་སྐྱེད་པའོ་།།
◤[S077]
◤[07701-07708]
★0◤na kāyendriyādīni cchidyante / [024|24]
◤na kāyendriyādīni chidyante;[S077]
㈠身根等非所斫。
㈡身等色根，不名所斫。
D0433 🈪ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་ལ་སོགས་པ་ནི་གཅད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡན་ལག་མ་ལུས་པར་བཅད་ན་དེ་དག་ལ་གཉིས་སུ་བྱར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①na kāya indriya ādīni cchidyante
③ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་ལ་སོགས་པ་ནི་གཅད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་ལ་སོགས་པ་ནི་གཅད་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡན་ལག་མ་ལུས་པར་བཅད་ན་དེ་དག་ལ་གཉིས་སུ་བྱར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★0◤niravaśeṣāṅgacchede tadadvaidhīkaraṇāt / [024|24-]
◤niravaśeṣāṅgacchede tadadvaidhīkaraṇāt.[S077]
㈠若斫則無餘，不可令二故。
㈡非可全斷，令成二故。
①niravaśeṣa aṅga= chede tad ad vaidhīkaraṇāt
③ཡན་ལག་མ་ལུས་པར་བཅད་ན་དེ་དག་ལ་གཉིས་སུ་བྱར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤na hīndriyāṇi dvidhā bhavanti;[S077]
★◤na hīndriyāṇi dvidhā bhavanti / [024|25]
♂nahīndriyāṇi dvidhā bhavanti /
①na hi indriyāṇi dvidhā bhavanti
③དབང་པོ་རྣམས་ལ་ནི་གཉིས་སུ་འགྱུར་བ་མེད་དེ་།
㈢དབང་པོ་རྣམས་ལ་ནི་གཉིས་སུ་འགྱུར་བ་མེད་དེ། གཅད་པའི་〖PNབཅས།〗ཡན་ལག་ལ་དབང་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
ⅰ㈡非身根等，可成二分。
★0◤chinnasyāṅgasya nirindriyatvāt / [024|25-]
◤chinnasyāṅgasya nirindriyatvāt.[S077]
㈠何以故。諸根若分為多，則不成根。所斫諸分非根故。
㈡支分離身，則無根故。
D0434 🈪དབང་པོ་རྣམས་ལ་ནི་གཉིས་སུ་འགྱུར་བ་མེད་དེ། གཅད་པའི་〖PNབཅས།〗ཡན་ལག་ལ་དབང་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①chinnasya aṅgasya nirindriya tvāt
③གཅད་པའི་ཡན་ལག་ལ་དབང་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
★◤na cāpi cchindanti / maṇiprabhāvadandhatvāt / [024|26]
♂na cāpi cchindanti / maṇiprabhāvadandhatvāt{14. Y. ..dacchatvāt |} /
◤na cāpi cchindanti;[S077]
㈠亦非能斫。
㈡又身根等，亦非能斫。
①na ca api cchindanti
③གཅོད་པར་བྱེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢གཅོད་པར་བྱེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། ནོར་བུའི་འོད་བཞིན་དུ་དང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
①maṇi prabhāvat andha tvāt
③ནོར་བུའི་འོད་བཞིན་དུ་དང་བའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤maṇiprabhāvad andhatvāt. { Y. acchatvāt / }[S077]
①maṇiprabhā-vad andha-tvāt. accha
㈠如寶光清淨故。
㈡以淨妙故，如珠寶光。
D0435 🈪གཅོད་པར་བྱེད་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། ནོར་བུའི་འོད་བཞིན་དུ་དང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤yathā cchinattī cchiyate caiva bāhyaṃ dhātucatuṣṭayam / [024|26-]
♂yathā cchinatti cchidyate caiva bāhyaṃ dhātucatuṣṭayam
◤yathā cchinatti cchidyate caiva bāhyaṃ dhātucatuṣṭayam,[S077]
㈠如能斫所斫，唯外四界。
㈡如能斫所斫，體唯外四界。
㈠〔偈曰〕：【所燒所稱爾】。
㈡所燒能稱其體亦爾。
D0436 🈪ཇི་ལྟར་གཅོད་བྱེད་གཅད་པར་བྱ་བ་ཉིད་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཁམས་བཞི་ཡིན་བ་ལྟར་དེ་བཞིན་བསྲེག་བྱ་འཇལ་བར་〖PN-བར།〗བྱེད་པའོ། །
D0437 🈪དེ་དག་ཉིད་བསྲེག་པར་བྱ་བ་ཡིན་ལ། དེ་དག་ཉིད་འཇལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤ 【dahyate tulayatyevaṃ】[025|01]
♂@025 dahyate tulayatyevaṃ
◤dahyate tulayatyevaṃ,[S077]
①yathā cchinattī cchiyate ca eva bāhyam dhātu catuṣṭayam dahyate tulayati evam
㈢ཇི་ལྟར་གཅོད་བྱེད་གཅད་པར་བྱ་བ་ཉིད་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཁམས་བཞི་ཡིན་བ་ལྟར་དེ་བཞིན་བསྲེག་བྱ་འཇལ་བར་〖PN-བར།〗བྱེད་པའོ། །
★★◤tadeva dahyate tadeva tulayati / nendriyāṇyacchatvānmaṇiprabhāvat / na śabda ucheditvāt / [025|02]
♂tadeva dahyate tadeva tulayati / ♂nendriyāṇyacchatyānmaṇiprabhāvat / ♂na śabda ucchedityāt /
◤tadeva dahyate, tadeva tulayati.[S077]
㈠釋曰：唯外四界，是所燒是所稱。
㈡【謂唯外四界】〖32_1_a〗，名所燒能稱。
①tat eva dahyate tat eva tulayati
㈢དེ་དག་ཉིད་བསྲེག་པར་བྱ་བ་ཡིན་ལ། དེ་དག་ཉིད་འཇལ་བར་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ། །
①na indriyāṇi acchatvāt maṇi prabhāvat
③དབང་པ་རྣམས་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དང་བའི་ཕྱིར་འོད་བཞིན་ནོ་།།
㈢དབང་བོ་རྣམས་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དང་བའི་ཕྱིར་འོད་བཞིན་ནོ། །
①na śabdas uchedi tvāt
㈢སྒྲ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། ཆད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤nendriyāṇi;[S077]
㈠非諸根。
㈡身等色根，亦非二事。
D0438 🈪དབང་བོ་རྣམས་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དང་བའི་ཕྱིར་འོད་བཞིན་ནོ། །
★◤ 【vivādo dagdhṛtulyayoḥ // VAkK_1.36 //】[025|03]
♂vivādo dagdhṛtulyayoḥ //36//
①vivādas dagdhṛ tulyayos
③སྲེག་དང་གཞལ་ལ་མི་མཐུན་སྨྲ་།།
㈢སྲེག་དང་གཞལ་ལ་མི་མཐུན་སྨྲ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་ཁམས་བཞི་པོ་དེ་དག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡང་ཡིན་ལ། གཞལ་བར་བྱ་བ་འང་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
◤acchatvāt, maṇiprabhāvat.[S077]
①accha-tvāt, maṇiprabhā-vat.
㈠何以故。微細清淨故。猶如光明。
㈡以淨妙故，如珠寶光。
◤na śabdaḥ;[S077]
㈠聲亦爾。
㈡聲界總非。
D0439 🈪སྒྲ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། ཆད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤uccheditvāt.[S077]
㈠自性斷故。
㈡不相續故。
◤vivādo dagdhṛtulyayoḥ..36..[S077]
㈠〔偈曰〕：【爭能燒所稱】。
㈡能燒所稱，有異諍論。
D0440 🈪སྲེག་དང་གཞལ་ལ་མི་མཐུན་སྨྲ། །ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་ཁམས་བཞི་པོ་དེ་དག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡང་ཡིན་ལ། གཞལ་བར་བྱ་བ་འང་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
D0441 🈪ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་མེའི་ཁམས་ཁོ་ན་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ལ། ལྕི་བ་ཉིད་ཁོ་ན་གཞལ་བར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
◤[S078]
◤[07801-07812]
★★◤kecidāhuḥ tadeva dhātucatuṣṭayaṃ dāhakaṃ tulyaṃ ca[025|04]
♂kecidāhuḥ tadeya dhātucatuṣṭayaṃ dāhakaṃ tulyaṃ ca /
◤kecidāhuḥ —— tadeva dhātucatuṣṭayaṃ dāhakaṃ tulyaṃ ca.[S078]
㈠釋曰：有諸師說，外四界是能燒，是所稱。
㈡謂或有說：能燒所稱，體亦如前，唯外四界。
①kecid āhus tat eva dhātu catuṣṭayam dāhakam tulyam ca
③ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་ཁམས་བཞི་པོ་དེ་དག་ཉིད་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡང་ཡིན་ལ། གཞལ་བར་བྱ་བ་འང་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་དོ་།།
㈢ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་མེའི་ཁམས་ཁོ་ན་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ལ། ལྕི་བ་ཉིད་ཁོ་ན་གཞལ་བར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་དོ། །
★0◤kecidāhus tejodhātureva dagdhā gurutvameva ca tulyamiti / [025|04-]
◤kecidāhuḥ —— tejodhātureva dagdhā gurutvameva ca tulyamiti..36..[S078]
㈠有諸師說：於中唯火大能燒，唯重觸是所稱。
㈡或復有說：唯有火界，可名能燒，所稱唯重。
①kecid āhus tejas dhātus eva dagdhā guru tvam eva ca tulyam iti
③ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་མེའི་ཁམས་ཁོ་ན་སྲེག་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ལ། ལྕི་བ་ཉིད་ཁོ་ན་གཞལ་བར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བརྗོད་དོ་།།
★◤kati vipākajāḥ dhātavaḥ katyaupacayikāḥ kati naihṣyandikāḥ kati dravayuktāḥ kati kṣaṇikāḥ / [025|06-]
♂kati vipākajāḥ dhātavaḥ katyaupacayikāḥ kati naiḥṣyandikā kati dravayuktāḥ kati kṣaṇikāḥ /
◤kati vipākajāḥ dhātavaḥ ?[S078]
㈠幾界從果報生。
㈡如是已說能所斫等。十八界中，幾異熟生 。
D0442 🈪རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་ཁམས་རྣམས་ནི་དུ། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ།〖N-རྒྱས་བ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ།〗 རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ། རྫས་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ནི་དུ། སྐད་ཅིག་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ། རྣམ་པར་སྨིན་ལས་སྐྱེས་པ་དང་། །རྒྱས་ལས་བྱུང་བ་ནང་གི་ལྔ། །རེ་ཞིག་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་ཡང་ཡིན་ལ། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡང་ཡིན་ནོ། །
①kati vipāka jās dhātavas kati aupacayikās kati naihṣyandikās kati drava yuktās kati kṣaṇikās
③རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་ཁམས་རྣམས་ནི་ ****[@44b]**** ་དུ་;་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ། རྫས་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ནི་དུ། སྐད་ཅིག་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་ཁམས་རྣམས་ནི་{44b}དུ། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ།〖N-རྒྱས་བ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ།〗 རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ། རྫས་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ནི་དུ། སྐད་ཅིག་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ། རྣམ་པར་སྨིན་ལས་སྐྱེས་པ་དང་། །རྒྱས་ལས་བྱུང་བ་ནང་གི་ལྔ། །རེ་ཞིག་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་ཡང་ཡིན་ལ། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡང་ཡིན་ནོ། །
◤katyaupacayikāḥ ?[S078]
①katy aupacayikāḥ ?
㈠幾界從增長生。
㈡幾所長養 。
🈪264ཟས་དང་། ལེགས་པར་བྱ་བ་དང་། གཉིད་ལོག་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་ཁྱད་པར་དག་གིས་རྒྱས་པར་བྱས་པ་རྣམས་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་གོ ། །གཞན་དག་ན་རེ་ནི་ཚངས་པར་སྤྱོད་པས་ཀྱང་རྒྱས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེས་ནི་མི་གནོད་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི་རྒྱས་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤kati naiḥṣyandikāḥ ?[S078]
㈠幾界從等流生。
㈡幾等流性 。
◤kati dravayuktāḥ ?[S078]
①kati dravyayukta
㈠幾界有實物?
㈡幾有實事 ?
◤kati kṣaṇikāḥ ?[S078]
㈠幾界唯一剎那生。
㈡幾一剎那 。
◤āha——[S078]
㈠〔偈曰〕：
㈡頌曰 ：
★0◤āha / [025|07]
①āha
③སྨྲས་པ་།
◤vipākajaupacayikāḥ pañcādhyātmam,[S078]
㈠【果報增長生 五內】。
㈡【內五有熟養_a 聲無異熟生_b 八無礙等流_c 亦異熟生性〖33_1_d〗 餘三實唯法_a 剎那唯後三】〖34_1_b〗。
★◤ 【vipākajaupacayikāḥ pañcādhyātmaṃ /】[025|08]
①vipāka ja aupacayikās pañca adhyātmam
③རྣམ་པར་སྨིན་ལས་སྐྱེས་པ་དང་།། རྒྱས་ལས་བྱུང་བ་ནང་གི་ལྔ་།།
◤adhyātmaṃ tāvat pañca dhātavaḥ cakṣurādayo vipākajāś caupacayikāś ca.[S078]
㈠釋曰：五內界，謂眼等五根，從果報及增長生。
㈡論曰：內五即是眼等五界，有異熟生及所長養 。
★◤adhyātmaṃ tāvat pañca dhātavaḥ cakṣurādayo vipākajāścaupacayikāśca / [025|09-]
♂vipākajaupacayikāḥ pañcādhyātmaṃ adhyātmaṃ tāvat pañca dhātavaḥ cakṣurādayo vi-[ 19b. 2B. III ]pākajāścaupacayikāśca /
①adhyātmam tāvat pañca dhātavas cakṣus ādayas vipāka jās ca aupacayikās ca
③རེ་ཞིག་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་ཡང་ཡིན་ལ་;་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡང་ཡིན་ནོ་།།
★0◤naiḥṣyandikā na santi / tadvyatiriktaniṣyandābhāvāt / [025|10]
◤naiḥṣyandikā na santi;[S078]
㈠不從等流生。
㈡無等流者。
D0443 🈪རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ནི་མེད་དེ།
①naiḥṣyandikās na santi
③རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ནི་མེད་དེ་།
㈢རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ནི་མེད་དེ། དེ་དག་ལས་〖PNལ།〗མ་གཏོགས་པ་རྒྱུ་མཐུན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
①tad vyatirikta niṣyanda abhāvāt
③དེ་དག་ལས་མ་གཏོགས་པ་རྒྱུ་མཐུན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤tadvyatiriktaniṣyandābhāvāt.[S078]
①tadvyatirikta-niṣyanda-abhāvāt.
㈠離果報增長，無別等流故。
㈡離異熟生及所長養，無別性故。
🈪དེ་དག་ལས་〖PNལ།〗མ་གཏོགས་པ་རྒྱུ་མཐུན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤tatra vipākahetorjātāḥ vipākajāḥ.[S078]
①tatra vipāka-hetor jātāḥ vipāka-jāḥ.
㈠此中從果報因生，名果報生。
㈡異熟因所生，名異熟生。
D0444 🈪དེ་ལ་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུ་ལས་སྐྱེས་པ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་སྟེ།
★0◤tatra vipākahetorjātāḥ vipākajāḥ / [025|10-]
①tatra vipāka hetos jātās vipāka jās
③དེ་ལ་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུ་ལས་སྐྱས་པ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་སྟེ་།
㈢དེ་ལ་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུ་ལས་སྐྱེས་པ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་སྟེ། བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་བ་ལང་གི་ཤིང་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །
◤madhyapadalopāt gorathavat.[S078]
①madhyapadalopāt goratha-vat.
★0◤madhyapadalopāt gorathavat / [025|11]
①madhya pada lopāt go ratha vat
③བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་བ་ལང་གི་ཤིང་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ་།།
◤㈠除中間因名故。譬如牛車。[S078]
㈡如牛所駕車名曰牛車。略去中言，故作是說。
🈪བར་གྱི་ཚིག་མི་མངོན་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་བ་ལང་གི་ཤིང་རྟ་ཞེས་བྱ་བ་ལྟ་བུའོ། །
★0◤phalakālaprāptaṃ vā karma vipāka ityucyate / [025|11-]
◤phalakālaprāptaṃ vā karma vipāka ityucyate,[S078]
㈠復次是業至果報熟時，說名果報。
㈡或所造業，至得果時，變而能熟，故名異熟。
D0445 🈪ཡང་ན་འབྲས་བུའི་དུས་སུ་ཕྱིན་པའི་ལས་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ།
①phala kāla prāptam vā karma vipākas iti ucyate
③ཡང་ན་འབྲས་བུའི་དུས་སུ་ཕྱིན་པའི་ལས་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ་།
㈢ཡང་ན་འབྲས་བུའི་དུས་སུ་ཕྱིན་པའི་ལས་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ། རྣམ་པར་སྨིན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
★0◤vipacyata iti kṛtvā / tasmājjātā vipākajāḥ / [025|12]
◤vipacyata iti kṛtvā,[S078]
㈠正能熟故。
🈪རྣམ་པར་སྨིན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
①vipacyate iti kṛtvā
③རྣམ་པར་སྨིན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་།།
①tasmāt jātās vipāka jās
㈢དེ་ལས་སྐྱེས་པ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་རྣམས་སོ། །
◤tasmājjātā vipākajāḥ.[S078]
㈠從此生故，說果報生。
㈡果從彼生，名異熟生。
D0446 🈪དེ་ལས་སྐྱེས་པ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་རྣམས་སོ། །
★0◤phalaṃ tu vipaktireveti vipākaḥ / [025|12-]
◤phalaṃ tu vipaktir eveti vipākaḥ.[S078]
㈠果者名熟。
㈡彼所得果，與因別類。而是所熟，故名異熟。
D0447 🈪འབྲས་བུ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པས་རྣམ་པར་སྨིན་པའོ། །
①phalam tu vipaktis eva iti vipākas
㈢འབྲས་བུ་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པས་རྣམ་པར་སྨིན་པའོ། །
★★◤bhavatu phalahetau phalopacāro yathā phale hetūpacāraḥ / [025|13]
♂bhavatu{1. Y. adds vā and omits phala |} phalahetau phalopacāro yathā phale{2. MS. phala |} hetūpacāraḥ /
◤bhavatu vā hetau phalopacāraḥ,[S078]
㈠復次於因，可立果名。
㈡或於因上，假立果名。
D0448 🈪ཡང་ན་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་བཏགས་〖PNབརྟགས།〗པ་ཡིན་ཏེ།
①bhavatu phala hetau phala upacāras yathā phale hetu upacāras
③ཡང་ན་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་བཏགས་པ་ཡིན་ཏེ་།
㈢ཡང་ན་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་བཏགས་〖PNབརྟགས།〗པ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་འབྲས་བུ་ལ་རྒྱུ་བཏགས་〖PNབརྟགས།〗པ་རེག་པའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི་སྔོན་གྱི་ལས་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
◤yathā phale hetūpacāraḥ ——[S078]
㈠如果中立因名。
㈡如於果上，假立因名。
🈪དཔེར་ན་འབྲས་བུ་ལ་རྒྱུ་བཏགས་〖PNབརྟགས།〗པ་
★◤“ṣaḍimāni sparśāyatanāni paurāṇaṃ karma veditavyam”iti / [025|13-]
♂“ṣaḍimāni sparśāyatanāni paurāṇaṃ karma veditavyami”ti /
◤“ ṣaḍimāni sparśāyatanāni paurāṇaṃ karma veditavyam” iti.[S078]
㈠如經言：此六種觸入，應知是宿業。
㈡如契經說：今六觸處，應知即是昔所造業。
🈪རེག་པའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི་སྔོན་གྱི་ལས་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
★◤āhārasaṃskārasvapnasamādhiviśeṣairupacitā aupacayikāḥ / [025|14-]
♂āhārasaṃskāra- svapnasamādhiviśeṣairupacitā aupacayikāḥ / ♂brahmacaryeṇa cetyeke /
◤āhārasaṃskārasvapnasamādhiviśeṣair upacitā aupacayikāḥ.[S078]
①āhāra-saṃskāra-svapna-samādhi-viśeṣair upacitā aupacayikāḥ.
㈠飲食將養寢臥，三摩提等勝緣所資益，名增長生。
㈡飲食資助，眠睡等持，勝緣所益，名所長養。
D0449 🈪ཟས་དང་། ལེགས་པར་བྱ་བ་དང་། གཉིད་ལོག་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་ཁྱད་པར་དག་གིས་རྒྱས་པར་བྱས་པ་རྣམས་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་གོ། །
①ṣaṭ imāni sparśa āyatanāni paurāṇam karma veditavyam iti āhāra saṃskāra svapna samādhi viśeṣais upacitās aupacayikās
③དཔེར་ན་འབྲས་བུ་ལ་རྒྱུ་བཏགས་པ་རེག་པའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་པོ་འདི་དག་ནི་སྔོན་གྱི་ལས་ཡིན་པར་རིག་པར་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་བ་ལྟ་བུའོ་།། ཟས་དང་། ལེགས་པར་བྱ་བ་དང་། གཉིད་ལོག་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་ཁྱད་པར་དག་གིས་རྒྱས་པར་བྱས་པ་རྣམས་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་གོ་།།
㈢ཟས་དང་། ལེགས་པར་བྱ་བ་དང་། གཉིད་ལོག་པ་དང་། ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་ཁྱད་པར་དག་གིས་རྒྱས་པར་བྱས་པ་རྣམས་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་གོ། །
◤[S079]
◤[07901-07912]
◤brahmacaryeṇa cetyeke.[S079]
㈠有餘師說：由梵行故增長。
㈡有說梵行亦能長養。
🈪གཞན་དག་ན་རེ་ནི་〖PN-ནི།〗ཚངས་པར་སྤྱོད་པས་ཀྱང་རྒྱས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེས་ནི་མི་གནོད་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི་རྒྱས་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
★◤brahṃacaryeṇa cetyeke / anupaghātamātraṃ tu tena syānnopacayaḥ / [025|15]
♂anupaghātamātraṃ tu tena syānnopacayaḥ /
①brahṃacaryeṇa ca iti eke
③གཞན་དག་ན་རེ་ནི་ཚངས་པར་སྤྱོད་པས་ཀྱང་རྒྱས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ་།
㈢གཞན་དག་ན་རེ་ནི་〖PN-ནི།〗ཚངས་པར་སྤྱོད་པས་ཀྱང་རྒྱས་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། དེས་ནི་མི་གནོད་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི་རྒྱས་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
①anupaghāta mātram tu tena syāt na upacayas
③དེས་ནི་མི་གནོད་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི་རྒྱས་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་།།
◤anupaghātamātraṃ tu tena syāt, nopacayaḥ.[S079]
㈠此言不然。何以故。梵行但不為損，無有益義。
㈡此唯無損，非別有益。
★0◤vipākasantānasyopacayasantānaḥ pratiprākāra ivārakṣā / [025|15-]
◤vipākasantānasyopacayasantānaḥ pratiprākāra ivārakṣā.[S079]
㈠於果報相續，增長相續，能為護持。猶如外城防守內城。
㈡長養相續，常能護持，異熟相續。 猶如外郭防援內城。
D0450 🈪རྒྱས་པའི་རྒྱུད་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུད་ལ་ཕྱིར་བཞིན་དུ་ཀུན་ཏུ་བསྲུང་ངོ་། །
🈪265རྒྱས་པའི་རྒྱུད་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུད་ལ་ཕྱིར་བཞིན་དུ་ཀུན་ཏུ་བསྲུང་ངོ་། །སྒྲ་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དང་། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡོད་ཀྱི། སྒྲ་ནི་རྣམ་སྨིན་ལས་སྐྱེས་མིན། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདོད་དགུར་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་གང་བསྟན་བཅོས་བཏགས་པ་ལས། ཚིག་རྩུབ་པོ་སྤོང་བ་ཤིན་ཏུ་བསྒོམ་པའི་ཕྱིར་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོའི་མཚན་ཚངས་པའི་དབྱངས་ཉིད་འགྲུབ་པོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །
①vipāka santānasya upacaya santānas pratiprākāras iva ārakṣā
㈢རྒྱས་པའི་རྒྱུད་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུད་ལ་ཕྱིར་བཞིན་དུ་ཀུན་ཏུ་བསྲུང་ངོ་། །
★0◤śabda aupacayiko naiḥṣyandikaścāsti / [025|16-]
◤śabda aupacayiko naiḥṣyandikaś cāsti.[S079]
㈠聲界或增長生，或等流生。
㈡聲有等流，及所長養，無異熟生。
◤vipākajaḥ. na śabdaḥ,[S079]
㈠〔偈曰〕：【聲非報】。
★◤ 【vipākajaḥ /】[025|18]
①śabdas aupacayikas naiḥṣyandikas ca asti vipāka jas
③སྒྲ་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དང་། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡོད་ཀྱི་།
㈢སྒྲ་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དང་། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡོད་ཀྱི། སྒྲ་ནི་རྣམ་སྨིན་ལས་སྐྱེས་མིན། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། འདོད་དགུར་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤ 【na śabdaḥ 】[025|19]
♂vipākajaḥ{3. MS. vipākajo na |}| na śabdaḥ kiṃ kāraṇam /
①na śabdas
③སྒྲ་ནི་རྣམ་སྨིན་ལས་སྐྱེས་མིན་།།
◤kiṃ kāraṇam ?[S079]
①D0451 🈪སྒྲ་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དང་། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡོད་ཀྱི། སྒྲ་ནི་རྣམ་སྨིན་ལས་སྐྱེས་མིན། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན།
㈠釋曰：云何不從果報生。
㈡所以者何。
★◤kiṃ kāraṇam / īhātaḥ pravṛtteḥ / [025|20]
♂īhātaḥ{4. Y. icchātaḥ |} / ♂pravṛtteḥ /
①kim kāraṇam
③ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་།
①īhātas pravṛttes
③འདོད་དགུར་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ་།།
◤icchātaḥ pravṛtteḥ.[S079]
㈠隨欲生故。
㈡隨欲轉故。
🈪འདོད་དགུར་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤yattarhi prajñaptiśāstre uktaṃ “pāruṣyavirateḥ subhāvitatvād brahmasvaratā mahāpuruṣalakṣaṇaṃ nirvartta iti / [025|20-]
♂yattarhi prajñaptiśāstre uktaṃ “pāruṣyavirateḥ subhāvitatvādbra- hmasvaratā mahāpuruṣalakṣaṇaṃ nirvarttata” iti /
◤yattarhi prajñaptiśāstre uktam ——[S079]
①yat tarhi prajñapti śāstre uktam pāruṣya virates su bhāvita tvāt brahma svaratā mahāpuruṣa lakṣaṇam nirvarttas iti
㈢འོ་ན་གང་བསྟན་བཅོས་བཏགས་པ་ལས། ཚིག་རྩུབ་པོ་སྤོང་བ་ཤིན་ཏུ་བསྒོམ་〖PNབསྒོམས།〗པའི་ཕྱིར་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོའི་མཚན་ཚངས་པའི་དབྱངས་ཉིད་འགྲུབ་པོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །
◤“pāruṣyavirateḥ subhāvitatvād brahmasvaratā mahāpuruṣalakṣaṇaṃ nirvarttate” iti ?[S079]
㈠若爾於假名論中，云何說由永離惡口。善修不惡口戒故。得梵音大人相生。
㈡若爾不應施設論說，善修遠離麁惡語故。 感得大士梵音聲相。
🈪266ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་བརྒྱུད་པ་འདི་ནི་གསུམ་པ་ཡིན་ཏེ། ལས་དག་ལས་ནི་འབྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། འབྱུང་བ་རྣམས་ལས་ནི་སྒྲ་འགྲུབ་པོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
D0452 🈪འོ་ན་གང་བསྟན་བཅོས་བཏགས་པ་ལས། ཚིག་རྩུབ་པོ་སྤོང་བ་ཤིན་ཏུ་བསྒོམ་〖PNབསྒོམས།〗པའི་ཕྱིར་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོའི་མཚན་ཚངས་པའི་དབྱངས་ཉིད་འགྲུབ་པོ་ཞེས་གསུངས་སོ། །
★★◤tṛtīyā 'sau paraṃparetyeke / [025|21]
♂tṛtīyā'sau{5. MS. tṛtīyānsau |} paraṃparetyeke /
◤tṛtīyā'sau paramparetyeke ——karmabhyo hi bhūtāni, bhūtebhyaḥ śabda iti.[S079]
①tṛtīyā 'sau paramparetyeke ——karmabhyo hi bhūtāni, bhūtebhyaḥ śabda iti.
㈠餘師說：聲屬第三傳。從業生霜佉四大。從霜佉四大生聲。[śaṅkha]
㈡有說：聲屬第三傳故。雖由彼生而非異熟。謂從彼業生諸大種。 從諸大種緣擊發聲。
D0453 🈪ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་〖PN-ནི།〗བརྒྱུད་པ་འདི་ནི་གསུམ་པ་ཡིན་ཏེ། ལས་དག་ལས་ནི་འབྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། འབྱུང་བ་རྣམས་ལས་ནི་སྒྲ་འགྲུབ་པོ་ཞེས་ཟེར་རོ།
①tṛtīyā sau paraṃparā iti eke
③ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་བརྒྱུད་པ་འདི་ནི་གསུམ་པ་ཡིན་ཏེ་།
㈢ཁ་ཅིག་ན་རེ་ནི་〖PN-ནི།〗བརྒྱུད་པ་འདི་ནི་གསུམ་པ་ཡིན་ཏེ། ལས་དག་ལས་ནི་འབྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། འབྱུང་བ་རྣམས་ལས་ནི་སྒྲ་འགྲུབ་པོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤pañcamyasau paramparetyapare——karmabhyo vipākajāni bhūtāni,[S079]
㈠復有餘師說：聲屬第五傳。從業生果報四大。
㈡有說：聲屬第五傳故。雖由彼生，而非異熟。謂彼業生，異熟大種。
D0454 🈪ཁ་ཅིག་ན་རེ་བརྒྱུད་པ་འདི་ནི་ལྔ་པ་ཡིན་ཏེ། ལས་དག་ལས་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་འབྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། དེ་དག་ལས་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། དེ་དག་ལས་ནི་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ་བོ། །
★0◤karmabhyo hi bhūtāni bhūtebhyaḥ śabdaḥ iti / pañcamyasau paraṃparetyapare / [025|22]
①karmabhyas hi bhūtāni bhūtebhyas śabdas iti
③ལས་དག་ལས་ནི་འབྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ་།
㈢ཁ་ཅིག་ན་རེ་བརྒྱུད་པ་འདི་ནི་ལྔ་པ་ཡིན་ཏེ། ལས་དག་ལས་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་འབྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། དེ་དག་ལས་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། དེ་དག་ལས་ནི་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ་བོ། །
①pañcamī asau paraṃparā iti apare
③འབྱུང་བ་རྣམས་ལས་ནི་སྒྲ་འགྲུབ་བོ་ཞེས་ཟེར་རོ་;། ཁ་ཅིག་ན་རེ་བརྒྱུད་པ་འདི་ནི་ལྔ་པ་ཡིན་ཏེ་།
◤tebhyaś caupacayikāni, tebhyo naiḥṣyandikāni, tebhyaḥ śabda iti.[S079]
㈠從果報四大生增長四大。從增長四大生等流四大。從等流四大生聲。
㈡從此傳生長養大種。此復傳生等流大種。此乃生聲。
★◤karmabhyo hi vipākajāni mahābhūtāni tebhyaścaupacayikāni tebhyo naiḥṣyandikāni tebhyaḥ śabda iti / [025|22-]
♂karmabhyo hi{6. Y. omits hi |} vipākajāni mahābhūtāni{7. Y. omits mahā |} tebhyaścau{8. Y. omits ca |}pacayikāni tebhyo naiḥṣyandikāni tebhyaḥ śabda iti /
①karmabhyas hi vipāka jāni mahābhūtāni tebhyas ca aupacayikāni tebhyas naiḥṣyandikāni tebhyas śabdas iti
③ལས་དག་ལས་ན་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པའི་འབྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། དེ་དག་ལས་ནི་རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ། དེ་དག་ལས་ནི་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་རྣམས་འགྲུབ་བོ་།། དེ་དག་ལས་ནི་སྒྲ་འགྲུབ་པོ་ཞེས་ཟེར་རོ་།།
㈢དེ་དག་ལས་ནི་སྒྲ་འགྲུབ་པོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤evaṃ tarhi śārīrikyapi vedanā karmajabhūtasambhūtatvān na vipākajā prāpnoti.[S079]
㈠若爾身受，從業所生四大生。不應成果報。
㈡若爾身受，從業所生，大種生故。應非異熟。
★◤evam tarhi śāhī hikyapi vedanā karmajabhūtasaṃbhūtatvānna vipākaḥ prapnoti / [025|24-]
♂evaṃ tarhi śārīrikyapi vedanā karmajabhūtasaṃbhūtatvānna vipākaḥ{9. Y. vipākajā |} prāpnoti /
①evam tarhi śāhī hikī api vedanā karma ja bhūta saṃbhūta tvāt na vipākas prapnoti
㈢དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་ལུས་ཀྱི་{45a}ཚོར་བ་ཡང་ལས་ལས་སྐྱེས་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་སྨིན་པ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །
★★◤yadi śabdavad yuktivirodhaḥ syāt / [025|25]
♂yadi śabdavadyuktivirodhaḥ syāt /
◤yadi śabdavad yuktivirodhaḥ syāt.[S079]
㈠若受如聲，則違道理。
㈡若受如聲，便違正理。
D0455 🈪དེ་དག་ལས་ནི་སྒྲ་འགྲུབ་པོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
D0456 🈪དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་ལུས་ཀྱི་ཚོར་བ་ཡང་ལས་ལས་སྐྱེས་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་སྨིན་པ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །
D0457 🈪གལ་ཏེ་སྒྲ་བཞིན་དུ་རིགས་པ་དང་འགལ་བར་གྱུར་〖PNའགྱུར།〗ན་རྣམ་པར་སྨིན་པ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །
①yadi śabda vat yukti virodhas syāt
㈢གལ་ཏེ་སྒྲ་བཞིན་དུ་རིགས་པ་དང་འགལ་བར་གྱུར་〖PNའགྱུར།〗ན་རྣམ་པར་སྨིན་པ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །
★◤ 【apratighā aṣṭau naiḥṣyandikavipoākajāḥ // VAkK_1.37 //】[025|26]
♂apratighā aṣṭau naiḥṣyandi-[ 20a 2A. IV ]ka{10. G. naiṣyandika |} vipākajāḥ //37// ♂katame 'ṣṭau / ♂sapta cittadhātavo dharmadhātuśca /
①apratighās aṣṭau naiḥṣyandika vipoāka jās
③རྒྱུ་མཐུན་ལས་བྱུང་རྣམ་སྨིན་སྐྱེས་།། ཐོགས་པ་མེད་པ་བརྒྱད་།
㈢རྒྱུ་མཐུན་ལས་བྱུང་རྣམ་སྨིན་སྐྱེས། །ཐོགས་པ་མེད་པ་བརྒྱད། བརྒྱད་གང་ཞེ་ན། སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཏེ་སྐལ་པ་མཉམ་པ་དང་ཀུན་དུ་འགྲོ་བའི་རྒྱུས་བསྐྱེད་པ་རྣམས་ནི་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་གོ།
◤[S080]
◤[08001-08013]
◤apratighā aṣṭau naiḥṣyandikavipākajāḥ..37..[S080]
㈠〔偈曰〕：【八種無礙界 流生果報生】。
D0458 🈪རྒྱུ་མཐུན་ལས་བྱུང་རྣམ་སྨིན་སྐྱེས། །ཐོགས་པ་མེད་པ་བརྒྱད། བརྒྱད་གང་ཞེ་ན། སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཏེ་སྐལ་པ་མཉམ་པ་དང་ཀུན་དུ་འགྲོ་བའི་རྒྱུས་བསྐྱེད་པ་རྣམས་ནི་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་གོ། རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུས་བསྐྱེད་པ་རྣམས་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་དག་གོ། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ནི་མེད་དེ། ཐོགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ལ་རྒྱས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤katame 'ṣṭau ?[S080]
㈠釋曰：何者為八。
★◤katame 'ṣṭau / sapta cittadhātavo dharmadhātuśca / naiḥṣyandikāḥ sabhāgasarvatragahetujanitāḥ / [025|27]
♂naiḥṣyandikāḥ sabhāgasarvatragahetujanitāḥ / ♂@026 vipākajā vipākahetujanitāḥ /
①katame ṣṭau
③བརྒྱད་གང་ཞེ་ན་།
①sapta citta dhātavas dharmadhātus ca naiḥṣyandikās sa bhāga sarva traga hetu janitās
③སེམས་ཀྱི་ཁམས་བདུན་དག་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཏེ་སྐལ་པ་མཉམ་བ་དང་ཀུན་དུ་འགྲོ་བའི་རྒྱུས་བསྐྱེད་པ་རྣམས་ནི་རྒྱུ་མཐུན་བ་ལས་བྱུང་བ་དག་གོ་།།
◤sapta cittadhātavaḥ, dharmadhātuś ca.[S080]
㈠七識界及法界。
㈡八無礙者，七心法界。
◤naiḥṣyandikāḥ sabhāgasarvatragahetujanitāḥ.[S080]
①naiḥṣyandikāḥ sabhāga-sarvatraga-hetu-janitāḥ.
㈠是等流所生。從同類因及遍行因所生故。
㈡此有等流，異熟生性。同類遍行因所生者，是等流性。
◤vipākajā vipākahetujanitāḥ.[S080]
㈠果報生者，謂從果報因生。
㈡若異熟因所引生者，名異熟生。
★◤vipākajā vipākahetujanitāḥ / aupacayikā na santyapratighānāṃ sañābhāvāt / [026|01]
♂aupacayikā na santyapratighānāṃ cayābhāvāt{1. Y. nahi ta aupacayikāḥ saṃcayābhāvāt |} /
①vipāka jās vipāka hetu janitās
㈢རྣམ་པར་སྨིན་པའི་རྒྱུས་བསྐྱེད་པ་རྣམས་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་དག་གོ།
①aupacayikā na santi apratighānām sañā bhāvāt
③རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ནི་མེད་དེ། ཐོགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ལ་རྒྱས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་;། གཞན་རྣམ་གསུམ་།
㈢རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ནི་མེད་དེ། ཐོགས་པ་མེད་པ་རྣམས་ལ་རྒྱས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤nahi te aupacayikāḥ, sañcayabhāvāt..37..[S080]
㈠此八界無增長生，無礙法無增長故。
㈡諸無礙法，無積集故，非所長養。
★◤ 【tridhā 'nye】[026|02]
◤tridhā'nye,[S080]
①tridhā 'nye,
㈠〔偈曰〕：【餘三】。
D0459 🈪གཞན་རྣམ་གསུམ། གཞན་ནི་ལྷག་མ་བཞི་པོ་གཟུགས་དང་།:སྒྲ་དང་〖PN-སྒྲ་དང་།〗། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་ཁམས་དག་སྟེ། དེ་དག་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་བ་དག་ཀྱང་ཡིན། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་ཡིན། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །
◤anye catvāraḥ śeṣā rūparasagandhaspraṣṭavyadhātavaḥ.[S080]
㈠釋曰：餘四界謂色香味觸。
㈡餘謂餘四，色香味觸，皆通三種。
★◤anye catvāraḥ śeṣā rūparasagandhaspraṣṭavyadhātavaḥ / [026|03]
♂tridhā'nye anye catvāraḥ śeṣā rūparasagandhaspraṣṭavyadhātavaḥ /
①tridhā anye anye catvāras śeṣās rūpa rasa gandha spraṣṭavya dhātavas
③གཞན་ནི་ལྷག་མ་བཞི་པོ་གཟུགས་དང་། སྒྲ་དང་། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་ཁམས་དག་སྟེ་།
㈢གཞན་རྣམ་གསུམ། གཞན་ནི་ལྷག་མ་བཞི་པོ་གཟུགས་དང་།:སྒྲ་དང་〖PN-སྒྲ་དང་།〗། དྲི་དང་། རོ་དང་། རེག་བྱའི་ཁམས་དག་སྟེ། དེ་དག་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་བ་དག་ཀྱང་ཡིན། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་ཡིན། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་ཡིན་ནོ། །
★◤te vipākajā apyaupacayikā api naiḥṣyandrikā api / [026|03-]
♂te vipākajā apyaupacayikā api naiḥpyandikā api /
◤te vipākajā api,[S080]
㈠或果報生。
㈡有異熟生。
①te vipāka jās api aupacayikā api naiḥṣyandrikās api
③དེ་དག་ནི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལས་སྐྱེས་བ་དག་ཀྱང་ཡིན། རྒྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་ཡིན། རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་དག་ཀྱང་ཡིན་ནོ་།།
◤aupacayikā api,[S080]
㈠或增長生。
㈡有所長養。
★◤ 【dravyavānekaḥ】[026|05]
♂dravyavānekaḥ asaṃskṛtaṃ hi sāratvād dravyam /
①dravyavān ekas asaṃskṛtam hi sāra tvāt dravyam
③རྫས་དང་ལྷན་ཅིག་།འདུས་མ་བྱས་ནི་བརྟན་པའི་ཕྱིར་རྫས་སོ་།།
㈢རྫས་དང་ལྷན་ཅིག། འདུས་མ་བྱས་ནི་བརྟན་པའི་ཕྱིར་རྫས་སོ། །
◤naiḥṣyandikā api.[S080]
㈠或等流生。
㈡有等流性。
◤dravyavān ekaḥ,[S080]
①dravyavat eka 【實唯法】有實事dravyavat/dravyayukta
◤㈠〔偈曰〕：【一有物】。[S080]
◤asaṃskṛtaṃ hi sāratvād dravyam.[S080]
㈠釋曰：是無為法，有貞實故成物。
㈡實唯法者，實謂無為。以堅實故。
🈪རྫས་དང་ལྷན་ཅིག །འདུས་མ་བྱས་ནི་བརྟན་པའི་ཕྱིར་རྫས་སོ། །དེ་ཡང་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ལ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་གཅིག་པུ་རྫས་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ། །
★◤asaṃskṛtaṃ hi sāratvād dravyam / tacca dharmadhātāvastyato dharmadhātureko dravyayuktaḥ / [026|06]
♂tacca dharmadhātāvastyato dharmadhātureko dravyayuktaḥ /
①tat ca dharmadhātā vas tyatas dharma dhātus ekas dravya yuktas
㈢དེ་ཡང་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ལ་ཡོད་པས་དེའི་ཕྱིར་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་གཅིག་པུ་〖PNཏུ།〗རྫས་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ནོ། །
◤tacca dharmadhātāvasti,[S080]
㈠此於法界中有故。
㈡此法界攝故。
★0◤ 【kṣaṇikāḥ paścimāstrayaḥ /】[026|07]
①kṣaṇikās paścimās trayas
③ཐ་མ་གསུམ་སྐད་ཅིག་མ་སྟེ་།
㈢ཐ་མ་གསུམ་སྐད་ཅིག་མ་སྟེ། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ནི་འདོན་པའི་རིམ་པས་ཐ་མ་དག་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ནི་ཟག་པ་མེད་པའི:བཟོད་པའི་〖PN-བཟོད་པའི །〗དང་པོ་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པའི་ཚོགས་ལ་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ〖PN-ཏེ།〗། དེའི་ཕྱིར་སྐད་ཅིག་མ་རྣམས་ཞེས་བྱའོ། །
◤ato dharmadhātureko dravyayuktaḥ.[S080]
①ato dharmadhātureko dravyayukta
㈠唯一法界有物。
㈡唯法界獨名有實。
◤kṣaṇikāḥ paścimāstrayaḥ.[S080]
㈠〔偈曰〕：【後三一剎那】。ⅱ
🈪271ཐ་མ་གསུམ་སྐད་ཅིག་མ་སྟེ། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ནི་འདོན་པའི་རིམ་པས་ཐ་མ་དག་ཡིན་ཏེ། དེ་དག་ནི་ཟག་པ་མེད་པའི་བཟོད་པའི་དང་པོ་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པའི་ཚོགས་ལ་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་སྐད་ཅིག་མ་རྣམས་ཞེས་བྱའོ། །འདུས་བྱས་གཞན་ནི་རྒྱུ་མཐུན་བ་ལས་མ་བྱུང་བ་འགའ་ཡང་མེད་དོ། །དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་སེམས་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཡིན་ནོ། །
★★◤manodhāturdharmadhāturmanovijñānadhātuśca pāṭhakrameṇa paścimāḥ / [026|08]
♂manodhāturdharmadhāturmanovijñānadhātuśca{2. MS. manodhāturmanovijñānadhātuśca |} pāṭhakrameṇa paścimāḥ /
◤manodhāturdharmadhāturmanovijñānadhātuś ca pāṭhakrameṇa paścimāḥ.[S080]
㈠釋曰：意界法界意識界，由文句次第，故言後三。
㈡意法意識名為後三。於六三中最後說故。 唯此三界有一剎那。
①manas dhātus dharmadhātus manas vijñāna dhātus ca pāṭha krameṇa paścimās
③ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ནི་འདོན་པའི་རིམ་པས་ཐ་མ་དག་ཡིན་ཏེ་།
★◤te prathamānāsrave duḥkhe dharmajñānakṣāntikalāpe kṣaṇamekamanaiḥṣyandikā bhavantyataḥ kṣaṇikā ityucyante / [026|08-]
♂te prathamānāsrave duḥkhe dharmajñāna- kṣāntikalāpe kṣaṇamekamanaiḥṣyandikā bhavantyataḥ kṣaṇikā ityucyante /
◤te prathamānāsrave duḥkhe dharmajñānakṣāntikalāpe kṣaṇamekamanaiḥṣyandikā bhavanti,[S080]
㈠此三於初無流苦法忍一剎那中，非等流生故。
㈡謂初無漏苦法忍品，非等流故。
①te prathamānāsrave duḥkhe dharma jñāna kṣānti kalāpe kṣaṇam ekam anaiḥṣyandikās bhavanti atas kṣaṇikās iti ucyante
③དེ་དག་ནི་ཟག་པ་མེད་པའི་བཟོད་པའི་དང་པོ་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པའི་ཚོགས་ལ་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་སྐད་ཅིག་མ་རྣམས་ཞེས་བྱའོ་།།
◤ataḥ kṣaṇikā ityucyante.[S080]
㈠言一剎那。
㈡名一剎那。
◤[S081]
◤[08101-08109]
★0◤anyasaṃbhūtasaṃskṛto nāsti kaścidanaiḥṣyandikaḥ / [026|09-]
◤anyasambhūtasaṃskṛto nāsti kaś cidanaiḥṣyandikaḥ.[S081]
①anya saṃbhūta saṃskṛtas na asti kaścid anaiḥṣyandikas
㈢འདུས་བྱས་གཞན་ནི་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་མ་བྱུང་བ་འགའ་ཡང་མེད་དོ། །
ⅰ㈡此說究竟非等流者。餘有為法，無非等流。
★◤tatra duḥkhe dharmajñānakṣāntisaṃprayuktaṃ cittaṃ manodhāturmanovijñānadhātuśca / [026|10-]
♂tatra duḥkhe{3. Y. one reading is duḥkhadharma... |} dharmajñānakṣāntisaṃprayuktaṃ cittaṃ manodhāturmanovijñānadhātuśca /
◤tatra duḥkhe dharmajñānakṣāntisamprayuktaṃ cittaṃ manodhātuḥ, manovijñānadhātuś ca.[S081]
㈠此中苦法忍相應心，謂意界意識界。
㈡苦法忍相應心，名意界意識界。
①tatra duḥkhe dharma jñāna kṣānti saṃprayuktam cittam manas dhātus manas vijñāna dhātus ca
㈢དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའིསེམས་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཡིན་ནོ། །
★0◤śeṣāstatsahabhuvo dharmadhātuḥ // [026|11]
◤śeṣāstatsahabhuvo dharmadhātuḥ..[S081]
㈠與彼共生相應法。
㈡餘俱起法名為法界。
①śeṣās tad sahabhuvas dharmadhātus
㈢ལྷག་མ་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སོ། །
★0◤idaṃ vicāryate / [026|12-025|12]
◤idaṃ vicāryate ——[S081]
㈠應簡擇此義。
㈡如是已說異熟生等。今應思擇。
①idam vicāryate
③འདི་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ་།
㈢འདི་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ། གང་གིས་〖P-གིས།〗མིག་གི་ཁམས་དང་མི་ལྡན་པ་ལས་ལྡན་པ་འཐོབ་པ་དེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡིན་ནམ། གང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཡིན་པ་དེ་མིག་གི་ཁམས་དང་ཡང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ། མིག་དང་ནི། རྣམ་ཤེས་ཁམས་དག་སོ་སོ་དང་། །ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་འཐོབ་པ་ཡོད། །རེ་ཞིག་སོ་སོ་ནི་མིག་གི་ཁམས་དང་ཡིན་ལ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདོད་{45b}པའི་ཁམས་ན་རིམ་གྱིས་མིག་གི་དབང་པོ་འཐོབ་པ་དང་། གཟུགས་མེད་པ་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེ་བ་ནའོ། །
★◤yaścakṣurdhātunā 'samanvāgataḥ samanvāgamaṃ pratilabhate cakṣurvijñānadhātunā 'pi saḥ / [026|12-]
♂yaścakṣurdhātunā'samanvāgataḥ samanvāgamaṃ pratilabhate cakṣurvijñānadhātunā'pi saḥ yo vā cakṣurvijñānadhātunā cakṣurdhātunā'pi saḥ /
◤yaś cakṣurdhātunā'samanvāgataḥ samanvāgamaṃ pratilabhate cakṣurvijñānadhātunâpi saḥ ?[S081]
①yaś cakṣurdhātunā 'samanvāgataḥ samanvāgamaṃ pratilabhate cakṣurvijñānadhātunâpi saḥ ?
㈠若人不與眼界相應，後至得相應。為與眼識界相應不。
㈡若有眼界，先不成就，今得成就，亦眼識耶 。
🈪272ལྷག་མ་ད་?་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སོ། །འདི་དཔྱད་པར་བྱ་སྟེ། གང་གིས་མིག་གི་ཁམས་དང་མི་ལྡན་པ་ལས་ལྡན་པ་འཐོབ་པ་དེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ལྡན་པ་?་ཡང་ཡིན་ནམ། གང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཡིན་པ་དེ་མིག་གི་ཁམས་དང་ཡང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན།
①yas cakṣus dhātunā samanvāgatas samanvāgamam pratilabhate cakṣus vijñāna dhātunā api sas
③གང་གིས་མིག་གི་ཁམས་དང་མི་ལྡན་པ་ལས་ལྡན་པ་འཐོབ་པ་དེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡིན་ནམ་།
◤yo vā cakṣurvijñānadhātunā cakṣurdhātunâpi saḥ ?[S081]
㈠若人與眼識界相應，為與眼界相應不。
㈡若眼識界，先不成就，今得成就，亦眼界耶。
★◤yo vā cakṣurvijñānadhātunā cakṣurdhātunā 'pi saḥ / āha / [026|13]
♂āha /
①yas vā cakṣus vijñāna dhātunā cakṣus dhātunā api sas āha
③གང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཡིན་པ་དེ་མིག་གི་ཁམས་དང་ཡང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། སྨྲས་པ་།
◤āha——[S081]
㈠〔偈曰〕：
㈡如是等問，今應略答。頌曰 ：
★◤ 【cakṣurvijñānadhātvoḥ syāt pṛthak lābhaḥ sahāpi ca // VAkK_1.38 //】[026|14]
♂cakṣurvijñānadhātvoḥ syāt pṛthak lābhaḥ sahāpi ca //38//
①cakṣus vijñāna dhātvos syāt pṛthak lābhas saha api ca
③མིག་དང་ནི། རྣམ་ཤེས་ཁམས་དག་སོ་སོ་དང་།། ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་འཐོབ་པ་ཡོད་།།
◤cakṣurvijñānadhātvoḥ syāt pṛthag lābhaḥ sahâpi ca..38..[S081]
㈠【眼根與識界 獨俱得復有】。
㈡【眼與眼識界_c 獨俱得非等】〖34_1_d〗。
🈪སྨྲས་པ། མིག་དང་ནི། རྣམ་ཤེས་ཁམས་དག་སོ་སོ་དང་། །ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་འཐོབ་པ་ཡོད། །རེ་ཞིག་སོ་སོ་ནི་མིག་གི་ཁམས་དང་ཡིན་ལ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། འདོད་པའི་ཁམས་ན་རིམ་གྱིས་མིག་གི་དབང་པོ་འཐོབ་པ་དང་། གཟུགས་མེད་པ་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེ་བ་ནའོ། །
★0◤pṛthak tāvat syāccakṣurdhātunā na cakṣurvijñānadhātunā / [026|15]
◤pṛthak tāvat syāc cakṣurdhātunā, na cakṣurvijñānadhātunā.[S081]
㈠釋曰：獨得者，有與眼界相應，不與眼識相應。
㈡論曰：獨得者，謂或有眼界先不成就今得成就，非眼識。
①pṛthak tāvat syāt cakṣus dhātunā na cakṣus vijñāna dhātunā
③རེ་ཞིག་སོ་སོ་ནི་མིག་གི་ཁམས་དང་ཡིན་ལ། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
★0◤kāmadhātau krameṇa cakṣurindriyaṃ pratilabhamānaḥ / [026|15-]
◤kāmadhātau krameṇa cakṣurindriyaṃ pratilabhamānaḥ..[S081]
㈠如人於欲界中，次第至得眼根。
㈡謂生欲界漸得眼根。
◤ārūpyadhātucyutaś ca dvitīyādiṣu dhyāneṣūpapadyamānaḥ.[S081]
㈠或從無色界墮，於第二定等中生。
㈡及無色沒，生二三四靜慮地時。
★◤ārūpyadhātucyutaśca dvitīyādiṣu dhyāneṣūpapadyamānaḥ / [026|16]
♂ārūpyadhātucyutaśca dvitīyādiṣu dhyāneṣūpapadyamānaḥ /
①kāmadhātau krameṇa cakṣus indriyam pratilabhamānas ārūpya dhātu cyutas ca dvitīya ādiṣu dhyāneṣu upapadyamānas
③འདོད་ ****[@45b]**** ་པའི་ཁམས་ན་རིམ་གྱིས་མིག་གི་དབང་པོ་འཐོབ་པ་དང་། གཟུགས་མེད་པ་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེ་བ་ནའོ་།།
★◤syāccakṣurvijñānadhātunā na cakṣurdhātunā / [026|16-]
♂syāccakṣurvijñānadhātunā na cakṣurdhā-[ 20b. 2B. IV ]tunā /
◤syāc cakṣurvijñānadhātunā, na cakṣurdhātunā.[S081]
㈠有與眼識相應，不與眼界相應。
㈡或有眼識先不成就，今得成就，非眼界。
🈪273མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཡིན་ལ་མིག་གི་ཁམས་དང་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ།
★◤dvitīyādidhyānopapannaścakṣurvijñāna saṃmukhīkurvāṇastatpracyutaścādhastādupapadyamānaḥ / [026|17-]
♂dvitīyādidhyānopapannaścakṣurvijñānasaṃmukhī{4. Y. vijñānaṃ saṃmukhī..., D. vijñānamasaṃmukhī..|} kurvāṇa- statpracyutaścādhastādupapadyamānaḥ /
◤dvitīyādidhyānopapannaś cakṣurvijñānaṃ sammukhīkurvāṇas tatpracyutaś câdhastād upapadyamānaḥ.[S081]
㈠如人已生第二定已，引眼識現前，從彼退於下界生。
㈡謂生二三四靜慮地，眼識現起，及從彼沒，生下地時。
🈪བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པའི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མངོན་དུ་བྱེད་པ་དང་། དེ་དག་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་འོག་མར་སྐྱེ་བ་ནའོ། །
①syāt cakṣus vijñāna dhātunā na cakṣus dhātunā dvitīya ādi dhyāna upapannas cakṣus vijñāna saṃmukhīkurvāṇas tat pracyutas ca adhastāt upapadyamānas
③མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཡིན་ལ་མིག་གི་ཁམས་དང་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པའི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མངོན་དུ་བྱེད་པ། དང་། དེ་དག་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་འོག་མར་སྐྱེ་བ་ནའོ་།།
㈢མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཡིན་ལ་མིག་གི་ཁམས་དང་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པའི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མངོན་དུ་བྱེད་པ་དང་། དེ་དག་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་འོག་〖PNཐོག།〗མར་སྐྱེ་བ་ནའོ། །
◤[S082]
◤[08201-08209]
◤sahâpi syād ubhayena samanvāgamaṃ pratilabhate.[S082]
㈠或俱得者。
㈡俱得者。
★0◤sahāpi syādubhayena samanvāgamaṃ pratilabhate / [026|18-]
①saha api syāt ubhayena samanvāgamam pratilabhate
③ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་ནི་གཉི་ག་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡོད་དེ་།
㈢ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་ནི་གཉི་ག་དང་ལྡན་པ་〖PN+ཐོབ་པ། 〗ཡང་ཡོད་དེ། གཟུགས་མེད་པའི་ཁམས་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་འདོད་པའི་ཁམས་དང་ཚངས་པའི་འཇིག་རྟེན་དུ་སྐྱེ་བ་ནའོ། །
★0◤ārūpyadhātucyutaḥ kāmadhātau brahmaloke copapadyamānaḥ / nobhayena / [026|19]
◤ārūpyadhātucyutaḥ kāmadhātau brahmaloke côpapadyamānaḥ.[S082]
㈠有與眼界眼識界一時相應，如人從無色界墮生欲界。
㈡謂或有二界先不成就今得成就，謂無色沒生於欲界及梵世時。
①ārūpya dhātu cyutas kāmadhātau brahma loke ca upapadyamānas na ubhayena etān ākārān sthāpayitvā
③གཟུགས་མེད་པའི་ཁམས་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་འདོད་པའི་ཁམས་དང་ཚངས་པའི་འཇིག་རྟེན་དུ་སྐྱེ་བ་ནའོ་།། གཉི་ག་དང་མ་ཡིན་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ་།།
㈢གཉི་ག་དང་〖PN-དང་།〗མ་ཡིན་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ། །
◤nôbhayena etān ākārān sthāpayitvā.[S082]
㈠或生初定，或俱不得者，除前三句。
㈡非者俱非，謂除前相。
★★◤etānākārān sthāpayitvā / yaścakṣurdhātunā samanvāgataścakṣurvijñānadhātunā 'pi saḥ / [026|20]
♂etānākārān sthāpayitvā / yaścakṣurdhātunā samanvāgataścakṣurvijñānadhātunā'pi saḥ /
①yas cakṣus dhātunā samanvāgatas cakṣus vijñāna dhātunā api sas
③གང་མིག་གི་ཁམས་དང་ལྡན་པ་དེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཡང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན་།
㈢གང་མིག་གི་ཁམས་དང་ལྡན་པ་དེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཡང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། མུ་བཞི་སྟེ། མུ་དང་པོ་ནི་བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མངོན་དུ་མི་བྱེད་པ་ནའོ། །
◤yaś ca cakṣurdhātunā samanvāgataś cakṣurvijñānadhātunā'pi saḥ.[S082]
①yaś ca cakṣurdhātunā samanvāgataś cakṣurvijñānadhātunā 'pi saḥ.
㈠若人與眼界相應，為與眼識界相應不。
㈡等謂.若有成就眼界.亦眼識耶。
★◤catuṣkoṭikaḥ / prathamā koṭirdvitīyādiṣu dhyāneṣūpapannaścakṣurvijñānāsaṃmukhīkurvāṇaḥ / [026|21]
♂catuṣkoṭikaḥ / prathamā koṭirdvitīyādiṣu dhyāneṣūpapanna- ścakṣurvijñānāsaṃmukhīkurvāṇaḥ{5. D. ... vijñānamasaṃmukhīkurvāṇaḥ |} /
◤catuṣkoṭikaḥ.[S082]
㈠有四句。
㈡應作四句。
🈪274ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་ནི་གཉི་ག་དང་ལྡན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། གཟུགས་མེད་པའི་ཁམས་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་འདོད་པའི་ཁམས་དང་ཚངས་པའི་འཇིག་རྟེན་དུ་སྐྱེ་བ་ནའོ། །གཉི་ག་དང་མ་ཡིན་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ། །གང་མིག་གི་ཁམས་དང་ལྡན་པ་དེ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཡང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། མུ་བཞི་སྟེ། མུ་དང་པོ་ནི་བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མངོན་དུ་མི་བྱེད་པ་ནའོ། །
①catuṣkoṭikas
③མུ་བཞི་སྟེ་།
①prathamā koṭis dvitīya ādiṣu dhyāneṣu upapannas cakṣus vijñāna asaṃmukhīkurvāṇas
③མུ་དང་པོ་ནི་བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མངོན་དུ་མི་བྱེད་པ་ནའོ་།།
◤prathamā koṭirdvitīyādiṣu dhyāneṣūpapannaś cakṣurvijñānāsammukhīkurvāṇaḥ.[S082]
㈠第一句者，若人於第二定等中，已受生，不引眼識令現前。
㈡第一句者，謂生二三四靜慮地，眼識不起。
★★◤dvitīyā kāmadhātāvalabdhavihīna cakṣuḥ / [026|22]
♂dvitīyā kāmadhātāvalabdhavihīna{6. D. vihīnaṃ |} cakṣuḥ /
◤dvitīyā kāmadhātāv alabdhavihīnacakṣuḥ.[S082]
㈠第二句者，若人於欲界未得眼根，及已失眼根。
㈡第二句者，謂生欲界，未得眼根，及得已失。
🈪275གཉིས་པ་ནི་འདོད་པའི་ཁམས་ན་མིག་མ་ཐོབ་བ་དང་ཉམས་པའོ། །གསུམ་པ་ནི་འདོད་པའི་ཁམས་ན་མིག་གི་ཐོབ་པ་དང་མ་ཉམས་པ་དང་། བསམ་གཏན་དང་པོར་སྐྱེས་པ་དང་། བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པ་ལྟ་བུའོ། །བཞི་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ། །
①dvitīyā kāmadhātā avalabdha vihīna cakṣus
㈢གཉིས་པ་ནི་འདོད་པའི་ཁམས་ན་མིག་མ་ཐོབ་བ་དང་ཉམས་པའོ། །
★0◤tṛtīyā kāmadhātau labdhāvihīnacakṣuḥ prathamadhyānopapanno dvitīyādidhyānopapannaśca paśyan / [026|22-]
◤tṛtīyā kāmadhātau labdhāvihīnacakṣuḥ prathamadhyānopapannaś ca dvitīyādidhyānopapannaś ca paśyan.[S082]
㈠第三句者，若人於欲界，已得眼根不失，或生初定二定等中，正見色。
㈡第三句者，謂生欲界，得眼不失，及生梵世，若生二三四靜慮地，正見色時。
◤caturthy etān ākārān sthāpayitvā.[S082]
①caturthī etān ākārān sthāpayitvā.
㈠第四句者，除前三句。
㈡第四句者，謂除前相。
★◤catuṛthyetānākārān sthāpayitvā / [026|23-]
♂caturthyetānākārān sthāpayitvā /
①tṛtīyā kāmadhātau labdha avihīna cakṣus prathama dhyāna upapannas dvitīya ādi dhyāna upapannas ca paśyan catuṛthi eta anākārān sthāpayitvā
③གསུམ་པ་ནི་འདོད་པའི་ཁམས་ན་མིག་གི་ཐོབ་པ་དང་མ་ཉམས་པ་དང་། བསམ་གཏན་དང་པོར་སྐྱེས་པ་དང་། བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པ་ལྟ་བུའོ་།། བཞི་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ་།།
㈢གསུམ་པ་ནི་འདོད་པའི་〖PN-ཁམས་དང་ཡང་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན།.......གསུམ་པ་ནི་འདོད་པའི།〗ཁམས་ན་མིག་གི་〖PN-གི།〗ཐོབ་པ་དང་མ་ཉམས་པ་དང་། བསམ་གཏན་དང་པོར་སྐྱེས་པ་དང་། བསམ་གཏན་གཉིས་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེས་པ་〖PN+ལྟ་བ།〗ལྟ་བུའོ། །
㈢བཞི་པ་ནི་རྣམ་པ་དེ་དག་མ་གཏོགས་པའོ། །
◤[S083]
◤[08301-08308]
★◤evaṃ cakṣurdhāturūpadhātvoścakṣurvijñānarūpadhātvośca pratilambhasamanvāgamau yathāyogamabhyūhitavyau / [026|24-]
♂evaṃ cakṣurdhāturūpadhātvoścakṣurvijñānarūpadhātvośca pratilambhasamanvāgamau yathāyoga- mabhyūhitavyau /
◤evaṃ cakṣurdhāturūpadhātvoś cakṣurvijñānarūpadhātvoś ca pratilambhasamanvāgamau yathāyogamabhyūhitavyau.[S083]
㈠眼界與色界，眼識界與色界，至得句義，應如此思量。
㈡如是眼界與色界，眼識與色界，得成就等，如理應思。
①evam cakṣus dhātu rūpa dhātvos cakṣus vijñāna rūpa dhātvos ca pratilambha samanvāgamau yathāyogam abhyūhitavyau
㈢དེ་བཞིན་དུ་མིག་གི་ཁམས་དང་གཟུགས་དག་དང་། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་། གཟུགས་དག་འཐོབ་པ་དང་ལྡན་པ་དག་ཀྱང་ཅི་རིགས་པར་བརྟག་པར་བྱའོ། །
★0◤etasya prasaṅgasya samuccayārthaścaśabdaḥ sahāpi ca iti / [026|25]
◤etasya prasaṅgasya samuccayārthaś ca śabdaḥ sahāpi ca iti..38..[S083]
㈠為引如此思量，故言復。
㈡為攝如是所未說義，是故頌中總復言等。
🈪276དེ་བཞིན་དུ་མིག་གི་ཁམས་དང་གཟུགས་དག་དང་། མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་། གཟུགས་དག་འཐོབ་པ་དང་ལྡན་བ་དག་ཀྱང་ཅི་རིགས་པར་བརྟག་པར་བྱའོ། །ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་ཡང་གི་སྒྲ་ནི་ཞར་ལ་འོངས་པ་འདི་བསྡུ་བའི་དོན་ཏོ། །
①etasya prasaṅgasya samuccaya arthas caśabdas saha api ca iti
③ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་ཡང་གི་སྒྲ་ནི་ཞར་ལ་འོངས་པ་འདི་བསྡུ་བའི་དོན་ཏོ་།། ཁམས་དུ་དག་གཅིག་ནི་ནང་གི་ཡིན་།
㈢ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་ཞེས་བྱ་བའི་ཡང་གི་སྒྲ་ནི་ཞར་ལ་འོངས་པ་འདི་བསྡུ་བའི་དོན་ཏོ། །
◤katy ādhyātmikā dhātavaḥ ? kati bāhyāḥ ?[S083]
㈠有幾界為我依，幾界為我依外。
㈡如是已說得成就等 。十八界中幾內幾外 。
◤dvādaśādhyātmikāḥ,[S083]
㈠〔偈曰〕：【十二界我依】。
㈡頌曰 ： 【內十二眼等_a】，【色等六為外】〖35_1_b〗。
🈪277ཁམས་དུ་དག་གཅིག་ནི་ནང་གི་ཡིན། དུ་དག་གཅིག་ནི་ཕྱིའི་ཡིན་ཞེ་ན། ནང་གི་བཅུ་གཉིས། བཅུ་གཉིས་གང་དག་ཅེ་ན། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་མ་གཏོགས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དྲུག་དང་། རྟེན་དྲུག་སྟེ། ཁམས་བཅུ་གཉིས་པོ་དེ་དག་ནི་ནང་གི་ཡིན་ནོ། །
★◤katyādhyātmikā dhātavaḥ kati bāhyāḥ / [027|01]
♂@027 katyādhyātmikā dhātavaḥ kati bāhyāḥ /
①kati ādhyātmikās dhātavas kati bāhyās
③དུ་དག་གཅིག་ནི་ཕྱིའི་ཡིན་ཞེ་ན་།
㈢ཁམས་དུ་དག་གཅིག་ནི་〖PN-ནི།〗ནང་གི་ཡིན། དུ་དག་གཅིག་ནི་ཕྱིའི་ཡིན་ཞེ་ན། ནང་གི་བཅུ་གཉིས། བཅུ་གཉིས་གང་དག་ཅེ་ན། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་མ་གཏོགས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དྲུག་དང་། རྟེན་དྲུག་སྟེ། ཁམས་བཅུ་གཉིས་པོ་དེ་དག་ནི་ནང་གི་ཡིན་ནོ། །
★◤ 【dvādaśādhyātmikāḥ 】[027|02]
♂dvādaśādhyātmikāḥ katame dvādaśa /
①dvādaśa ādhyātmikās
③ནང་གི་བཅུ་གཉིས་།
◤katame dvādaśa ?[S083]
㈠釋曰：何者十二。
★◤katame dvādaśa / [027|03]
ⅱ🈪278གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་གྱི་ཁམས་དྲུག་པོ་དེ་དག་ནི་ཕྱིའི་ཡིན་ནོ། །བདག་མེད་ན་ཇི་ལྟར་ན་ནང་གི་འམ། ཕྱིའི་ཡིན་ཞེ་ན། སེམས་ནི་ངར་འཛིན་པའི་རྟེན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བདག་ཅེས་ཉེ་བར་འདོགས་ཏེ། མཁས་པས་བདག་ཉིད་ཤིན་ཏུ་ནི། །དུལ་བས་མཐོ་རིས་ཐོབ་པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་ལ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གཞན་ལས། སེམས་དུལ་བ་ནི་ལེགས་པ་སྟེ། སེམས་དུལ་བས་ནི་བདེ་བ་འདྲེན། །ཞེས་སེམས་དུལ་བ་ཡན་པར་གསུངས་པས་དེའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་སེམས་བདག་ཏུ་གྱུར་པའི་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཉེ་བར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ནང་གི་ཉིད་ཡིན་ནོ། །
★◤ 【hitvā rūpādan 】[027|04]
①katame dvādaśa hitvā rūpādan
③བཅུ་གཉིས་གང་དག་ཅེ་ན་།
◤hitvārūpādīn,[S083]
㈠〔偈曰〕：【除色等】。
◤ṣaḍ vijñānāni ṣaḍāśrayāḥ ——ityete dvādaśa dhātava ādhyātmikāḥ.[S083]
㈠釋曰：六識六根，此十二界名我依。
㈡論曰 ： 六根六識，十二名內。
★◤ṣaḍ vijñānāni ṣaḍāśrayā ityete dvādaśa dhātava ādhyātmakāḥ / [027|05]
♂hitvā rūpādīn ṣaḍ vijñānāni ṣaḍāśrayā ityete dvādaśa dhātava ādhyātmikāḥ /
①ṣaṭ vijñānāni ṣaṣ āśrayās iti ete dvādaśa dhātavas ādhyātmakās
③གཟུགས་ལ་སོགས་པ་མ་གཏོགས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དྲུག་དང་། རྟེན་དྲུག་སྟེ། ཁམས་བཅུ་གཉིས་པོ་དེ་དག་ནི་ནང་གི་ཡིན་ནོ་།།
㈢གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་གྱི་ཁམས་དྲུག་པོ་དེ་དག་ནི་ཕྱིའི་ཡིན་ནོ། །
★0◤rūpādayastu ṣaḍ viṣayadhātavo bāhyāḥ / [027|05-]
◤rūpādayastu ṣaḍ viṣayadhātavo bāhyāḥ.[S083]
㈠色等六塵界名外。
㈡外謂所餘色等六境。
①rūpa ādayas tu ṣaṭ viṣaya dhātavas bāhyās
③གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་གྱི་ཁམས་དྲུག་པོ་དེ་དག་ནི་ཕྱིའི་ཡིན་ནོ་།།
◤[S084]
◤[08401-08413]
★★◤ātmanyasati kathamādhyātmikaṃ bāhyaṃ vā / [027|06]
♂ātmanyasati kathamādhyātmikaṃ{1. MS. ... kathamadhyātmikaṃ |} bāhyaṃ vā /
◤ātmanyasati kathamādhyātmikam ? bāhyaṃ vā ?[S084]
㈠我既是無，云何說我依及我依外。
㈡我依名內，外謂此餘。我體既無，內外何有 。
①ātmani asati katham ādhyātmikam bāhyam vā
③བདག་མེད་ན་ཇི་ལྟར་ན་ནང་གི་འམ། ཕྱིའི་ཡིན་ཞེ་ན་།
㈢བདག་མེད་ན་ཇི་ལྟར་ན་ནང་གི་འམ། ཕྱིའི་ཡིན་ཞེ་ན། སེམས་ནི་ངར་འཛིན་པའི་རྟེན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བདག་ཅེས་ཉེ་བར་འདོགས་ཏེ། མཁས་པས་བདག་ཉིད་ཤིན་ཏུ་ནི། །དུལ་བས་མཐོ་རིས་ཐོབ་〖PNའཐོབ།〗པར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་ལ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གཞན་ལས། སེམས་དུལ་བ་ནི་ལེགས་པ་སྟེ། སེམས་དུལ་བས་ནི་བདེ་བ་འདྲེན། །ཞེས་སེམས་དུལ་བ་ཡན་པར་གསུངས་པས་དེའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་སེམས་བདག་ཏུ་གྱུར་པའི་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཉེ་བར་གྱུར་{46a}། །པའི་ཕྱིར་ནང་གི་ཉིད་ཡིན་ནོ། །
◤ahaṅkārasanniśrayatvāccittam ‘ātmā’ ity upacaryate.[S084]
㈠我慢依止故，假說心為我。
㈡我執依止故，假說心為我。
★◤ahaṅkārasanniśrayatvāccittamātmetyupacaryate / [027|06-]
♂ahaṃkārasanniśrayatvāccittamātmetyupacaryate /
①ahaṅkāra sanniśraya tvāt cittam ātmā iti upacaryate
③སེམས་ནི་ངར་འཛིན་པའི་རྟེན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་བདག་ཅེས་ཉེ་བར་འདོགས་ཏེ་།
★◤ “ātmanā hi sudāntena svargaṃ prāpnoti paṇḍitaḥ”[027|08]
♂“ātmanā hi sudāntena svarga prāpnoti paṇḍita” ityuktam /
①ātmanā hi su dāntena svargam prāpnoti paṇḍitas
③མཁས་པས་བདག་ཉིད་ཤིན་ཏུ་ནི་;། དུལ་བས་མཐོ་རིས་ཐོབ་པར་འགྱུར་།།
◤“ātmanā hi sudāntena svargaṃ prāpnoti paṇḍitaḥ” ity uktam.[S084]
㈠如偈言：我是我善依，異此何勝依，若我好調伏，智人得解脫。
㈡故契經說：由善調伏我，智者得生天。
★◤ityuktam / [027|09-026|09]
①iti uktam
③ཞེས་གསུངས་ལ་།
㈢གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ནི་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཉིད་ཡིན་ནོ། །
★0◤cittasya cānyatra damanamuktaṃ bhagavatā / [027|09]
◤cittasya cānyatra damanamuktaṃ bhagavatā——[S084]
㈠有餘處佛世尊說，唯調伏心。
㈡世尊餘處，說調伏心。
①cittasya ca anyatra damanam uktam bhagavatā
③བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གཞན་ལས་།
◤“cittasya damanaṃ sādhu cittaṃ dāntaṃ sukhāvaham” iti.[S084]
㈠如偈言：調伏心最勝，心調引樂故。
㈡如契經言 ：應善調伏心，心調能引樂。
★★◤“cittasya damanaṃ sādhu cittaṃ dāntaṃ sukhāvaham” iti / [027|10]
♂“cittasya damanaṃ sādhu cittaṃ dāntaṃ sukhāva-[ 21a 2A V ]ham” iti /
①cittasya damanam sādhu cittam dāntam sukha āvaham iti
③སེམས་དུལ་བ་ནི་ལེགས་པ་སྟེ། སེམས་དུལ་བས་ནི་བདེ་བ་འདྲེན་།།
★0◤ata ātmabhūtasya cittasyāśrayabhāvena pratyāsannatvāt / [027|11]
◤ata ātmabhūtasya cittasyāśrayabhāvena pratyāsannatvāt cakṣurādīnāmādhyātmikatvam,[S084]
㈠是心世間說為我，眼等為此依止，及親近故。是故說眼等名我。
㈡故但於心，假說為我。眼等為此，所依親近。 故說名內。
①atas ātma bhūtasya cittasya āśraya bhāvena pratyāsanna tvāt
③ཞེས་སེམས་དུལ་བ་ཡན་པར་གསུངས་པས་དེའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་སེམས་བདག་ཏུ་གྱུར་པའི་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཉེ་བར་གྱུར་ ****[@46a]**** *་།།
◤rūpādīnāṃ viṣayabhāvād bāhyatvam.[S084]
㈠依色等為境界，故稱外。
㈡色等為此，所緣踈遠，故說名外。
🈪279གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ནི་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཉིད་ཡིན་ནོ། །
🈪280དེ་ལྟ་ན། འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་པོ་དག་ནང་གི་ཡིན་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེ་དག་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཉིད་དུ་མ་གྱུར་པ་ནི་སེམས་ཀྱི་རྟེན་དུ་མི་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། གང་གི་ཆོ་ཡིན་བ་དེའི་ཚེ་ན་ཡང་དེ་དག་ཉིད་དེ་དག་ཡིན་ཏེ་མཚན་ཉིད་ལས་ནི་མི་འདའོ། །
★◤cakṣurādīnāmādhyātmikatvaṃ rūpādīnāṃ viṣayabhāvād bāhyatvam / [027|11-]
♂cakṣurādīnāmādhyātmikatvaṃ rūpādīnāṃ viṣayabhāvādvāhyatvam /
①cakṣus ādīnām ādhyātmika tvam rūpa ādīnām viṣaya bhāvāt bāhya tvam
③པའི་ཕྱིར་ནང་གི་ཉིད་ཡིན་ནོ་།། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ནི་ཡུལ་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཉིད་ཡིན་ནོ་།།
◤evaṃ tarhi ṣaḍ vijñānadhātava ādhyātmikā na prāpnuvanti,[S084]
㈠若爾六識界，應不成我依。
㈡若爾六識，應不名內。
★◤evam tarhi ṣaḍ vijñānadhātava ādhyātmikā na prāpnuvanti / [027|12-]
♂evaṃ tarhi ṣaḍ vijñānadhātava ādhyātmikā na prāpnuvanti /
①evam tarhi ṣaṭ vijñāna dhātavas ādhyātmikās na prāpnuvanti
③དེ་ལྟ་ན། འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་པོ་དག་ནང་གི་ཡིན་པར་མི་འགྱུར་ཏེ་།
㈢དེ་ལྟ་ན། འོ་ན་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དྲུག་པོ་དག་ནང་གི་ཡིན་པར་མི་འགྱུར་ཏེ།
◤na hyete manodhātutvam aprāptāś cittasyāśrayībhavanti ?[S084]
㈠何以故。六識未至意界位，不得為心依。
㈡未至意位，非心依故。
★◤na hyete manodhātutvamaprāptāścittasyāśrayībhavanti / [027|13]
♂nahyete manodhātutvamaprāptāścittasyāśrayībhavanti /
★◤yadā tadā ta eva te bhavantīti lakṣaṇaṃ nātibarttante / [027|13-]
♂yadā tadā ta eva te bhavantīti lakṣaṇaṃ nātivarttante /
◤yadā tadā ta eva te bhavantīti lakṣaṇaṃ nātivarttante.[S084]
㈠是時若作意界，即六識作非餘故。六識不離意界體。
㈡至意位時，不失六識界。未至意位，亦非越意相。
①na hi ete manas dhātu tvam aprāptās cittasya āśrayībhavanti
①yadā tadā te eva te bhavanti iti lakṣaṇam na ati-vartante
㈢དེ་དག་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཉིད་དུ་མ་གྱུར་པ་ནི་སེམས་ཀྱི་རྟེན་དུ་མི་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། གང་གི་ཚེ་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་ན་ཡང་དེ་དག་ཉིད་དེ་དག་ཡིན་ཏེ་མཚན་ཉིད་ལས་ནི་མི་འདའོ། །
★0◤anyathā hi manodhāturatīta eva syānnānāgatapratyutpannaḥ / [027|14-]
◤anyathā hi manodhāturatīta eva syānnānāgatapratyutpannaḥ.[S084]
㈠若不爾，意界唯過去，非未來現在。
㈡若異此者，意界唯應在過去世，六識唯在現在未來。
★0◤iṣyante cāṣṭādaśa dhātavastraiyadhvikāḥ / [027|15]
◤iṣyante cāṣṭādaśa dhātavastraiyadhvikāḥ.[S084]
㈠彼部許十八界有三世故。
㈡便違自宗許十八界皆通三世。
①anyathā hi manas dhātus atītas eva syāt na anāgata pratyutpannas iṣyante ca aṣṭādaśa dhātavas traiyadhvikās
㈢དེ་ལྟ་〖PNལྟར།〗མ་ཡིན་ན་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་འདས་པ་ཁོ་ན་ཡིན་པར་འགྱུར་གྱི་མ་འོངས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་ཡིན་པར་ནི་མི་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དག་ནི་དུས་གསུམ་པ་ཡིན་པར་ཡང་འདོད་དོ། །
★◤yadi cā{2. Y. vā |}nāgatapratyutpannasya vijñānasya manodhātulakṣaṇaṃ na syāt atīte 'py adhvani manodhāturna vyavasthāpyeta / [027|15-]
♂yadi cā{2. Y. vā |}nāgatapratyutpannasya vijñānasya manodhātulakṣaṇaṃ na syāt atīte 'py adhvani manodhāturna vyavasthāpyeta /
◤yadi vānāgatapratyutpannasya vijñānasya manodhātulakṣaṇaṃ na syāt,[S084]
㈠若未來現在識，無意界體相。
㈡又若未來現在，六識無意界相。
①yadi ca anāgata pratyutpannasya vijñānasya manas dhātu lakṣaṇam na syāt atīte apyadhvani manas dhātus na vyavasthāpya ita
◤atīte 'py adhvani manodhāturna vyavasthāpyeta.[S084]
㈠於過去中，亦不可立為意界。
㈡過去意界亦應不立。
㈢གལ་ཏེ་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མ་འོངས་པ་དང་ད་ལྟར་བྱུང་བ་ཡིད་ཀྱི:ཁམས་ཀྱི་〖PN-ཁམས་ཀྱི།〗མཚན་ཉིད་མ་ཡིན་པར་གྱུར་ན་འདས་པའི་དུས་ན་ཡང་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་སུ་རྣམ་པར་གཞག་པར་མི་འགྱུར་ཏེ།
★0◤nahi lakṣaṇasyādhvasu vyabhicāro 'stīti // [027|17]
◤nahi lakṣaṇasyādhvasu vyabhicāro 'stīti..[S084]
①na hi lakṣaṇasya adhvasu vyabhicāras sti iti
㈢མཚན་ཉིད་ནི་དུས་རྣམས་སུ་འཁྲུལ་པ་མེད་དོ། །
◤㈠何以故。相於三世，無不定義故。[S084]
㈡相於三世，無改易故。
◤[S085]
◤[08501-08514]
★◤kati dhātavaḥ sabhāgāḥ kati tatsabhāgāḥ / ekāntena tāvat[027|18]
♂kati dhātavaḥ sabhāgāḥ kati tatsabhāgāḥ /
◤kati dhātavaḥ sabhāgāḥ ? kati tatsabhāgāḥ ?[S085-087]
㈠幾界有等分，幾界非等分。
㈡已說內外。十八界中幾是同分，幾彼同分 。
①kati dhātavas sa bhāgās kati tad sa bhāgās
③བརྟེན་པ་དང་བཅས་པའི་ཁམས་རྣམས་ནི་དུ། དེ་དང་མཚུངས་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
◤ekāntena tāvat——[S085-087]
①ekāntena tāvat
③རེ་ཞིག་གཅིག་ཏུ་།
㈠若一向有等分。
★◤ 【dharmasaṃjñakaḥ /】[027|19]
♂ekāntena tāvat dharmasaṃjñakaḥ /
①dharma saṃjñakas
③ཆོས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་།
◤dharmasaṃjñakaḥ. sabhāgaḥ,[S085-087]
㈠〔偈曰〕：【法界等分】。
㈡頌曰 ：【法同分餘二_c 作不作自業】〖35_1_d〗。論曰：法同分者，謂一法界唯是同分。
🈪283བརྟེན་པ་དང་བཅས་པའི་ཁམས་རྣམས་ནི་དུ། དེ་དང་མཚུངས་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་གཅིག་ཏུ། ཆོས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། བརྟེན་པ་དང་བཅས། གང་ཞིག་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གང་གི་ཡུལ་དུ་ངེས་ལ་གལ་ཏེ་དེ་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་སྐྱེས་པ་འམ་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཅན་གྱི་ཡུལ་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་ལ།
★◤ 【sabhāgaḥ 】[027|20]
①sa bhāgas
③བརྟེན་པ་དང་བཅས་།
㈢བརྟེན་པ་དང་བཅས་པའི་ཁམས་རྣམས་〖PN-རྣམས།〗ནི་དུ། དེ་དང་མཚུངས་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་གཅིག་ཏུ། ཆོས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། བརྟེན་〖PNབསྟེན།〗པ་དང་བཅས། གང་〖Nརེ།〗ཞིག་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གང་གི་ཡུལ་དུ་ངེས་ལ་གལ་ཏེ་དེ་ལ་〖PNལས〗རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་སྐྱེས་པ་འམ:སྐྱེས་པའི་〖PNསྐྱེ་བའི〗ཆོས་ཅན་གྱི་ཡུལ་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་ལ། གང་ལ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མཐའ་ཡས་པ་མ་སྐྱེས་པའམ་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགའ་ཡང་མེད་དེ། འདི་ལྟར་འཕགས་པའི་གང་ཟག་ཐམས་ཅད་〖PN+ལ།〗ནི་གདོན་མི་ཟ་བར་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་〖PN-ལ།〗བདག་མེད་དོ་སྙམ་པའི་སེམས་འདི་སྐྱེའོ། །
◤yo hi viṣayo yasya vijñānasya niyataḥ,[S085-087]
㈠釋曰：是塵於識定為境。
㈡若境與識，定為所緣。
★◤yo hi viṣayo yasya vijñānasya niyato yadi tatra tadvijñānamutpantaṃ bhavatyutpattidharmi vā evaṃ sa viṣayaḥ sabhāga ityucyate / [027|21-]
♂sabhāgaḥ yo hi viṣayo yasya vijñānasya niyato yadi tatra tadvijñānamutpannaṃ bhavatyutpattidharmi vā evaṃ{3. Y. omits evaṃ |} sa viṣayaḥ sabhāga ityucyate /
◤yadi tatra tadvijñānamutpannaṃ bhavatyutpattidharmi vā,[S085-087]
㈠若識於中已生，及定生為法。
㈡識於其中，已生生法。
◤evaṃ sa viṣayaḥ sabhāga ityucyate.[S085-087]
㈠是塵說名等分。
㈡此所緣境，說名同分。
★◤na ca so 'sti kaściddharmadhāturyatra nānantaṃ manovijñānamutpannamutpatsyate vā / [027|22-]
♂naca so 'sti kaściddharmadhāturyatra nānantaṃ manovijñānamutpannamutpatsyate vā /
◤na ca so 'sti kaś ciddharmadhāturyatra nānantaṃ manovijñānam utpannam, utpatsyate vā.[S085-087]
①na ca so 'sti kaś ciddharmadhāturyatra na anantaṃ manovijñānam utpannam, utpatsyate vā.
㈠無一法界，此中無邊意識，非已生非應生。
㈡無一法界，不於其中，已正當生無邊意識。
🈪གང་ལ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མཐའ་ཡས་པ་མ་སྐྱེས་པའམ་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགའ་ཡང་མེད་དེ།
①yas hi viṣayas yasya vijñānasya niyatas yadi tatra tat vijñānam utpantam bhavati utpatti dharmi vai evam sa viṣayas sabhāgas iti ucyate na ca sas sti kaścid dharmadhātus yatra na anantam manas vijñānam utpannam utpatsyate vā
③གང་ཞིག་རྣམ་པར་ཤེས་པ་གང་གི་ཡུལ་དུ་ངེས་ལ་གལ་ཏེ་དེ་ལ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་སྐྱེས་པ་འམ་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཅན་གྱི་ཡུལ་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་ལ། གང་ལ་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མཐའ་ཡས་པ་མ་སྐྱེས་པའམ་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་བའི་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་འགའ་ཡང་། མེད་དེ་།
★◤tathā hi sarvāryapudgalānāmidaṃ cittamavaśyamutpadyate “sarvadharmā anātmāna” iti / [027|23-]
♂tathāhi sarvāryapudgalānāmidaṃ cittamavaśyamutpadyate “sarvadharmā anātmāna”{4. MS. sarvadharmmānātmāna |} iti /
◤tathā hi sarvāryapudgalānāmidaṃ cittamavaśyamutpadyate ——[S085-087]
㈠何以故。一切聖人心緣法界，必如此生。
㈡由諸聖者，決定生心。
①tathā hi sarva ārya pudgalānām idam cittam avaśyam utpadyate sarva dharmās anātmānas iti
③འདི་ལྟར་འཕགས་པའི་གང་ཟག་ཐམས་ཅད་ནི་གདོན་མི་ཟ་བར་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་བདག་མེད་དོ་སྙམ་པའི་སེམས་འདི་སྐྱེའོ་།།
◤“sarvadharmā anātmānaḥ” iti.[S085-087]
㈠謂一切法無我。
㈡觀一切法，皆為無我。
🈪འདི་ལྟར་འཕགས་པའི་གང་ཟག་ཐམས་ཅད་ནི་གདོན་མི་ཟ་བར་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་བདག་མེད་དོ་སྙམ་པའི་སེམས་འདི་སྐྱེའོ། །
★0◤tasya ca svabhāvasahabhūnirmuktāḥ sarvadharmā ālambanam / [027|14-]
◤tasya ca svabhāvasahabhūnirmuktāḥ sarvadharmā ālambanam,[S085-087]
㈠此心離自性，及共有法。
㈡彼除自體，及俱有法。
🈪284དེའི་དམིགས་པ་ཡང་རང་གི་ངོ་བོ་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡིན་ནོ། །
①tasya ca svabhāva saha bhū nirmuktās sarva dharmās ālambanam
㈢དེའི་དམིགས་པ་ཡང་རང་གི་ངོ་བོ་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་མ་གཏོགས་པ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཡིན་ནོ། །
★◤sa punaścittakṣaṇo 'nyasya cittakṣaṇasyālambanamiti dvayoḥ kṣaṇayoḥ sarvadharmā hyālambanaṃ bhavanti / [027|25-]
♂sa punaścittakṣaṇo 'nyasya cittakṣaṇasyālambanamiti dvayoḥ kṣaṇayoḥ sarvadharmā hyālambanaṃ{5. Y. omits hi |} bhavanti /
◤sa punaś cittakṣaṇo 'nyasya cittakṣaṇasyālambanam——[S085-087]
㈠餘一切法悉為境界。此剎那心。
㈡餘一切法，皆為所緣。
①sa punar cit takṣaṇas anyasya cit ta kṣaṇasya ālambanam iti dvayos kṣaṇayos sarva dharmās hi ālambanam bhavanti
③སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་དེ་ཡང་སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་གཞན་གྱི་དམིགས་པ་མ་ཡིན་པས་སྐད་ཅིག་མ་གཉིས་ཀྱི་དམིགས་པར་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་འགྱུར་ཏེ་།
㈢སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་དེ་ཡང་སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་གཞན་གྱི་དམིགས་པ་མ་〖PN-མ〗ཡིན་པས་སྐད་ཅིག་མ་གཉིས་ཀྱི་དམིགས་པར་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་〖PN-ལྟ།〗བས་ན་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་རྟག་ཏུ་བརྟེན་〖PNབསྟེན།〗པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ། །
◤iti dvayoḥ kṣaṇayoḥ sarvadharmā hyālambanaṃ bhavanti.[S085-087]
㈠於第二剎那心，皆成境界。於二剎那中，一切法皆成境界。
㈡如是所除，亦第二念心所緣境。此二念心，緣一切境，無不周遍。
★★◤tasmād dharmadhātuarnityaṃ sabhāgaḥ / [027|26]
♂tasmād dharmadhāturnityaṃ sabhāgaḥ /
◤tasmād dharmadhāturnityaṃ sabhāgaḥ.[S085-087]
㈠是故法界恒是等分。
㈡是故法界恒名同分。
🈪285སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་དེ་ཡང་སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་གཞན་གྱི་དམིགས་པ་མ་ཡིན་པས་སྐད་ཅིག་མ་གཉིས་ཀྱི་དམིགས་པར་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་རྟག་ཏུ་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ། །
①tasmāt dharmadhātuarnityam sa bhāgas
③དེ་ལྟ་བས་ན་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ནི་རྟག་ཏུ་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ནོ་།།
◤tatsabhāgāś ca śeṣāḥ,[S085-087]
㈠〔偈曰〕：【非等分餘】。
★◤ 【tatsabhāgāśca śeṣāḥ】[027|27]
①tad sa bhāgās ca śeṣās
③ལྷག་མ་ནི། དེ་དང་མཚུངས་པ་དག་ཀྱང་ཡིན་།
ⅱ㈢ལྷག་མ་ནི། དེ་དང་མཚུངས་པ་དག་ཀྱང་ཡིན།
◤sabhāgaś ceti caśabdaḥ.[S085-087]
㈠釋曰：除法界所餘界，非等分亦有等分。
㈡餘二者，謂餘十七界，皆有同分，及彼同分。
★◤sabhāgaśceti caśabdaḥ / ko 'yaṃ tatsabhāgo nāma / [027|28]
♂tatsabhāgāśca śeṣāḥ sabhāgaśceti caśabdaḥ / ♂ko 'yaṃ tatsabhāgo nāma /
①sa bhāgas ca iti caśabdas
㈢ཀྱང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་དག་ཀྱང་ཡིན་པའོ། །
①kas yam tat sabhāgas nāma
③དེ་དང་མཚུངས་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཅི་ཞིག་ཅེ་ན་།
㈢དེ་དང་མཚུངས་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཅི་ཞིག་ཅེ་ན། གང་ཞིག་རང་གི་ལས་མི་བྱེད། །གང་རང་གི་ལས་བྱེད་པ་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པའོ་ཞེས་བཤད་པར་འགྱུར་རོ། །
◤ko 'yaṃ tatsabhāgo nāma?[S085-087]
㈠何法名非等分。
㈡何名同分彼同分耶。
🈪དེ་དང་མཚུངས་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཅི་ཞིག་ཅེ་ན།
★◤ 【yo na svakarmakṛt // VAkK_1.39 //】[028|01]
♂@028 yo na svakarmakṛt //39//
①yas na sva karma kṛt
③གང་ཞིག་རང་གི་ལས་མི་བྱེད་།།
◤yo na svakarmakṛt..39..[S085-087]
㈠〔偈曰〕：【不作自事】。
㈡謂作自業，不作自業。
◤uktaṃ bhavati —— yaḥ svakarmakṛt sa sabhāga iti.[S085-087]
㈠釋曰：義至已說。若作自事，名有等分。
㈡若作自業，名為同分。不作自業，名彼同分。
🈪གང་ཞིག་རང་གི་ལས་མི་བྱེད། །གང་རང་གི་ལས་བྱེད་པ་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པའོ་ཞེས་བཤད་པར་འགྱུར་རོ། །
★◤uktaṃ bhavati yaḥ svakarmakṛt sa sabhāga iti / [028|02]
♂[ 21b. 2B. V ] uktaṃ bhavati yaḥ svakarmakṛtsa{1. MS. ..kṛtsva |} sabhāga iti /
①uktam bhavati yas sva karma kṛt sa sabhāgas iti
③གང་རང་གི་ལས་བྱེད་པ་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པའོ་ཞེས་བཤད་པར་འགྱུར་རོ་།།
◤[S085-087]
◤[08514-08615]
◆86♂paśyati drakṣyati vā
★◤tatra yena cakṣuṣā rūpāṇyapaśyat paśyati drakṣyati vā taducyate sabhāgaṃ acakṣuḥ / [028|02-]
♂tatra yena cakṣuṣā rūpāṇyapaśyat paśyati drakṣyati vā taducyate sabhāgaṃ cakṣuḥ /
◤tatra yena cakṣuṣā rūpāṇyapaśyat paśyati drakṣyati vā taducyate —— sabhāgaṃ cakṣuḥ.[S085-087]
㈠若眼界已見色、正見色、當見色，說名有等分。
㈡此中眼界，於有見色，已正當見，名同分眼。
①tatra yena cakṣuṣā rūpāṇi apaśyat paśyati drakṣyati vā tat ucyate sa bhāgam acakṣus
③དེ་ལ་མིག་གང་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་བ་དང་། ལྟ་བ་འམ་ལྟ་བར་འགྱུར་བའི་མིག་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་ཞེས་བྱ་སྟེ་།
㈢དེ་ལ་མིག་གང་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་བ་དང་། ལྟ་བའམ་ལྟ་བར་འགྱུར་བའི་མིག་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་བཞིན་དུ་ཡིད་ཀྱི་བར་{46b}ལ་ཡང་རང་རང་〖PN-རང་།〗གི་ཡུལ་ལ་བྱེད་པས་བརྗོད་པར་བྱའོ། །
★0◤evaṃ yāvanmanaḥ svena viṣayakāritreṇa vaktavyam / [028|03-]
◤evaṃ yāvanmanaḥ svena viṣayakāritreṇa vaktavyam.[S085-087]
㈠乃至意界亦爾。由於塵自功能，立名等分。
㈡如是廣說，乃至意界。各於自境，應說自用。
🈪287དེ་ལ་མིག་གང་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་བ་དང་། ལྟ་བ་འམ་ལྟ་བར་འགྱུར་བའི་མིག་དེ་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་བཞིན་དུ་ཡིད་ཀྱི་བར་ལ་ཡང་རང་རང་གི་ཡུལ་ལ་བྱེད་པས་བརྗོད་པར་བྱའོ། །ཁ་ཆེ་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་དེ་དང་མཚུངས་པའི་མིག་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། གཟུགས་རྣམས་མ་མཐོང་བར་འགགས་པ་དང་། འགག་པ་དང་། འགག་པར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དང་། མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་གང་ཡིན་བའོ། །
①evam yāvat manas svena viṣaya kāritreṇa vaktavyam
③དེ་བཞིན་དུ་ཡིད་ཀྱི་བར་ ****[@46b]**** ་ལ་ཡང་རང་རང་གི་ཡུལ་ལ་བྱེད་པས་བརྗོད་པར་བྱའོ་།།
★0◤tatsabhāgaṃ cakṣuḥ kāśmīrāṇāṃ caturvidham / [028|04]
◤tatsabhāgaṃ cakṣuḥ kāśmīrāṇāṃ caturvidham ——[S085-087]
㈠罽賓國師說：非等分眼有四種。
㈡迦濕彌羅國毘婆沙師說：彼同分眼，但有四種。
①tad sa bhāgam cakṣus kāśmīrāṇām caturvidham
③ཁ་ཆེ་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་དེ་དང་མཚུངས་པའི་མིག་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ་།
㈢ཁ་ཆེ་བ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་དེ་དང་མཚུངས་པའི་མིག་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། གཟུགས་རྣམས་མ་མཐོང་བར་འགགས་པ་དང་། འགག་པ་དང་། འགག་པར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དང་། མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་གང་ཡིན་པའོ། །
★◤yad dṛṣṭvā rūpāṇi niaruddhaṃ nirudhyate nirotsyate vā yaccānutpattidharmi / [028|04-]
♂yad dṛṣṭvā rūpāṇi niruddhaṃ nirudhyate nirotsyate vā yaccānutpattidharmi /
◤yad dṛṣṭvā rūpāṇi niruddham, nirudhyate, nirotsyate vā, yaccānutpattidharmi.[S085-087]
㈠若眼根不見色，已滅正滅當滅，無生為法。
㈡謂不見色，已正當滅，及不生法。
①yat dṛṣṭvā rūpāṇi niaruddham nirudhyate nirotsyate vā yat ca anutpatti dharmi
③གཟུགས་རྣམས་མ་མཐོང་བར་འགགས་པ་དང་། འགག་པ་དང་། འགག་པར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དང་། མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་གང་ཡིན་བའོ་།།
★0◤pāścāttyānāṃ punaḥ pañcavidham / [028|05-]
◤pāścāttyānāṃ punaḥ pañcavidham ——[S085-087]
㈠西方諸師說：有五種無生為法。
㈡西方諸師，說有五種。
★★◤tadevānutpattidharmi dvidhā kṛtvā vijñānasamāyuktaṃ cāsamāyusktaṃ ca / [028|06]
♂tadevānutpattidharmi dvidhā kṛtvā vijñānasamāyuktaṃ {2. Y. omits ca |}cāsamāyuktaṃ ca /
◤tadevānutpattidharmi dvidhā kṛtvā vijñānasamāyuktaṃ ca, asamāyuktaṃ ca.[S085-087]
㈠分為二分：一與識相應，一與識不相應。
㈡謂不生法復開為二：一有識屬，二無識屬。
🈪288ནུབ་ཕྱོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་རྣམ་པ་ལྔ་སྟེ། མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་དེ་ཉིད་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ལྡན་པ་དང་། ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་དང་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ།
①pāścāttyānām punar pañcavidham tat eva anutpatti dharmi dvidhā kṛtvā vijñāna samāyuktam ca asamāyusktam ca
③ནུབ་ཕྱོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་རྣམ་པ་ལྔ་སྟེ་;་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་དེ་ཉིད་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ལྡན་པ་དང་། ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་དང་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ་།
㈢ནུབ་ཕྱོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་རྣམ་པ་ལྔ་སྟེ། མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་དེ་ཉིད་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ལྡན་པ་དང་། ལྡན་པ་མ་ཡིན་པ་དང་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། ལུས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །
★0◤evaṃ yāvat kāyo veditavyaḥ / manastvanutpattidharmakameva tatsabhāgam / [028|07]
◤evaṃ yāvat kāyo veditavyaḥ.[S085-087]
㈠乃至身亦爾。
㈡乃至身界，應知亦然。
🈪ལུས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །
①evam yāvat kāyas veditavyas
③ལུས་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རིག་པར་བྱའོ་།།
①manas tu anutpatti dharmakam eva tad sabhāgam
㈢ཡིད་ནི་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཁོ་ན་དེ་〖PN+དང་།〗འདྲ་བ་ཡིན་ནོ། །
◤manas tv anutpattidharmakameva tatsabhāgam.[S085-087]
①manas tv anutpatti-dharmakam eva tat-sabhāgam.
㈠意根但無生為法，名非等分。
㈡意彼同分，唯不生法。
🈪ཡིད་ནི་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཁོ་ན་དེ་འདྲ་བ་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་གང་དག་མིག་གིས་མཐོང་བར་གྱུར་པ་དང་། མཐོང་བ་དང་། མཐོང་བར་འགྱུར་བ་དེ་དག་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་སོ། །
◤rūpāṇi ca yāni cakṣuṣā'paśyat, paśyati, drakṣyati vā, tāni sabhāgāni.[S085-087]
①rūpāṇi ca yāni cakṣuṣā 'paśyat, paśyati, drakṣyati vā, tāni sabhāgāni.
㈠色者若已見正見當見，名有等分。
㈡色界為眼已正當見，名同分色。
★◤rūpāṇi ca yāni cakṣuṣā 'paśāyat paśyati drakṣyati vā tāni sabhāgāni / [028|07-]
♂rūpāṇi ca yāni cakṣuṣā'paśyat paśyati drakṣyati vā tāni sabhāgāni /
①rūpāṇi ca yāni cakṣuṣā paśāyat paśyati drakṣyati vā tāni sabhāgāni
㈢གཟུགས་གང་དག་མིག་གིས་མཐོང་བར་གྱུར་པ་དང་། མཐོང་བ་དང་། མཐོང་བར་འགྱུར་བ་དེ་དག་ནི་བརྟེན་〖PNསྟེན།〗པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་སོ། །
★0◤tatsabhāgāni caturvidhāni / [028|08]
◤tatsabhāgāni caturvidhāni ——[S085-087]
㈠非等分有四種。
㈡彼同分色，亦有四種。
🈪དེ་དང་འདྲ་བ་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། གང་དག་མ་མཐོང་བ་ཉིད་དུ་འགགས་པ་དང་། འགག་པར་འགྱུར་བ་དང་། གང་དག་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཏེ།
①tad sa bhāgāni caturvidhāni
③དེ་དང་འདྲ་བ་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ་།
㈢དེ་དང་འདྲ་བ་ནི་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། གང་དག་མ་མཐོང་བ་ཉིད་དུ་འགགས་པ་དང་།:འགག་པ་དང་།〖Nའགག་པ་དང་།〗 འགག་པར་འགྱུར་བ་དང་། གང་དག་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཏེ། དེ་བཞིན་དུ་རེག་བྱའི་བར་དག་ལ་ཡང་རང་གི་དབང་པོའི་བྱེད་པས་དེ་དང་འདྲ་བ་དག་ཏུ་རིག་པར་བྱའོ། །
★★◤yānyadṛṣṭānyeva niruddhāni nirudhyante nirutsyante vā yāni cānutpattidharmīṇi / [028|09]
♂yānyadṛṣṭānyeva niruddhāni nirudhyante nirotsyante vā yāni cānutpattidharmīṇi /
◤yānyadṛṣṭānyeva niruddhāni, nirudhyante, nirotsyante vā, yāni cānutpattidharmīṇi.[S085-087]
㈠若色非所見，已滅正滅當滅，無生為法。名非等分。
㈡謂非眼見，已正當滅，及不生法。
①yāni adṛṣṭāni eva niruddhāni nirudhyante nirutsyante vā yāni ca anutpatti dharmīṇi
③གང་དག་མ་མཐོང་བ་ཉིད་དུ་འགགས་པ་དང་། འགག་པ་དང་། འགག་པར་འགྱུར་བ་དང་། གང་དག་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་རྣམས་ཏེ་།
㈢གཅིག་གི་མིག་བརྟེན་〖PNསྟེན།〗པ་དང་བཅས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡིན་ནོ། །
★0◤evaṃ yāvat spraṣṭavyāni / [028|09-]
◤evaṃ yāvat spraṣṭavyāni.[S085-087]
㈠乃至觸亦爾。
㈡廣說乃至觸界亦爾。
★0◤svendriyakāritreṇa sabhāgatatsabhāgāni veditavyāni / [028|10]
◤svendriyakāritreṇa sabhāgatatsabhāgāni veditavyāni.[S085-087]
㈠由自根功能，應知色等.有等分非等分義。
㈡各對自根.應說自用，應知同分及彼同分。
🈪དེ་བཞིན་དུ་རེག་བྱའི་བར་དག་ལ་ཡང་རང་གི་དབང་པོའི་བྱེད་པས་དེ་དང་འདྲ་བ་དག་ཏུ་རིག་པར་བྱའོ། །
★0◤yadekasya cakṣuḥ sabhāgaṃ tatsarveṣām / [028|10-]
◤yadekasya cakṣuḥ sabhāgaṃ tat sarveṣām.[S085-087]
㈠是一人等分眼，於一切人非等分。
㈡眼若於一是同分，於餘一切亦同分。
🈪289གཅིག་གི་མིག་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡིན་ནོ། །
①evam yāvat spraṣṭavyāni sva indriya kāritreṇa sabhāga tat sa bhāgāni veditavyāni yat ekasya cakṣus sa bhāgam tat sarveṣām
③དེ་བཞིན་དུ་རེག་བྱའི་བར་དག་ལ་ཡང་རང་གི་དབང་པོའི་བྱེད་པས་དེ་དང་འདྲ་བ་དག་ཏུ་རིག་པར་བྱའོ་;། གཅིག་གི་མིག་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡིན་ནོ་།།
★0◤evaṃ tatsabhāgamapi / [028|11]
◤evaṃ tatsabhāgamapi.[S085-087]
①evam tat sabhāgam api
③དེ་དང་མཚུངས་པ་རྣམས་ཀྱང་དེ་བཞིན་ཏེ་།
㈢དེ་དང་མཚུངས་པ་རྣམས་ཀྱང་དེ་བཞིན་ཏེ། ཡིད་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་དང་འདྲའོ། །
ⅰ㈡彼【同分亦如是】〖49_2_a〗。
🈪དེ་དང་མཚུངས་པ་རྣམས་ཀྱང་དེ་བཞིན་ཏེ།
★◤tatha yāvanmanaḥ / [028|10-028|11]
♂tathā yāvanmanaḥ /
◤tathā yāvanmanaḥ.[S085-087]
㈠乃至意亦爾。
㈡廣說乃至意界亦爾。
🈪ཡིད་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་དང་འདྲའོ། །གཟུགས་ནི་གང་ཞིག་ལྟ་བ་དེའི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ལ་གང་མི་ལྟ་བ་དེའི་ནི་དེ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཟུགས་གང་ལ་གཅིག་ལྟ་བ་དེ་ལ་མང་པོ་ཡང་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་སྲིད་པ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ཟླ་བ་དང་བྲོ་གར་དང་གྱད་དག་ལ་ལྟ་བ་ལྟ་བུའོ། །
①tatha yāvat manas
③ཡིད་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་དང་འདྲའོ་།།
★0◤rūpaṃ tu yaḥ paśyati tasya sabhāgaṃ yo na paśyati tasya tatsabhāgam / [028|11-]
◤rūpaṃ tu yaḥ paśyati tasya sabhāgaṃ yo na paśyati tasya tatsabhāgam.[S085-087]
㈠色則不爾。隨能見者，於此人則成等分。若不能見，於此人則非等分。
㈡色即不然，於見者是同分，於不見者是彼同分。
①rūpam tu yas paśyati tasya sa bhāgam yas na paśyati tasya tat sabhāgam
㈢གཟུགས་ནི་གང་ཞིག་ལྟ་བ་དེའི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་ལ་གང་མི་ལྟ་བ་དེའི་ནི་དེ་〖PNདེའི།〗དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ནོ། །
★0◤kiṃ kāraṇam / [028|12]
◤kiṃ kāraṇam ?[S085-087]
㈠何以故。
㈡所以者何 。
①kim kāraṇam
③ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་།
㈢ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གཟུགས་གང་ལ་གཅིག་ལྟ་བ་དེ་ལ་མང་པོ་ཡང་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་སྲིད་པ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ཟླ་བ་དང་བྲོ་གར་དང་གྱད་དག་ལ་ལྟ་བ་ལྟ་བུའོ། །
★◤asti hi saṃbhavo yadrūpamekaḥ paśyati taddhavo 'pi paśyeyuryathā candranaṭmallaprekṣāsu / [028|12-]
♂asti hi saṃbhavo yadrūpamekaḥ paśyati tadbahavo 'pi paśyeyuryathā candranaṭamallaprekṣāsu /
◤asti hi sambhavo yad rūpamekaḥ paśyati tadbahavo 'pi paśyeyuḥ,[S085-087]
㈠有如此義。此色是一人所見，亦可得為多人所見。
㈡色有是事。謂一所見，亦多所見。
①asti hi saṃbhavas yat rūpam ekas paśyati tat havas api paśyeyus yathā candra naṭmalla prekṣāsu
③གཟུགས་གང་ལ་གཅིག་ལྟ་བ་དེ་ལ་མང་པོ་ཡང་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་སྲིད་པ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་ཟླ་བ་དང་བྲོ་གར་དང་གྱད་དག་ལ་ལྟ་བ་ལྟ་བུའོ་།།
◤yathā —— candranaṭamallaprekṣāsu.[S085-087]
㈠如觀看時，中見月舞，相攢等色。[(攢＝㩌【三】【宮】)]
㈡如觀月舞，相撲等色。
★0◤natu saṃbhavo 'sti yadekena cakṣuṣā dvau paśyetām / [028|13-]
◤natu sambhavo 'sti yadekena cakṣuṣā dvau paśyetām.[S085-087]
㈠無如此義。由一眼根，二人見色。
㈡眼無是事。謂一眼根，二能見色。
①na tu saṃbhavas sti yat ekena cakṣuṣā dvau paśyetām
③གང་གཉིས་མིག་གཅིག་གིས་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་སྲིད་པ་ནི་མེད་དེ་།
㈢གང་གཉིས་མིག་གཅིག་གིས་ལྟ་〖PNབལྟ།〗བར་འགྱུར་བ་སྲིད་པ་ནི་མེད་དེ། དེའི་ཕྱིར་འདི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུད་གཅིག་གི་དབང་གིས་རྣམ་པར་གཞག་གོ། །
★0◤ato 'syāsādhāraṇatvādekasantānavaśena vyavasthānam / [028|14]
◤ato 'syāsādhāraṇatvādekasantānavaśena vyavasthānam.[S085-087]
㈠是故諸根，不共得故。就一相續，分別等分非等分。
㈡眼不共故，依一相續，建立同分，及彼同分。
🈪290གང་གཉིས་མིག་གཅིག་གིས་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་སྲིད་པ་ནི་མེད་དེ། དེའི་ཕྱིར་འདི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུད་གཅིག་གི་དབང་གིས་རྣམ་པར་གཞག་གོ །གཟུགས་ནི་ཐུན་མོང་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུད་མའི་དབང་གིས་རྣམ་པར་གཞག་གོ །གཟུགས་ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ་སྒྲ་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱའི་ཁམས་དག་ལ་ཡང་རིག་པར་བྱའོ། །
①atas syāsā dhāraṇa tvāt eka santāna vaśena vyavasthānam
③དེའི་ཕྱིར་འདི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུད་གཅིག་གི་དབང་གིས་རྣམ་པར་གཞག་གོ་།།
★0◤rūpasya tu sādhāraṇatvāt anekasantānavaśena / [028|15]
◤rūpasya tu sādhāraṇatvād anekasantānavaśena.[S085-087]
㈠色由共得故，不就一相續立等分非等分。
㈡色是共故，依多相續，建立同分。及彼同分。
①rūpasya tu sādhāraṇa tvāt aneka santāna vaśena
③གཟུགས་ནི་ཐུན་མོང་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུད་མའི་དབང་གིས་རྣམ་པར་གཞག་གོ་།
㈢གཟུགས་ནི་〖PN-ནི〗ཐུན་མོང་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྒྱུད་〖PN+དུ།〗མའི་དབང་གིས་རྣམ་པར་གཞག་གོ།
★◤yathā raupamevaṃ śabdagandharasaspraṣṭavyadhātavo veditavyāḥ / [028|15-]
♂yathā rūpamevaṃ śabdagandharasaspraṣṭavyadhātavo veditavyāḥ /
◤yathā rūpam, evaṃ śabdagandharasaspraṣṭavyadhātavo veditavyāḥ.[S085-087]
㈠如色聲香味觸界，應知如此。
㈡如說色界聲香味觸，應知亦爾。
◤[S087]
◤[08701-08709]
★★◤bhavatu śabda evam / [028|16]
♂bhavatu śa-[ 22a. 2A. VI ]bda evam /
◤bhavatu śabda evam,[S087]
㈠聲界可許如此。
㈡聲可如色。
①yathā raupam evam śabda gandha rasa spraṣṭavya dhātavas veditavyās bhavatu śabdas evam
㈢གཟུགས་ཇི་ལྟ་བ་དེ་བཞིན་དུ་སྒྲ་དང་དྲི་དང་རོ་དང་རེག་བྱའི་ཁམས་དག་ལ་ཡང་རིག་པར་བྱའོ། །
★◤gandhādayastu ya ekena gṛhyante na te 'nyena prāptagṛhaṇādityasādhāraṇatvādeṣāṃ cakṣurādivadatideśo nyāyyaḥ / [028|16-]
♂gandhādayastu ya ekena gṛhyante na te 'nyena prāptagrahaṇādityasādhāraṇatvādeṣāṃ cakṣurādivadatideśo{3. MS. ...ditideśo |} nyāyyaḥ /
◤gandhādayas tu ya ekena gṛhyante na te 'nyena prāptagrahaṇād ity asādhāraṇatvād eṣāṃ [S087]
①gandha ādayas tu yas ekena gṛhyante na te anyena prāpta gṛhaṇa āditya sādhāraṇa tvāt eṣām cakṣus ādi vat ati deśas nyāyyas
③སྒྲ་ནི་དེ་ལྟ་ཡིན་དུ་ཆུག་ན་དྲི་ལ་སོགས་པ་ནི་གང་དག་གཅིག་གིས་འཛིན་པ་དེ་དག་གཞན་གྱིས་མི་འཛིན་ཏེ། ཕྲད་ནས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ་།། དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ཀྱང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་བསྒྲེ་བའི་རིགས་སོ་ཞེ་ན་།
㈢སྒྲ་ནི་དེ་ལྟ་ཡིན་དུ་ཆུག་ན་དྲི་ལ་སོགས་པ་ནི་གང་དག་གཅིག་གིས་འཛིན་པ་དེ་དག་གཞན་གྱིས་མི་འཛིན་ཏེ། ཕྲད་ནས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
ⅰⅱ
🈪291སྒྲ་ནི་དེ་ལྟ་ཡིན་དུ་ཆུག་ན་དྲི་ལ་སོགས་པ་ནི་གང་དག་གཅིག་གིས་འཛིན་པ་དེ་དག་གཞན་གྱིས་མི་འཛིན་ཏེ། ཕྲད་ནས་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ཀྱང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་བསྒྲེ་བའི་རིགས་སོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་བུ་ཡོད་མོད་ཀྱི་འོན་ཀྱང་དེ་དག་ལ་ཡང་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཐུན་མོང་བ་ཉིད་དེ། གཅིག་གིས་སྣ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བསྐྱེད་པར་འགྱུར་བའི་དྲི་ལ་སོགས་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཉིད་གཞན་དག་གི་ཡང་ཡིན་པ་སྲིད་པ་དེ་ནི་ཡོད་ཀྱི་མིག་ལ་སོགས་པ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤cakṣurādivadatideśo nyāyyaḥ ?[S087]
㈠香等三界，隨一一人所得，餘人不得。何以故。此三皆至到根，故不共得。別立似眼等。應是道理。
㈡香味觸三，至根方取。是不共故，一取非餘。理應如眼等。
★★◤astyetadevamapi tveśāmapi saṃbhavaṃ prati sādhāraṇatvam / [028|18]
♂astyetadevamapi tveṣāmapi saṃbhavaṃ prati sādhāraṇatvam /
◤astyetadevam, api tveṣāmapi sambhavaṃ prati sādhāraṇatvam.[S087]
㈠雖不共得，有如此道理可立共得。
㈡不應如色說，雖有是理，而容有共。
★0◤asti hyeṣa saṃbhavo ya eva gandhādaya ekasya ghrāṇādivijñānamutpādayeyusta evānyeṣāmapi / [028|18-]
◤asti hyeṣa sambhavo ya eva gandhādaya ekasya ghrāṇādivijñānamutpādayeyusta evānyeṣāmapi,[S087]
㈠何以故有如此義。是香等能生一人鼻等識，亦可得生餘人鼻等識。
㈡所以者何。香等三界，於一及餘，皆有可生，鼻等識義。
①asti etat evam api tu ā īśām api saṃbhavam prati sādhāraṇa tvam asti hi eṣa saṃbhavas yas eva gandha ādayas ekasya ghrāṇa ādi vijñānam utpādayeyus te eva anyeṣām api na tu evam cakṣus ādayas
③དེ་ལྟ་བུ་ཡོད་མོད་ཀྱི་འོན་ཀྱང་དེ་དག་ལ་ཡང་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཐུན་མོང་བ་ཉིད་དེ། གཅིག་གིས་སྣ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བསྐྱེད་པར་འགྱུར་བའི་དྲི་ལ་སོགས་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཉིད་གཞན་དག་གི་ཡང་ཡིན་པ་སྲིད་པ་དེ་ནི་ཡོད་ཀྱི་མིག་ལ། ****[@47a]**** *་།། སོགས་པ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ནོ་།།
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ཀྱང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་བསྒྲེ་བའི་རིགས་སོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་བུ་ཡོད་མོད་ཀྱི་འོན་ཀྱང་དེ་དག་ལ་ཡང་སྲིད་པའི་ཕྱིར་ཐུན་མོང་བ་ཉིད་དེ། གཅིག་གིས་〖PNགི།〗སྣ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བསྐྱེད་〖Nསྐྱེད།〗པར་འགྱུར་བའི་དྲི་ལ་སོགས་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཉིད་གཞན་དག་གི་ཡང་ཡིན་པ་སྲིད་པ་དེ་ནི་ཡོད་ཀྱི་མིག་ལ་{47a}།སོགས་པ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ནོ། །
★★◤na tvevaṃ cakṣurādayaḥ / tasmāndeṣāṃ rūpādivadatideśaḥ / [028|20]
♂na tvevaṃ cakṣurādayaḥ / tasmādeṣāṃ rūpādivadatideśaḥ /
◤na tvevaṃ cakṣurādayaḥ.[S087]
㈠眼等則不爾。
㈡眼等不然。
①tasmāt deṣām rūpa ādi vat ati deśas
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ནི་གཟུགས་བཞིན་དུ་བསྒྲེའོ། །
◤tasmādeṣāṃ rūpādivadatideśaḥ.[S087]
㈠是故香等如色，可得例說。
㈡故如色說。
◤cakṣurvijñānādīnāṃ sabhāgatatsabhāgatvam utpattyanutpattidharmitvād,[S087]
①cakṣurvijñānādīnāṃ sabhāga-tat-sabhāga-tvam utpatty-anutpatti-dharmi-tvād,
㈠眼等諸識，等分非等分義，由定生定不生故。
㈡眼等六識，同分彼同分生不生法故。
★0◤cakṣurvijñānādīnāṃ sabhāgatatsabhāgatvamutpattyanutpattidharmitvādyathā manodhātoḥ / [028|20-]
◤yathā manodhātoḥ.[S087]
㈠猶如意界。
㈡如意界說。
🈪292དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ནི་གཟུགས་བཞིན་དུ་བསྒྲེའོ། །མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་དང་དེ་དང་མཚུངས་པ་ཉིད་ནི་སྐྱེ་བ་དང་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ནོ། །
★0◤sabhāga iti ko 'rthaḥ / [028|22]
◤sabhāga iti ko 'rthaḥ ?[S087]
㈠等分者有何義。
㈡云何同分彼同分義。
①cakṣus vijñāna ādīnām sabhāga tad sabhāga tvam utpatti anutpatti dharmi tvāt yathā manas dhātos sa bhāgas iti kas arthas
㈢མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་དག་གི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་དང་དེ་དང་མཚུངས་པ་ཉིད་ནི་སྐྱེ་བ་དང་མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཡིད་ཀྱི་ཁམས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་ནོ། །
◤indriyaviṣayavijñānānāmanyonyabhajanam.[S087]
①indriya viṣaya vijñānānām anyonya bhajanam.
㈠根塵及識，更互相應。
㈡根境識三，更相交涉，故名為分。
🈪293བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཅི་ཞེ་ན། དབང་པོ་དང་ཡུལ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཕན་ཚུན་བརྟེན་པ་འམ།
★0◤indriyaviṣayavijñānānāmanyonyabhajanaṃ kāritrabhajanaṃ vā bhāgaḥ / [028|22-]
①indriya viṣaya vijñānānām anyonya bhajanam kāritra bhajanam vā bhāgas
㈢བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཅི་ཞེ་ན། དབང་པོ་དང་ཡུལ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་ཕན་ཚུན་བརྟེན་པ་འམ། བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་པ་ནི་བརྟེན་པའོ། །
★0◤sa eṣāmastīti sabhāgaḥ / sparśasamānakāryatvādvā / [028|23]
◤kāritrabhajanaṃ vā bhāgaḥ,[S087]
①kāritra bhajanam vā bhāga ,
㈠又共作一切能。
㈡或復分者，是己作用。[བརྟེན་པ習近]
🈪བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་པ་ནི་བརྟེན་པའོ། ། དེ་འདི་དག་ལ་ཡོད་པས་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་སམ།
①sas eṣām asti iti sa bhāgas
③དེ་འདི་དག་ལ་ཡོད་པས་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་སམ་།
㈢དེ་འདི་དག་ལ་ཡོད་པས་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་སམ། འབྲས་བུ་རེག་པ་འདྲ་བའི་ཕྱིར་བརྟེན་པ་མཚུངས་པའོ། །
①sparśa samāna kārya tvāt vā
③འབྲས་བུ་རེག་པ་འདྲ་བའི་ཕྱིར་བརྟེན་པ་མཚུངས་པའོ་།།
◤ sa eṣāmastīti sabhāgāḥ. sparśasabhāgakāryatvād vā. sparśasamānakāryatvādvā[S087]
① sa eṣām astīti sabhāgāḥ. sparśa samāna[sabhāga] kāryatva vā.
㈠又同以一觸為事故。
㈡或復分者，是所生觸。同有此分，故名同分。
🈪འབྲས་བུ་རེག་པ་འདྲ་བའི་ཕྱིར་བརྟེན་པ་མཚུངས་པའོ། །
★◤ye punarasabhāgāste teṣā sabhāgānāṃ jātisāmānyena sabhāgatvāt tatsabhāgāḥ / [028|23-]
♂ye punarasabhāgāste teṣāṃ sabhāgānāṃ jātisāmānyena sabhāgatvāt tatsabhāgāḥ /
◤ye punar asabhāgāḥ, teṣāṃ sabhāgānāṃ jātisāmānyena sabhāgatvāt tatsabhāgāḥ..39..[S087]
㈠非等分者。是等分同類。雖似彼非彼，故名非等分。
㈡與此相違，名彼同分。 由非同分，與彼同分，種類分同，名彼同分。
🈪གང་དག་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་དང་རིགས་འདྲ་བའི་ཕྱིར་དེ་དག་དང་མཚུངས་པ་དག་གོ །
①ye punar asa bhāgās te teṣā sa bhāgānām jāti sāmānyena sa bhāga tvāt tad sa bhāgās
㈢གང་དག་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་བརྟེན་པ་དང་བཅས་པ་དེ་དག་དང་རིགས་འདྲ་བའི་ཕྱིར་དེ་དག་དང་མཚུངས་པ་དག་གོ། །
◤[S087]
◤[08710-08712]
★◤kati dhātavo darśanaheyāḥ kati bhāvanāheyāḥ katyaheyāḥ / rūpiṇastāvat[028|25]
♂kati dhātavo darśanaheyāḥ kati bhāvanāheyāḥ katyaheyāḥ{4. MS. katyaheyā |} /
◤kati dhātavo darśanaheyāḥ?[S087]
①kati dhātavas darśana heyās kati bhāvanā heyās katyaheyās
③མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཁམས་རྣམས་ནི་དུ། བསྒོམས་པས་སྤང་བར་བྱ་བ་རྣམས་ནི་དུ། སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན་།
㈢མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཁམས་རྣམས་ནི་དུ། བསྒོམས་〖PNCབསྒོམ།〗པས་སྤང་བར་བྱ་བ་རྣམས་ནི་དུ། སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་བསྒོམས་〖PNCབསྒོམ།〗པས་སྤང་བྱ་ཡིན། ལྔ་ཡང་ཡིན་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་གོ།
◤㈠幾界見諦所滅。[S087]
㈡已說同分及彼同分。十八界中，幾見所斷 。
★◤ 【daśa bhāvanayā heyāḥ pañca ca 】[028|26]
♂rūpiṇastāvat daśa bhāvanayā heyāḥ{5. MS. bhāvanāheyāḥ |} pañca ca vijñānadhātavaḥ /
①rūpiṇas tāvat daśa bhāvanayā heyās pañca ca
③རེ་ཞིག་གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་བསྒོམས་པས་སྤང་བྱ་ཡིན་།
◤㈠幾界修道所滅。[S087]
㈡幾修所斷 。
🈪294མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ཁམས་རྣམས་ནི་དུ། བསྒོམས་པས་སྤང་བར་བྱ་བ་རྣམས་ནི་དུ། སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་རྣམས་ནི་དུ་ཞེ་ན། རེ་ཞིག་གཟུགས་ཅན་བཅུ་ནི་བསྒོམས་པས་སྤང་བྱ་ཡིན། ལྔ་ཡང་ཡིན་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་གོ །
◤katy aheyāḥ? rūpiṇas tāvat——[S087]
㈠幾界非所滅。
㈡幾非所斷 。
◤daśa bhāvanayā heyāḥ, pañca ca,[S087]
㈠〔偈曰〕：【十界修道滅 五亦】。
㈡頌曰：【十五唯修斷】〖36_1_a〗，
◤vijñānadhātavaḥ.[S087]
㈠釋曰：色等十界，并五識界，一向修道所滅。
㈡論曰：十五界者，謂十色界及五識界。唯修斷者，此十五界唯修所斷。
★◤vijñānadhātavaḥ / [028|27]
①vijñāna dhātavas
③ལྔ་ཡང་ཡིན་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ལྔ་པོ་དག་གོ་།
★0◤ 【antyāstrayastridhā /】[028|28]
①antyās trayas tridhā
③ཐ་མའི་གསུམ་རྣམ་གསུམ་།
㈢ཐ་མའི་〖PNམ།〗གསུམ་རྣམ་གསུམ། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཁམས་གསུམ་པོ་〖Nཔ།〗འདི་དག་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་པོ:འདི་དག་〖PN-པོ་འདི་དག〗སྟེ། ཕྲ་རྒྱས་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བརྒྱད་དང་། །དེ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་དང་། དེ་དག་གི་ཐོབ་པ་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་དག་ཡིན་ནོ། །
◤[S088]
◤[08801-08810]
★★◤manodhāturdharmadhāturmanovijñānadhātuśca / ete trayo dhātavaḥ pāṭhānupūrvyā 'ntyāstriprakārāḥ / [028|29]
♂manodhāturdharmadhāturmanovijñānadhātuśca / ete trayo dhātavaḥ pāṭhānupūrvyā'ntyāstriprakārāḥ /
①manas dhātus dharmadhātus manas vijñāna dhātus ca ete trayas dhātavas pāṭha ānupūrvyā ntyās tri prakārās
③ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཁམས་གསུམ་པོ་འདི་དག་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་འདི་དག་སྟེ་།
◤antyās trayas tridhā.[S088]
㈠〔偈曰〕：【後三三】。
㈡【後三界通三】〖36_1_b〗，
🈪ཐ་མའི་གསུམ་རྣམ་གསུམ། ཡིད་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་དང་། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་དང་ཁམས་གསུམ་པོ་འདི་དག་ནི་རྣམ་པ་གསུམ་པོ་འདི་དག་སྟེ།
◤manodhātuḥ, dharmadhātuḥ, manovijñānadhātuś ca ——[S088]
㈠釋曰：意界法界意識界。
㈡後三界者，意界法界及意識界。
◤ete trayo dhātavaḥ pāṭhānupūrvyā'ntyāstriprakārāḥ.[S088]
①ete trayo dhātavaḥ pāṭhānupūrvyā 'ntyāstriprakārāḥ.
㈠此三各有三種。
㈡通三者，謂此後三界各通三種。
★◤aṣṭāśītyanuśayāḥ tatsahabhuvastatpraptayaśāca sānucarā daṛśanaheyāḥ / [029|01]
♂@029 aṣṭāśītyanuśayāḥ tatsahabhuvastatprāptayaśca sānucarā darśanaheyāḥ /
◤aṣṭāśītyanuśayāḥ tatsahabhuvastatprāptayaś ca sānucarā darśanaheyāḥ.[S088]
①aṣṭāśīti anuśaya tat sahabhuva tat prāptayas ca sa anucarā darśanaheyāḥ.
㈠八十八隨眠，或與彼共有法，是彼至得，共彼伴類。皆見諦滅。
㈡八十八隨眠，及彼俱有法，并隨行得。皆見所斷。
🈪ཕྲ་རྒྱས་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བརྒྱད་དང་། །དེ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་དང་། དེ་དག་གི་ཐོབ་པ་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་དག་ཡིན་ནོ། །
①aṣṭāśīti anuśayās tad sahabhuvas tad praptayaśāca sa anucarās daṛśana heyās
③ཕྲ་རྒྱས་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་བརྒྱད་དང་།། དེ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བ་དང་། དེ་དག་གི་ཐོབ་པ་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་དག་ཡིན་ནོ་།།
★0◤śeṣāḥ sāsravā bhāvanāheyāḥ / [029|01-]
◤śeṣāḥ sāsravā bhāvanāheyāḥ.[S088]
㈠所餘有流皆修道滅。
㈡諸餘有漏，皆修所斷。
🈪295ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ལྷག་མ་རྣམས་ནི་བསྒོམས་པས་སྤང་བར་བྱ་བ་དག་ཡིན་ནོ། །ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་དག་གོ །
①śeṣās sa āsravās bhāvanā heyās
③ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ལྷག་མ་རྣམས་ནི་བསྒོམས་པས་སྤང་བར་བྱ་བ་དག་དག་ཡིན་ནོ་།། ཡིན་ནོ་།།
㈢ཟག་པ་དང་བཅས་པ་ལྷག་མ་རྣམས་ནི་བསྒོམས་〖PNབསྒོམ།〗པས་སྤང་བར་བྱ་བ་དག་ཡིན་ནོ། །
★◤anāsravā aheyāḥ / [029|02]
♂anāsravā apraheyāḥ{1. Y. aheyāḥ |} /
◤anāsravā aheyāḥ.[S088]
㈠無流非所滅。
㈡一切無漏，皆非所斷。
①anāsravās aheyās
③ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་དག་ཡིན་ནོ་།། ཡིན་ནོ་།། དག་གོ་།།
㈢ཟག་པ་མེད་པ་རྣམས་ནི་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་དག་གོ། །
★◤nanu cānyadapi darśanaprahātavyamasti pṛthagjanatvamāpāyikaṃ ca kāyavākkarma / [029|02-]
♂nanu cānyadapi darśanaprahātavyamasti pṛthagjanatvamāpāyikaṃ{2. Y. apāyasaṃvarttanīyaṃ |} ca kāyavākkarma |{3. MS. vākkarmmārya |} āryamārgavirodhi-[ 22b. 2B. VI ]tvāt na tad darśanaprahātavyam |{4. MS. ...tavyameṣa |} eṣa hi saṃkṣepaḥ /
◤nanu cânyad api darśanaprahātavyam asti[S088]
◤pṛthagjanatvam âpāyikaṃ ca kāyavākkarma?[S088]
㈠更有別法，是見諦所滅為。不爾。何者別法。凡夫性能感惡道。
㈡豈不更有，見所斷法 。謂異生性，及招惡趣，身語業等。
🈪296སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་དང་། ངན་སོང་བའི་ལུས་དང་ངག་གི་ལས་ཀྱང་འཕགས་པའི་ལམ་དང་འགལ་བའི་ཕྱིར་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་གཞན་ཡང་ཡོད་བ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། དེ་དག་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། མདོར་བསྡུ་བ་ནི་འདི་ཡིན་ནོ། །
◤kati bhāvanāheyāḥ?[S088]
◤āryamārgavirodhitvāt na tad darśanaprahātavyam.[S088]
㈠身口二業與聖道相違故。此非見諦滅。
㈡此與聖道，極相違故。 雖爾此法非見所斷。
★◤āryamārgavirodhitvāt na tad daṛśanaprahātavyam / [029|03-]
①nanu ca anyat api darśana prahātavyam asti pṛthagjana tvam āpāyikam ca kāya vāc karma ārya mārga virodhi tvāt na tat daṛśana prahātavyam
③སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་དང་། ངན་སོང་བའི་ལུས་དང་ངག་གི་ལས་ཀྱང་འཕགས་པའི་ལམ་དང་འགལ་བའི་ཕྱིར་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་གཞན་ཡང་ཡོད་བ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། དེ་དག་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་དང་། ངན་སོང་བའི་ལུས་དང་ངག་གི་ལས་ཀྱང་འཕགས་པའི་ལམ་དང་འགལ་བའི་ཕྱིར་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་གཞན་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། དེ་དག་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། མདོར་བསྡུ་བ་ནི་འདི་ཡིན་ནོ། །
◤eṣa hi saṃkṣepaḥ.[S088]
㈠此中略說見諦滅相。
㈡略說彼相。
★◤eṣa hi saṃkṣepaḥ / [029|04]
♂na dṛṣṭiheyamakliṣṭaṃ na rūpaṃ nāsti kiṃcidakliṣṭaṃ darśanaprahātavyaṃ nāpi rūpam |{5. MS. rūpamakliṣṭā .. |} akliṣṭāvyākṛtaṃ ca pṛthag{6. MS. pṛthak |}janatvam /
①eṣa hi saṃkṣepas
③མདོར་བསྡུ་བ་ནི་འདི་ཡིན་ནོ་།།
◤na dṛṣṭiheyam akliṣṭaṃ na rūpaṃ nâpy aṣaṣṭhajam. 1.40.[S088]
㈠〔偈曰〕：【非污非見滅 非色非六生】。
㈡【不染非六生_c 色定非見斷】〖36_1_d〗。
🈪297ཉོན་མོངས་ཅན་མིན་མཐོང་སྤང་མིན། །གཟུགས་མིན་དྲུག་པ་མིན་སྐྱེས་མིན། །ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ལ་གཟུགས་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ།།
★◤ 【na dṛṣṭiheyamakliṣṭaṃ na rūpaṃ nāpyaḍaḍtḥajaṃ】[029|05]
①na dṛṣṭi heyam akliṣṭam na rūpam na api aḍaḍtḥa jam
③ཉོན་མོངས་ཅན་མིན་མཐོང་སྤང་མིན་།། གཟུགས་མིན་དྲུག་པ་མིན་སྐྱེས་མིན་།།
㈢ཉོན་མོངས་ཅན་མིན་མཐོང་སྤང་མིན། །གཟུགས་མིན་དྲུག་པ་མིན་སྐྱེས་མིན། །ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ལ་གཟུགས་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ། །
◤nâsti kiñcid akliṣṭaṃ darśanaprahātavyam, nâpi rūpam.[S088]
㈠釋曰：見諦所滅隨一法，無非染污。色亦非見諦滅。
㈡謂不染法，非六生色，定非見斷。
★◤nāsti kiñcidakliṣṭaṃ darśanaprahātavyaṃ nāpi rūpam / [029|06]
①na asti kiñcid akliṣṭam darśana prahātavyam na api rūpam
③ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ལ་གཟུགས་ཀྱང་མ་ཡིན་ནོ།།
◤akliṣṭāvyākṛtaṃ ca pṛthagjanatvam;[S088]
㈠凡夫性，是無記無染污。
㈡其異生性，是不染污，無記性攝。
🈪སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ཏེ། དགེ་བའི་རྩ་བ་ཀུན་ཏུ་ཆད་པ་དང་། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ཀྱང་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★◤akliṣṭavyākṛtaṃ ca pṛthagjanatvam / [029|06-]
①akliṣṭa vyākṛtam ca pṛthagjana tvam
③སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ཏེ་།
㈢སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཡིན་ཏེ། དགེ་བའི་རྩ་བ་ཀུན་ཏུ་ཆད་པ་དང་། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ཀྱང་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★★◤samucchinnakuśalamūlavītarāgāṇāmapi tatsamanvāmat rūpaṃ kāyavākkarma / [029|07]
♂samucchinnakuśalamūlavītarāgāṇāmapi tatsamanvāgata{7. Y. samanvāgamāt |}rūpaṃ{8. MS. rūpa |} kāyavākkarma /
◤samucchinnakuśalamūlavītarāgāṇām api tatsamanvāgamād.[S088]
㈠斷善根凡夫，及離欲人，與此相應故。
㈡已離欲者，斷善根者，猶成就故。
①samucchinna kuśala mūla vīta rāgāṇām api tat samanvāmat rūpam kāya vāc karma
③དགེ་བའི་རྩ་བ་ཀུན་ཏུ་ཆད་པ་དང་། འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་རྣམས་ཀྱང་དེ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ་།། ལུས་དང་ངག་གི་ལས་ནི་གཟུགས་ཡིན་ནོ་།།
㈢ལུས་དང་ངག་གི་ལས་ནི་གཟུགས་ཡིན་ནོ། །
◤rūpaṃ kāyavākkarma.[S088]
㈠身口二業是色故。
㈡2｛色謂一切身語業等，
🈪298ལུས་དང་ངག་གི་ལས་ནི་གཟུགས་ཡིན་ནོ། །
◤[S089]
◤[08901-08904]
★0◤tasmānna darśanaprahātavyam / [029|08]
◤tasmān na darśanaprahātavyam.[S089]
㈠是故非見諦滅。
㈡前及此色，定非見斷。
🈪དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ།
①tasmāt na darśana prahātavyam
③དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཏེ། བདེན་པ་དག་ལ་ལོག་པར་{47b}མི་རྟོག་པའི་ཕྱིར་དང་། སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་ན་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཡང་ཕྱིར་རོ། །
◤kiṃ punaḥ kāraṇam?[S089]
㈠何以故。
㈡所以者何。
★◤satyeṣva vipratipatterduḥkhe dharmajñānakṣāntau prthagjanatvaprasaṅgācca / [029|08-]
♂satyeṣva{9. MS. satyeṣvapi viprati...|} vipratipatterduḥkhe dharmajñānakṣāntau pṛthag{10. MS. pṛthak |} janatvaprasaṅgācca /
◤satyeṣv avipratipatteḥ, anālambakatvāc ca.[S089]
㈠不能違四諦理故。
㈡非迷諦理親發起故。｝
🈪བདེན་པ་དག་ལ་ལོག་པར་མི་རྟོག་པའི་ཕྱིར་དང་།
①satyeṣva vipratipattes duḥkhe dharma jñāna kṣāntau prthagjana tva prasaṅgāt ca
③བདེན་པ་དག་ལ་ལོག་པར་ ****[@47b]**** ་མི་རྟོག་པའི་ཕྱིར་དང་། སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་ན་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཡང་ཕྱིར་རོ་།།
◤duḥkhe dharmajñānakṣāntau pṛthagjanatvaprasaṅgāc ca.[S089]
㈠若爾苦法忍生時，凡夫性應在，則成違許難。
㈡1｛此異生性，若見所斷。苦法忍位，應是異生。
🈪སྡུག་བསྔལ་ལ་ཆོས་ཤེས་པའི་བཟོད་པ་ན་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཡང་ཕྱིར་རོ། །
★◤ 【nāpyaṣaṣṭajam // VAkK_1.40 //】[029|10]
♂nāpyaṣaṣṭhajam //40//
①na api aṣaṣṭa jam
③དྲུག་པ་ལས་མ་སྐྱེས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ་།
㈢དྲུག་པ་ལས་མ་སྐྱེས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དྲུག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དོ། །
★★◤ṣaṣṭhamucyate mana āyatanam / [029|11]
♂ṣaṣṭhamucyate mana-āyatanam /
◤ṣaṣṭham ucyate mana-āyatanam,[S089]
㈠六謂意入。
㈡六謂意處 。
🈪299དྲུག་པ་ལས་མ་སྐྱེས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དྲུག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དོ། །
①ṣaṣṭham ucyate manas āyatanam
③དྲུག་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཡིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད་དོ་།།
★◤tasmādanyatra jātamaṣaṣṭhajaṃ pañcendriyajaṃ ca yattadapi nāsti darśnaprahātavyam // [029|11-]
♂tasmādanyatra jātamaṣaṣṭhajaṃ pañcendriyajaṃ ca yattadapi nāsti darśanaprahātavyam //
◤tasmād anyatra jātam aṣaṣṭhajaṃ pañcendriyajaṃ ca yat tad api nâsti darśanaprahātavyam .40.[S089]
㈠若離此於餘處生，名非六生，謂從五根生。此法亦非見諦滅。
㈡異此而生，名非六生。是從眼等五根生義，即五識等。｝
🈪དེ་ལས་གཞན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་ནི་དྲུག་པ་ལས་མ་སྐྱེས་པ་སྟེ། དབང་པོ་ལྔ་ལས་སྐྱེས་པ་གང་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་ཡང་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་ནི་མེད་དོ། །
①tasmāt anyatra jātam aṣaṣṭha jam pañca indriya jam ca yat tat api na asti darśna prahātavyam
㈢དེ་ལས་གཞན་པ་ལས་སྐྱེས་པ་ནི་དྲུག་པ་ལས་མ་སྐྱེས་པ་སྟེ། དབང་པོ་ལྔ་ལས་སྐྱེས་པ་གང་ཡིན་པ་སྟེ། དེ་ཡང་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་ནི་མེད་དོ། །
●aṣaṣṭhajaṃ paṃcendriyajaṃ paṃcavijñānaṃ tad arūpaṃ kliṣṭam api san na darśanaheyaṃ.
●ato 'nyat tu darśanaheyaṃ saṃbhavati yathoktam.
◥དྲུག་པ་མིན་སྐྱེས་ནི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་ལས་སྐྱེས་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་གཟུགས་མ་ཡིན་ཞིང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་ཡིན་ཡང་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
◥འདི་ལས་གཞན་ཇི་སྐད་བཤད་པ་ལྟ་བུ་ནི་མཐོང་བས་སྤང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤[S090]
◤[09001-09014]
★0◤aṣṭādaśānāṃ dhātūnāṃ kati dṛṣṭiḥ kati na dṛṣṭiḥ / [029|13]
◤aṣṭādaśānāṃ dhātūnāṃ kati dṛṣṭiḥ? kati na dṛṣṭiḥ?[S090]
㈠十八界中，幾界是見、幾界非見。
㈡如是已說見所斷等。十八界中，幾是見、幾非見 。
①aṣṭādaśānām dhātūnām kati dṛṣṭis kati na dṛṣṭis
㈢ཁམས་བཅོ་བརྒྱད་པོ་དག་ལས་ལྟ་བ་ནི་དུ། ལྟ་བ་མ་ཡིན་པ་ནི་དུ་ཞེ་ན།
★◤ 【cakṣuśca dharmadhātośca pradeśu dṛṣṭiḥ 】[029|14]
♂cakṣuśca dharmadhātośca pradeśo dṛṣṭiḥ katamaḥ sa ityāha aṣṭadhā /
①cakṣus ca dharmadhātos ca pradeśu dṛṣṭis
㈢མིག་དང་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཕྱོགས་ནི། ལྟ་བ་ཡིན་ཏེ།
◤cakṣuś ca dharmadhātoś ca pradeśo dṛṣṭiḥ,[S090]
①cakṣuś ca dharma-dhātoś ca pradeśo dṛṣṭiḥ,
㈠〔偈曰〕：【眼法界一分名見】。
㈡頌曰 ：【眼法界一分_a】【八種說名見_b】【五識俱生慧_c 非見不度故】〖37_1_d〗【眼見色同分_a 非彼能依識_b】【傳說不能觀_c [彼]被障諸色故】〖38_1_d〗。
◤katamaḥ saḥ?[S090]
㈠釋曰：何者為一分。
★◤katamaḥ sa ityāha[029|15]
①katamas sas iti āha
㈢དེ་གང་ཞེ་ན། སྨྲས་པ།
★◤ 【aṣṭadhā /】[029|16]
①aṣṭadhā
㈢རྣམ་པ་བརྒྱད།
◤ityāha —— aṣṭadhā .[S090]
◤㈠〔偈曰〕：【有八種】。[S090]
㈡論曰：眼全是見。法界一分，八種是見，餘皆非見。【八種說名見】〖37_1_b〗
★◤pañca satkāyadṛṣṭyādikā dṛṣṭayaḥ laukikī samyag dṛṣṭiḥ śaiṅkṣī dṛṣṭiraśaikṣī dṛṣṭirityayamaṣṭaprakāro dharmadhāturdṛṣṭi ravraśiṣṭo na dṛṣṭiḥ / tatra satkāyadṛṣṭyādīnāmanuśāyanirdeśe nirddeśaḥ prāptakālo bhaviṣyati / [029|17-]
♂pañca satkāyadṛṣṭyādikā dṛṣṭayaḥ laukikī samyag{11. MS. samyak |} dṛṣṭiḥ śaikṣī dṛṣṭiraśaikṣī dṛṣṭirityayamaṣṭaprakāro dharmadhāturdṛṣṭi{12. MS. dhātudṛṣṭi...|}ravaśiṣṭo na dṛṣṭiḥ / ♂tatra satkāyadṛṣṭyādīnāmanuśayanirddeśe nirddeśaḥ prāptakālo bhaviṣyati /
◤pañca satkāyadṛṣṭyādikā dṛṣṭaḥ,[S090]
㈠釋曰：身見等五見。
㈡何等為八。謂身見等五染污見。
①pañca sat-kāya-dṛṣṭi ādikā dṛṣṭayas laukikī samyak dṛṣṭis śaiṅkṣī dṛṣṭis aśaikṣī dṛṣṭis iti ayam aṣṭa prakāras dharmadhātus dṛṣṭi ravra śiṣṭas na dṛṣṭi
㈢འཇིག་ཚོགས་ལ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ལ་〖PN-ལ།〗ལྟ་བ་ལྔ་དག་དང་། འཇིག་རྟེན་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་དང་། སློབ་པའི་ལྟ་བ་དང་། མི་སློབ་པའི་ལྟ་བ་སྟེ། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་རྣམ་པ་བརྒྱད་པོ་འདི་དག་ནི་ལྟ་བ་ཡིན་ནོ། །
①tatra sat-kāya-dṛṣṭi ādīnām anuśāya nirdeśe nirddeśas prāpta kālas bhaviṣyati
㈢ལྷག་མ་ནི་ལྟ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
㈢དེ་ལ་འཇིག་ཚོགས་ལ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཕྲ་རྒྱས་བསྟན་པར་སྟོན་པའི་དུས་ལ་འབབ་པར་འགྱུར་རོ། །
★0◤laukikī punaḥ samyagdṛṣṭirmanovijñānasaṃprayuktā kuśalasāsravā prajñā / [029|19-]
◤laukikī samyagdṛṣṭiḥ,[S090]
㈠世間正見。
㈡世間正見。
①laukikī punar samyak dṛṣṭis manas vijñāna saṃprayuktā kuśala sa āsravā prajñā
㈢འཇིག་རྟེན་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ནི་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་ཤེས་རབ་དགེ་བ་ཟག་པ་དང་བཅས་པའོ། །
◤śaikṣī dṛṣṭiḥ,[S090]
㈠有學正見。
㈡有學正見。
◤aśaikṣī dṛṣṭiḥ——[S090]
㈠無學正見。
㈡無學正見。
◤ityayamaṣṭaprakāro dharmadhāturdṛṣṭiḥ,[S090]
㈠此八是法界一分名見。
㈡於法界中，此八是見。
◤avaśiṣṭo na dṛṣṭiḥ.[S090]
㈠所餘法界非見。
㈡所餘非見。
🈪301ལྷག་མ་ནི་ལྟ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤tatra satkāyadṛṣṭyādīnāmanuśayanirdeśe nirdeśaḥ prāptakālo bhaviṣyati.[S090]
㈠此中身見等五見，分別惑品中，時至當廣說。
㈡身見等五，隨眠品中，時至當說。
🈪དེ་ལ་འཇིག་ཚོགས་ལ་ལྟ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཕྲ་རྒྱས་བསྟན་པར་སྟོན་པའི་དུས་ལ་འབབ་པར་འགྱུར་རོ། །འཇིག་རྟེན་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ནི་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པའི་ཤེས་རབ་དགེ་བ་ཟག་པ་དང་བཅས་པའོ། །
◤laukikī punaḥ samyagdṛṣṭirmanovijñānasamprayuktā kuśalasāsravā prajñā.[S090]
㈠世間正見者，意識相應，善有流慧。
㈡世間正見，謂意識相應，善有漏慧。
★◤śaikṣasyanāsravā dṛṣṭiḥ ṣaikṣī aśaikṣasya akśaikṣī / [029|20-]
♂śaikṣasyānāsravā dṛṣṭiḥ śaikṣī aśaikṣasya aśaikṣī /
◤śaikṣasyānāsravā dṛṣṭi śaikṣī,[S090]
㈠有學正見者，謂有學無流慧。
㈡有學正見，謂有學身中諸無漏見。
🈪སློབ་པའི་ཟག་པ་མེད་པའི་ལྟ་བ་ནི་སློབ་པའི་འོ། །མི་སློབ་པ་ནི་མི་སློབ་པའི་འོ། །
①śaikṣasyanāsravā dṛṣṭis ṣaikṣī aśaikṣasya akśaikṣī
③སློབ་པའི་ཟག་པ་མེད་པའི་ལྟ་བ་ནི་སློབ་པའི་འོ་པར་འགྱུར་རོ་།། དང་བཅས་པའོ་།། །། མི་སློབ་པ་ནི་མི་སློབ་པའི་འོ་།།
㈢སློབ་པའི་ཟག་པ་མེད་པའི་ལྟ་བ་ནི་སློབ་པའི་འོ། །
㈢མི་སློབ་པ་〖PNཔའི།〗ནི་མི་སློབ་པའི་འོ། །
◤aśaikṣasya aśaikṣī.[S090]
㈠無學亦爾。
㈡無學正見，謂無學身中諸無漏見。
★◤sameghāmegharatrindivarūpadarśanavat kliṣṭākliṣṭalaukikīśaikṣyaśaikṣībhirdṛṣṭibhirdharmadarśanam / [029|21-]
♂sameghāmegharātriṃdivarūpadarśanavat kliṣṭākliṣṭalaukikīśaikṣyaśaikṣī- bhirdṛṣṭibhirdharmadarśanam /
◤sameghāmegharātrindivarūpadarśanavat kliṣṭākliṣṭalaukikīśaikṣībhirdṛṣṭibhirdharmadarśanam.[S090]
㈠此四如有雲無雲，夜晝見色，有染污無染污。世間有學無學見，觀諸法亦爾。
㈡譬如夜分晝分，有雲無雲，覩眾色像，明昧有異。如是世間諸見，有染無染，學無學見，觀察法相，明昧不同。
🈪སྤྲིན་དང་བཅས་པ་དང་སྤྲིན་མེད་པའི་མཚན་མོ་དང་ཉིན་མོ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་འཇིག་རྟེན་པ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་དང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་དང་། སློབ་པ་དང་མི་སློབ་པའི་ལྟ་བ་དག་གིས་ཆོས་ལ་ལྟ་བའོ། །
①sa megha amegha ratrindiva rūpa darśana vat kliṣṭa akliṣṭa laukikī śaikṣya śaikṣībhis dṛṣṭibhis dharma darśanam
③སྤྲིན་དང་བཅས་པ་དང་སྤྲིན་མེད་པའི་མཚན་མོ་དང་ཉིན་མོ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་འཇིག་རྟེན་པ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་དང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་དང་། སློབ་པ་དང་མི་སློབ་པའི་ལྟ་བ་དག་གིས་ཆོས་ལ་ལྟ་བའོ་།།
㈢སྤྲིན་དང་བཅས་པ་དང་སྤྲིན་མེད་པའི་མཚན་མོ་དང་ཉིན་མོ་གཟུགས་ལ་ལྟ་བ་〖PN་པོ་གཟུགས་ལྟ་བུ།〗བཞིན་དུ་འཇིག་རྟེན་པ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་དང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་དང་། སློབ་པ་དང་མི་སློབ་པའི་ལྟ་བ་དག་གིས་ཆོས་ལ་ལྟ་བའོ〖PNལྟ་བུའོ།〗། །ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་ཡིད་ཀྱི་〖PN-ཡིད་ཀྱི།〗རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་ཁོ་ན་ལ་འཇིག་རྟེན་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། རྣམ་ཤེས་ལྔ་དང་མཚུངས་སྐྱེས་བློ། །
★★◤atha kasmāllaudikī samyagdṛṣṭirmanovijñānasaṃprayuktaivocyate / [029|22]
♂atha kasmāllaukikī samyagdṛṣṭirmanovijñānasaṃprayuktaivocyate /
◤atha kasmāllaukikī samyagdṛṣṭirmanovijñānasamprayuktaivocyate?[S090]
㈠云何說世間正見唯與意識相應。
㈡何故世間正見唯意識相應 。
①atha kasmāt laudikī samyak dṛṣṭis manas vijñāna saṃprayuktā eva ucyate
③ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་ཁོ་ན་ལ་འཇིག་རྟེན་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན་།
◤yasmāt——pañcavijñānasahajā dhīr na dṛṣṭir atīraṇāt.41.[S090]
①yasmāt——pañca-vijñāna-sahajā dhīr na dṛṣṭir atīraṇāt.41.
㈠由此義。〔偈曰〕：【五識共生智 非見不度故】。
㈡以五識俱生慧_c，不能決度故。【五識俱生慧_c 非見不度故】〖37_1_d〗
🈪303ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་པ་ཁོ་ན་ལ་འཇིག་རྟེན་པའི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན། འདི་ལྟར། རྣམ་ཤེས་ལྔ་དང་མཚུངས་སྐྱེས་བློ། །ངེས་རྟོག་མེད་ཕྱིར་ལྟ་མ་ཡིན། །
★◤yasmāt / [029|23]
①yasmāt
③འདི་ལྟར་།
★◤ 【pañcavijñānasahajā dhīrna dṛṣṭiratīraṇāt // VAkK_1.41 //】[029|24]
♂yasmāt [ 23a. 2A. VII ] pañcavijñānasahajā dhīrna dṛṣṭiratīraṇāt //41//
①pañca vijñāna sahajā dhīs na dṛṣṭis atīraṇāt
③རྣམ་ཤེས་ལྔ་དང་མཚུངས་སྐྱེས་བློ་།། ངེས་རྟོག་མེད་ཕྱིར་ལྟ་མ་ཡིན་།། རྟོག་པར་བྱེད་པ་ནི་ལྟ་བ་ཡིན་ཏེ་།
★◤santīrikā hi dṛṣṭirupadhyānapravṛttattvāt / na caivaṃ pañcavijñānasahājā prajñā / [029|25]
♂santīrikā hi dṛṣṭirupadhyāna{13. Y. seems to be upanidhyāna |}pravṛttatvāt / ♂nacaivaṃ{14. MS. nacaiva |} pañcavijñānasahajā prajñā / ♂tasmādasau na @030 dṛṣṭiḥ /
◤santīrikā hi dṛṣṭiḥ, upadhyānapravṛttatvāt.[S090]
①saṃtīrikā hi dṛṣṭis , upadhyāna-pravṛtta-tvāt.
㈠釋曰：見者度決為體，能起簡擇是非故。
㈡審慮為先，決度名見。
🈪རྟོག་པར་བྱེད་པ་ནི་ལྟ་བ་ཡིན་ཏེ། ངེས་པར་སེམས་པ་ལ་ཞུགས་པ་དག་ལྟ་བ་ཡིན་ན་
①santīrikā hi dṛṣṭis upadhyāna pravṛt tattvāt na ca evam pañca vijñāna sahājā prajñā tasmāt sau na dṛṣṭis
③ངེས་པར་སེམས་པ་ལ་ཞུགས་པ་དག་ལྟ་བ་ཡིན་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལྔ་དང་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་ཤེས་རབ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་ལྟ་བ་མ་ཡིན་ནོ་།།
㈢ངེས་རྟོག་མེད་ཕྱིར་ལྟ་མ་ཡིན། །རྟོག་པར་བྱེད་པ་ནི་ལྟ་བ་ཡིན་ཏེ། ངེས་པར་སེམས་པ་ལ་ཞུགས་པ་དག་ལྟ་བ་ཡིན་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལྔ་དང་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་ཤེས་རབ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་ལྟ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤na caivaṃ pañcavijñānasahajā prajñā;[S090]
㈠五識相應智則不爾。
㈡五識俱慧，無如是能。
🈪རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལྔ་དང་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་ཤེས་རབ་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ།
★◤tasmādsau na dṛṣṭiḥ / ata eva cānyā 'pi kliṣṭā 'kliṣṭā vā prājñā na dṛṣṭiḥ / [030|01]
♂ata eva cānyā'pi kliṣṭā'kliṣṭā vā prajñā na dṛṣṭiḥ /
◤tasmādasau na dṛṣṭiḥ.[S090]
①tasmād asau na dṛṣṭiḥ.
㈠無分別故，是故非見。
㈡以無分別，是故非見。
🈪དེ་ལྟ་བས་ན་འདི་ནི་ལྟ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
①atas eva ca anyā api kliṣṭā kliṣṭā vā prājñās na dṛṣṭis
㈢དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཤེས་རབ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་ནམ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་གཞན་ཡང་ལྟ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤ata eva cānyāpi kliṣṭā'kliṣṭā vā prajñā na dṛṣṭiḥ.[S090]
①ata eva cānyāpi kliṣṭā 'kliṣṭā vā prajñā na dṛṣṭiḥ.
㈠若彼有染污無染污，悉非見。
㈡准此所餘，染無染慧，及諸餘法，非見應知。
🈪304དེ་ཉིད་ཀྱི་པྱིར་ཤེས་རབ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་ནམ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པ་གཞན་ཡང་ལྟ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
◤[S091]
◤[09101-09117]
★◤cakṣuridānīmasantīrakatve kathaṃ dṛṣṭiḥ / rūpālocanārthena / yasmāt[030|02]
♂cakṣuridānīmasantīrakatve kathaṃ dṛṣṭiḥ /
◤cakṣur idānīm asantīrakatve kathaṃ dṛṣṭiḥ?[S091]
①cakṣur idānīm asaṃtīrakatve kathaṃ dṛṣṭiḥ?
㈠若爾眼根，亦無決度，何故名見。
㈡若爾眼根，不能決度，云何名見 。
🈪འོ་ན་ནི་མིག་ཀྱང་རྟོག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་མེད་ན། ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་ཡིན་ཞེ་ན།
◤rūpālocanārthena.[S091]
①rūpa ālocana artha.
㈠由能觀視色故。
㈡以能明利.觀照諸色，故亦名見。
🈪གཟུགས་ལ་ལྟ་བའི་དོན་གྱིས་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར།
①cakṣus idānīm asantīraka tve katham dṛṣṭis
③འོ་ན་ནི་མིག་ཀྱང་རྟོག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་མེད་ན། ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་ཡིན་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ནི་མིག་ཀྱང་རྟོག་པར་བྱེད་པ་ཉིད་མེད་ན། ཇི་ལྟར་ལྟ་བ་ཡིན་ཞེ་ན། གཟུགས་ལ་ལྟ་བའི་དོན་གྱིས་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར། མིག་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་། གལ་ཏེ་མིག་གིས་མཐོང་བར་གྱུར་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་གཞན་དང་ལྡན་པས་ཀྱང་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། །མིག་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་〖PNམི།C་ཀྱི〗མཐོང་བ་ནི་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །
①rūpa ālocana arthena
③གཟུགས་ལ་ལྟ་བའི་དོན་གྱིས་ཏེ་།
①yasmāt
③གང་གི་ཕྱིར་།
◤yasmāt——cakṣuḥ paśyati rūpāṇi,[S091]
㈠云何知。〔偈曰〕：【眼見色】。【眼見色】
🈪མིག་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་།
★◤ 【cakṣuḥ paśyati rūpāṇi】[030|03]
♂rūpālocanārthena /
①cakṣus paśyati rūpāṇi
③མིག་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་།
◤yadi cakṣuḥ paṣyed,[S091]
㈠釋曰：若眼見色，
㈡若眼見者，
🈪གལ་ཏེ་མིག་གིས་མཐོང་བར་གྱུར་ན།
★◤yadi cakṣuḥ paśyedanyavijñānasamaṅgino 'pi paśyet / na vai sarvaṃ cakṣuḥ paśyati / kiṃ tarhi / [030|04]
♂yasmāt cakṣuḥ paśyati rūpāṇi yadi cakṣuḥ paśyedanyavijñānasamaṅgino 'pi paśyet /
①yadi cakṣus paśyet anya vijñāna samaṅginas api paśyet
③གལ་ཏེ་མིག་གིས་མཐོང་བར་གྱུར་ན། རྣམ་པར་ཤེས་པ་གཞན་དང་ལྡན་པས་ཀྱང་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན་།།
①na vai sarvam cakṣus paśyati
③མིག་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མཐོང་བ་ནི་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ་།།
①kim tarhi
③འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན་།
㈢འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། བརྟེན་〖PNསྟེན།〗བཅས། གང་གི་ཚེ་རྣམ་{48a}པར་ཤེས་པ་དང་བཅས་པ་དེའི་ཚེ་མཐོང་གི་གཞན་དུ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
★◤ 【sabhāgaṃ】[030|05]
♂na vai sarvaṃ cakṣuḥ paśyati /
◤anyavijñānasamaṅgino 'pi paśyet.[S091]
①anyavijñāna-samaṅgino 'pi paśyet.
㈠與餘識相應人，應得見色。
㈡餘識行時，亦應名見。
🈪རྣམ་པར་ཤེས་པ་གཞན་དང་ལྡན་པས་ཀྱང་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། །མིག་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མཐོང་བ་ནི་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དོ། །
①sabhāgam
③བརྟེན་བཅས་།
◤na vai sarvaṃ cakṣuḥ paśyati,[S091]
㈠若非一切眼見色，
㈡非一切眼，皆能現見，
◤kiṃ tarhi?[S091]
㈠何者能見。
㈡誰能現見。
◤sabhāgaṃ,[S091]
㈠〔偈曰〕：【等分】。【同分】ⅱ
🈪305འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། བརྟེན་བཅས། གང་གི་ཚེ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་བཅས་པ་དེའི་ཆོ་མཐོང་གི་གཞན་དུ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤savijñānakaṃ yadā bhavati tadā paśyati, anyadā neti.[S091]
㈠釋曰：是時此眼有識，是時能見，異此則不能見。
㈡謂同分眼，與識合位，能見非餘。
★◤savijñānakaṃ yadā bhavati tadā paśyatyanyadā neti / [030|06]
♂kiṃ tarhi sabhāgaṃ savijñānakaṃ yadā bhavati tadā paśyatyanyadā neti /
①sa vijñānakam yadā bhavati tadā paśyati anyadā na iti
③གང་གི་ཚེ་རྣམ་ ****[@48a]**** *་།། པར་ཤེས་པ་དང་བཅས་པ་དེའི་ཆོ་མཐོང་གི་གཞན་དུ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་།།
◤evaṃ tarhi ‘tadeva cakṣurāśritaṃ vijñānaṃ paśyati’ ityastu?[S091]
㈠若爾應許，依眼根識能見。
㈡若爾則應彼，能依識見色。
🈪དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་མིག་ལ་བརྟེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ཁོ་ནས་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན།
★◤evam tarhi tadeva cakṣurāśritam vijñānaṃ paśyatītyastu / [030|06-]
♂evaṃ tarhi tadeva cakṣurāśritaṃ vijñānaṃ paśyatītyastu /
①evam tarhi tat eva cakṣus āśritam vijñānam paśyati iti astu
③དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་མིག་ལ་བརྟེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ཁོ་ནས་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན་།
㈢དེ་ལྟ་ན་འོ་ན་ནི་མིག་ལ་བརྟེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ཁོ་ནས་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ་〖N-རོ།〗ཞེ་ན། དེ་ལ་བརྟེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་ངོ་ཞེས་ངེས་པར་བྱ་བར་ནུས་པ་ནི་མིན་〖PNམ་ཡིན།〗ནོ། །
◤na tad āśritam. vijñānaṃ,[S091]
㈠〔偈曰〕：【非能依眼識】。
㈡【非彼能依識】〖38_1_b〗
★0◤ 【na tadāśritam /】[030|08]
★◤ 【vijñānaṃ】[030|09]
★◤paśyatīti śasyamavijñātum / kiṃ kāraṇam / [030|10]
♂vijñānaṃ paśyatīti śakyamavijñātum / ♂kiṃ kāraṇam /
◤paśyatīti śakyamavijñātum.[S091]
①paśyatīti śakyam avijñātum. avasātum/〖Ms:=avaśātuṃ. PR:avijñātum(!)〗
㈠釋曰：不可立眼識能見。
㈡非眼不爾，眼識定非能見。
🈪དེ་ལ་བརྟེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་ངོ་ཞེས་ངེས་པར་བྱ་བར་ནུས་པ་ནི་མིན་ནོ། །
①na tad āśritam vijñānam paśyati iti śasyam avijñātum
③དེ་ལ་བརྟེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་ངོ་ཞེས་ངེས་པར་བྱ་བར་ནུས་པ་ནི་མིན་ནོ་།།
①kim kāraṇam
③ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་།
㈢ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་བར་དུ་ཆོད་པ་ཡི། །གཟུགས་ནི་མཐོང་བ་མིན་ཕྱིར་ལོ། །
★◤ 【dṛśyate rūpaṃ na kilāntaritaṃ yataḥ // VAkK_1.42 //】[030|11]
♂dṛśyate rūpaṃ na kilāntaritaṃ yataḥ //42//
◤kiṃ kāraṇam?[S091]
①kiṃ kāraṇam
㈠何以故。
㈡所以者何。
🈪306ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ཕྱིར་བར་དུ་ཆོད་པ་ཡི། །གཟུགས་ནི་མཐོང་བ་མིན་ཕྱིར་ལོ། །
①dṛśyate rūpam na kila antaritam yatas
③གང་ཕྱིར་བར་དུ་ཆོད་པ་ཡི་།། གཟུགས་ནི་མཐོང་བ་མིན་ཕྱིར་ལོ་།།
◤dṛśyate rūpaṃ na kilāntaritaṃ yataḥ.42.[S091]
㈠〔偈曰〕：【由色非可見 被障彼執爾】。
㈡傳說：不能觀障色故。【傳說不能觀_c [彼]被障諸色故】〖38_1_d〗
★0◤yasmāt kila rūpaṃ kuḍyādivyavahitaṃ na dṛśyate / [030|12]
◤yasmāt kila rūpaṃ kuḍyādivyavahitaṃ na dṛśyate.[S091]
㈠釋曰：是色壁等所障，則不可見。
㈡現見壁等，所障諸色，則不能觀。
🈪གང་གི་ཕྱིར་རྩིག་པ་ལ་སོགས་པས་བར་དུ་ཆོད་པའི་གཟུགས་མི་མཐོང་ངོ་ཞེས་གྲག་གོ །
①yasmāt kila rūpam kuḍya ādi vyavahitam na dṛśyate
㈢གང་གི་ཕྱིར་རྩིག་པ་ལ་སོགས་པས:བར་དུ་〖PN-བར་དུ།〗ཆོད་པའི་གཟུགས་མི་མཐོང་ངོ་ཞེས་གྲག་གོ། །
★◤yadi hi vijñānaṃ paśyettassyāpratighatvāt kuḍyādiṣu pratighāto nāsti ityvāṛtamapi rūpaṃ paśyet / [030|12-]
♂yadi hi vijñānaṃ paśyettasyāpratighatvāt{1. MS. ...pratipatvāt |} kuḍyādiṣu pratighāto{2. MS. pratighāte |} nāsti ityāvṛtamapi rūpaṃ paśyet /
◤yadi hi vijñānaṃ paśyet,[S091]
㈠若識能見，
㈡若識見者，
🈪307གལ་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་བར་གྱུར་ན་དེ་ནི་ཐོགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྩིག་པ་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡང་ཐོགས་པ་མེད་པས་གཟུགས་བསྒྲིབས་པ་ལ་ཡང་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ། །
①yadi hi vijñānam paśyet tassya apratigha tvāt kuḍya ādiṣu pratighātas na asti iti vāṛtam api rūpam paśyet
㈢གལ་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་བར་གྱུར་ན་དེ་ནི་ཐོགས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རྩིག་པ་ལ་སོགས་པ་ལ་ཡང་ཐོགས་པ་མེད་པས་གཟུགས་བསྒྲིབས་པ་ལ་〖PN-ལ།〗ཡང་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ། །
◤tasyāpratighatvāt kuḍyādiṣu pratighāto nāsti ityāvṛttamapi rūpaṃ paśyet.[S091]
㈠識無礙故。於壁等障，則不為妨。是故應見被障之色。
㈡識無對故。壁等不礙，應見障色。
★◤naiva hāvṛte cakṣurvijñānamutpadyata ityanutpannaṃ kathaṃ drakṣyati / [030|13-]
♂naiva hyāvṛte cakṣurvijñānamutpadyata ityanutpannaṃ kathaṃ drakṣyati /
◤naiva hyāvṛte cakṣurvijñānamutpadyata ityanutpannaṃ kathaṃ drakṣyati.[S091]
㈠於被障色，識既不生，云何能見。
㈡於被障色，眼識不生。識既不生，如何當見。
🈪308བསྒྲིབས་པ་ལ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་སྐྱེ་བ་ཉིད་དེ། དེ་བས་ན་མ་སྐྱེས་པས་ཇི་ལྟར་མཐོང་བར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་མི་སྐྱེ། གང་གི་ལྟར་ན་མིག་གིས་མཐོང་བ་དེའི་ལྟར་ན་ནི་མིག་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་བསྒྲིབས་པ་ལ་འཇུག་པ་མེད་པས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་རྟེན་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་པའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེ་བར་མི་རུང་ངོ་། །
①na eva ha āvṛte cakṣus vijñānam utpadyate iti anutpannam katham drakṣyati
③བསྒྲིབས་པ་ལ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་སྐྱེ་བ་ཉིད་དེ། དེ་བས་ན་མ་སྐྱེས་པས་ཇི་ལྟར་མཐོང་བར་འགྱུར་།
㈢བསྒྲིབས་པ་ལ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་མི་སྐྱེ་བ་ཉིད་དེ། དེ་བས་ན་མ་སྐྱེས་པས་ཇི་ལྟར་མཐོང་བར་འགྱུར། ཅི་སྟེ་མི་སྐྱེ། གང་གི་ལྟར་ན་མིག་གིས་མཐོང་བ་དེའི་ལྟར་ན་ནི་མིག་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་〖PN-ཕྱིར།〗བསྒྲིབས་པ་ལ་འཇུག་པ་མེད་པས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་〖Nཔར།〗ཡང་རྟེན་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་པའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེ་བར་མི་རུང་ངོ་། །
★0◤kiṃ khalu notpadyate / [030|14]
◤kiṃ khalu notpadyate?[S091]
㈠云何不生。
㈡眼識於彼，何故不生。
①kim khalu na utpadyate
③ཅི་སྟེ་མི་སྐྱེ་།
★◤yasya tu cakṣuḥ paśyati tasya cakṣuṣaḥ saparatighatvādvyayavahite vṛttyabhāva iti vijñānasyānutpatti rāśrayeṇaika viṣayapravṛttatvāt yujyate / [030|14-]
♂yasya tu cakṣuḥ paśyati tasya cakṣuṣaḥ sapratighatvādvyavahite vṛttyabhāva{3. MS. vṛtyabhāva |} iti vijñānasyānutpatti{4. Y. vijñānasyāpyanutpatti |}rāśrayeṇaika{5. Y. āśrayeṇa sahaika |} viṣayapravṛttatvāt yujyate /
◤yasya tu cakṣuḥ paśyati tasya cakṣuṣaḥ sapratighatvād vyavahite vṛttyabhāva iti [S091]
①yasya tu cakṣus paśyati tasya cakṣuṣas sa paratigha tvāt vyayavahite vṛtti abhāvas iti vijñānasya anutpatti rāśrayeṇa eka viṣaya pravṛtta tv
③གང་གི་ལྟར་ན་མིག་གིས་མཐོང་བ་དེའི་ལྟར་ན་ནི་མིག་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་བསྒྲིབས་པ་ལ་འཇུག་པ་མེད་པས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡང་རྟེན་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡུལ་གཅིག་ལ་འཇུག་པའི་ཕྱིར་མི་སྐྱེ་བར་མི་རུང་ངོ་།།
◤vijñānasyāpy anutpattir āśrayeṇa sahaikaviṣayapravṛttatvāt yujyate.[S091]
①vijñānasyāpy anutpattir āśrayeṇa sahaika-viṣaya-pravṛttatvāt yujyate.
㈠若人執唯眼見色，於此人由眼有礙。於所障色，無有功能。識不得生，與依共一境起故。此義應然。
㈡許眼見者，眼有對故。於彼障色，無見功能。 識與所依，一境轉故。 可言於彼，眼識不生。許識見者，何緣不起 。
◤[S092]
◤[09201-09210]
★0◤kiṃ nu vai cakṣuḥ prāptaviṣayaṃ kāyendriyavat yata āvṛtaṃ na paśyet / [030|16-]
◤kiṃ nu vai cakṣuḥ prāptaviṣayaṃ kāyendriyanut yata āvṛtaṃ na paśyet? sapratighatvāt.[S092]
㈠若爾云何眼不至境，猶如身根。由不見被障色。以有礙故。
㈡眼豈如身根，境合方取，而言有對故，不見彼耶 。
①kim nu vai cakṣus prāpta viṣayam kāya indriya vat yatas āvṛtam na paśyet
㈢མིག་ཀྱང་ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་བཞིན་དུ་ཡུལ་དེ་ཕྲད་པ་ཞིག་ཡིན་ནམ་ཅི་ན།
★◤sapratighatvāt / [030|17]
◤kācābhrapaṭalasphaṭikāmbubhiś cāntaritaṃ kathaṃ dṛśyate?[S092]
㈠若爾雲母琉璃水精淨水所障，色云何得見。
㈡又頗胝迦瑠璃雲母水等所障，云何得見 。
★◤kācābhrapaṭalasphaṭikāmbubhiścāntaritaṃ kathaṃ dṛśyate / [030|17-]
♂sapratighatvāt |{6. MS. ...ghatvātkācābha |} kācābhra- paṭalasphaṭikāmbubhiścāntaritaṃ kathaṃ dṛśyate /
①sa pratigha tvāt kāca abhra paṭala sphaṭika ambubhis ca antaritam katham dṛśyate
㈢འདི་ལྟར་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་བསྒྲིབས་པ་མི་མཐོང་མཆིང་བུ་དང་། ལྷང་ཚེར་དང་ཤེལ་དང་ཆུ་དག་གིས་བར་དུ་ཆོད་པ་ཡང་ཇི་ལྟར་མཐོང་བར་འགྱུར་ཏེ།
◤tasmānna sapratighatvāccakṣuṣa āvṛtasya rūpasyādarśanam,[S092]
㈠是故不由有礙被障，諸色眼不能見。
㈡是故不由眼有對故，於彼障色，無見功能。
★◤sapratighatvāccakṣuṣa āvṛtasya rūpasyādarśanam / [030|18]
♂tasmānna sapratighatvāccakṣuṣa āvṛtasya rūpasyādarśanam /
①sa pratigha tvāt cakṣuṣas āvṛtasya rūpasya adarśanam
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་མིག་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་གཟུགས་བསྒྲིབས་པ་མི་མཐོང་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤kiṃ tarhi?[S092]
㈠若爾何故不見。
㈡若爾所執，眼識云何。
★◤kiṃ tarhi / [030|19]
♂[ 23b. 2B. VII ] kiṃ tarhi /
①kim tarhi
㈢འོ་ན་ཇི་ལྟ་ཞེ་ན།
★◤yatrālokasyāpratibandha āvṛte 'pi rupe tatropapadyata eva cakṣurvijñānam / [030|19-]
♂yatrālokasyāpratibandha āvṛte 'pi{7. Y. omits api |} rūpe tatropapadyata eva cakṣurvijñānam /
◤yatrālokasyāpratibandha āvṛte rūpaṃ,[S092]
㈠是處光明，相通無隔。
㈡若於是處，光明無隔。
①yatra ālokasya apratibandhe āvṛte api rupe tatra upapadyate eva cakṣus vijñānam
㈢གང་ལ་སྣང་བ་ལ་གེགས་མེད་ན་གཟུགས་བསྒྲིབས་བཞིན་དུ་ཡང་དེ་ལ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བ་ཉིད་ཡིན་〖PN-ཡིན།〗ལ།
◤tatropapadyata eva cakṣurvijñānam.[S092]
㈠於被障色，眼識得生。
㈡於被障色，眼識亦生。
★◤yatra tu pratibandhastatra notpadyata ityanutpannatvādāvṛtaṃ nekṣyate / [030|20-]
♂yatra tu pratibandhastatra notpadyat ityanutpannatvādāvṛtaṃ nekṣate{8. Y. nekṣyate |} /
◤yatra tu pratibandhastatra notpadyata ityanutpannatvādāvṛtaṃ nekṣyate.[S092]
㈠若是處光明被隔不通，於中眼識不生。由不生故，不能見被障色。
㈡若於是處，光明有隔，於被障色，眼識不生。 識既不生，故不能見。
①yatra tu pratibandhas tatra na utpadyate iti anutpanna tvāt āvṛtam na īkṣyate
㈢གང་ལ་གེགས་〖PNབགེགས།〗ཡོད་པ་དེ་ནི་མི་སྐྱེ་བས་མ་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་བསྒྲིབས་པ་མི་མཐོང་ངོ་། །
★0◤yattarhi sūtra uktaṃ “cakṣuṣā rūpāṇi dṛṣṭve”ti / [030|21]
◤yattarhi sūtra uktam ——[S092]
㈠若爾云何經中說：
㈡然經說：
①yat tarhi sūtras uktam cakṣuṣā rūpāṇi dṛṣṭvā iti
㈢འོ་ན་གང་མདོ་ལས། གང་མིག་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་ནས་ཞེས་གསུངས་སོ། །
◤“cakṣuṣā rūpāṇi dṛṣṭvā ” iti?[S092]
㈠由眼見色。
㈡眼能見色者。
★◤tenāśrayeṇetyayamatrābhisandhiryathā “manasā dharmān vijñāye” tyāha / [030|21-]
♂tenāśrayeṇetyayamatrābhisandhiryathā “manasā dharmān vijñāye”- tyāha /
◤tenāśrayeṇetyayamatrābhisandhiḥ.[S092]
㈠此中明由依止得見。是此經意。
㈡是見所依，故說能見。
①tena āśrayeṇa iti ayam atra abhisandhis yathā manasā dharmān vijñāye tyāha
㈢དེར་ནི་དགོངས་པ་ནི་དེ་ལ་བརྟེན་ཏེ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་ཡིད་ཀྱིས་ཆོས་རྣམས་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བྱས་ནས་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
◤yathā “ manasā dharmān vijñāya” ityāha,[S092]
㈠如說由意根識法。
㈡如彼經言，意能識法。
◤na hi mano dharmān vijānāti;[S092]
㈠意不能識法。
㈡非意能識。
★◤na ca mano dharmān vijānāti / [030|22-]
♂na ca{9. Y. hi |} mano dharmān vijānāti /
★0◤atītatvāt / kiṃ tarhi / manovijñānam / [030|23]
◤atītatvāt.[S092]
㈠以過去故。
㈡以過去故。
①na ca manas dharmān vijānāti atīta tvāt
㈢ཡིད་ནི་འདས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། །ཆོས་རྣམས་རྣམ་པར་མི་ཤེས་སོ། །
①kim tarhi
①manas vijñānam
㈢འོ་ན་ཅི་ལྟར་〖PN-ལྟར།〗ཞེ་ན། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པས་སོ། །
◤kiṃ tarhi?[S092]
㈠何者能識。
㈡何者能識。
◤manovijñānam.[S092]
㈠唯是意識。經說由眼見亦爾。
㈡謂是意識。 意是識依，故說能識。
★0◤āśritakarma vā āśrayasyopacaryate / [030|23-]
◤āśritakarma vā āśrayasyopacaryate,[S092]
㈠復次於所依中，說能依事。
㈡或就所依，說能依業。
①āśrita karma vā āśrayasya upacaryate
㈢ཡང་ན་བརྟེན་པའི་ལས་བརྟེན་ལ་ཉེ་བར་བཏགས་པ་ཡིན་ཏེ།
★0◤yathā mañcāḥ krośantīti / [030|24]
◤yathā ‘mañcāḥ krośanti’ iti.[S092]
㈠譬如樓叫。
㈡如世間說床座言聲。
①yathā mañcās krośanti iti
㈢དཔེར་ན་ཁྲིའུ་〖PNཁྲེའུ།〗དག་འབོད་དོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
★◤yathā ca sūtra uktaṃ “cakṣurvijñeyāni rūpāṇīṣṭāni kāntāni”ti / [030|24-]
♂yathā ca sūtra uktaṃ “cakṣurjñeyāni rūpāṇīṣṭāni{10. Y. omits iṣṭāni |} kāntānī”ti /
◤yathā ca sūtre uktam ——[S092]
㈠復次如餘經說：
㈡又如經言 ：
①yathā ca sūtras uktam cakṣus vijñeyāni rūpāṇi iṣṭāni kāntān iti
㈢ཇི་ལྟར་མདོ་ལས། མིག་གི་རྣམ་པར:ཤེས་པས་〖PN-ཤེས་པས།〗ཤེས་པར་བྱ་བའི་གཟུགས་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྡུག་པ་རྣམས་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་སྟེ།
◤“cakṣurvijñeyāni rūpāṇi kāntāni ” iti.[S092]
㈠眼所識諸色，可愛可欲悅心。
㈡眼所識色，可愛可樂。
★0◤na ca tāni cakṣuṣā vijñāyante / [030|25]
◤na ca tāni cakṣuṣā vijñāyante.[S092]
㈠此色非眼所識。
㈡然實非此可愛樂色是眼所識。
①na ca tāni cakṣuṣā vijñāyante
㈢དེ་དག་མིག་གིས་རྣམ་པར་མི་ཤེས་སོ།
◤[S093]
◤[09301-09311]
★◤uktaṃ ca sūtre “cakṣurbrāhmaṇa dvāraṃ yāvadeva rūpāṇāṃ darśanāya” ityato gamyate cakṣuṣā dvāreṇa vijñānaṃ paśyatīti / ś[030|25-]
♂uktaṃ ca sūtre “cakṣurbrāhmaṇa dvāraṃ yāvadeva rūpāṇāṃ darśanāya” ityato gamyate cakṣuṣā dvāreṇa vijñānaṃ paśyatīti / darśane tatra dvārākhyā / ♂nahyetadyujyate /
◤uktaṃ ca sūtre ——[S093]
㈠復次有餘經說：
㈡又如經說 ：
①uktam ca sūtre cakṣus brāhmaṇa dvāram yāvat eva rūpāṇām darśanāya iti atas gamyate cakṣuṣā dvāreṇa vijñānam paśyati iti
㈢མདོ་ལས། བྲམ་ཟེ་{48b}མིག་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ། གཟུགས་རྣམས་མཐོང་བར་བྱ་བ་ལ་སྒོ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཀྱང་གསུངས་ཏེ། དེའི་ཕྱིར་མིག་གི་སྒོ་ནས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་ངོ་ཞེས་བྱ་བར་ཁོང་དུ་ཆུད་དོ། །
◤“cakṣur brāhmaṇa, dvāraṃ yāvad eva rūpāṇāṃ darśanāya ” iti,[S093]
㈠婆羅門，眼者唯門，為見眾色。
㈡梵志當知，以眼為門，唯為見色。
◤ato gamyate —— tena cakṣuṣā dvāreṇa vijñānaṃ paśyatîti.[S093]
㈠由此等證故，知藉眼為門，以識見色。此義是證所顯。
㈡故知眼識，依眼門見。
🈪314དེར་ནི་ལྟ་བ་ལ་སྒོ་ཞེས་བྱ་བར་ཟད་དོ། །མིག་ནི་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་བར་བྱ་བ་ལ་ལྟ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་མི་རུང་ངོ་། །
◤darśane tatra dvārākhyā.[S093]
㈠於能見眼則成門。
㈡亦不應言門即是見。
★◤darśane tatra dvārākhyā / nahyetadyujyate / cakṣurdārśanaṃ arūpāṇāṃ darśnāyeti / [030|27]
♂cakṣurdarśanaṃ{11. Y. omits cakṣura |} rūpāṇāṃ darśanāyeti /
①darśane tatra dvāra ākhyā
㈢དེར་ནི་ལྟ་བ་ལ་སྒོ་ཞེས་བྱ་བར་ཟད་དོ། །
①na hi etat yujyate cakṣus dārśanam arūpāṇām darśnāya iti
㈢མིག་ནི་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་བར་བྱ་བ་ལ་ལྟ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་མི་རུང་ངོ་། །
◤na hy etad yujyate —— darśanaṃ rūpāṇāṃ darśanāyêti.[S093]
㈠何以故。若眼成見為見諸色，是義不然。
㈡豈容經說：以眼為見，唯為見色 。
🈪315གལ་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་ན་གང་གིས་རྣམ་པར་ཤེས་ཤེ་ན། འདི་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཡང་ཅི་ཞིག་ཡོད་དེ། གང་གིས་གཟུགས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་འདི་མི་མཐོང་མོད། དཔེར་ན་ཤེས་རབ་འགའ་ཞིག་ལ་མཐོང་ཞས་ཀྱང་བྱ། རབ་ཏུ་ཤེས་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་འགའ་ཞིག་ལ་མཐོང་ཞེས་ཀྱང་བྱ་སྟེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱའོ། །
◤yadi vijñānaṃ paśyati ko vijānāti?[S093]
㈠若識能見，何法能識。
㈡若識能見，誰復了別 。
★◤yadi vijñānaṃ kpaśyati ko vijānāti kaścānayorviśeṣaḥ / [031|01]
♂@031 yadi vijñānaṃ paśyati ko vijānāti kaścānayorviśeṣaḥ /
①yadi vijñānam kpaśyati kas vijānāti kas ca anayos viśeṣas
㈢གལ་ཏེ་རྣམ་པར་ཤེས་པས་མཐོང་ན་གང་གིས་རྣམ་པར་ཤེས་ཤེ་ན། འདི་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཡང་〖PN-ཡང་།〗ཅི་ཞིག་ཡོད་དེ།
◤kaś cânayor viśeṣaḥ?[S093]
㈠此二何異。
㈡見與了別，二用何異。
◤yad eva hi rūpasya vijñānaṃ tad evâsya darśanam iti.[S093]
㈠何以故。是色識即是色見。
㈡以即見色，名了色故。
★◤yadeva hi rūpasya vijñānaṃ tadevāsya darśnamiti / [031|01-]
♂yadeva hi rūpasya vijñānaṃ tadevāsya darśanamiti /
①yat eva hi rūpasya vijñānam tat eva asya darśnam iti
㈢གང་གིས་གཟུགས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་འདི་མི་མཐོང་མོད།
★◤tadyathā kācit prajñā paśyatītyapyucyate prajānātītyapyevaṃ kiñcidvijñānaṃ paśyatītyapyucyāte vijānātītyapi / [031|02-]
♂tadyathā kācitprajñā paśyatītyapyucyate prajānātītyapyevaṃ kiṃcidvijñānaṃ paśyatītyapyucyate vijānātītyapi /
◤tadyathā kā cit prajñā paśyaty apy ucyate, prajānātîty api.[S093]
㈠譬如有解脫，名見或名智。
㈡譬如少分慧，名能見亦能簡擇。
①tadyathā kācid prajñā paśyati iti api ucyate prajā anāti iti api evam kiñcid vijñānam paśyati iti api ucyāte vijānāti iti api
㈢དཔེར་ན་ཤེས་རབ་འགའ་ཞིག་ལ་མཐོང་ཞེས་ཀྱང་བྱ། རབ་ཏུ་ཤེས་པ་〖PN-པ།〗ཞེས་ཀྱང་བྱ་བ་དེ་བཞིན་དུ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་འགའ་ཞིག་ལ་〖PNལ་མ།〗མཐོང་ཞེས་ཀྱང་བྱ་སྟེ〖PN-སྟེ།〗། རྣམ་པར་ཤེས་པ་〖PN-པ།〗ཞེས་ཀྱང་བྱའོ། །
◤evaṃ kiñcid vijñānaṃ paśyatîty apy ucyate,vijānātîty api.[S093]
㈠如此有識，或名見或名識。
㈡如是少分識，名能見亦能了別。
★0◤anye punarāhuḥ / [031|03]
◤anye punar āhuḥ ——[S093]
㈠復有餘師說：
㈡有餘難言 ：
◤“yadi cakṣuḥ paśyati kartṛbhūtasya cakṣuṣaḥ kā'nyā dṛśikriyā iti vaktavyam”?[S093]
①“yadi cakṣuḥ paśyati kartṛbhūtasya cakṣuṣaḥ kā 'nyā dṛśikriyā iti vaktavyam”?
㈠若眼能見，眼則成作者，何法為別見事。
㈡若眼能見，眼是見者，誰是見用。
★◤“yadi cakṣuḥ paśyati kartṛbhūtasya cakṣuṣaḥ kā 'nyā dṛśikriye”ti vaktavyam / [031|03-]
♂“yadi cakṣuḥ paśyati kartṛbhūtasya cakṣuṣaḥ kā'nyā dṛśikriye”ti vaktavyam /
①anye punar āhus yadi cakṣus paśyati kartṛ bhūtasya cakṣuṣas kā nyā dṛśikriyā iti vaktavyam
㈢གཞན་དག་ན་རེ་ནི་གལ་ཏེ་མིག་གིས་མཐོང་ན་མིག་བྱེད་པ་པོར་གྱུར་པའི་ལྟ་བའི་བྱ་བ་གཞན་གང་ཞིག་ཡིན་པ་བརྗོད་དགོས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤tad etad acodyam;[S093]
㈠有如此過失，此言非難。
㈡此言非難。
★0◤tadetadacodyam / [031|04]
①tat etat acodyam
㈢དེ་ནི་ཀླན་ཀར་མི་རུང་སྟེ།
★◤yadi hi vijñānaṃ vijānātītīṣyate / [031|04-]
♂yadi hi{1. Y. omits hi |} vijñānaṃ vijānātītīṣyate{2. MS. drops nā |} /
◤yadi ‘vijñānaṃ vijānāti’ itîṣyate, na ca tatra kartṛkriyābhedaḥ,[S093]
★★◤na ca tatra kartṛkriyābhedaḥ / evamatrāpi / [031|05]
♂na ca tatra kartṛkriyābhedaḥ / ♂evamatrāpi /
①yadi ‘vijñānaṃ vijānāti’ itîṣyate, na ca tatra kartṛ-kriyā-bhedaḥ,
㈠如汝許識能識，於中不立作者及事差別。
㈡如共許識是能了別，然無了者了用不同。
①yadi hi vijñānam vijānāti iti iṣyate na ca tatra kartṛ-kriyā bhedas
㈢ཇི་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པས་ཤེས་སོ་ཞེས་བྱ་བར་འདོད་ལ། དེ་ལ་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱ་བའི་བྱེ་བྲག་ཀྱང་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་འདི་ལ་ཡང་རུང་བར་འགྱུར་རོ།
◤evam atrâpi.[S093]
㈠眼能見色亦爾。
㈡見亦應爾。
①evam atra api
★0◤apare punarbruvate / [031|05-]
◤apare punar bruvate ——[S093]
㈠復有餘師說：
㈡有餘復言 ：
①apare punar bruvate
★◤“cakṣurvijñānaṃ darśanaṃ tasyāśrayabhāvāccakṣuḥ paśyatītyucyate / [031|06-]
♂“cakṣurvijñānaṃ darśanaṃ tasyāśrayabhāvācca- [ 24a. 2A. VIII ]kṣuḥ paśyatītyucyate /
◤“ cakṣurvijñānaṃ darśanam, tasyâśrayabhāvāt ‘cakṣuḥ paśyati’ ity ucyate.[S093]
㈠眼識名見。見依止故。說眼能見。
㈡眼識能見。是見所依故。眼亦名能見。
①cakṣus vijñānam darśanam tasya āśraya bhāvāt cakṣus paśyati iti ucyate
㈢གཞན་དག་ན་རེ་ནི་མཐོང་བ་ནི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡིན་ལ། མིག་ནི་དེའི་རྟེན་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་མཐོང་བ་ཞེས་བྱ་སྟེ།
★★◤yathā nādasyāśrayabhāvāt ghaṇṭā nadatītyucyate” iti / [031|07]
♂yathā nādasyāśrayabhāvāt ghaṇṭā nadatītyucyata” iti /
◤yathā nādasyâśrayabhāvāt ‘ghaṇṭā nadati’ ity ucyate” iti.[S093]
㈠譬如打依止故，說鍾作聲。
㈡如鳴所依故，亦說鍾能鳴。
㈢དཔེར་ན་སྒྲོགས་བའི་རྟེན་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་དྲིལ་སྒྲོགས་ས་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤[S094]
◤[09401-09414]
★◤nanu caīvaṃ vijñānasyāśrayabhāvācakṣurvijānātīti prāpnoti / [031|07-]
♂nanu caivaṃ vijñānasyāśrayabhāvāccakṣurvijānātīti prāpnoti /
◤nanu caivaṃ vijñānasyâśrayabhāvāc cakṣur vijānātîti prāpnoti?[S094]
㈠若爾，識依止故，義至應言眼能識。
㈡若爾，眼根識所依故，應名能識。
①yathā nādasya āśraya bhāvāt ghaṇṭā nadatī iti ucyate iti nanu caīvam vijñānasya āśraya bhāvācakṣus vijānāti iti prāpnoti
㈢དེ་ལྟར་〖PNལྟ།〗ན་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྟེན་དུ་གྱུར་བའི་ཕྱིར་རྣམ་པར་ཤེས་སོ་ཞེས་བྱ་བར་ཡང་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན།
★0◤na prāpnoti / [031|08]
◤na prāpnoti;[S094]
㈠不應至。
㈡無如是失。
㈢མི་འགྱུར་ཏེ།
★◤tadvijñānaṃ darśanamiti ruḍhaṃ loke / [031|08-]
♂tadvijñānaṃ darśanamiti rūḍhaṃ loke /
◤tadvijñānaṃ darśanam iti rūḍhaṃ loke.[S094]
㈠何以故。此眼識於世間成立名見。
㈡世間同許，眼識是見。
①na prāpnoti tat vijñānam darśanam iti ruḍham loke
㈢འཇིག་རྟེན་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ནི་མཐོང་བའོ་ཞེས་གྲགས་ཏེ།
★★◤tathā hi tasminnutpanne rūpaṃ dṛṣṭamityucyate na vijñātam / [031|09]
♂tathāhi tasminnutpanne rūpaṃ dṛṣṭimityucyate na vijñātam /
◤tathā hi tasminn utpanne ‘rūpaṃ dṛṣṭam’ ity ucyate,[S094]
㈠云何知。此識生時，說色是所見，
㈡由彼生時，說能見色，
①tathā hi tasmin= utpanne rūpam dṛṣṭam iti ucyate na vijñātam
㈢འདི་ལྟར་དེ་སྐྱེས་ན་གཟུགས་མཐོང་ངོ་ཞེས་ཟེར་〖PNའཛེར།〗གྱི་རྣམ་པར་ཤེས་སོ་ཞེས་ནི་མི་ཟེར་རོ། །
◤na vijñātam.[S094]
㈠不說是所識。
㈡不言識色。
★◤vibhāṣāyāmapyuktaṃ “cakṣuḥ saṃpraptaṃ cakṣurvijñānānubhūtaṃ dṛṣṭamityucyata” iti / [031|09-]
♂vibhāṣāyā- mapyuktaṃ “cakṣuḥ saṃprāptaṃ cakṣurvijñānānubhūtaṃ dṛṣṭamityucyata” iti /
◤vibhāṣāyām apy ucyate ——[S094]
㈠毘婆沙中，自說如此。
㈡毘婆沙中，亦作是說。
①vibhāṣāyām api uktam cakṣus saṃpraptam cakṣus vijñāna anubhūtam dṛṣṭam iti ucyate iti
㈢བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་ལས་ཀྱང་། མིག་དང་ཕྲད་ཅིང་རྣམ་པར་ཤེས་པས་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ལ་མཐོང་བ་ཞེས་བྱ་བའོ་〖PNབྱའོ།〗ཞེས:འབྱུང་སྟེ།
◤“cakṣuḥ samprāptaṃ cakṣurvijñānānubhūtaṃ dṛṣṭam ity ucyate iti.[S094]
㈠若眼所至，眼識所受，乃說所見。
㈡若眼所得，眼識所受，說名所見。
★0◤tasmāccakṣuḥ paśyatītyevocyate na vijānātīti / [030|10-031|11]
①tasmāt cakṣus paśyati iti eva ucyate na vijānāti iti
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་མིག་གིས་མཐོང་བ་ཁོ་ན་ཞེས་བྱའི། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་〖PNཤེས〗ནི་མི་བྱའོ། །
◤tasmāc cakṣuḥ paśyatîty evôcyate,[S094]
㈠故說眼見。
㈡是故但說眼名能見。
◤na vijānātîti.[S094]
㈠不說眼識。
㈡不名能識。
★0◤vijñānaṃ tu sānnidhyamātreṇa rūpaṃ vijānātītyucyate / [031|11]
◤vijñānaṃ tu sānnidhyamātreṇa rūpaṃ vijānātîty ucyate.[S094]
㈠但由識在，故名能識。
㈡唯識現前，說能識色。
①vijñānam tu sānnidhya mātreṇa rūpam vijānāti iti ucyate
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་ཡོད་པ་ཙམ་གྱིས་གཟུགས་རྣམ་པར་ཤེས་པས་〖PN-པས།〗སོ་ཞེས་བྱ་སྟེ།
★0◤yathā sūryo divasakara iti / atra sautrāntikā āhuḥ / kimidamākāśaṃ khādyate / [031|12]
◤yathā —— sūryo divasakaraḥ ” iti.[S094]
㈠譬如說日作晝。
㈡譬如說日，名能作晝。
①yathā sūryas divasakaras iti
㈢དཔེར་ན་ཉི་མས་ཉིན་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞིན་ནོ། །
◤atra sautrāntikā āhuḥ ——[S094]
㈠經部說：
㈡經部諸師，有作是說：
①atra sautra antikās āhus kim idam ākāśam khādyate
㈢མདོ་སྡེ་པ་རྣམས་ན་རེ་ནི་ནམ་མཁའ་ལྡན་〖PNལྡད།〗པ་འདིས་ཅི་དགོས། །
◤kim idam ākāśaṃ khādyate?[S094]
㈠何故共聚破空。
㈡如何共聚，楂掣虛空 。
★0◤cakṣurhi pratītya rūpāṇi cotpadyate cakṣurvijñānam / tatra kaḥ paśyati ko vā dṛśyate / [031|13]
◤cakṣur hi pratītya rūpāṇi côtpadyate cakṣurvijñānam.[S094]
㈠何以故。依眼緣色，眼識得生。
㈡眼色等緣，生於眼識。
①cakṣus hi pratītya rūpāṇi ca utpadyate cakṣus vijñānam
㈢མིག་དང་གཟུགས་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེ་བ་དེ་ལ་ལྟ་བ་ནི་སུ་ཞིག་ཡིན།
◤tatra kaḥ paśyati ko vā dṛśyate.[S094]
㈠此中何法能見，何法所見。
㈡此等於見，孰為能所 。
①tatra kas paśyati kas vā dṛśyate
㈢ལྟ་བ་ནི་གང་ཞིག་ཡིན་ཏེ།
◤nirvyāpāraṃ hîdaṃ dharmamātram, hetuphalamātraṃ ca.[S094]
①nir-vyāpāraṃ hi idaṃ dharmamātram, hetuphalamātraṃ ca.
㈠一切無事，但唯有法。謂因及果。
㈡唯法因果，實無作用。
★◤nivryāpāraṃ hīdaṃ dharmamātraṃ hetuphalamātraṃ ca / [031|14]
♂nirvyāpāraṃ hīdaṃ dharmamātraṃ hetuphalamātraṃ ca /
①nivryāpāram hi idam dharma mātram hetu phala mātram ca
㈢འདི་ནི་བྱེད་པ་མེད་པ་དང་ཆོས་ཙམ་དང་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ཙམ་དུ་ཟད་ལ།
◤tatra vyavahārārtha{3. Y. omits vyavahārātha / Ejima:vyavahāra-arthaṃ chandata} cchandata upacārāḥ kriyante ——[S094]
①tatra vyavahārārtha cchsandata upacārāḥ kriyante ——
㈠此中為互相解，隨意假說。
㈡為順世情，假興言說。
★◤tatra vyavahārārthaṃ cchandata upacārāḥ kriyante / [031|14-]
♂tatra vyavahārārtha{3. Y. omits vyavahārātha |} cchandata upacārāḥ kriyante /
①tatra vyavahāra artham cchandatas upacārās kriyante
㈢དེ་ལ་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་〖PN-དུ།〗གདགས་པའི་དོན་དུ་འདུན་པའི་སྒོ་ནས་མིག་གིས་མཐོང་ངོ་། །
★0◤cakṣuḥ paśyati vijñānaṃ vijānātīti nātrābhiniveṣṭavyam / [031|15]
◤cakṣuḥ paśyati, vijñānaṃ vijānātîti,[S094]
㈠如說眼能見，識能識。
㈡眼名能見，識名能了。
①cakṣus paśyati vijñānam vijānāti iti na atra abhiniveṣṭavyam
㈢རྣམ་{49a}། །པར་ཤེས་པས་རྣམ་པར་ཤེས་སོ་ཞེས་ཉེ་བར་འདོགས་པར་བྱེད་པས་འདི་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་མི་བྱའོ། །
◤nâtrâbhiniveṣṭavyam.[S094]
㈠於中不應執著。
㈡智者於中不應封著。
★◤uktaṃ hi bhagavatā “janapadaniruktiṃ nābhiniviśeta saṃjñāṃ ca lokasya nābhidhāvedi”ti / [031|15-]
♂uktaṃ hi bhagavatā “janapadaniruktiṃ nābhiniviśeta saṃjñāṃ{4. MS. saṃjñā |} ca lokasya nābhidhāvedi”ti /
◤uktaṃ hi bhagavatā ——[S094]
㈠佛世尊說：
㈡如世尊說：
◤“janapadaniruktiṃ nâbhiniviśeta saṃjñāṃ ca lokasya nâbhidhāved ” iti.[S094]
㈠汝等莫執著方言，莫隨逐世間所立名字。
㈡方域言詞不應堅執，世俗名想不應固求。
★0◤eṣa tu kāśmīravaibhāṣikāṇāṃ siddhāntaḥ / [031|16-]
◤eṣa tu kāśmīravaibhāṣikāṇāṃ siddhāntaḥ ——[S094]
①eṣa tu kāśmīra-vaibhāṣikāṇāṃ siddhāntaḥ ——
㈠罽賓國毘婆沙師，悉檀判如此：
㈡然迦濕彌羅國毘婆沙宗說：
①uktam hi bhagavatā janapada niruktim na abhiniviśeta saṃjñām ca lokasya na abhidhāvet iti eṣa tu kāśmīra vaibhāṣikāṇām siddhāntas
㈢བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཀྱང་ལྗོངས་ཀྱི་མིའི་ཚིག་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པར་མི་བྱའོ། །
★0◤cakṣuḥ paśyati śrotraṃ śṛṇoti ghrāṇaṃ jighrati jihvā āsvādayati kāyaḥ spṛśati mano vijānātīti / [031|17-]
㈢འཇིག་རྟེན་གྱི་མིང་ལ་མངོན་པར་བརྒྱུག་པར་མི་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་སོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤cakṣuḥ paśyati,[S094]
㈢མིག་གིས་མཐོང་ངོ་། །
㈠眼能見。
㈡眼能見 。
①cakṣus paśyati śrotram śṛṇoti ghrāṇam jighrati jihvā āsvādayati kāyas spṛśati manas vijānāti iti
㈢རྣ་བས་ཐོས་སོ།
◤śrotraṃ śṛṇoti,[S094]
㈢སྣས་ཚོར་རོ། །
㈠耳能聞。
㈢ལྕེས་མྱོང་ངོ་། །
㈡耳能聞 。
◤ghrāṇaṃ jighrati,[S094]
㈠鼻能嗅。
㈡鼻能嗅。
◤jihvā āsvādayati,[S094]
㈠舌能嘗。
㈡舌能嘗 。
◤kāyaḥ spṛśati,[S094]
㈠身能觸。
㈡身能覺 。
◤mano vijānātîti.42.[S094]
㈠意能識。
㈡意能了。
㈢ལུས་ཀྱིས་རེག་གོ།
㈢ཡིད་ཀྱིས་〖PNཀྱི།〗རྣམ་པར་ཤེས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི་ཁ་ཆེ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་གྲུབ་པའི་མཐའ་ཡིན་ནོ། །
★◤tadyadi cakṣuḥ paśyati kimekena cakṣuṣā rūpāṇi paśyaty āhosvidubhābhyām / [031|19]
♂tadyadi cakṣuḥ paśyati kimekena cakṣuṣā rūpāṇi paśyaty āhosvidubhābhyām{5. K. paśyati āhosvi... |} /
◤tad yadi cakṣuḥ paśyati, kim ekena cakṣuṣā rūpāṇi paśyati?[S094]
㈠為用一眼見色。為用二眼見色。
㈡於見色時，為一眼見。為二眼見 。
◤āhosvid ubhābhyām?[S094]
①tat yadi cakṣus paśyati kim ekena cakṣuṣā rūpāṇi paśyati āhosvit ubhābhyām
㈢ཅི་མིག་གཅིག་གིས་གཟུགས་རྣམས་མཐོང་ངམ། འོན་ཏེ་〖PN+གཉི།〗གཉི་གས་ཤེ་ན།
★0◤nātra niyamaḥ / [031|20]
◤nâtra niyamaḥ.[S094]
㈠此中無定。
㈡此無定准。
①na atra niyamas
㈢འདི་ལ་ངེས་པ་མེད་དོ། །
◤[S095]
◤[09501-09511]
★★◤ 【ubhābhyām api cakṣubhuyāṃ paśyati vyaktadarśanāt /】[031|21]
♂ubhābhyām api cakṣurbhyāṃ paśyati vyaktadarśanāt /
◤ubhābhyām api cakṣurbhyāṃ paśyati vyaktadarśanāt.[S095-097]
①ubhābhyām api cakṣubhuyām paśyati vyakta darśanāt
㈠〔偈曰〕：【或由二眼見 分明見色故】。
㈢མིག་ནི་〖PNདེ།〗གཉི་ག་དག་གིས་ཀྱང་། །མཐོང་སྟེ་གསལ་བར་མཐོང་ཕྱིར་རོ། །
㈡頌曰：【或二眼俱時_a 見色分明故】〖39_1_b〗。
★★◤ubhābhyāmapi cakṣurbhyāṃ paśyatītyābhidhārmikāḥ / [031|22]
♂ubhābhyāmapi cakṣurbhyā [ 24b. 2B. VIII ] paśyatītyābhidhārmikāḥ /
◤ubhābhyām api cakṣurbhyāṃ paśyatîty ābhidhārmikāḥ.[S095-097]
㈠釋曰：亦由二眼根見色。阿毘達磨師說如此。
㈡論曰：阿毘達磨諸大論師咸言，或時二眼俱見。
①ubhābhyām api cakṣurbhyām paśyati iti ābhidhārmikās
㈢ཆོས་མངོན་པ་པ་རྣམས་ན་རེ་མིག་གཉི་གས་ཀྱང་མཐོང་སྟེ། འདི་ལྟར་གཉི་ག་ཕྱེ་ན་གསལ་བར་〖PN-བར།〗རབ་ཏུ་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ། །
★◤tathā hi dvayorvivṛtayoḥ paraiśāuddhataraṃ darāśanaṃ bhavati / [031|22-]
♂tathāhi dvayorvivṛtayoḥ pariśuddhataraṃ darśanaṃ bhavati{6. K. darśanambhavati |} /
◤tathā hi —— dvayor vivṛtayoḥ pariśuddhataraṃ darśanaṃ bhavati.[S095-097]
㈠何以故。若開二眼，見最明了。
㈡以開二眼，見色分明。開一眼時不分明故。
★◤ekasmiṃścīnmīlite cakṣuṣi dvitīye cārdhanimīlite dvicandrādigrahaṇaṃ bhavati / [031|23-]
♂ekasmiṃśconmīlite {7. K. omits cakṣaṣi... nimīlite |}cakṣuṣi dvitīye cārddhanimīlite{7. K. omits cakṣaṣi... nimīlite |} dvicandrādigrahaṇaṃ bhavati /
◤ekasmiṃś cônmīlite cakṣuṣi dvitīye cârdhanimīlite dvicandrādigrahaṇaṃ bhavati;[S095-097]
①ekasmiṃś cônmīlite cakṣuṣi dvitīye ca ardhanimīlite dvi-candrādi-grahaṇaṃ bhavati;
㈠若開一眼，半閉一眼，則見二月。
㈡又開一眼、觸一眼時，便於現前見二月等。
★0◤naikatarānyathībhāvāt / [031|24]
◤naikatarānyathībhāvāt.[S095-097]
㈠由隨一變異，見則不明。
㈡閉一觸一，此事則無。是故或時，二眼俱見。
①tathā hi dvayos vivṛtayos para aiśāuddhataram dara aśanam bhavati ekasmin= cīt mīlite cakṣuṣi dvitīye ca ardha nimīlite dvi candra ādi grahaṇam bhavati na ekatarān i athībhāvāt
㈢མིག་གཅིག་ཕྱེ་ལ་གཉིས་པ་ཕྱེད་ཕྱེ་ན་ཟླབ་གཉིས་སུ་འཛིན་གྱི་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གཞན་དུ་གྱུར་ན་ནིམ་ཡིན་ནོ། །
★◤na cāśrayavicchedād vicchedaparasaṅgo vijñānasya deśāpratiṣṭhitatvād raupavaditi / [031|24-]
♂nacāśrayavicchedād{8. K. cchedādviccheda |} vicchedaprasaṅgo vijñānasya deśāpratiṣṭhitatvād rūpavaditi /
◤na câśrayavicchedād vicchedaprasaṅgaḥ;[S095-097]
㈠不可由依止處別，分識為二。
㈡非所依別，識成二分。
①na ca āśraya vicchedāt viccheda para saṅgas vijñānasya deśa apratiṣṭhita tvāt raupa vat iti
㈢རྟེན་རྣམ་པར་ཆད་པར་ཐལ་བར་ཡང་མེད་དེ། རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་གཟུགས་བཞིན་དུ་ཡུལ་ན་མི་གནས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
◤vijñānasya deśāpratiṣṭhitatvād rūpavad iti.[S095-097]
㈠識無住處故，不同於色。
㈡住無方故，不同礙色。
★◤yadi cakṣuḥ paśyati śrotraṃ śṛṇoti yāvanmano vijānāti kimeṣāṃ prāpto viṣaya āhosvidaprāptaḥ / [031|26-]
♂yadi cakṣuḥ paśyati śrotraṃ śṛṇoti yāvanmano vijānāti kimeṣāṃ prāpto viṣaya{9. K. kimeṣāmprāptaviṣaya |} āhosvidaprāptaḥ /
◤yadi cakṣuḥ paśyati śṛṇoti yāvan mano vijānāti,[S095-097]
㈠若眼能見，耳能聞，乃至意能識。
㈡若此宗說，眼見耳聞，乃至意了。
①yadi cakṣus paśyati śrotram śṛṇoti yāvat manas vijānāti kim eṣām prāptas viṣayas āhosvit aprāptas
㈢གལ་ཏེ་མིག་གིས་མཐོང་བ་དང་རྣ་བས་ཐོས་པ་ནས་ཡིད་ཀྱི་〖PNཀྱིས།〗རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུ་ཡིན་ན་ཅི་འདི་དག་ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་ཞིག་གམ། འོན་ཏེ་མ་ཕྲད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞེ་ན།
◤kim eṣāṃ prāpto viṣayaḥ? āhosvid aprāptaḥ?[S095-097]
㈠彼塵為至為不至耶。
㈡彼所取境，根正取時，為至不至 。
★◤ 【cakṣuḥśrotramano 'prāptaviṣayaṃ 】[032|01]
①cakṣus śrotra manas aprāpta viṣayam
㈢མིག་དང་ཡིད་དང་རྣ་བ་ནི། ཡུལ་དང་མ་ཕྲད།
◤cakṣuḥśrotramano 'prāptaviṣayaṃ,[S095-097]
㈠〔偈曰〕：【眼耳及意根 不至塵】。
㈡頌曰：【眼耳意根境〖39_1_c〗 不至】
◤tathā hi —— dūrād rūpaṃ paśyati,[S095-097]
㈠釋曰：云何如此，眼能見遠色。
㈡論曰：眼耳意根取非至境，謂眼能見遠處諸色。
★◤tathā hi dūrādrūpaṃ paśyatyakṣisthamañjanaṃ na paśyati / dūrācchabdaṃ śṛṇoti / [032|02]
♂@032 cakṣuḥśrotramano 'prāptaviṣayaṃ tathāhi dūrādrūpaṃ paśyatyakṣisthamañjanaṃ{1. K. paśyati akṣi... |} na paśyati / ♂dūrācchabdaṃ śṛṇoti /
①tathā hi dūrāt rūpam paśyati akṣi stham añjanam na paśyati
①dūrāt śabdam śṛṇoti
㈢འདི་ལྟར་གཟུགས་རྒྱང་རིང་པོ་ནས་མཐོང་ཞིང་མིག་ལ་ཡོད་པའི་མིག་སྨན་མི་མཐོང་ལ། དེ་བཞིན་དུ་སྒྲ་རྒྱང་རིང་པོ་ནས་ཐོས་སོ། །
◤akṣistham añjanaṃ na paśyati.[S095-097]
㈠若以藥塗眼，則不能見。
㈡眼中藥等，則不能觀。
◤dūrāc chabdaṃ śṛṇoti,[S095-097]
㈠耳能聞遠聲。
㈡耳亦能聞，遠處聲響。 逼耳根者，則不能聞。
★◤sati ca prāptaviṣayatve divyaṃ cakṣuḥśrotramiha dhyāyināṃ nopajāyeta / [032|02-]
♂sati ca prāptaviṣayatve divyaṃ{2. K. veditavyaṃ |} cakṣuḥśrotramiha{3. Y. adds manuṣyeṣu |} dhyāyināṃ{4. K. dhyāyinānno.. |} nopajāyeta /
◤sati ca[S095-097]
①sati ca prāpta viṣaya tve divyam cakṣus śrotram iha dhyāyinām na upajāyeta
㈢ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་ཉིད་ཅིག་ཡིན་ན་ནི་འདི་ན་བསམ་གཏན་པ་རྣམས་ལ་ལྷའི་མིག་དང་། རྣ་བ་སྐྱེ་བར་མི་འགྱུར་ཏེ།
ⅰⅱ
◤prāptaviṣayatve divyaṃ cakṣuḥśrotram iha manuṣyeṣu dhyāyināṃ nôpajāyeta,[S095-097]
㈠若眼耳緣至塵，修觀行人，天眼天耳，不得應成。
㈡若眼耳根，唯取至境。 則修定者，應不修生天眼耳根。
★0◤ghrāṇādivat / [032|03]
◤ghrāṇādivat.[S095-097]
㈠猶如鼻等。
㈡如鼻根等。
①ghrāṇa ādi vat
㈢སྣ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། །
★◤yadyaprāptaviṣayaṃ cakṣuḥ kasmānna sarvamaprāptaṃ paśyati dūraṃ tiraskṛtaṃ ca / [032|03-]
♂yadyaprāptaviṣayaṃ cakṣuḥ{5. K. viṣayañcakṣuḥ |} kasmānna sarvamaprāptaṃ{6. K. kasmāt sarvvamaprāptanna |} paśyati dūraṃ tiraskṛtaṃ ca{7. K. tiraskṛtañca |} /
◤yady aprāptaviṣayaṃ cakṣuḥ, kasmān na sarvam aprāptaṃ paśyati dūraṃ tiraskṛtaṃ ca .[S095-097]
㈠若爾云何不能見一切不至塵及最遠塵，并所障塵。
㈡若眼能見，不至色者，何故不能普見一切，遠有障等不至諸色。
①yadi aprāpta viṣayam cakṣus kasmāt na sarvam aprāptam paśyati dūram tiraskṛtam ca
㈢གལ་ཏེ་མིག་ཡུལ་དང་མ་ཕྲད་པ་ཡིན་ན་ཅིའི་ཕྱིར་ཐག་རིང་བ་དང་བར་དུ་ཆོད་པ་མ་ཕྲད་པ་ཐམས་ཅད་མི་མཐོང་ཞེ་ན།
◤[S095-097]
◤[09511-09614]
◆96♂tāvad ayaskānto na sarvam
★◤kathaṃ tāvad ayskānto na sarvamaprāptamayaḥ karṣati / [032|04-]
♂kathaṃ tāvad ayaskānto na sarvamaprāptamayaḥ karṣati /
◤kathaṃ tāvad ayaskānto na sarvam aprāptam ayaḥ karṣati.[S095-097]
㈠若爾云何磁石不吸一切不至之鐵。
㈡如何磁石吸不至鐵，非吸一切不至鐵耶 。
①katham tāvad ayskāntas na sarvam aprāpta mayas karṣati
㈢རེ་ཞིག་ཁབ་ལོང་གིས་ཀྱང་ལྕགས་མ་ཕྲད་པ་ཐམས་ཅད་ཇི་ལྟར་མི་འདྲེན།
★0◤prāptaviṣayatve 'pi caitatsamānam / [032|05]
◤prāptaviṣayatve 'pi caitat samānam.[S095-097]
㈠若能緣至塵，此難則齊。
㈡執見至境，亦同此難。
★◤kasmānna sarvaṃ prāptaṃ paśyatyañjanaṃ śalākāṃ vā / [032|05-]
♂kasmānna{8. K. kasmāt na |} sarvaṃ prāptaṃ paśyatyañjanaṃ{9. K. paśyati añjanaṃ |} śalākāṃ vā /
◤kasmān na sarvaṃ prāptaṃ paśyaty añjanaṃ śalākāṃ vā.[S095-097]
㈠云何不能見一切至塵。謂眼藥及籌等。
㈡何故不能普見一切。眼藥籌等至眼諸色。
①prāpta viṣaya tve api ca etat samānam kasmāt na sarvam prāptam paśyati añjanam śalākām vā
㈢ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་ཉིད་ཅིག་ཡིན་ན་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་མིག་སྨན་ནམ་ཐུར་མ་ཕྲད་པ་ཐམས་ཅད་མི་མཐོང་སྟེ་དེ་ནི་མཚུངས་སོ། །
★◤yathā ca ghrāṇādīnaṃ prāpto viṣayo na tu sarvaḥ / [032|06-]
♂yathā ca ghrāṇādīnāṃ prāpto viṣayo natu sarvaḥ /
◤yathā ca ghrāṇādīnāṃ hi prāpto viṣayo na tu sarvaḥ,[S095-097]
㈠如鼻等緣至塵，不緣一切至。
㈡又如鼻等，能取至境，然不能取一切。
★◤sahabhūgandhādyagrahaṇāt / [032|06-032|07]
♂sahabhūgandhādyagrahaṇāt |{10. K. grahaṇādevaṃ |} evaṃ cakṣuṣo 'pyaprāptaḥ{11. K. ...pyaprāptatvaṃ |}- syānna tu sarvaḥ /
◤sahabhūgandhādyagrahaṇāt;[S095-097]
㈠不能取香等共有故。
㈡與根俱有香等。
①yathā ca ghrāṇa ādīnam prāptas viṣayas na tu sarvas saha bhūgandhā ādya grahaṇāt
㈢ཇི་ལྟར་ཡང་སྣ་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་ཡིན་ཡང་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་དྲི་ལ་སོགས་པ་མི་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ཐམས་ཅད་ནི་མ་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ།
◤evaṃ cakṣuṣo 'py aprāptaḥ syāt,[S095-097]
㈠如此眼塵不至，
㈡如是眼根雖見不至，
★◤evaṃ cakṣuṣo 'pyaprāptaḥ syānna tu sarvaḥ / [032|07]
①evam cakṣuṣas apyaprāptas syāt na tu sarvas
㈢མིག་ཀྱང་མ་ཕྲད་པ་ཡིན་མོད་ཀྱི་ཐམས་ཅད་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤na tu sarvaḥ.[S095-097]
㈠非一切不至。皆是眼塵。
㈡而非一切。 耳根亦爾。
★◤manastvarūpitvāt prāptumevāśaktam / [032|07-]
♂manastvarūpitvāt prāptu{12. K. prāpta |} mevāśaktam /
◤manas tv arūpitvāt prāptum evâśaktam.[S095-097]
㈠意無色故，無有至能。故不緣至塵。
㈡意無色故，非能有至。
①manas tu arūpi tvāt prāptum eva aśaktam
㈢ཡིད་ནི་གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཕྲད་པ་ཉིད་དུ་མི་ནུས་སོ། །
◤ke cit punaḥ śrotraṃ prāptāprāptaviṣayaṃ manyante;[S095-097]
㈠有餘師說：耳緣至不至塵。
㈡有執：耳根通取至境及不至境。
★◤kecit punaḥ śrotraṃ praptāprāptaviṣayaṃ manyayante / [032|08]
♂kecit punaḥ śrotraṃ prāptāprāptaviṣayaṃ manyante / ♂karṇābhyantare 'pi śabdaśravaṇāt /
①kecid punar śrotram prapta aprāpta viṣayam manyayante karṇabhyantare api śabda śravaṇāt
㈢ཡང་ཁ་ཅིག་ནི་རྣ་བའི་ནང་དུ་ཡང་སྒྲ་ཐོས་པའི་ཕྱིར། རྣ་བ་{49b}ནི་ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་དང་མ་ཕྲད་པ་ཡང་ཡིན་པར་སེམས་སོ། །
◤karṇābhyantare 'pi śabda śravanāt.[S095-097]
㈠由聞耳內聲故。
㈡自耳中聲亦能聞故。
★◤karṇabhyantare 'pi śabdaśravaṇāt / śeṣaṃ tu ghrāṇajihvākāyākhyam / [032|09]
♂śeṣaṃ tu ghrāṇajihvākāyākhyam /
①śeṣam tu ghrāṇajihvā kāya ākhyam
㈢ལྷག་མ་སྣ་དང་ལྕེ་དང་ལུས་ཞེས་བྱ་བ།
◤śeṣaṃ tu ghrāṇajihvākāyākhyam.[S095-097]
㈠所餘鼻舌身。
㈡所餘鼻等
★◤ 【trayamanyathā // VAkK_1.43 //】[032|10]
♂trayamanyathā //43//
①trayam anyathā
㈢གསུམ་གཞན་དུ།
◤trayam anyathā. 1.43.[S095-097]
㈠〔偈曰〕：【三異】。
㈡【三相違】〚39_1_d〛三有色根。
★0◤prāptaviṣayamityarthaḥ / ghrāṇaṃ kathaṃ prāptaviṣayam / nirucchvāsasya gandhāgrahaṇāt / [032|11]
◤prāptaviṣayam ity arthaḥ.[S095-097]
㈠釋曰：以至到為塵。
㈡與上相違，唯取至境。
①prāpta viṣayam iti arthas
㈢ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཐ་ཚིག་གོ།
◤ghrāṇaṃ kathaṃ prāptaviṣayam?[S095-097]
㈠云何知鼻緣至塵。
㈡如何知鼻唯取至香 。
①ghrāṇam katham prāpta viṣayam
㈢སྣ་ཇི་ལྟར་ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་ཡིན་ཞེ་ན།
◤nirucchvāsasya gandhāgrahaṇāt.[S095-097]
㈠若斷息則不聞香。
㈡由斷息時不嗅香故。
①nirucchvāsasya gandha agrahaṇāt
㈢དབུགས་མ་བརྔུབས་པར་དྲི་མི་འཛིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤kêyaṃ prāptir nāma? nirantarotpattiḥ.[S095-097]
㈠至是何法生無間為至。
㈡云何名至 。謂無間生。
★◤keyaṃ prāptirnāma / nirantarotpattiḥ / [032|12]
♂keyaṃ prāptirnāma / nirantarotpattiḥ{13. MS. ...tpatti |} /
①kā iyam prāptis nāma
㈢ཕྲད་པ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཅི་ཞེ་ན།
①nirantara utpattis
㈢འདབ་ཆགས་པར་འབྱུང་བའོ། །
◤kiṃ punaḥ paramāṇavaḥ spṛśanty anyonyam? āhosvin na?[S095-097]
㈠隣虛為互相觸，為不相觸。
㈡又諸極微，為相觸不。
★◤kiṃ punaḥ paramāṇavaḥ spṛśantyanyonyamāhosvinna / [032|12-]
♂[ 25a. 2A1. I ] kiṃ punaḥ{14. K. kimpunaḥ |} paramāṇavaḥ spṛśantyanyonyamāhosvinna /
①kim punar paramāṇavas spṛśanti anyonyam āhosvin na
㈢ཅི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ཕན་ཚུན་རེག་གམ་འོན་ཏེ་མི་རེག་ཅེ་ན།
★◤na spṛśantīti kāśmīrakāḥ / [032|13-031|13]
♂na spṛśantīti kāśmīrakāḥ{15. K. kāśmīrāḥ |} /
◤na spṛśantîti kāśmīrakāḥ.[S095-097]
㈠罽賓國師說：不相觸。
㈡迦濕彌羅國毘婆沙師說：不相觸。
①na spṛśanti iti kāśmīrakās
㈢ཁ་ཆེ་བ་རྣམས་ན་རེ་མི་རེག་གོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★0◤kiṃ kāraṇam / [032|13]
◤kiṃ kāraṇam?[S095-097]
㈠何以故。
㈡所以者何。
①kim kāraṇam
㈢ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན།
★◤yadi tāvat sarvānmanā spṛśeyurmiśrībhaveyurdravyāṇi / [032|13-]
♂yadi tāvat sarvātmanā spṛśeyurmiśrībhaveyurdravyāṇi /
◤yadi tāvat sarvātmanā spṛśeyur miśrībhaveyur dravyāṇi.[S095-097]
㈠若由一切體相觸，諸物則應相雜。
㈡若諸極微，遍體相觸。 即有實物，體相雜過。
㈢རེ་ཞིག་གལ་ཏེ་བདག་ཉིད་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་རེག་པར་འགྱུར་ན་ནི་རྫས་རྣམས་འདྲེས་པར་འགྱུར་རོ། །
★0◤athaikadeśena sāvayavāḥ prasajyeran / [032|14]
◤athaikadeśena,[S095-097]
㈠若由體一分相觸，
㈡若觸一分，
①yadi tāvat sarvān manā spṛśeyus miśrībhaveyus dravyāṇi atha eka deśena sa avayavās prasajyeran niravayavās ca paramāṇavas
㈢འོན་ཏེ་ཕྱོགས་གཅིག་གིས་རེག་ན་ནི་ཆ་ཤས་དང་བཅས་པ་དག་ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ཞིག་ན་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་ཆ་ཤས་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །
◤sāvayavāḥ prasajyeran.[S095-097]
㈠隣虛則有方分。
㈡成有分失。
★★◤niravayavāśca paramāṇavaḥ / kathaṃ śabdābhiniśpattirbhavati / [032|15]
♂niravayavāśca paramāṇavaḥ / kathaṃ tarhi{16. Y. omits tarhi |} śabdābhiniṣpatti- rbhavati /
◤niravayavāś ca paramāṇavaḥ.[S095-097]
㈠諸隣虛無方分故。
㈡然諸極微，更無細分。
①katham śabda abhiniśpattis bhavati
㈢འོ་ན་ཇི་ལྟར་སྒྲ་མངོན་པར་འགྲུབ་པར་འགྱུར་ཞེ་ན།
◤kathaṃ śabdābhiniṣpattir bhavati?[S095-097]
㈠若爾云何發聲。由無間故。
㈡若爾何故相擊發聲 。但由極微無間生故。
★◤ata eva yadi hi spṛśeyurhasto haste 'bhyāhataḥ sajyeto palaścopale / [032|15-]
♂ata eva yadi hi spṛśeyurhasto{17. MS. haste |} haste 'bhyāhataḥ sajyeto{18. MS. sajyetāpana..., Y. sajjeta, K. sādhyata |}palaścopale /
◤ata eva yadi hi spṛśeyur hasto haste 'bhyāhataḥ sajyeta, upalaś côpale.[S095-097]
㈠若言相觸，二手相榼則應相著。石投石亦爾。
㈡若許相觸，擊石拊手，體應相糅。
①atas eva yadi hi spṛśeyus hastas haste abhyāhatas sajyeto palas ca upale
㈢དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཏེ། གལ་ཏེ་རེག་པར་གྱུར་ན་ལག་པས་ལག་པ་ལ་བསྣུན་ན་འབྱིང་བར་འགྱུར་ལ། རྡོ་བས་རྡོ་བ་ལ་བསྣུན་ན་ཡང་འབྱིང་བར་འགྱུར་རོ། །
◤[S097]
◤[09701-09715]
★◤kathaṃ citaṃ pratyāhataṃ na viśīryate / [032|16-032|17]
♂kathaṃ citaṃ{19. MS. cittaṃ |} pratyāhataṃ na viśīryate /
◤kathaṃ citaṃ pratyāhataṃ na viśīryate?[S097]
㈠若爾微聚相榼，云何不散。
㈡不相觸者，聚色相擊，云何不散 。
★0◤vāyudhātusaṃdhāritatvāt / [032|17]
◤vāyudhātusandhāritatvāt.[S097]
㈠風界所持故。
㈡風界攝持，故令不散。
①katham citam pratyāhatam na viśīryate vāyu dhātu saṃdhārita tvāt
㈢ཇི་ལྟར་བསགས་པ་ལ་བརྒྱབ་ན་ཞིགས་〖PNཞིག〗པར་མི་འགྱུར་ཞེ་ན། རླུང་གི་ཁམས་ཀྱིས་བཟུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
◤kaś cidvāyudhāturvikiraṇāya pravṛttaḥ,[S097]
㈠何以故。有風界能破散。
㈡或有風界，能有壞散。
★◤kaścidvāyudhāturvikiraṇāya pravṛtto yathā saṃvarttanyāṃ kaścit saṃdhāraṇāya yathā vivarttanyāmiti / [032|17-]
♂kaścidvāyu{20. K. kaściddhi vāyu |} dhāturvikiraṇāya pravṛtto yathā saṃvarttanyāṃ kaścitsaṃdhāraṇāya yathā vivarttanyāmiti /
①kaścid vāyu dhātus vikiraṇāya pravṛttas yathā saṃvarttanyām kaścid saṃdhāraṇāya yathā vivarttanyām iti
㈢རླུང་གི་ཁམས་ཁ་ཅིག་ནི་འཇིག་པར་ཞུགས་པ་ཡིན་ཏེ་དཔེར་ན་འཇིག་པའི་ཚེ་〖PNཚེའི།〗ལྟ་བུའོ། །
◤yathā saṃvartanyām,[S097]
①yathā saṃvartanī
㈠如劫末時。
㈡如劫壞時。
◤kaś cit sandhāraṇāya,[S097]
㈠有風界能合持。
㈡或有風界，能有成攝。
◤yathā vivarttanyāmiti.[S097]
㈠如劫成時。
㈡如劫成時。
㈢ཁ་ཅིག་ནི་འཛིན་པར་ཞུགས་པ་ཡིན་ཏེ་དཔེར་ན་ཆགས་པའི་ཚེ་〖PNཚེའི།〗ལྟ་བུའོ། །
★◤kathamidānīṃ nirantara prāptyā prāptaviṣayaṃ trayamucyate / [032|18-]
♂kathamidānīṃ niruttara{21. K. ...nnirantara |} prāptyā prāptaviṣayaṃ trayamucyate /
◤kathamidānīṃ nirantaraprāptyā prāptaviṣayaṃ trayamucyate?[S097]
①kathamidānīṃ nirantara-prāpti prāpta-viṣayaṃ trayamucyate?
㈠云何今說，三根塵由無間至，緣於至塵。
㈡云何三根，由無間至，名取至境 。
①katham idānīm nirantara prāptyā prāpta viṣayam trayam ucyate (འདབས་ཆགས་པ།)
㈢ད་ནི་ཇི་ལྟར་〖PN+ན།〗འདབ་ཆགས་པར་ཕྲད་པས་གསུམ་པོ་ཡུལ་དང་ཕྲད་པ་ཞེས་བྱ་ཞེ་ན།
★◤tadevaiṣāṃ niruttaratvaṃ yanmadhye nāsti kiñcit / [032|19]
♂tadevaiṣāṃ niruttaratvaṃ{22. Y. K. nirantaratvaṃ |} yanmadhye nāsti kiṃcit |{23. K. kiñcidapi |}
◤tadevaiṣā nirantaratvaṃ yanmadhye nāsti kiñcit.[S097]
㈠是彼無間義，說名為至。謂於中間，無有別物。
㈡即由無間，名取至境。謂於中間，都無片物。
①tat eva eṣām niruttara tvam yad madhye na asti kiñcid
㈢དེ་དག་གི་དབུས་ན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཁོ་ན་འདབ་ཆགས་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །
★◤apikhlu saṃghātāḥ sāvayavatvāt spṛśantītyadvīṣaḥ / [032|20]
♂api khalu saṃghātāḥ sāvayavatvāt spṛśantītyadoṣaḥ /
◤api khalu saṅghātāḥ sāvayavatvāt spṛśantītyadoṣaḥ.[S097]
㈠復次微聚物有方分故，若相觸則無失。
㈡又和合色，許有分故，相觸無失。
①apikhlu saṃghātās sāvayava tvāt spṛśanti iti advīṣas
㈢ཡང་འདུས་པ་རྣམས་ནི་ཆ་ཤས་དང་བཅས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རེག་པར་འགྱུར་བས་ཉེས་པ་མེད་དོ། །
★◤evaṃ ca kṛtvā 'yamapi grantha upapanno bhavati vibhāṣāyām / [032|20-]
♂evaṃ ca{24. K. omits ca |} kṛtvā'yamapi grantha upapanno bhavati vibhāṣāyām /
◤evaṃ ca kṛtvā ayamapi grantha upapanno bhavati vibhāṣāyām ——[S097]
㈠若作如此執，毘婆沙中此文句得成。
㈡由許此理，毘婆沙文義善成立。
①evam ca kṛtvā yam api granthas upapannas bhavati vibhāṣāyām
㈢དེ་ལྟར་བྱས་ན་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་ལས།
◤“kiṃ nu spṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭamutpadyate, āhosvidaspṛṣṭahetukam ” iti praśrayitvā[S097]
㈠是觸為以觸為因生，為非觸為因生。作如此問。
㈡故彼問言 ：諸是觸物，為是觸為因故生，為非觸為因故生 。
★◤kiṃ nu spṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭamutpadyate āhosvidaspṛṣṭahetukamiti praśnayitvāha“kāraṇaṃ prati / [032|21-]
♂kiṃ nu{25. K. kinnu |} spṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭamutpadyate āhosvidaspṛṣṭahetukamiti praśnayitvāha “kāraṇaṃ prati{26. K. praśnayitvā āha kāraṇamprati |} /
①kim nu spṛṣṭa hetukam spṛṣṭam utpadyate āhosvit aspṛṣṭa hetukam iti praśnayitvā aha kāraṇam prati
㈢ཅི་རེག་པའི་རྒྱུ་ཅན་གྱི་རེག་པ་ཞིག་སྐྱེས་པ་འམ། འོན་ཏེ་མ་རེག་པའི་རྒྱུ་ཅན་ཞིག་སྐྱེ་ཞེས་དྲིས་ནས་སྨྲས་པ།
◤āha ——“kāraṇaṃ prati.[S097]
㈠約因為答：
㈡諸非觸物為問亦爾。 彼就此理，為不定答。
★◤kadācit spṛṣṭahetukamaspṛṣṭamutpadhate yadā viśīryate / [032|22-]
♂kadācit spṛṣṭahetukamaspṛṣṭamutpadyate yadā viśīryate /
◤kadācit spṛṣṭahetukamaspṛṣṭamutpadyate,[S097]
㈠有時以觸為因，非觸得生。
㈡有時是觸為因，生於非觸。
①kadācid spṛṣṭa hetukam aspṛṣṭam utpadhate yadā viśīryate
㈢རྒྱུའི་ཕྱིར་རེས་འགའ་ནི་རེག་པའི་རྒྱུ་ཆན་གྱི་མ་རེག་པ་སྐྱེ་སྟེ། གང་གི་ཆོ་རྣམ་པར་ཞིགས་པ་ནའོ། །
◤yadā viśīryate.[S097]
㈠若物分散。
㈡謂和合物正離散時。
★0◤kadācidaspṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭaṃ yadā cayaṃ gacchati / [032|23]
◤kadācidaspṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭam,[S097]
㈠有時以非觸為因，觸得生。
㈡有時非觸為因，生於是觸。
①kadācid aspṛṣṭa hetukam spṛṣṭam yadā cayam gacchati
㈢རེས་འགའ་ནི་མ་རེག་པའི་རྒྱུ་ཅན་གྱི་རེག་པ་སྐྱེ་སྟེ། གང་གི་ཚེ་བསགས་པར་འགྱུར་བ་ནའོ། །
◤yadā cayaṃ gacchati.[S097]
㈠若物增長。
㈡謂離散物正和合時。
◤kadācit spṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭam,[S097]
㈠有時以觸為因，觸得生。
㈡有時是觸為因，生於是觸。
★◤kadācit spṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭaṃ yadā cayavatāṃ cayaḥ / [033|01]
♂@033 kadācit spṛṣṭahetukaṃ spṛṣṭaṃ yadā cayavatāṃ cayaḥ /
①kadācid spṛṣṭa hetukam spṛṣṭam yadā cayavatām cayas
㈢རེས་འགའ་ནི་རེག་པའི་རྒྱུ་ཅན་གྱི་རེག་པ་སྐྱེ་སྟེ། གང་གི་ཚེ་བསགས་པ་དང་ལྡན་པ་བསགས་པ་ཁོ་ནའོ། །
◤yadā cayavatāṃ cayaḥ.[S097]
㈠若聚與聚共合。
㈡謂和合物復和合時。
★◤kadācidaspṛṣṭahetukamaspṛṣṭaṃ yadā vātāyanaraja” iti / [033|01-]
♂kadācidaspṛṣṭahetukamaspṛṣṭaṃ yadā vātāyatanaraja” iti /
◤kadācidaspṛṣṭahetukamaspṛṣṭam,[S097]
㈠有時以非觸為因，非觸得生。
㈡有時非觸為因，生於非觸。
①kadācid aspṛṣṭa hetukam aspṛṣṭam yadā vātāyana rajas iti
㈢རེས་འགའ་ནི་མ་རེག་པའི་རྒྱུ་ཅན་གྱི་མ་རེག་པ་སྐྱེ་སྟེ་དཔེར་ན་ཉི་ཟེར་གྱི་རྡུལ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་འབྱུང་བའི་གཞུང་འདི་ཡང་འཐད་པར་འགྱུར་རོ། །
◤yadā vātāyanarajaḥ ” iti.[S097]
㈠如隙中微塵。
㈡謂向遊塵同類相續。
★0◤yadi paramāṇavaḥ spṛśeyuruttarakṣaṇāvasthānaṃ syāditi bhadantavasumitraḥ / [033|02]
◤yadi paramāṇavaḥ spṛśeyuruttarakṣaṇāvasthānaṃ syāditi bhadantavasumitraḥ.[S097]
㈠大德婆須蜜多羅說：若隣虛相觸，應得住至後剎那。
㈡尊者世友說：諸極微相觸，即應住至後念。
①yadi paramāṇavas spṛśeyus utta rakṣaṇa avasthānam syāt iti bhadantava sumitras
㈢བཙུན་པ་དབྱིག་བཤེས་ན་རེ་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་རེག་པར་གྱུར་ན་ནི་སྐད་ཅིག་མ་ཕྱི་མར་གནས་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★★◤na spṛśanti / nirantare tu spṛṣṭasaṃjñeti bhadantaḥ / bhadantamataṃ caiṣṭavyam / [033|03]
♂na spṛśanti [ 25b. 2B1. I ] nirantare tu spṛṣṭasaṃjñeti bhadantaḥ / ♂bhadantamataṃ caiṣṭavyam /
◤na spṛśanti, nirantare tu spṛṣṭasaṃjñeti bhadantaḥ.[S097]
①na spṛś , nirantara tu spṛṣṭa saṃjñeti bhadantaḥ.
㈠大德說：隣虛不相觸，於無間中，世間假立觸名。
㈡然大德說：一切極微，實不相觸，但由無間，假立觸名。
①na spṛśanti nirantare tu spṛṣṭa saṃjñā iti bhadantas
㈢བཙུན་པ་ན་རེ་ནི་{50a}རེག་པ་ནི་མེད་ཀྱི་འདབ་ཆགས་པ་ལ་〖N+རེག་པ་ལ།〗རེག་གོ་སྙམ་དུ་འདུ་ཤེས་པར་ཟད་དོ་ཞེས་ཟེར་ཏེ།
◤bhadantamataṃ caiṣṭavyam.[S097]
㈠大德意可受。
㈡此大德意，應可愛樂。
①bhadanta matam ca eṣṭavyam
㈢བཙུན་པའི་ལུགས་འདོད་པར་བྱའོ། །
★★◤anyathā hi sāntarāṇāṃ paramāṇūnāṃ śūnyeṣvantareṣu gatiḥ kena pratibadhyeta / [033|04]
♂anyathā hi sāntarāṇāṃ paramāṇūnāṃ śūnyeṣvantareṣu gatiḥ kena pratibādhyeta /
◤anyathā hi sāntarāṇāṃ paramāṇūnāṃ śūnyeṣvantareṣu gatiḥ kena pratibadhyeta,[S097]
◤㈠若不如此，隣虛則有間。中間既空，何法能斷其行。[S097]
㈡若異此者，是諸極微應有間隙。中間既空，誰障其行 。
★0◤yataḥ sapratighā iṣyante / [033|04-]
◤yataḥ sapratighā iṣyante.[S097]
㈠說其有礙。
㈡許為有對。
①anyathā hi sāntarāṇām paramāṇūnām śūnyeṣu antareṣu gatis kena pratibadhyeta yatas sa pratighās iṣyante
㈢དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་ནི་〖PN-ནི།〗རྡུལ་ཕྲ་རབ་བར་དང་བཅས་པ་རྣམས་ཀྱིས་〖PNཀྱི།〗བར་སྟོང་པ་དག་ཏུ་འགྲོ་བ་ལ་སུ་ཞིག་འགོག་ན་འདི་ལྟར་ཐོགས་པ་དང་བཅས་པ་དག་ཏུ་འདོད།
★◤naca paramāṇubhyo 'nye saṃghātā iti / [033|05]
♂naca paramāṇubhyo 'nye saṃghātā iti / ♂
◤naca paramāṇubhyo 'nye saṅghātā iti.[S097]
㈠是聚不異隣虛，
㈡又離極微，無和合色，
㈢རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ལས་བསགས་པ་དག་གཞན་པ་ཡང་མ་ཡིན་པས་
◤ta eva te saṅghātāḥ paramāṇavaḥ spṛśyante yathā rūpyante.[S097]
㈠若聚相觸，即是隣虛相觸，如可變壞。
㈡和合相觸，即觸極微。如可變礙，此亦應爾。
★◤ta eva te saṃghātāḥ paramāṇavaḥ spṛśyante yathā rūpyante / [033|05-]
♂ ta eva te saṃghātāḥ{1. Y. another reading is saṃghāte / Y. adds paramāṇavaḥ |} spṛśyante yathā rūpyante /
①na ca paramāṇubhyas anye saṃghātās iti te eva te saṃghātās paramāṇavas spṛśyante yathā rūpyante
㈢དེ་དག་ཁོ་ན་བསགས་པ་ལ་རེག་པ་ཡིན་ཏེ་དཔེར་ན་གཟུགས་སུ་རུང་བ་ལྟ་བུའོ། །
◤[S098]
◤[09801-09816]
◤yadi ca paramāṇordigbhāgabhedaḥ kalpyeta,[S098]
①yadi ca paramāṇos digbhāga-bhedaḥ kalpyeta,
㈠若汝言隣虛有方分，
㈡又許極微若有方分，
★◤yadi ca paramāṇordigbhāgabhedaḥ kalpyate spṛṣṭasyāspṛṣṭasya vā sāvayavatvaprasaṅgaḥ / [033|06-]
♂yadi ca paramāṇordigbhāgabhedaḥ kalpyate{2. Y. kalpyeta |} spṛṣṭasyāspṛṣṭasya vā sāvayavatvaprasaṅgaḥ /
①yadi ca paramāṇos diś bhāga bhedas kalpyate spṛṣṭasya aspṛṣṭasya vā sāvayava tva prasaṅgas
㈢གལ་ཏེ་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ཕྱོགས་ཆ་ཐ་དད་པར་རྟོག་〖PNརྟོགས།〗ན་ནི་རེག་གམ་མ་རེག་ཀྱང་རུང་སྟེ། ཆ་ཤས་དང་བཅས་པ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་〖PN+མི།〗འགྱུར་རོ། །
◤spṛṣṭasyāspṛṣṭasya vā sāvayavatvaprasaṅgaḥ.[S098]
㈠若觸非觸，皆成有分過失。
㈡觸與不觸，皆應有分。
◤na cet,[S098]
㈠若無方分，
㈡若無方分，
★◤no cet spṛṣṭasyāpyaprasaṅgaḥ // [033|07]
♂no{3. Y. na |}cet spṛṣṭasyāpyaprasaṅgaḥ //
①no ced spṛṣṭasya api aprasaṅgas
㈢:གལ་ཏེ་མ་ཡིན་ན་ནི། རེག་ཀྱང་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ། །〖PN-གལ་ཏེ་མ་ཡིན་ན་ནི།རེག་ཀྱང་ཐལ་བར་མི་འགྱུར་རོ།〗
◤spṛṣṭasyāpy aprasaṅgaḥ.43.[S098]
㈠於汝不可許之。為色若有觸，可立此難。
㈡設許相觸，亦無斯過。
★◤kiṃ punarebhiścakṣurādibhirātmaparimāṇatulyasyārthasya grahaṇaṃ bhavatyāśuvṛttyā ca parvatādīnāmalātakrādivadāhosvittulyātulyasya / [033|08-]
♂kiṃ punarebhiścakṣurādibhirātmaparimāṇatulyasyārthasya grahaṇaṃ bhavatyāśuvṛttyā ca parvatādīnāmalāta- cakrādivadāhosvittulyātulyasya /
◤kiṃ punarebhiś cakṣurādibhirātmaparimāṇatulyasyārthasya grahaṇaṃ bhavati,[S098]
㈠眼等諸根取塵，為稱其自量。
㈡又眼等根，為於自境，唯取等量 。
①kim punar ebhis cakṣus ādibhis ātma parimāṇa tulyasya arthasya grahaṇam bhavati āśu vṛttyā ca parvata ādīnām alā takra ādi vat āhosvid tulya atulyasya
㈢ཡང་ཅིའི་〖PNཅི།〗མིག་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་གིས་བདག་ཉིད་ཀྱི་ཚད་དང་མཉམ་པའི་དོན་ལ་མགལ་མེའི་འཁོར་ལོ་〖PNལོའི།〗ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་མྱུར་དུ་འཇུག་པས་རི་ལ་སོགས་པ་འཛིན་ཏམ།
㈢འོན་ཏེ་མཉམ་པ་དང་མི་མཉམ་པ་ཞིག་ལ་འཛིན་ཅེ་ན།
◤āśuvṛttyā ca parvatādīnām alātacakrādivad?[S098]
①āśuvṛttyā ca parvatādīnām alāta-cakrādi-vad?
㈠由事速疾故，猶如旋火，乃至遍見大山等。
㈡速疾轉故，如旋火輪，見大山等。
◤āhosvit tulyātulyasya?[S098]
㈠色為能取，等不等量塵。
㈡為於自境通取，等量不等量耶 。
★◤yāni tāvadetāni prāptaviṣayāṇyuktānyebhiḥ / [033|09-]
♂yāni tāvadretāni prāptaviṣayāṇyuktānyebhiḥ tribhirghrāṇādibhistulyaviṣayagrahaṇaṃ matam /
◤yāni tāvadetāni prāptaviṣayāṇyuktāni,[S098]
㈠是前所說，緣至到塵。
①yāni tāvat etāni prāpta viṣayāṇi ukta ani ebhis
㈢རེ་ཞིག་གང་དག་ཡུལ་དང་ཕྲད་པར་བཤད་པ།
◤ebhiḥ: tribhirghrāṇādibhistulyaviṣayagrahaṇaṃ matam.[S098]
㈠〔偈曰〕：【三根謂鼻等 許取如量塵】。
㈡頌曰：【應知鼻等三_a 唯取等量境】〖40_1_b〗。前說至境鼻等三根，應知唯能取等量境。
★◤ 【tribhirghrāṇādibhistulyaviṣayagrahaṇaṃ matam /】[033|11]
①tribhis ghrāṇa ādibhis tulya viṣaya grahaṇam matam
㈢སྣ་ལ་སོགས་པ་གསུམ་པོ་དེ་དག་རྣམས་ཀྱིས་ནི། ཡུལ་ནི་མཉམ་པར་འཛིན་པར་འདོད། །
★0◤yāvanto hīndriyaparamāṇavastāvanto hi viṣayaparamāṇavaḥ sametya vijñānaṃ janayanti / [033|12]
◤yāvanto hīndriyaparamāṇavastāvanto hi viṣayaparamāṇavaḥ sametya vijñānaṃ janayanti.[S098]
㈠釋曰：如根量隣虛，塵隣虛亦爾，共合生鼻等識。
㈡論曰：如根微量，境微亦然，相稱合生鼻等識故。
①yāvantas hi indriya paramāṇavas tāvantas hi viṣaya paramāṇavas sametya vijñānam janayanti
㈢དབང་པོའི་〖PNཔོ།〗རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ཇི་སྙེད་པ་དེ་སྙེད་ཀྱི་〖PNཇི།〗ཡུལ་གྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་དང་ཕྲད་ནས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྐྱེད་དོ། །
★★◤cakṣuḥśrotrābhyāṃ tvaniyamaḥ / kadācidalpīyāṃso yadā vālāgraṃ paśyati / [033|13]
♂cakṣuḥśrotrābhyāṃ tvaniyamaḥ / kadācidalpīyāṃso{4. MS. ...lpīyānso |} yadā vālāgraṃ paśyati /
◤cakṣuḥśrotrābhyāṃ tvaniyamaḥ.[S098]
㈠眼耳則無定。
㈡眼耳不定。
①cakṣus śrotrābhyām tu aniyamas
㈢མིག་དང་རྣ་བ་དག་གིས་ནི་མ་ངེས་ཏེ།
①kadācid alpīyāṃsas yadā vāla agram paśyati
㈢རེས་འགའ་ནི་ཆུང་སྟེ་གང་གི་ཚེ་སྐྲའི་རྩེ་མོ་མཐོང་བ་ནའོ། །
★◤kadācit samā yadā drākṣāphataṃ paśyati / [033|13-]
♂kadācitsamā yadā drākṣā{5. MS. drakṣā |}phalaṃ paśyati /
◤kadācidalpīyāṃso yadā vālāgraṃ paśyati,[S098]
㈠有時取最小塵，若見毛端。
㈡謂眼於色，有時取小，如見毛端。
◤kadācit samā yadā drākṣāphalaṃ paśyati,[S098]
㈠有時取等量塵，若見蒲桃子。
㈡有時取大，如暫開目，見大山等。
①kadācid samās yadā drākṣā phatam paśyati
㈢རེས་འགའ་ནི་མཉམ་སྟེ་གང་གི་ཚེ་རྒུན་འབྲུམ་〖PNའབྲུ།〗མཐོང་བ་ནའོ། །
★◤kadācit bhūyāṃso yadā mahāntaṃ parvataṃ paśyatyunmiṣitamātreṇa / [033|14-]
♂kadācit bhūyāṃso{6. MS. bhūyānso |} yadā mahāntaṃ parvataṃ paśyatyunmiṣitamātreṇa /
◤kadācit bhūyāṃso yadā mahāntaṃ parvataṃ paśyatyunmiṣitamātreṇa.[S098]
㈠有時取最大塵，若見大山。
㈡有時取等，如見蒲桃。
①kadācid bhūyāṃsas yadā mahāntam parvatam paśyati unmiṣita mātreṇa
㈢རེས་འགའ་ནི་ཆེ་སྟེ་གང་གི་ཚེ་མིག་ཕྱེ་བ་ཙམ་གྱིས་རི་ཆེན་པོ་མཐོང་བ་ནའོ། །
★◤evam śrotreṇa maśakameghādiśabdaśravaṇe ghoṣam / [033|15]
♂evaṃ śrotreṇa maśaka-{7. MS. samaka |} meghādiśabdaśravaṇe ghoṣam /
◤evaṃ śrotreṇa maśakameghādiśabdaśravaṇe ghoṣam.[S098]
㈠即於聞時，耳亦如此。或聞蚊聲，或聞雷聲。
㈡如是耳根，聽蚊雷等，所發種種，小大音聲。 隨其所應，小大等量。
①evaṃ śrotreṇa maśaka-meghādi-śabda-śravaṇe ghoṣam.
①evam śrotreṇa maśaka megha ādi śabda śravaṇe ghoṣam
㈢དེ་བཞིན་དུ་རྣ་བས་སྦྲང་བུ་དང་འབྲུག་ལ་སོགས་པའི་སྒྲ་ཐོས་པ་ལ་〖PN-ལ།〗ཡང་སྦྱར་བར་བྱའོ། །
★0◤manastvamūrttivadeveti nāsya parimāṇaparicchedaḥ saṃpradhāryate / [033|15-]
◤manastvamūrttivadeveti parimāṇaparicchedaḥ sampradhāryate.[S098]
㈠意既無體，不可說其形量。
㈡意無質礙，不可辯其形量差別。
①manas tu amūrtti vat eva iti na asya parimāṇa paricchedas saṃpradhāryate
㈢ཡིད་ནི་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཁོ་ན་བས་འདིའི་ཚད་ཡོངས་སུ་ཆད་པ་ནི་མི་སྤྱད་〖PNདཔྱད།〗དོ། །
◤kathaṃ punareṣāṃ cakṣurādīndriyaparamāṇūnāṃ sanniveśaḥ?[S098]
㈠眼等諸根，隣虛形相，云何可知。
㈡云何眼等諸根，極微安布差別 。
★◤katahaṃ punareṣāṃ cakṣurādīndriyaparamāṇūnāṃ saṃniveśaḥ / [033|16]
♂kathaṃ punareṣāṃ cakṣurādīndriyaparamāṇūnāṃ saṃniveśaḥ /
①kataham punar eṣām cakṣus ādi indriya paramāṇūnām saṃniveśas
㈢ཡང་མིག་གི་དབང་པོ་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ཇི་ལྟར་གནས་ཤེ་ན།
◤cakṣurindriyaparamāṇavastāvadakṣitārakāyāmajājīpuṣpavadavasthitāḥ.[S098]
①cakṣur-indriya-paramāṇavas tāvad akṣi-tārakā ajājī-puṣpa-vad avasthitāḥ/
㈠眼根隣虛，於眼童子中住。如時羅花。
㈡眼根極微，在眼星上傍布而住。如香荾花。
★0◤cakṣurindriyaparamāṇavastāvadakṣitārakāyāmajājīpuṣpavadavasthitāḥ / [033|17]
①cakṣus indriya paramāṇavas tāvat akṣitārakāyām ajājī puṣpa vat avasthitās
㈢རེ་ཞིག་མིག་གི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་མིག་གི་འབྲས་བུ་ལ། གོ་སྙོད་ཀྱི་མེ་ཏོག་བཞིན་དུ་གནས་ཏེ།
★◤acchacarmāvacchāditāstu na vikīryante / [033|17-]
♂acchacarmāva-[ 26a. 2A1. II ]cchāditāstu na vikīryante /
◤acchacarmāvacchaditāstu na vikīryante.[S098]
①accha- carma- ava-cchāditās tu na vikīryante/
㈠青色所覆，是故不散。
㈡清澈映(膜)覆，令無分散。
①accha carma avacchāditās tu na vikīryante
㈢ཁ་དོག་དང་བཅས་〖PNབས།〗བཀབ་པས་〖PN+ན།〗གྱེས་པར་མི་འགྱུར་རོ། །
★0◤adharauttaryeṇa piṇḍavadavasthitā ityapare / [033|18-]
◤adharaurttayeṇa piṇḍavadavasthitā ityapare.[S098]
㈠有餘部說：如聚重累住。
㈡有說：重累如丸而住。
◤na cānyo 'nyamāvṛṇvanti; sphaṭikavadacchatvāt.[S098]
㈠互不相障。清徹如頗梨柯寶。
㈡體清澈故，如頗胝迦，不相障礙。
★◤na cānyo 'nyamāvṛṇvanti sphaṭikavadacchatvāt / [033|19]
♂nacānyo 'nyamāvṛṇvanti sphaṭikavadacchatvāt /
①adharauttaryeṇa piṇḍa vat avasthitās iti apare na ca anyas anyam āvṛṇvanti sphaṭika vat acchatvāt
㈢གཞན་དག་ན་རེ་གོང་བུ་བཞིན་དུ་བླ་འོག་ན་གནས་ཏེ། ཤེལ་བཞིན་དུ་དང་བའི་ཕྱིར་ཕན་ཚུན་མི་སྒྲིབ་པོ་ཞེས་ཟེར་རོ། །
★◤śrotrendriyaparamāṇavo bhūrjābhyantarāvasthitāḥ / [033|19-]
♂śrotrendiyaparamāṇavo bhūrjābhyantarā- vasthitāḥ /
◤śrotrendriyaparamāṇavo bhūrjābhyantarāvasthitāḥ.[S098]
㈠耳根隣虛，於耳中住。如浮休闍皮。
㈡耳根極微，居耳穴內，旋環而住。 如卷樺皮。
①śrotra indriya paramāṇavas bhūrja abhyantara avasthitās
㈢རྣ་བའི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་རྣ་བའི:བུ་གའི་〖PNའབྲུག་གི།〗ནང་ན་གནས་སོ། །
◤[S099]
◤[09901-09921]
★★◤ghrāṇendriyaparamāṇavo ghaṭābhyantareṇa śalākāvat / [033|20]
♂ghrāṇendriyaparamāṇavo ghaṭābhyantareṇa{8. Y. ghaṭābhyantare |} śalākāvat /
◤ghrāṇendriyaparamāṇavo ghāṭābhyantare śalākāvat.[S099-101]
㈠鼻根隣虛，於鼻頞中住。
㈡鼻根極微，居鼻頞內，背上面下。 如雙爪甲。
①ghrāṇa indriya paramāṇavas ghaṭa abhyantareṇa śalākā vat
㈢སྣའི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་མཚུལ་པའི་ནང་ན་གནས་ཏེ།
★0◤ādyāni trīṇīndriyāṇi mālāvadavasthitāni / [033|20-]
◤ādyāni trīṇīndriyāṇi mālāvatavasthitāni.[S099-101]
㈠前三根橫作行度。無有高下。
㈡此初三根，橫作行度，處無高下。 如冠花鬘。
①ādyāni trīṇi indriyāṇi mālā vat avasthitāni
㈢དབང་པོ་དང་པོ་གསུམ་ནི་ཕྲེང་བ་བཞིན་དུ་གནས་སོ།
★★◤jihvendriyaparamāṇvo 'rdhacandravat / [033|21]
♂jihvendriyaparamāṇavo 'rdhacandravat /
◤jihvendriyaparamāṇavo 'rdhacandravat.[S099-101]
㈠舌根隣虛，如半月。
㈡舌根極微，布在舌上。形如半月。
①jihvā indriya paramāṇvas ardhacandra vat
㈢ལྕེའི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་ཟླ་བ་ཁམ་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཏེ།
★◤vālāgramātraṃ kila madhyajivhāyāṃ jihvendriyaparamāṇubhirasphuṭam / [033|21-]
♂vālāgramātraṃ kila madhyajihvāyāṃ jihvendriyaparamāṇubhirasphuṭam /
◤vālāgramātraṃ kila madhyajihvāyāṃ jihvendriyaparamāṇubhirasphuṭam.[S099-101]
①vālāgramātraṃ kila madhyajihvāyāṃ jihvendriyaparamāṇubhir asphuṭam.
㈠彼說於舌中央，如髮端量。非舌根隣虛所覆。
㈡傳說舌中如毛端量，非為舌根極微所遍。
①vāla agra mātram kila madhya jivhāyām jihvā indriya paramāṇubhis asphuṭam
㈢ལྕེའི་དབུས་ན་{50b}སྐྲའི་རྩེ་མོའི་ཁྱོན་ཙམ་ཞེག་ལྕེའི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དག་གིས་མ་ཁེབས་སོ་ཞེས་གྲག་གོ། །
★0◤kāyendriyaparamāṇavaḥ kāyavadavasthitāḥ / [033|22-]
◤kāyendriyaparamāṇavaḥ kāyavadavasthitāḥ.[S099-101]
㈠身根隣虛，如身相。
㈡身根極微遍住身分。 如身形量。
①kāya indriya paramāṇavas kāyavat avasthitās
㈢ལུས་ཀྱི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་ལུས་བཞིན་དུ་གནས་སོ། །
★0◤strīndriyaparamāṇavo bherīkaṭāhavat / puruṣendriyaparamāṇavo 'ṅguṣṭhavat / [033|23]
◤strīndriyaparamāṇavo bherīkaṭāhavat.[S099-101]
㈠女根隣虛，如鼓顙。
㈡女根極微，形如鼓𣞙。
①strī indriya paramāṇavas bherī kaṭāha vat
㈢མོའི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་རྔའི་སྦུབས་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། །
①puruṣa indriya paramāṇavas ṅguṣṭha vat
㈢ཕོའི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་མཐེ་བོང་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། །
◤puruṣendriyaparamāṇavo 'ṅguṣṭhavat.[S099-101]
①puruṣendriyaparamāṇavo aṅguṣṭhavat.
㈠男根隣虛，如大指。
㈡男根極微形如指𩎽。
★0◤tatra cakṣurindriyaparamāṇavaḥ kadācit sarve sabhāgā bhavanti kadācittatsabhāgāḥ / [033|24]
◤tatra cakṣurindriyaparamāṇavaḥ kadācit sarve sabhāgā bhavanti,[S099-101]
㈠此中眼根隣虛，或時一切等分。
㈡眼根極微，有時一切皆是同分。
①tatra cakṣus indriya paramāṇavas kadācid sarve sabhāgās bhavanti kadācid tad sa bhāgās
㈢དེ་ལ་མིག་གི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་རེས་འགའ་ནི:ཐམས་ཅད་〖PN-ཐམས་ཅད།〗བསྟེན་པ་དང་བཅས་པ་དག་ཡིན་ནོ། །
㈢རེས་འགའ་ནི་དེ་དང་མཚུངས་བདག་ཡིན་ནོ། །
★0◤kadācideke sabhāgāḥ eke tatsabhāgāḥ / [033|24-]
◤kadācideke sabhāgāḥ,[S099-101]
㈠或時一切非等分。
㈡有時一切皆彼同分。
①kadācid eke sabhāgās eke tad sa bhāgās
㈢རེས་འགའ་ནི་ཁ་ཅིག་བསྟེན་པ་དང་བཅས་པ་དག་〖PN-དག〗ཡིན་ལ། ཁ་ཅིག་དེ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ཏེ།
◤eke tatsabhāgāḥ.[S099-101]
㈠或時有等分有非等分。
㈡有時一分是彼同分，餘是同分。
◤evaṃ yāvajjihvendriyaparamāṇavaḥ.[S099-101]
㈠乃至舌根隣虛亦爾。
㈡乃至舌根極微亦爾。
★◤evam yāvajjihvendriyaparamāṇavaḥ / [033|25]
♂evaṃ yāvajjihvendriya- paramāṇavaḥ /
①evam yāvat jihvā indriya paramāṇavas
㈢ལྕེའི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་དེ་དང་འདྲའོ། །
★0◤kāyendriyaparamāṇavastu sarve sabhāgā na bhavanti / [033|25-]
◤kāyendriyaparamāṇavastu sarve sabhāgā na bhavanti.[S099-101]
㈠身根隣虛，無一切等分。
㈡身根極微，定無一切皆是同分。
①kāya indriya paramāṇavas tu sarve sabhāgās na bhavanti
㈢ལུས་ཀྱི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ནི་རིལ་གྱིས་བསྟེན་པ་དང་བཅས་པ་ནི་མེད་ད། (དེ)
★0◤pradīptanarakābhyantarāvaruddhānāmapi hyaparimāṇāḥ kāyendriyaparamāṇavastatsabhāgā bhavanti / [033|26-]
◤pradīptanarakābhyantarāvaruddhānāmapi hyaparimāṇāḥ kāyendriyaparamāṇavastatsabhāgā bhavanti.[S099-101]
㈠若然焰地獄中，所執駐眾生，有無量身隣虛。亦非一切等分。
㈡乃至極熱捺落迦中，猛焰纏身，猶有無量身根極微。是彼同分。
◤sa kila vijñānotpattāvāśrayo viśīryeta.[S099-101]
㈠何以故。若一切皆發身識，則身散壞。
㈡傳說：身根設遍發識，身應散壞。
★◤sarvaiḥ kila vijñānotpattāvāśrayo viśīryeta / [033|27-034|01]
♂sarvaiḥ kila{9. Y. sa kila |} vijñānotpattāvāśrayo @034 viśīryeta /
①pradīpta naraka abhyantara avaruddhānām api hi aparimāṇās kāya indriya paramāṇavas tad sa bhāgās bhavanti sarvais kila vijñāna utpattau= āśrayas viśīryeta
㈢རབ་ཏུ་འབར་བའི་དམྱལ་བའི་ནང་ན་འཁོད་པ་རྣམས་ལ་ཡང་ལུས་ཀྱི་དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཚད་མེད་པ་ཞིག་དེ་དང་མཚུངས་པ་ཡིན་ཏེ། ཐམས་ཅད་ཀྱིས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བསྐྱེད་ན་ནི་ལུས་ཞིག་པར་འགྱུར་རོ་ལོ། །
◤na caika indriyaparamāṇurviṣayaparamāṇurvā vijñānaṃ janayati;[S099-101]
㈠無唯一隣虛根，一隣虛塵，能生識。
㈡以無根境，各一極微，為所依緣，能發身識。
★◤na caika indriyaparamāṇurviṣayaparamāṇurvā vijñānaṃ janayati / [034|01]
♂nacaika indriyaparamāṇurviṣayaparamāṇurvā vijñānaṃ janayati /
①na ca ekas indriya paramāṇus viṣaya paramāṇus vā vijñānam janayati
㈢དབང་པོའི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་བམ་ཡུལ་གྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་གཅིག་གིས་རྣམ་པར་ཤེས་སྐྱེད་〖PNབསྐྱེད།〗པ་ནི་མེད་དེ།
◤sañcitāśrayālambanatvāt pañcānāṃ vijñānakāyānām.[S099-101]
㈠五識以微聚為根塵故。
㈡五識決定積集多微，方成所依所緣性故。
★0◤saṃcitāśrayālambanatvāt pañcānāṃ vijñānakāyānām / [034|01-]
①saṃcita āśraya ālambana tvāt pañcānām vijñāna kāyānām
㈢རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དག་གི་རྟེན་དང་དམིགས་པ་ནི་བསགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
★0◤ata evānidarśanaḥ paramāṇuradṛśyatvāt // [034|02]
◤ata evānidarśanaḥ paramāṇuḥ;[S099-101]
㈠是故隣虛無顯。
㈡即由此理，亦說極微名無見體。
①atas eva anidarśanas paramāṇus adṛśya tvāt
㈢དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ནི་མི་མཐོང་བའི་ཕྱིར་བསྟན་དུ་མེད་པ་ཡིན་ནོ། །
◤adṛśyatvāt.[S099-101]
㈠不可見故。
㈡不可見故。
★◤ya ime ṣaḍvijñānadhātava uktāścakṣurvijñānaṃ yavanmanovijñānaṃ kimeṣāṃ yatha viṣayo varttamānaḥ pañcānāṃ caramasya trikāla evamāśrayo 'pi / [034|03-]
♂ya ime ṣaḍvijñānadhātava uktāścakṣurvijñānaṃ yāvanmanovijñānaṃ kimeṣāṃ yathā viṣa-[ 26b. 2B1. II ]yo varttamānaḥ pañcānāṃ caramasya trikāla{1. MS. vikāla |} evamāśrayo 'pi /
◤ya ime ṣaḍvijñānadhātava uktāś cakṣurvijñānaṃ yāvanmanovijñānam,[S099-101]
㈠是六識界如前所說，謂眼識乃至意識。
㈡如前所說，識有六種，謂眼識界乃至意識。
①ye ime ṣaṣ vijñāna dhātavas uktās cakṣus vijñānam yavat manas vijñānam kim eṣām yatha viṣayas varttamānas pañcānām caramasya tri kālas evam āś
㈢ཅི་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནས་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་གྱི་ཁམས་དྲུག་པོ་བཤད་པ་གང་དག་ཡིན་པ་འདི་དག་ཇི་ལྟར་ལྔ་རྣམ་ཀྱི་ཡུལ་ད་ལྟར་ཡིན་ལ། ཐ་མའི་དུས་གསུམ་ཡིན་པ་ལྟར་རྟེན་ཀྱང་དེ་ལྟ་བུ་ཡིན་ནམ་ཞེ་ན།
◤kimeṣāṃ yathā viṣayo varttamānaḥ pañcānāṃ caramasya trikālaḥ,[S099-101]
㈠於中五識塵唯現世，最後識塵三世。
㈡為如五識，唯緣現在，意識通緣，三世非世 。
◤evamāśrayo 'pi,[S099-101]
㈠彼依為如此不。
㈡如是諸識依亦爾耶 。
★0◤nety āha / [034|05]
◤nety āha.[S099-101]
㈠說不爾。
㈡不爾 。
①na iti āha
㈢སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
★0◤kiṃ tarhi / [034|05-034|-5]
◤kiṃ tarhi?[S099-101]
㈠云何不爾。
㈡云何 。
①kim tarhi
㈢འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན།
◤caramasyāśrayo 'tītaḥ pañcānāṃ sahajaś ca taiḥ. 44 .[S099-101]
㈠〔偈曰〕：【後界依過去】。
㈡頌曰：【後依唯過去_c 五識依或俱】〖40_1_d〗。
★◤ 【caramasyāśrayo 'tītaḥ】[034|06]
①caramasya āśrayas atītas
㈢ཐ་མའི་རྟེན་འདས།
◤manovijñānadhātoḥ samanantaraniruddhaṃ mana āśrayaḥ.[S099-101]
㈠釋曰：意識界無間滅識為依。
㈡論曰：意識唯依無間滅意。
★◤manovijñānadhātoḥ samanantaraniruddhaṃ mana āśrayaḥ / [034|07]
♂caramasyāśrayo 'tītaḥ manovijñānadhātoḥ samanantaraniruddhaṃ mana āśrayaḥ /
①manas vijñāna dhātos samanantara niruddham manas āśrayas
㈢ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཁམས་ཀྱི་རྟེན་ནི་འགགས་〖PNའགག〗མ་ཐག་པའི་ཡིད་དོ། །
★◤ 【pañcānāṃ sahajaśca taiḥ // VAkK_1.44 //】[034|08-]
♂pañcānāṃ sahajaśca taiḥ //44//
①pañcānām sahajas ca tais
㈢ལྔ་རྣམས་ཀྱི། དེ་དག་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའང་ཡིན།
★0◤atītaśceti caśabdaḥ / [034|09]
◤atītaś ceti caśabdaḥ.[S099-101]
㈠〔偈曰〕：【五界依亦共】。釋曰：亦言顯過去。
㈡眼等五識所依或俱。或言表此，亦依過去。
🈪342ལྔ་རྣམས་ཀྱི། དེ་དག་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའང་ཡིན། འང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་འདས་པ་ཡང་ཡིན་པའོ། །
①atītas ca iti caśabdas
㈢འང་ཞེས་བྱ་བའི་སྒྲ་ནི་འདས་པ་ཡང་ཡིན་པའོ། །
★◤tatra cakṣurvijñānasya cakṣuḥ sahaja āśārayo yāvat kāyavijñānasya kāyaḥ / [034|09-]
♂tatra cakṣurvijñānasya cakṣuḥ sahaja āśrayo yāvat kāyavijñānasya kāyaḥ /
◤tatra cakṣurvijñānasya cakṣuḥ sahaja āśrayo yāvat kāyavijñānasya kāyaḥ.[S099-101]
㈠此中眼識依，共有同一世故。乃至身識亦爾。
㈡眼是眼識俱生所依。 如是乃至身是身識俱生所依。 同現世故。
①tatra cakṣus vijñānasya cakṣus sahajas āśārayas yāvat kāya vijñānasya kāyas
㈢དེ་ལ་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་རྟེན་ནི་མིག་ཡིན་པ་ནས་ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུ་ཡང་ལུས་ཡིན་ལ།
★★◤atītaḥ punareṣāmāśrayo mana ityapyete pañca vijñānakāyā indriyadvayāśrayāḥ / [034|10]
♂atītaḥ punareṣāmāśrayo mana ityapyete pañca vijñānakāyā indriyadvyāśrayāḥ /
◤atītaḥ punare ṣ āmāśrayo mana ityapyete pañca vijñānakāyā indriyadvayāśrayāḥ.[S099-101]
㈠彼過去依，謂意根。如此五識聚，依二根生。
㈡無間滅意是過去依。此五識身所依各二。謂眼等五是別所依，意根為五通所依性。
①atītas punar eṣām āśrayas manas iti api ete pañca vijñāna kāyās indriya dvaya āśrayās
㈢དེ་དག་གི་འདས་པའི་རྟེན་ནི་ཡིད་ཡིན་ནོ། ། དེ་ལྟར་ན་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ལྔ་པོ་དེ་དག་གི་རྟེན་ནི་དབང་པོ་གཉིས་གཉིས་ཡིན་ནོ། །
★0◤ata evocyate “yaścakṣurvijñānasyāśrayabhāvena samanantarapratyayabhāvenāpi sa tasye”ti / [034|11]
◤ata evocyate——[S099-101]
㈠故說如此：
㈡故如是說 ：
①atas eva ucyate yas cakṣus vijñānasya āśraya bhāvena samanantara pratyaya bhāvena api sa tasya iti
㈢དེ་གཉིས་ཀྱི་ཕྱིར་གང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡིན་པ་དེ་དེའི་མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་〖PNགྱི།〗དངོས་པོར་ཡང་ཡིན་〖PN+ནམ།〗ཞེ་ན།
◤“yaś cakṣurvijñānasyāśrayabhāvena samanantarapratyayabhāvenāpi sa tasya”[S099-101]
㈠若法能為眼識依，為能作彼次第緣不。
㈡若是眼識所依性者，即是眼識等無間緣耶。設是眼識等無間緣者，復是眼識所依性耶 。
🈪343དེ་གཉིས་ཀྱི་ཕྱིར་གང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡིན་པ་དེ་དེའི་མཚངས་པ་དེ་མཐག་པའི་རྐྱེན་གྱིས་དངོས་པོར་ཡང་ཡིན་ཞེ་ན།
★★◤catuṣkotikaḥ / prathamā kotiścakṣuḥ / dvitīyā samanantarātītaścaitasiko dharmadhātuḥ / [034|12]
♂catuṣkoṭikaḥ / prathamā koṭiścakṣuḥ / dvitīyā samanantarātītaścaitasiko{2. MS. ścetasiko |} dharmadhātuḥ /
①catuṣkotikas
①prathamā kotis cakṣus
㈢མུ་བཞི་སྟེ། མུ་དང་པོ་ནི་མིག་ཡིན་ནོ། །
①dvitīyā samanantara atītas caitasikas dharmadhātus
㈢གཉིས་བ་ནི་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སེམས་{51a}། །ལས་བྱུང་བ་འདས་མ་ཐག་པ་ཡིན་ནོ། །
◤iti catuṣkoṭikaḥ.[S099-101]
㈠此中有四句。
㈡應作四句。
◤[S099-101]
◤[09921-10010]
◤prathamā koṭiś cakṣuḥ,[S099-101]
㈠第一句謂眼根。
㈡第一句謂俱生眼根。
◆100♂dharmadhātuḥ, tṛtīyā
◤dvitīyā samanantarātītaś caitasiko dharmadhātuḥ,[S099-101]
㈠第二句謂次第已滅，心法法界。
㈡第二句謂無間滅心所法界。
🈪མུ་བཞི་སྟེ། མུ་དང་པོ་ནི་མིག་ཡིན་ནོ། །གཉིས་བཞི་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སེམ་ལས་བྱུང་བ་འདས་མ་ཐག་པ་ཡིན་ནོ། །གསུམ་པ་ནི་འདས་མ་ཐག་པའི་ཡིད་ཡིན་ནོ། །བཞི་པ་ནི་བཤད་པ་ལས་མ་གཏོགས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཡིན་ཏེ། ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རང་གི་དབང་པོ་བརྗོད་པར་བྱའོ། །
★0◤tṛtīyā samanantarātītaṃ manaḥ / caturthī koṭiruktanirmuktā dharmāḥ / [034|13]
◤tṛtīyā samantarātītaṃ manaḥ,[S099-101]
㈠第三句謂次第已滅心。
㈡第三句謂過去意根。
①tṛtīyā samanantara atītam manas
㈢གསུམ་པ་ནི་འདས་མ་ཐག་པའི་ཡིད་ཡིན་ནོ། །
①caturthī koṭis ukta nirmuktās dharmās
㈢བཞི་པ་ནི་བཤད་པ་ལས་མ་གཏོགས་པའི་ཆོས་རྣམས་ཡིན་ཏེ།
◤caturthī uktanirmuktā dharmāḥ.[S099-101]
㈠第四句除前三句。
㈡第四句謂除所說法。
★0◤evaṃ yāvat kāyavijñānasya svamindriyaṃ vaktavyam / [034|13-]
◤evaṃ tāvat kāyavijñānasya svamindriyaṃ vaktavyam.[S099-101]
㈠乃至身識自根，亦應如此說。
㈡乃至身識亦爾，各各應說自根。
①evam yāvat kāya vijñānasya svam indriyam vaktavyam
㈢ལུས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བར་དུ་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་རང་གི་དབང་པོ་བརྗོད་པར་བྱའོ། །
★0◤manovijñānasya pūrvapādakaḥ / [034|14]
◤manovijñānasya pūrvapādakaḥ ——[S099-101]
㈠於意識但無初句。
㈡意識應作順前句答。
★0◤yastāvadāśrayabhāvena samanantarapratyayabhāvenāpi saḥ / [034|14-]
◤yastāvadāśrayabhāvena samanantarapratyayabhāvenāpi saḥ.[S099-101]
㈠若法為依，必為次第緣故。
㈡謂是意識所依性者，定是意識等無間緣。
🈪344ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ནི་ཚིག་སྔ་མ་དང་སྦྱོར་?་བ་སྟེ། རེ་ཞིག་གང་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡིན་པ་དེ་ནི་མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡང་ཡིན་ནོ། །
①manas vijñānasya pūrvapādakas yas tāvat āśraya bhāvena samanantara pratyaya bhāvena api sas
㈢ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ནི་ཚིག་སྔ་མ་དང་སྦྱོར་བ་སྟེ། རེ་ཞིག་གང་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡིན་པ་དེ་ནི་མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡང་ཡིན་ནོ། །
★★◤syātsamanantarapratyayabhāvena nāśrayabhāvena / [034|15]
♂syātsamanantara- pratyayabhāvena nāśrayabhāvena /
◤syāt samanantarapratyayabhāvena nāśrayabhāvena.[S099-101]
㈠若有法為次第緣非依。
㈡有是意識等無間緣，非與意識為所依性。
①syāt samanantara pratyaya bhāvena na āśraya bhāvena
㈢མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡིན་ལ་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ།
★◤samanantarābhyatītaścetasiko dharmadhāturiti / [034|15-]
♂samanantarābhyatīta{3. Y. samanantarātīta |}ścaitasiko dharmadhāturiti /
◤samanantarātītaś caitasiko dharmadhāturiti.44.[S099-101]
㈠謂無間滅心法法界。
㈡謂無間滅心所法界。
🈪345མཚུངས་པ་དེ་མ་ཐག་པའི་རྐྱེན་གྱི་དངོས་པོར་ཡིན་ལ་རྟེན་གྱི་དངོས་པོར་མ་ཡིན་པ་ཡང་ཡོད་དེ། ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སེམས་ལས་བྱུང་བ་འདས་མ་ཐག་པའོ།
①samanantara abhyatītas cetasikas dharmadhātus iti
㈢ཆོས་ཀྱི་ཁམས་སེམས་〖PN-སེམས།〗ལས་བྱུང་བ་འདས་མ་ཐག་པའོ། །
★0◤kiṃ punaḥ kāraṇamubhayādhīnāyāṃ vijñānotpattau cakṣurādayaḥ evāśrayā ucyante na rūpādayaḥ / [034|17-]
◤kiṃ punaḥ kāraṇamubhayādhīnāyāṃ vijñānotpattau cakṣurādayaḥ evāśrayā ucyante, na rūpādayaḥ?[S099-101]
㈠識生隨屬二緣，復有何因。但說眼等為彼依，不說色等。
㈡何因識起俱託二緣。得所依名在根非境。
①kim punar kāraṇam ubhaya adhīnāyām vijñāna utpattau cakṣus ādayas eva āśrayās ucyante na rūpa ādayas
㈢ཡང་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་གཉི་ག་ལ་རག་ལུས་ཏེ་སྐྱེ་ན། ཅིའི་ཕྱིར་མིག་ལ་སོགས་པ་ཁོ་ན་ལ་རྟེན་〖PNབརྟེན།〗ཞེས་བྱའི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ནི་མ་ཡིན་ཞེ་ན།
◤tadvikāravikāritvādāśrayāś cakṣurādayaḥ.[S099-101]
㈠〔偈曰〕：【隨根異識異 故眼等成依】。
㈡頌曰：【隨根變識異_a 故眼等名依】〖41_1_b〗。
★0◤ 【tadvikāravikāritvādāśrayāścakṣurādayaḥ /】[034|19]
①tad vikāra vikāri tvāt āśrayās cakṣus ādayas
㈢དེ་དག་གྱུར་པས་འགྱུར་ཉིད་ཕྱིར། །རྟེན་ནི་མིག་ལ་སོགས་པ་ཡིན། །
★0◤dhātava ityadhikāraḥ / [034|20]
◤dhātava ityadhikāraḥ.[S099-101]
①dhātavas iti adhikāras
㈢ཁམས་རྣམས་ཞེས་བྱ་བར་སྦྱར་ཏེ།
ⅰ㈡論曰：眼等即是眼等六界。
★◤cakṣurādīnāṃ hi vikāreṇa tadvijñānānāṃ vikāro bhavatyanugrahopaghātapaṭumandatānuvidhānāt na tu rūpādīnāṃ vikāreṇa tadvikāraḥ / [034|20-]
♂cakṣurādīnāṃ hi vikāreṇa tadvijñānānāṃ vikāro bha-[ 27a. 2A1. III ]va- tyanugrahopaghātapaṭumandatānuvidhānāt natu rūpādīnāṃ vikāreṇa tadvikāraḥ /
◤cakṣurādīnāṃ hi vikāreṇa tadvijñānānāṃ vikāro bhavati;[S099-101]
㈠釋曰：由眼等根有差別故，諸識亦有差別。
㈡由眼等根有轉變故，諸識轉異。
①cakṣus ādīnām hi vikāreṇa tad vijñānānām vikāras bhavati anugraha upaghāta paṭu mandatā anuvidhānāt na tu rūpa ādīnām vikāreṇa tad vikāras
㈢མིག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་གྱུར་པས་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་འགྱུར་བ་ཡིན་ཏེ། ཕན་པ་དང་གནོད་པ་དང་། གསལ་བ་དང་མི་གནོད་པ་དང་〖PN-མི་གནོད་པ་དང་།〗མི་གསལ་བ་ཉིད་ཀྱི་རྗེས་སུ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
◤anugrahopaghātapaṭumandatānuvidhānāt,[S099-101]
㈠眼等根若有增損，諸識隨之則有明昧。
㈡隨根增損，識明昧故。
◤na tu rūpādīnāṃ vikāreṇa tadvikāraḥ.[S099-101]
㈠不由色等差別，諸識變異。
㈡非色等變，令識有異。
㈢གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་གྱུར་པས་ནི་དེ་དག་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ཏེ།
★★◤tasmāt sādhīyastadadhīnatvat ta evāśrayā na rūpādayaḥ / [034|22]
♂tasmāstādhīyastada- dhīnatvātta evāśrayā na rūpādayaḥ /
◤tasmāt sādhīyaḥ —— tadadhīnatvāt ta evāśrayāḥ, na rūpādayaḥ.[S099-101]
㈠於識二緣中眼等勝故，立為識依。不說色等，色等是識所識。
㈡以識隨根，不隨境故，依名唯在，眼等非餘。
①tasmāt sādhīyas tad adhīna tvat te eva āśrayās na rūpa ādayas
㈢དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་དག་ལ་རག་ལུས་པའི་ཕྱིར་དེ་དག་ཉིད་རྟེན་ཡིན་ནོ། །
㈢ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་ལེགས་པ་ཡིན་གྱི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
◤[S101]
◤[10101-10115]
★0◤kiṃ punaḥ kāraṇaṃ rūpādayaśca tairvijñāyante cakṣurvijñānaṃ cocyate yāvanmanovijñānam / [034|23-]
◤kiṃ punaḥ kāraṇam —— rūpādayaś ca tairvijñāyante cakṣurvijñānaṃ cocyate yāvanmanovijñānam,[S101-103]
㈠復有何因：說為眼識乃至意識。
㈡何緣色等正是所識，而名眼識乃至意識 。
①kim punar kāraṇam rūpa ādayas ca tais vijñāyante cakṣus vijñānam ca ucyate yāvat manas vijñānam
㈢ཡང་དེ་དག་གིས་ནི་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་རྣམ་པར་ཤེས་ན། ཅིའི་ཕྱིར་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནས།
★0◤na punā rūpavijñānaṃ yāvaddharmavijñānamiti / [034|24]
◤na punā rūpavijñānaṃ yāvaddharmavijñānamiti?[S101-103]
㈠不說為色識乃至法識。
㈡不名色識乃至法識。
①na punā rūpa vijñānam yāvat dhar